230

MECHANIK NR 3/2011

Rys. 10. Obraz stanu montażu sondy lambda

Rys. 11. Tomograf Y.CT Vario firmy Yxlon International

Rys. 12. Przykładowe przekroje badanych przedmiotów

Rys. 13. Tomograf International Y.CT MU 2000 firmy Yxlon

Klasyczne zastosowania tomografów komputerowych

to kontrola na podstawie trójwymiarowych pomiarów od-
lewów z metalu i tworzyw sztucznych. Jednakże wysokiej
rozdzielczości technologia rentgenowska phoenix



x ot-

wiera możliwości zastosowania w wielu nowych dziedzi-
nach, takich jak technologia czujników, elektronika, bada-
nia materiałów oraz wiele innych. Na rys. 10 przedstawio-
no „wgląd” w budowę sondy lambda. Możliwa jest ocena
geometrycznego montażu sondy oraz stanu czujników
ceramicznych.

Tomograf Tome x L300 pokazuje połączenia lutowane

CSP-komponentów. Wyraźnie widoczny jest trójwymiaro-
wy kształt spoiny o średnicy ok. 400

µ

m. Tomograf umoż-

liwia badanie łopatek turbin, które są złożonymi odlewami
i muszą spełniać najwyższe wymagania bezpieczeństwa.
Tomografia komputerowa pozwala na przeprowadzenie
nieniszczącej analizy poprzez precyzyjny pomiar 3D.

Tomografy produkcji firmy Yxlon International GmbH

Firma Yxlon [7] wytwarza tomografy komputerowe za-

równo kabinowe, jak i z tzw. otwartą przestrzenią. Mają
one w zasadzie charakter uniwersalny, ale część z nich
jest specjalizowana, np. tomografy z serii MU z prze-
znaczeniem do kół samochodowych lub tomografy prze-
znaczone do elementów wysokich (tomograf Y.C Ver-
tical).

Na rys. 11 przedstawiono jeden z uniwersalnych tomo-

grafów o nazwie Y. CT Vario. Można nim mierzyć i ba-
dać przedmioty o masie do 10 kg o wymiarach – h do

250 mm i maks.

∅

180 mm (występuje opcja pozwalająca

na mierzenie przedmiotów o

∅

do 320 mm). W tomo-

grafie zainstalowano lampę rtg z chłodzenieniem wodno-
-powietrznym i o napięciu 10

÷

225 kV. Wymiary ogniska,

mocy i prądu mogą być następujące: 80

µ

m/290 W/

/1,3 mA; 95

µ

m/540 W/2,4 mA; 150

µ

m/1020 W/4,5 mA;

320

µ

m/1600 W/7,1 mA. Tomograf wyposażony jest

w obrotowy stół pomiarowy o średnicy 300 mm. Matryca
detektorów firmy Yxlon ma wymiary 244

×

195 mm, a licz-

ba pikseli o rozmiarze 127

µ

m wynosi 1920. Tomograf

o masie 4,5 t ma wymiary 1,95

×

1,6

×

1,86 m. Stosowane

jest oprogramowanie własne o nazwie Yxlon CT37.

Tomograf Y.CT Vario, podobnie jak inne tomografy tej

firmy, pozwala na wykonywanie pomiarów przedmiotów
z różnych materiałów, zarówno metalowych, jak i z two-
rzyw sztucznych. Na rys. 12 przedstawiono przekroje
metalowych przedmiotów jako odlewów. Dokonywanie
kolejnych przekrojów pozwala na ocenę drożności kana-
łów, wymiarów ścian i oczywiście wewnętrznych wad
odlewów.

Do pomiarów przedmiotów o większych gabarytach

i masach, np. do 30 kg i wysokości do 500 lub 750 mm
przeznaczone są tomografy o nazwie Y.CT Compact. Do
bardzo wysokich i smukłych elementów proponuje się
tomograf Y.CT Vertical, który może mierzyć przedmioty
nawet o wysokości 3 m.

Specjalną grupę stanowią tomografy przeznaczone do

pomiaru kół samochodowych zarówno felg, jak i opon.
Są to tomografy serii Y.CT MU i Y.CT TIRE.

Na rys.13 pokazano tomograf Y.TC MU 2000, który

umożliwia mierzenie różnorodnych elementów z obszaru
przemysłu motoryzacyjnego (rys. 14).

MECHANIK NR 3/2011

231

Rys. 14. Przykładowe przedmioty, które mogą być mierzone za
pomocą tomografu Y.CT MU 2000

Możliwe jest mierzenie przedmiotów o wymiarach

600

×

900 mm, których masa może dochodzić nawet do

60 kg.

Tomograf wyposażony jest w lampę rtg o maksymal-

nych parametrach 160 V/10 mA, która jest chłodzona
wodą.

Wymiary tomografu wynoszą 2,2

×

2,7

×

1,8 m, a jego

masa – 4 t. Pomiar kół może być zautomatyzowany za-
równo w zakresie transportu na stanowisko pomiarowe, jak
i przebiegu procesu pomiarowego. Bada się pod względem
wad nie tylko felgę, ale również oponę, np. w celu wykrycia
ewentualnych rozwarstwień w strukturze materiału.

Na uwagę zasługują tomografy serii Y. CT Multiplex,

które wykonywane są w czterech odmianach różniących
się zakresem pomiarowym i masą mierzonych przed-
miotów. Najmniejszy z nich – o symbolu Y. CT Multiplex
300s – może mierzyć przedmioty do

∅

300 mm i h –

450 mm o masie do 15 kg, a największy – o symbolu
Y.CT Multiplex 5500XXL – przedmioty o wymiarach

∅

1200 mm, h – 1800 mm i masie do 200 kg. Mogą być

wykonywane pomiary przedmiotów, których grubość ścia-
nek w przypadku aluminium zawiera się w przedziale
140

÷

180 mm, a w przypadku stali 34

÷

55 mm.

Firma Yxlon oferuje, oprócz podstawowego oprogra-

mowania serii Y.IMAGE, zaawansowaną wersję oprog-
ramowania PXV5000 do automatycznej inspekcji części
odlewanych (wersja 3.8). Filtr ADAMO umożliwia wy-
krywanie wad materiału. Możliwe jest automatyczne two-
rzenie katalogu zawierającego wyniki inspekcji w forma-
cie PDF.

LITERATURA

1. E. RATAJCZYK: Tomografia komputerowa w pomiarach geomet-

rycznych 3D. Proc. Kongres Metrologii. Łódź 2010.

2. M. MIGACZ: METROTOM – przemysłowy tomograf pomiarowy.

Mechanik nr 5-6/2010, s. 398; www.zeiss.pl

3. M.BARTSCHER, U.HILPERT, J.GOEBBELS, G.WEIDEMANN:

Enhancement and Proof of Accuracy of Industrial Computed
Tomography (CT) Measurements. Annals of the CIRP Vol. 66/1,
2007. (M. SZAFARCZYK: Tomografia komputerowa w pomiarach
przemysłowych. Mechanik nr 7/2008, s. 606).

4. E.RATAJCZYK: Tomografia komputerowa CT w zastosowaniach

przemysłowych. Cz.I. Idea pomiarów, główne zespoły i ich funk-
cje. Mechanik nr 2/2011, s. 112.

5. www.nikonmetrology.com
6. www.phoenix-xray.com
7. www.yxlon.com; www.eis.poznan.pl