MIKROEKONOMIA

ROZWIĄZANIA ZADAŃ I

Zadanie 1

Prosimy o uzupełnienie poniższego tekstu.
Ekonomia może zostać określona jako badanie tego, jak ludzie radzą sobie ze zjawiskiem (1) _rzadkości_ zasobów. W każdej gospodarce
zasoby są (2) __ograniczone__ (ograniczone /nieograniczone), dlatego też produkcja dóbr i usług jest (3) __ograniczona__ (ograniczona/
nieograniczona). Jednak społeczeństwo zgłasza (4) __nieograniczony__ (ograniczony/ nieograniczony) popyt na dobra i usługi, w związku z tym
stoimy przed koniecznością rozwiązania problemu rzadkości. Rzadkość oznacza, że ludzie (5) _nie są__ (są/ nie są) w stanie mieć wszystkiego,
czego cały czas pragną. Jeżeli dobro jest rzadkie, powstanie rynek na to dobro. Aby istniał rynek, musi występować zarówno popyt, jak i podaż
danego produktu.
Ponieważ mamy do czynienia z rzadkością - musimy rozstrzygnąć pewne kwestie i dokonać wyboru tego, co powinno być produkowane, oraz
sposobu, w jaki dobra i usługi powinny być dzielone. Gdy ekonomiści badają stan, jaki istnieje, myślą jako ekonomiści (6) __pozytywni__
(pozytywni/ normatywni). Sądy wartościujące głoszone są w ramach ekonomii (7) __normatywnej__ (pozytywnej / normatywnej).

Zadanie 2

W pewnym kraju wytwarza się dwa rodzaje dóbr - chleb i samochody, co przedstawia poniższa tabela.

Możliwości

Liczba chleba

(w mln boch./dzień)

Liczba samochodów

(w tys. sztuk rocznie)

A

250

25

B

225

75

C

200

125

D

150

175

E

125

200

F

100

225

Polecenia:

1. Wykreśl układ współrzędnych, oznaczając na osi OX liczbę samochodów, a na osi OY liczbę bochenków chleba.

1

MIKROEKONOMIA
2. Zaznacz możliwe kombinacje, oznaczając je literami: „A”, „B”, „C”, „D”, „E”, „F”.
3. Łącząc odpowiednie punkty, wykreśl krzywą transformacji (krzywą możliwości produkcyjnych).

Pytania:
4. Co oznaczają punkty leżące na krzywej transformacji?
5. Co oznaczają punkty leżące wewnątrz pola obramowanego osiami OX, OY oraz krzywą transformacji?
6. Czy jest możliwy do osiągnięcia np. punkt „I”, leżący poza polem obramowanym osiami OX i OY oraz krzywą transformacji?

Rozwiązanie:

Pytania

4. Co oznaczają punkty leżące na

krzywej transformacji?

Przedstawiają sytuację pełnego wykorzystania zasobów. Oznacza to, że przy danych warunkach nie
jest możliwe zwiększenie produkcji jednego dobra (np. samochodów) bez rezygnacji z produkcji
drugiego dobra (np. chleba).

5. Co oznaczają punkty leżące

wewnątrz pola obramowanego

Punkty leżące wewnątrz pola obramowanego osiami OX, OY oraz krzywą transformacji oznaczają, że
zasoby nie zostały w pełni wykorzystane - istnieją jeszcze możliwości zwiększania produkcji i jednego,

2

MIKROEKONOMIA

osiami OX, OY oraz krzywą
transformacji?

i drugiego dobra (chleba i samochodów), czyli wykorzystania w pełni posiadanych zasobów.

6. Czy jest możliwy do osiągnięcia

np. punkt „I”, leżący poza polem
obramowanym osiami OX i OY
oraz krzywą transformacji?

Nie jest możliwy do osiągnięcia przy danych zasobach i technikach produkcji (chyba, że zwiększymy
wydajność).

Zadanie 3

Wyjaśnij następujące pojęcia:

a) Efekty zewnętrzne

Występują wtedy, gdy pewne podmioty gospodarcze przerzucają
na inne podmioty lub całe społeczeństwo część skutków lub
kosztów swojej działalności (negatywne efekty zewnętrzne, np.
zanieczyszczanie środowiska naturalnego, hałaśliwe radio
słuchane przez kogoś przeszkadza innym) albo korzystają bez
ponoszenia odpowiednich wydatków z rezultatów działalności
innych podmiotów (pozytywne efekty zewnętrzne, np.
wybudowanie przez daną firmę drogi dojazdowej, z której
korzystają również inni użytkownicy).

