Nowa koncepcja wymagań
ewakuacyjnych dla budynków
st. bryg. dr inż. Dariusz Ratajczak
Zostały już zakończone prace nad projektem nowego rozporządzenia w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Zmiany dotyczące
działu  Bezpieczeństwo pożarowe" są największe od 20 lat. Znajdują one oparcie w wynikach
pracy naukowo-badawczej wykonanej przez Zakład Badań Ogniowych ITB i Biuro
Rozpoznawania Zagrożeń KG PSP, poświeconej analizie aktualnych wymagań bezpieczeń-
stwa pożarowego w budynkach w krajach wysoko rozwiniętych.
Pod względem merytorycznym najgłębsze są zmiany związane z wymaganiami
ewakuacyjnymi, a następnie - z klasyfikacją budynków i ich części, przeniesioną tu z
rozporządzenia MSW z 3.11.1992 r. Bardzo wiele uwagi poświęcono zwiększeniu precyzji
sformułowań i ich jednoznaczności. Generalnie starano się, aby wymagania dotyczące
określonych zagadnień pozostały w tych samych paragrafach, co dotychczas. Redakcja
zdecydowanej większości paragrafów została jednak zmodyfikowana. Przewiduje się, że
nowe warunki techniczne wejdą w życic na wiosnę 2001 r., wraz ze znowelizowanym
rozporządzeniem MSW z 3.11.1992 r.
Dotychczasowa koncepcja wymagań ewakuacyjnych (1) sprowadzała się do konieczności
zapewnienia bezpiecznych wyjść z pomieszczeń, w których mogą przebywać ludzie -
prowadzących na przestrzeń otwartą, do innej strefy pożarowej lub na drogę ewakuacyjna.
Zasadnicze zastrzeżenie musiał tu budzić fakt, że poziom bezpieczeństwa ludzi na drodze
ewakuacyjnej odpowiadającej wymaganiom rozporządzenia w wielu przypadkach nie był
wcale wyższy niż w pomieszczeniu, z którego się ewakuowali. Dotyczyło to zwłaszcza
nieobudowanych i nic zamykanych drzwiami klatek schodowych, a także dróg łączących je z
przestrzenią otwartą.
Zgodnie z nowym rozporządzeniem będzie istniała konieczność zapewnienia możliwości
ewakuacji z pomieszczeń, w których mogą przebywać ludzie w bezpieczne miejsce - na
zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej, z której można wyjść na zewnątrz budynku
bezpośrednio albo przez kolejną strefę pożarową (2). Za równorzędną innej strefie pożarowej
będzie tu uważana obudowana klatka schodowa, zamykana drzwiami o odporności ogniowej
30 min, wyposażona w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.
Porównanie dotychczasowych i nowych wymagań przedstawia schemat.
Długość przejścia ewakuacyjnego będzie liczona do wyjścia na drogę ewakuacyjną lub do
innej strefy pożarowej, albo na zewnątrz budynku, maksymalnie przez trzy pomieszczenia.
Ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia nie
będą dotyczyły wymagania w zakresie odporności ogniowej, co będzie istotne np. w
odniesieniu do dużych powierzchni biurowych o zmiennym zagospodarowaniu.
Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego pozostanie w większości przypadków taka
sama, jak dotychczas, z tym, że w żadnym z nich nic będzie przekraczać 100 m. Gdy z funkcji
pomieszczenia nic będzie wynikać jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa
długość przejścia ewakuacyjnego będzie mogła wynosić najwyżej 80 proc. długości
dopuszczalnej. Stałe urządzenia gaśnicze wodne będą umożliwiać powiększenie długości
przejścia jedynie o 50 proc. (obecnie tryskacze o 100 proc.), a samoczynne urządzenia
oddymiające - tak jak obecnie - o 50 proc., ale tylko wtedy, gdy będą uruchamiane za pomocą
systemu wykrywania dymu.
Długość dojścia ewakuacyjnego będzie mierzona od wyjścia z pomieszczenia na drogę
ewakuacyjną do bezpiecznego miejsca, rozumianego tak, jak przedstawiono powyżej. W
budynku z klatką schodową nie zamykaną drzwiami będzie więc mierzona nie do krawędzi
stopnia schodów, jak dotychczas, lecz wzdłuż biegu schodów, aż do wyjścia na zewnątrz
budynku.
Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w wiciu przypadkach będą zwiększone,
niekiedy dość znacznie. Jednak w kilku sytuacjach, gdy analiza wykazała, że były zbyt duże,
uległy pewnemu zmniejszeniu. Zgodnie z zasadami obowiązującymi w Unii Europejskiej
zaostrzono np. wymagania dla przypadku jednego dojścia ewakuacyjnego (tzw. ślepego
zaułka) w obiektach zamieszkania zbiorowego i w obiektach związanych z obecnością dużych
grup ludzi.
Należy tu zaznaczyć, że modyfikacji ulegną kryteria zagrożenia życia ludzi w odniesieniu do
długości dróg ewakuacyjnych. Kryteria te, zapisane teraz w znowelizowanym rozporządzeniu
MSW z 3.11.1992 r., będą m.in. obejmować przejścia i dojścia ewakuacyjne o długości
większej o ponad 100 proc. od dopuszczalnych (obecnie o ponad 50 proc.). Porównanie
długości dojść ewakuacyjnych dopuszczalnych i uznanych za zagrażające życiu ludzi z
nowego rozporządzenia i dotychczasowych (w nawiasach) w odniesieniu do stref pożarowych
ZL przedstawia tabela.
* Kategoria tu będzie obejmować obiekty zamieś/kania zbiorowego
Stałe urządzenia gaśnicze wodne chroniące strefę pożarową będą umożliwiać powiększenie
długości dojścia o 50 proc. (obecnie tryskacze o 100 proc.), a ochrona przed zadymieniem
drogi ewakuacyjnej - tak jak obecnie - również o 50 proc., ale tylko wtedy, gdy zostaną
zastosowane samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu
wykrywania dymu.
Nowe rozporządzenie określi nic w pełni uregulowane dotychczas warunki dla tej części
drogi ewakuacyjnej, która znajduje się pomiędzy klatką schodową spełniającą wymagania
bezpiecznego miejsca a wyjściem na zewnątrz budynku. W przypadku odporności ogniowej
obudowy drogi ewakuacyjnej i zamknięć otworów mają być takie same, jak dla wymienionej
klatki schodowej, a dopuszczalna długość tej części drogi ewakuacyjnej będzie równa
dopuszczalnej długości dojścia ewakuacyjnego określonej przy jednym dojściu.
Usankcjonowane zostanie przeprowadzenie wymienionej części drogi ewakuacyjnej przez
hali, mogący spełniać także funkcje uzupełniające w stosunku do wynikających z
przeznaczenia budynku, np.: recepcyjną, ochrony budynku, sprzedaży detalicznej. Przez jeden
hali będzie mogła prowadzić droga ewakuacyjna tylko z jednej klatki schodowej, a wolna
szerokość drogi ewakuacyjnej oraz jej wysokość będą musiały być o połowę większe niż
normalnie.