::: MENU :::

STRONA GŁÓWNA

ARTYKUŁY

JAK KUPIĆ?

OGŁOSZENIA

FORUM

Dr Piotr Semkiw, dr Piotr Skubida
Oddział Pszczelnictwa ISiK w Puławach

[e-mail]

Skuteczność warroabójcza preparatu Api Life
Var® w badaniach terenowych

Problemy z występowaniem oporności Varroa destructor na syntetyczne akarycydy i

potrzeba eliminacji z produktów pszczelich „ciężkiej chemii”, sprawiają, że wśród pszczelarzy

rośnie zainteresowanie alternatywnymi metodami zwalczania tego pasożyta. W Polsce z roku

na rok systematycznie przybywa pasiek, w których oprócz Biowaru, Baywarolu czy

Apiwarolu do walki z warrozą wykorzystuje się kwasy organiczne (mrówkowy czy

szczawiowy) bądź środki, w których substancją aktywną są olejki eteryczne. Na ograniczanie

populacji warrozy w rodzinach pszczelich wyłącznie za pomocą preparatów na bazie

naturalnych substancji „skazani” są pszczelarze prowadzący pasieki ekologiczne.

Chociaż w prasie zagranicznej znajduje się dosyć dużo informacji na temat skuteczności

alternatywnych środków warroabójczych, to krajowe doniesienia dotyczące tych zagadnień

są dość ubogie, a szczególnie w wypadku wykorzystania do walki z warrozą preparatów

zawierających olejki eteryczne. Mamy więc mało danych dotyczą- cych możliwości ich

zastosowania w naszych warunkach klimatyczno-pożytkowych, co prawdopodobnie w

znacznym stopniu ogranicza użycie tych preparatów w terenie. Ponadto wielu pszczelarzy,

nie znając tych alternatywnych środków i możliwości, jakie wynikają z ich użycia,

niepotrzebnie kwestionuje ich wartość. Nieliczne bowiem wady tych naturalnych substancji,

których wyeliminowanie lub ograniczenie też jest możliwe, pozwalają wystawić im

pozytywną notę w zwalczaniu warrozy. Ważne jest, że środki te stwarzają możliwości do

opracowania zintegrowanego - całorocznego modelu regulowania poziomu występowania

pasożyta V. destructor w rodzinach pszczelich przy wydatnym ograniczeniu używania

syntetycznych akarycydów.

W ostatnich latach nowym środkiem do walki z warrozą jest Api Life Var. Podawany jest on

do rodziny pszczelej w formie płytek nasączonych olejkami eterycznymi. Preparat działa

przez kontakt pszczół z powierzchnią płytki oraz przez odparowanie z niej substancji lotnych.

Jedną z substancji czynnych Api Life Varu jest tymol - naturalna substancja eteryczna, która

poza właściwościami roztoczobójczymi wykazuje właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze.

Ponieważ tymol nie działa toksycznie na pszczoły, nie powoduje skażenia środowiska

wewnętrznego ula i produktów pasiecznych, dlatego nie ma zalecanego okresu karencji po

jego zastosowaniu. Aczkolwiek nie należy stosować Api Life Varu w momencie występowania

pożytku towarowego lub bezpośrednio przed nim, ze względu na bardzo intensywny zapach

substancji czynnych, które mogą przeniknąć do miodu, co niewątpliwie zepsuje jego bukiet i

smak. Poza tymolem (74,08 g) w skład preparatu wchodzą olejek eukaliptusowy (16,0 g),

kamfora (3,7 g) i mentol (3,7 g). Jedno opakowanie środka zawiera dwie płytki.

Istnieją dwie metody aplikacji preparatu:

według pierwszej, do każdego ula należy włożyć po jednej płytce 3-4 razy w

odstępach 7-10 dni; po otwarciu opakowania (zawartość: 2 płytki) należy jedną

płytkę podzielić na 3-4 części i ułożyć je na ramkach gniazdowych (beleczki

międzyramkowe powinny być usunięte, żeby zapewnić swobodną cyrkulację

substancji lotnych pomiędzy plastrami);

druga metoda proponuje w zależności od siły rodzin dwie drogi postępowania; w

rodzinach obsiadających jeden korpus płytkę należy podzielić na dwie części i

umieścić po przekątnej, w przeciwległych narożnikach ula; po upływie 14 dni należy

zastosować drugą płytkę także podzieloną na dwie części, ale w dwóch pozostałych

narożnikach; w rodzinach obsiadających dwa korpusy na górnym korpusie należy

umieścić w przeciwległych narożnikach dwie płytki preparatu (czyli zawartość

opakowania), a po upływie 14 dni konieczne jest podanie kolejnych dwóch płytek

środka.

