Bezpieczne wykonywanie

prac dźwignicowych

Redakcja: Tuukka Pääkkönen

Matti Tuimala

Składanie: Tuukka Pääkkönen

Zdjęcia: Tuukka Pääkkönen

Riku Tervo

Rysunki:

Markku Mäkelä

Druk:

Multiprint Oy

2007

Spis treści:

Kontrola urządzeń dźwignicowych

.......................

3

Instrukcje ogólne dot. prac dźwignicowych

.....

5

Zamocowania

...............................................................

8

Znaki przekazywane operatorowi dźwigu

....

11

Podnoszenia i zamocowanie ładunków

..........

13

Podnoszenie blach

......................................................

15

Używanie uchwytów stosowanych do

podnoszenia

....................................................................

17

Podnoszenie elementów

..........................................

19

Dźwigi sterowane drogą radiową

.......................

23

3

Kontrola urządzeń dźwignicowych

Przed użyciem urządzeń dźwignicowych

oraz oprzyrządowań, upewnij się, że ich stan

techniczny zapewnia bezpieczną realizację

pracy, posiada wszystkiewymagane i ważne

atesty, w tym potwierdzające przeprowadzenie

okresowych badań kontrolnych, a elementy

mogące stwarzać zagrożenie są oznakowane

zgodnie z zasadami bezpieczeństwa. Wymaga-

ne jest również umieszczanie na urządzeniach

oraz oprzyrządowaniach wielkości ich

dopuszczalnego obciążenia roboczego (DOR).

Nie wolno przeciążać oprzyrządowań, ani

wykorzystywać ich niezgodnie z przeznacze-

niem. Nadmierne obciążenie może powodować

ich niewidoczne uszkodzenia, które mogą

później być przyczyną wypadku.

Rok

Kod Kolorowy

4

W przypadku stwierdzenia nadmiernego

obciążenia lub jakichkolwiek uszkodzenia po-

informuj o tym bezpośredniego przełożonego.

Nie uruchamiaj urządzenia, do czasu przepro-

wadzenia jego kontroli.

Podczas pracy urządzenia w niskich tempera-

turach (w warunkach zimowych) unikaj maksy-

malnego obciążenia oprzyrządowań. W niskich

temperaturach, stal staje się bardziej krucha

i łamliwa, niż w temperaturach normalnych.

Niskie temperatury mogą powodować wzrost

ryzyka zniszczenia lub uszkodzenia wykorzys-

tywanego sprzętu.

Nie używaj oprzyrządowań, jeżeli wykazują one

ślady zużycia lub uszkodzenia, lub nie zostały

poddane okresowym badaniom kontrolnym.

Zwróć je i poinformuj o tym fakcie

bezpośredniego

przełożonego.

Nie

poinformowanie pracowników nadzoru o

stwierdzonych nieprawidłowościach jest

zachowaniem nieodpowiedzialnym.

Uszkodzone liny należy przeciąć i wyrzucić do

śmieci.