b) Dobra publiczne

Przykłady: chodniki, oświetlenie ulic, latarnie morskie, usługi
dostarczane przez armię, policję, straż pożarną. Cechą dóbr
publicznych nie jest to, że są dostarczane przez państwo (firmy
państwowe), ale to, że wiążące się z nimi korzyści nie mogą być
ograniczone do jednej osoby czy jednego gospodarstwa
domowego. Są społecznie pożądane, a prywatnie mało opłacalne
– nikt nie chciałby samodzielnie pokrywać kosztów instalacji i
utrzymania oświetlenia ulic, tym bardziej – kosztów
funkcjonowania armii, policji czy straży pożarnej.

c) Rzadkość zasobów

Istotne uwarunkowanie gospodarowania uczestników rynku.
Zasoby te obejmują: zasoby ludzkie (wraz z wiedzą i

3

MIKROEKONOMIA

praktycznymi umiejętnościami ludzi), zasoby naturalne (np.
ziemia wraz z wszelkimi znajdującymi się w niej bogactwami,
woda, powietrze) oraz zasoby będące wynikiem wcześniejszej
działalności człowieka (np. przetworzone półprodukty, maszyny,
urządzenia, narzędzia, budynki i hale fabryczne, żywność, odzież
mieszkania, środki transportu, środki finansowe). To, w jaki
sposób ludzie, działając w różnych warunkach społeczno –
gospodarczych – korzystają z tych ograniczonych zasobów, jak
ich używają do prowadzenia działalności gospodarczej, jak ich
używają między różne, konkurencyjne wobec siebie
zastosowania, a także czym się kierują dokonując tego typu
wyborów – jest właśnie przedmiotem EKONOMII. Pokazuje ona
również czy wykorzystanie rzadkich (ograniczonych) zasobów
jest efektywne, czy nie i analizuje czynniki, od których zależy.

d) Rynek

Całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków, w
jakich one przebiegają. Rynek pełni funkcję regulatora procesów
gospodarczych. Przez grę popytu i podaży dokonuje wyceny
poszczególnych towarów, czyli ustala ich ceny. Dla
poszczególnych podmiotów gospodarujących (uczestników
rynku) – cena jest informacją o przebiegu procesów
gospodarczych; jest dla nich parametrem – dzięki czemu możliwe
jest przeprowadzenie poprawnego rachunku ekonomicznego
służącego podejmowaniu ekonomicznie uzasadnionych decyzji,
warunkującego racjonalne rozdysponowanie zasobów między
poszczególne dziedziny wytwarzania oraz dopasowanie struktury
produkcji do struktury społecznego zapotrzebowania.

e) Gospodarka rynkowa

Charakteryzuje się dwiema zasadniczymi cechami: dominacją
prywatnej własności czynników produkcji oraz rynkową alokacją
zasobów gospodarczych. Gospodarka rynkowa swoją nazwę
zawdzięcza przede wszystkim temu, że podstawowym
regulatorem i koordynatorem procesów gospodarczych jest w niej
rynek – czyli samoczynnie działający mechanizm wpływający na
zachowania (w tym: decyzje) podmiotów gospodarczych.

4

MIKROEKONOMIA

Zachowania te mają wpływ na alokację (tzn. rozmieszczenie i
wykorzystanie) zasobów gospodarczych. Głównymi elementami
tego mechanizmu są interakcje między cenami i dochodami, z
jednej strony, a popytem i podażą różnych dóbr, z drugiej –
wpływające na zawierane przez podmioty gospodarcze transakcje
kupna i sprzedaży tych dóbr.

f) Dobra społecznie
użyteczne

To takie dobra, do których według społeczeństwa każdy
powinien mieć swobodny, bez ograniczeń i nieodpłatny dostęp,
np. kultura, szkolnictwo, ochrona zdrowia ect.

g) Racjonalność
gospodarowania

Dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów
przy podejmowaniu decyzji w zakresie celów społeczno –
gospodarczych oraz środków i metod (sposobów) realizacji tych
celów. Zasada racjonalnego gospodarowania (zwana też zasadą
gospodarności) może być ujmowana dwojako:
(1) jako zasada największego efektu przy danym nakładzie

środków lub

(2) jako zasada najmniejszego nakładu środków do osiągnięcia

danego efektu.

Odnosząc uzyskiwane z działalności gospodarczej efekty do
ponoszonych na nią nakładów (czy też nakłady do efektów)
określamy ekonomiczną efektywność gospodarowania.

h) Cena minimalna

To cena urzędowa, poniżej której nie wolno sprzedawać danego
towaru. Ustalenie ceny minimalnej następuje na wniosek
producentów; jest ona zawsze wyższa od ceny równowagi.
Wprowadzenie ceny minimalnej wymaga równoczesnego
przeciwdziałania zmniejszeniu popytu na rynku.