Page 1 of 3

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - artykuły

2010-01-12

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2009_21/artykul_2009_21.html

Zaleca się podłożyć pod płytki preparatu metalową siatkę o wymiarach 10×6 cm, aby

zabezpieczyć je przed zgryzaniem. Wskazane jest zastosowanie płytek Api Life Var w okresie

po ostatnim miodobraniu, przy temperaturze zewnętrznej powyżej 18°C. W czasie upalnej

pogody przy temperaturze powyżej 30°C sugeruje się, aby przyzwyczaić pszczoły do

zapachu leku przez umieszczenie kawałka płytki w ulu na jeden dzień przed rozpoczęciem

leczenia. Należy nie dopuszczać do występowania rabunków w trakcie stosowania Api Life

Varu. Należy utrzymywać w pasiece tylko silne rodziny, nie stosować leku w razie

wystąpienia rabunku. Płytki należy umieszczać w ulu wcześnie rano lub przed zachodem

słońca. Ważne jest, aby rodzina pszczela w trakcie stosowania preparatu była częściowo

zaopatrzona w pokarm, bo dokarmianie rodzin w trakcie leczenia prowadzi do występowania

rabunków w pasiece.

Sposób umieszczenia preparatu w ulu. Wskazane jest, aby na czas zabiegu usunąć beleczki

międzyramkowe, a pod płytki podłożyć metalową siatkę.

Ocenę skuteczności warroabójczej preparatu Api Life Var przeprowadzono w 2008 r. w

pasiece ekologicznej Zakładu Technologii Pasiecznych znajdującej się w Poleskim Parku

Narodowym (woj. lubelskie). Doświadczenie przeprowadzono na 19 rodzinach pszczelich. W

tym czasie gniazda zostały już ułożone do zimowania, a średnia liczba plastrów obsiadanych

przez pszczoły na czarno wynosiła 7,3.

Zalecane metody stosowania preparatu dosyć się różnią i dlatego trudno jest ocenić, który

sposób postępowania jest korzystniejszy. Z tego powodu podanie preparatu zostało

nieznacznie zmodyfikowane w stosunku do zaleceń. W pierwszym etapie (29.07.2008)

zastosowano środek w wyższym stężeniu, tzn. dwie płytki (1 opakowanie) na 14 dni, a po

upływie tego okresu w każdej rodzinie pszczelej zastosowano po jednej płytce, która została

podzielona na dwie części (12.08.2008). Na każdą leczoną rodzinę przeznaczono w ten

sposób po trzy płytki preparatu (1,5 opakowania), a długość okresu leczenia rodzin wyniosła

21 dni (od 29.07 do 19.08. 2008), co jest zgodne z cyklem rozwojowym pszczół i pozwala,

aby w momencie wygryzania się kolejnych pokoleń, możliwy był ich kontakt z preparatem.

Osyp pasożytów liczono dwukrotnie - w 14. i 21. dniu od zastosowania środka. Skuteczność

Api Life Varu w zwalczaniu warrozy sprawdzono poprzez kontrolne zastosowanie 3,2%

roztworu kwasu szczawiowego. Zabieg został przeprowadzony 29.10.2008 roku, a liczenie

spadłych pasożytów wykonano 14 dni później. W każdą uliczkę obsiadaną przez pszczoły

zaaplikowano po 5 ml roztworu, średnio od 30 do 40 ml na każdą rodzinę. Skuteczność

działania obliczono dla dwóch i trzech płytek preparatu, w naszym przypadku dla okresu

leczenia wynoszącego odpowiednio: 14 i 21 dni.