5

Ogólne wymagania dotyczące

transportu dźwignicowego

Obowiązkiem operatora dźwignicy jest

sprawdzenie, czy podtorze (skrajnia) i teren

pracy dźwignicy są wolne od jakichkolwiek

przeszkód, w tym osób postronnych, jeżeli

operacja podnoszenia tego wymaga.
Do

realizacji

operacji

transportu

dźwignicowego mogą być wykorzystywane

tylko oprzyrządowania, które zostały dobrane

odpowiednio do masy i kształtu transporto-

wanych ładunków. Absolutnie zabrania się

przenoszenia ludzi na haku, uchwytach lub

przenoszonym ciężarze.
Dźwignice przeznaczone do transportu ludzi

są specjalnie do tego celu zaprojektowane,

spełniają określone wymagania związane

z podnoszeniem ludzi oraz są odpowiednio

oznakowane. Do podnoszenia ludzi wykorzystuj

tylko właściwie oznakowane dźwignice.
Nie

rozpoczynaj

operacji

transportu

dźwignicowego, w przypadku wątpliwości

związanych z eksploatacją dźwignicy oraz

możliwością realizacji wszystkich etapów

procesu.
Proces transportu dźwignicowego winien być

nadzorowany przez wyznaczonego pracowni-

ka, z którym należy uzgodnić każdą operację

transportu. Pomiędzy operatorem dźwignicy,

6

a pracownikiem nadzorującym musi być

zapewniona skuteczna łączność. Odpowied-

zialny za organizowanie podnoszeń dyspo-

nuje radiotelefonem umożliwiającym kiero-

wanie pracami dźwignicowymi. Należy z nim

uzgadniać wszystkie sprawy związane z pod-

noszeniami.
Podnoszeniem elementów na terenie stoczni

zajmuje się odpowiednia grupa robocza

odpowiedzialna za takie podnoszenia.
Nie używaj zdalnie sterowanych dźwignic,

jeżeli nie posiadasz odpowiednich kwalifikacji i

uprawnień

do

ich

obsługi.

Poproś

przełożonego o zapewnienie odpowied-

niego przeszkolenia w celu ich uzyskania.
Jeżeli istnieje specjalny tryb postępowania

w

zakresie

prowadzenia

transportu

dźwignicowego, należy go przestrzegać.

Istnieją specjalne instrukcje dotyczące trans-

portu dużych elementów konstrukcyjnych,

takich jak sekcje, moduły czy części maszyn.

Obejmują one szczegółowy tryb postępowania

podczas realizacji operacji transportu oraz

wskazują osoby odpowiedzialne w tym

zakresie.
Podczas mocowania zawiesi, łańcuchów,

uchwytów, itp. zawsze pamiętaj o środku

ciężkości ładunku. Jeżeli używasz kilku zawiesi

lub łańcuchów upewnij się, że są one nałożone

7

prawidłowo i ładunek utrzymywany jest w

stanie równowagi.

Po uniesieniu ładunku na

wysokość 0,5 m zatrzymaj operację i sprawdź

mocowanie ładunku i jego równowagę.

Śnieg, śnieg z deszczem, deszcz, lód powodują,

że blachy i rury stają się śliskie. Należy

wówczas stosować uchwyty zabezpieczające

ładunek przed wysunięciem się.
Nie należy przenosić ciężarów nad ludźmi

lub stanowiskami pracy, a jeżeli na drodze

transportowanego ładunku znajdują się bądź

pracują ludzie należy dawać sygnały ost-

rzegawcze. Jeżeli jest to niezbędne należy

wyznaczyć i wygrodzić strefę zagrożenia oraz

zapewnić jej nadzór. Zabrania się pozosta-

wiania zawieszonego ładunku. Stanowi to

zagrożnie dla przemieszczających się pod nim

pracowników.
Operacja transportu jest zakończona w

momencie usadowienia ładunku na miejscu

przeznaczenia, w sposób niezagrażający

jego upadkowi bądź przewróceniu.
Wykorzystuj podnośniki lub wózki widłowe do

przemieszczania palet towarowych. Zamocuj

ładunek ostrożnie lub użyj podnośnika z

paletą podczas transportu na duże wysokości.

Nawet w przypadku korzystania z palety

należy zabezpieczyć drobne elementy przed

wypadnięciem.

Zamocowania

Zawsze zakręcaj całkowicie szakle. Używaj

tylko szakli, które zostały opisane wartością

DOR (dopuszczalne obciążenie robocze)

lub MDO (maksymalne dopuszczalne

obciążenie). Usuń szakle, które wykazują

jakiekolwiek ślady zużycia, są wygięte lub

w inny sposób uszkodzone. Ze względów

bezpieczeństwa szakle ze śrubami i

nakrętkami powinny być używane z

metalowymi zawleczkami.

Wkręć ogniwo, tak aby dotykało powierzchni.

Nie obciążaj go w kierunku otworu (nie

dotyczy skośnego obciążania). Zamocuj

oprzyrządowanie do ogniwa szakli. Stosuj

tylko atestowane (oznakowane znakiem CE

oraz w sposób widoczny opisanewartością

dopuszczalnego

obciążenia

roboczego)

ogniwa do operacji podnoszenia.

8

9

Upewnij się, że miejsca zacisku są

wystarczająco mocne podczas zaciskania pętli

na przedmiotach, które chcesz podnieść. Z

wyprzedzeniem pomyśl o kierunku nacisku i

zgodnie z nim zaciśnij pętlę.

Podczas transportu dźwignicowego ładunków

o ostrych krawędziach należy stosować

podkładki drewniane, osłony krawędzi lub inne

zabezpieczenia, w celu ochrony zawiesi przed

potencjalnym uszkodzeniem.

10

Poniższe

rysunki

przedstawiają

kilka

przykładów oprzyrządowań stwarzających

poważne zagrożenie. Stosowanie takiego

osprzętu jest zabronione. Uszkodzone

zawiesia należy wyzłomować, w celu uniknięcia

przypadkowego ich użycia. Uszkodzone

łańcuchy i uchwyty należy przekazać do

regeneracji.

11

Ręczne sygnały porozumiewawcze

w ruchu dźwignic

Należy wyznaczyć pracownika, który poprzez

sygnalizację ręczną, przekazuje instrukcje

dotyczące wykonania określonych manewrów.

W celu uniknięcia pomyłek istotne jest

przestrzeganie poniższych zasad.

Sygnały porozumiewawcze w ruchu

dźwignic zamieszczone są poniżej.

Sygnał powinien być przekazany precyzyjnie

i w sposób łatwy do zrozumienia.

Podczas przekazywania sygnałów

należy utrzymywać stały kontakt

wzrokowy z operatorem dźwignicy.

Sygnały przekazywane są przez

jednego wyznaczonego pracownika.

Należy unikać prowadzenia

transportu dźwignicowego

podczas silnego wiatru.

Przed rozpoczęciem transportu

dźwignicowego upewnij się,

że warunki atmosferyczne są

odpowiednie do prowadzenia prac.

12

Uwaga początek

kierowania

Ostrożnie

podnieść

do góry

Ostrożnie

opuścić

w dół

Opuścić

w dół

Podnieść

do góry

Zatrzymanie

działania

Kierunek

(ruchu)

Zatrzymać,

koniec ruchu

Stop,

zatrzymanie

w nagłym

przypadku

Podnoszenia i zamocowanie ładunku

Przed każdą operacją podnoszenia należy:

-sprawdzić ciężar ładunku

i jego środek ciężkości

-wybrać odpowiednie do

transportowanego ładunku

oprzyrządowanie

-sprawdzić stan techniczny dźwignicy

Sposób mocowania oprzyrządowania do haka:

13

Nieprawidłowo

Prawidłowo

Nieprawidłowo

:

Zawiesie się przesuwa

i ładunek się przechyla

Prawidłowo

:

Umieść pętlę zawiesia w

gardzieli haka i sprawdź czy

pozostaje on w miejscu

podczas operacji transportu.

14

Używaj trawersy o odpowiedniej długości

podczas podnoszenia i transportu dużych

płatów blach oraz stalowych elementów

konstrukcyjnych. Upewnij się, że trawersa ma

wystarczającą ilość punktów podwieszenia

transportowanego ładunku. Punkty podwies-

zenia zapobiegają deformacji transportowa-

nego ładunku. Jeżeli instalujesz np. ściankę

działową, podtrzymuj ją przy pomocy

dźwignicy do momentu odpowiedniego jej

zabezpieczenia przed upadkiem.

Zachowaj ostrożność podczas opuszczania

transportowanego ładunku blachy, podczas

manewru może dojść do przedwczesnego

rozłączenia uchwytu transportowego od haka.

W związku z istniejącym ryzykiem upadku

blachy, idź za transportowanym ładunkiem.

15

Do

realizacji

każdego

transportu

dźwignicowego wybierz bezpieczne i właściwe

oprzyrządowanie.

Do podnoszenia niskiego

( przy pomocy tego

oprzyrządowania można

przenosić kilka blach tej

samej szerokości).

Do podnoszenia

niskiego i podnoszenia

pojedynczych blach.

Nie mocuj

oprzyrządowania do

uchwytu przeznaczonego

do podnoszenia blach.

Używaj oprzyrządowania

z rozpórką do

podnoszenia blach.

Podnoszenie blach

16

Chwytak powinien być wystarczająco szeroki,

aby zabezpieczyć blachę przed zgięciem

lub ześlizgnięciem.