W ciągu pierwszych 14 dni od podania preparatu, średnio we wszystkich rodzinach osypało

się ponad 950 pasożytów Varroa destructor (od 207 do 3163 sztuk), a w trakcie całego

zabiegu, czyli po 21 dniach, osypało się średnio ponad 1000 roztoczy (od 223 do 3234 sztuk)

- tab. 1. Skuteczność warroabójcza Api Life Varu pozwoliła na usunięcie w ciągu pierwszych

dwóch tygodni średnio około 94% pasożytów, które udało się zniszczyć za pomocą tego

preparatu w trakcie całego zabiegu. Wskazuje to na bardzo wysoką dynamikę działania w

początkowym okresie stosowania środka.

Po zastosowaniu środka kontrolnego, jakim był 3,2% roztwór kwasu szczawiowego, osypało

się średnio około 72 szt. Varroa (od 3 do 373). Wyliczona na tej podstawie skuteczność

preparatu Api Life Var dla całego zabiegu wyniosła ponad 90%, w zakresie od 60,6 do 98,9%

(tab. 2). Jednak zastosowanie tylko dwóch płytek preparatu przez 14 dni pozwoliło usunąć

ponad 85% całkowitej liczby pasożytów Varroa destructor.

Page 2 of 3

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - artykuły

2010-01-12

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2009_21/artykul_2009_21.html

Tabela 1.

Nasilenie inwazji Varroa descructor w rodzinach pszczelich oraz osyp pasożytów w

trakcie kolejnych zabiegów.

Zakres

Siła

rodzin

(n=19)

Osyp pasożytów

V.d. od 1 do 14

dnia zabiegu

Osyp pasożytów
V.d. od 14 do 21

dnia zabiegu

Osyp pasożytów

V.d. w trakcie

całego zabiegu

Osyp pasożytów

V.d. po kwasie

szczawiowym

Minimum

6

207

10

223

3

Maksimum

8

3163

218

3234

373

Średnio

7,3

952

53

1005

72,4

Tabela 2.

Skutecznośc Api Life Var w zależności od ilości podanych płytek.

Ważnym czynnikiem wpływającym na skuteczność preparatu jest temperatura panująca w

czasie trwania zabiegu. Dane na ulotce podkreślają, że wskazane jest, aby średnia

temperatura wynosiła powyżej 18°C. Wynika to z faktu, że jej wyższe wartości korzystnie

wpływają na sublimację olejków eterycznych z preparatu, a co za tym idzie na skuteczność

ALV. W okresie trwania naszego doświadczenia średnia temperatura powietrza określona

przez stację meteorologiczną we Włodawie (około 30 km od pasieki) wyniosła około 19°C.

Zatem zostały spełnione optymalne warunki dla dobrej skuteczności preparatu. Można

byłoby się zastanawiać o ile zwiększyłaby się skuteczność ALV przy zastosowaniu kolejnej

płytki i przedłużeniu czasu trwania zabiegu do 4 tygodni. Prawdopodobnie efekt

warroabójczy zwiększyłby się do ponad 95% skuteczności - poziomu podawanego dla tego

środka przez Imdorfa i Bogdanova (1995). Jednak w naszych warunkach przedłużenie

zabiegu zwalczania warrozy za pomocą ALV nie było możliwe ze względu na konieczność

terminowego uzupełnienia zapasów cukrowych w rodzinach pszczelich.

Wielu pszczelarzy obawia się, że stosowanie preparatów na bazie olejków eterycznych

spowoduje występowanie pozostałości (w szczególności tymolu) w miodzie na poziomie

wyczuwalnym przez konsumentów. Aby wyjaśnić te obawy można przytoczyć szwajcarskie

doniesienia, które podają że coroczne (od 1 do 5 sezonów) 8-tygodniowe stosowanie Api Life

Var w okresie letnio-jesiennym spowoduje koncentrację tymolu w próbkach miodu na

średnim poziomie około 0,16 mg/kg, natomiast wyczuwalny przez konsumentów poziom

tymolu wynosi 1,1 mg/kg, a więc jest ponad kilkakrotnie wyższy.

Zakres

Skuteczność ALV przy zastosowaniu 2

płytek (%)

Skuteczność ALV przy zastosowaniu 3

płytek (%)

Minimum

56,3

60,6

Maksimum

96,4

98,9

Średnio

85,5

90,8

Wykonanie:

Michał Skrzypi

ń

ski

Page 3 of 3

Miesięcznik PSZCZELARSTWO - artykuły

2010-01-12

http://www.miesiecznik-pszczelarstwo.pl/artykuly/2009_21/artykul_2009_21.html