W celu określenia wagi blachy należy

wykorzystać poniższy wzór:

Blacha o wymiarach: 1m długości na 1m

szerokości ma ciężar 8 kg na każdy milimetr

grubości.
Na przykład: blacha o wymiarach 5m x 2m

x10mm waży 5 x 2 x 10 x 8 = 800 kg

17

Pamiętaj, aby podczas używania uchwytów
Podnosić tylko jedną blachę podczas

stosowania uchwytu.
Upewnić się, że rozstaw uchwytu jest

odpowiedni do grubości blachy.
Sprawdzić czy powierzchnie zaciskowe

uchwytu są niezniszczone oraz czy

powierzchnie te i punkty kontaktu nie są

zabrudzone bądź pokryte lodem.
Przed operacją podnoszenia upewnić się,

że uchwyt pewnie utrzymuje ładunek, i jego

stopień dokręcenia jest właściwy.
Podczas wykorzystywania dwóch uchwytów

rozmieść je tak, aby znajdowały się w linii

podnoszenia ładunku. Skośne obciążenie

może być nie wyższe niż 10% ( =ukośnemu

przemieszczaniu / naprężeniu).
Podczas pionowego obracania ładunku z

wykorzystaniem uchwytu śrubowego, powinien

być on zaciśnięty przed rozpoczęciem każdej

operacji transportu.
Uchwyty mogą być używane tylko przez

pracowników posiadających doświadczenie

w ich stosowaniu.

18

Różne typy uchwytów transportowych

Uchwyty

śrubowe

Uchwyty

ogólnego

zastosowania

Uchwyty

samozaciskowe

do blach

Uchwyt zaciskowy

do blach

Uchwyty

samozaciskowe

Uchwyty hakowe

Uchwyty wykorzystywane z krążkami łańcuchowymi:

Uchwytów samozaciskowych i hakowych

nie wolno używać do podnoszenia!

19

Podnoszenie elementów

Podczas podnoszenia długich elementów

upewnij się, że ładunek nie wyślizgnie się.

Nie rozpoczynaj podnoszenia zanim nie

upewnisz się, że zamocowanie jest bezpieczne.

Podczas podnoszenia długich elementów

pamiętaj, aby zarówno podczas podnoszenia

jednej, jak i kilku w jednej wiązce:

Używać dwóch zawiesi

stalowych lub łańcuchów.

Upewnić się, że ładunek

znajduje się w stanie

równowagi.

Owijać zawiesie dwu-

krotnie wokół ładunku

(podwójna pętla) w celu

mocniejszego zamoco-

wania ładunku.

Stosować

oprzyrządowanie,

którego

długość nad ładunkiem, jest przynajmniej

taka sama jak odległość pomiędzy

punktami zawieszenia (zobacz rysunek).

Roztaw

uchwycenia

W

olua liua

20

Używając jednego

uchwytu wykonuj

tylko podnoszenie

na niską wysokość.

Jeżeli prowadzisz ładunek, trzymając go,

zawsze idź za nim. Zalecane jest używanie

drążka lub linki do prowadzenia transportu.

Kiedy

podnosisz

krótkie

elementy przy użyciu jednego

zawiesia stosuj zacieśniającą

pętlę podwójną zapobiegającą

ześlizgnięciu.

Kiedy transportujesz pionowo długie rury

bez kołnierza, podnoś każdą rurę osobno.

Do mocowania używaj zawiesia dokładnie

zaciśniętego wokół rury. Możesz zapobiec

wyślizgnięciu się rury poprzez przyspawanie

do niej dodatkowych elementów lub

zamocowanie wsporników.

21

Wielkość

obciążenia

oprzyrządowania

uzależniona jest od kąta rozwarcia zawiesia

i wielkości średnicy podnoszonego elementu

w stosunku do średnicy zawiesia. Absolutnie

zabronione jest stosowanie kątów powyżej

60

o

.

Kąt odchylenia zawiesia jest mierzony w

sposób pokazany na rysunku. Obciążenie

zmniejsza się wraz ze wzrostem rozwarcia

kąta.

Wielkość obciążenia zawiesia jest także

ograniczona przez średnicę jego załamania.

Obciążenie zawiesia owiniętego wokół

elementu, mającego grubość średnicy liny sta-

nowi tylko 50% wartości nominalnej.

22

Sprawdź dopuszczalne obciążenie robocze

oprzyrządowania zanim zaczniesz go używać.

Miej na uwadze typ wykorzystywanego

oprzyrządowania (łańcuchy, liny stalowe,

uchwyty, pasy), ilość osprzętu, sposoby

mocowania oraz kąt podnoszenia.
Dla różnego typu oprzyrządowań opracowano

tabele obciążeń, w których można sprawdzić

wartości

dopuszczalnego

obciążenia

roboczego.
Na przykład proste podnoszenie z użyciem

oprzyrządowania o obciążeniu 1000 kg.

Zastosuj węzeł zaciskowy gdy dopuszczalne

obciążenie

robocze

wynosi

0,8

dopuszczalnego obciążenia roboczego DOR,

np. 0,8 x 1000 kg = 800 kg.

23

Dźwigi sterowane radiowo

Dźwigami sterowanymi

radiowo mogą

posługiwać się tylko

takie osoby, które

zostały oddzielnie

odpowiednio do tego

przygotowane i na

ich kasku ochronnym

znajduje się nalepka

upoważniającą do

posługiwania się

dźwigiem.

Prawidłowy sposób

użytkowania

24

Przed wykonaniem podnoszenia

Sprawdź na oznaczeniach urządzenia, czy

nadajnik napewno steruje tym dźwigiem, którym

masz zamiar się posługiwać.
Sprawdź, czy nadajnik znajduje się w

odpowiednim stanie używalności i pasy do

jego podtrzymywania nie są uszkodzone.

Sterowanie może być wykonywane tylko

wtedy, kiedy urządzenie jest przymocowane do

podtrzymujących go pasów.
Sprawdź położenie głównego wyłącznika prądu,

abyś w razie potrzeby mógł wyłączyć dopływ

prądu do urządzenia.
Przed rozpoczęciem sterowania upewnij

się, czy nikt nie znajduje się na dźwigu lub w

obszarze

zagrożenia.

Urządzenie

uniemożliwiające wejście na dźwig powinno być

zamknięte i tablica zabraniająca przebywanie

osobom postronnym umieszczona na swoim

miejscu.
Upewnij się czy hak, ładunek i dźwig

mogą poruszać się bez przeszkód w czasie

podnoszenia.
Sprawdź kierunki jazdy i odpowiadające im

symbole kierunkowe.
Przed rozpoczęciem pracy wykonaj próbę

działania urządzeń sterujących, hamulców,

wyłączników granicznych i zatrzymywania

alarmowego.

W czasie podnoszenia

W czasie posługiwania się dźwigiem poruszaj się

lub stój w odpowiedniej odległości od ładunku

w taki sposób, aby widoczność obszaru

wykonywania pracy była jak najlepsza.

Nie wchodź pod ładunek ani w obszar zagrożenia.

Podnoszenie ładunku ponad ludźmi jest

zabronione. Wykonaj alarm ostrzegający innych

przedwykonywanym podnoszeniem.

Uważaj na zderzenia z ograniczeniami

końcowymi.

Upewnij się co do trasy przejściowej abyś nie

potknął się w czasie wykonywania sterowania.

Dbaj o porządek otoczenia.

Jeżeli stracisz panowanie nad dźwigiem, zdejmij

ręce z urządzeń sterujących i wtedy dźwig się

zatrzyma. W razie potrzeby naciśnij przycisk

stop-zagrożenie.

Zachowaj ostrożność w obsłudze nadajnika.

W żadnym wypadku nie przekazuj nadajnika

osobie, która nie ma uprawnień do posługiwania

się dźwigiem sterowanym drogą radiową.

Po wykonaniu podnoszenia

Wciśnij przycisk stop-zagrożenie natychmiast

po zakończeniu posługiwania się dźwigiem.

Nadajnik powinien być przechowywany w

miejscu niedostępnym dla osób niepowołanych.

Ładowanie akumulatorów nadajnika należy

wykonywać zgodnie z instrukcją.

Zawsze powiadom swojego kierownika robót o

zauważonych brakach lub usterkach, które mogą

przeszkodzić lub uniemożliwić posługiwanie się

dźwigiem. Jeżeli wydarzy się coś nieoczeki-

wanego używanie dźwigu należy natychmiast

przerwać. Przerwa w używaniu dźwigu powinna

trwać aż do chwili, kiedy usterki powodujące

bezpośrednie zagrożenie zostaną usunięte.

www.vayla.org

www.vayla.fi