Wzór na cenę minimalną to s = c+ (f/v), gdzie:

s - minimalna cena jednostkowa
c - jednostkowy koszt sprzedaży

5

MIKROEKONOMIA

v - produkcja

f - jednostkowe koszty stałe dla całej produkcji

i) Cena maksymalna

To cena urzędowa, powyżej której nie mogą być zawierane
transakcje. Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej może być
niedobór rynkowy. Cena maksymalna jest na ogół niższa od ceny
równowagi rynkowej.

j) Suwerenność
konsumenta

Niezależność konsumenta w podejmowaniu decyzji dotyczących
zakupu produktów; swoboda dokonywania wyborów przez
konsumenta, wpływających na jak najlepsze zaspokojenie jego
potrzeb.

Zadanie A

W każdym z poniższych przypadków podaj, czy dane stwierdzenie ma charakter stwierdzenia pozytywnego czy też stwierdzenia
normatywnego

Podkreślone rodzaje stwierdzeń są poprawne

Przykłady

Rodzaje stwierdzeń

A) „Stopa bezrobocia wynosi 8 %”



stwierdzenie pozytywne

 stwierdzenie normatywne

B) „Stopa bezrobocia jest zbyt wysoka”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

C) „Inflacja ogranicza poziom oszczędności krajowych, a wysoki deficyt w obrotach bieżących
napływ oszczędności zagranicznych”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

D) „Skłonność do oszczędzania sektora prywatnego można zwiększyć poprzez reformę systemu
podatkowego”

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

E) „Według badań GUS, statystyczna rodzina w Polsce dysponowała w 2001 roku kwotą 644 zł na
osobę. Znacznie lepiej wiodło się Polakom pracującym na własny rachunek - dysponowali kwotą o
25,4% wyższą od średniej. Najgorzej wiodło się rolnikom - dysponowali kwotą w wysokości 73%
średniej”.

 stwierdzenie pozytywne
 stwierdzenie normatywne

F) „Obniżenie stóp procentowych nie powinno być traktowane jako jedyny sposób na wszelkie

 stwierdzenie pozytywne

6

MIKROEKONOMIA

trudności gospodarcze. W Polsce należy zderegulować gospodarkę, otworzyć ją na konkurencję,
przygotować na wejście do zliberalizowanego rynku europejskiego”

 stwierdzenie normatywne

G) „Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż w 2001 r. co piąte gospodarstwo
domowe w Polsce posiadało komputer, a 42% z nich - dostęp do internetu.”



stwierdzenie pozytywne

 stwierdzenie normatywne

Zadanie B

Przeczytaj poniższy tekst , a następnie odpowiedz na pytania:
1. Objaśnij własnymi słowami, co miał na myśli A. Smith w przytoczonej we wstępie wypowiedzi.
2. Jak A. Smith rozumiał pojęcie „niewidzialnej ręki”?
3. Napisz, na czym polega podział pracy według A. Smitha?

O rynkach i ludziach

„Nigdy nie słyszałem, aby wiele dobrego uczynili ci, którzy zaangażowali się w działania na rzecz dobra publicznego” - zauważył niegdyś Adam
Smith, szkocki ekonomista. Smith rzeczywiście włożył wiele wysiłku, aby wykazać, że samodzielne dążenia mogą przyczyniać się do dobra
publicznego. W „Teorii uczuć moralnych” argumentował, że altruizm może wywodzić się z kierowania własnym interesem. W swej drugiej,
bardzo znanej książce „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (1776r.) Smith próbował wykazać, że własny interes jednostek
może być przez „niewidzialną rękę” (oswobodzony z więzów rynek) przekształcony w społeczną harmonię i w dobro publiczne, przyczyniając
się do wytwarzania bogactwa narodu w najlepszy ze wszystkich możliwych sposobów. Wspomniana praca z 1776 r. jest najbardziej znanym
traktatem z zakresu ekonomii, jaki kiedykolwiek został napisany; nadawał on ton kapitalistycznej ideologii przez ponad dwa wieki. Zgodnie z
tytułem traktatu Smith usiłował wskazać na źródła bogactwa narodów.
Źródłem bogactwa narodów jest - zdaniem Smitha - praca. Zasoby pracy, którymi dysponuje dane społeczeństwo, w zależności od tego, jaka ich
część jest użyta do produkcji, dostarczają w ciągu roku określonej ilości przedmiotów służących do zaspokojenia potrzeb. Jest to dochód
społeczny. Bogactwo narodu jest więc dochodem społecznym. Bogactwem wg Smitha nie są więc pieniądze, lecz roczny produkt ziemi, pracy i
kapitału. Uznawszy pracę za źródło bogactwa dowiódł, że jego rozmiary zależą od liczby zatrudnionych i od wydajności pracy. Wzrostowi
wydajności przypisał szczególnie dużą rolę w pomnażaniu bogactwa.
Smith zaproponował, by na liście źródeł bogactwa umieścić także podział pracy. Przytoczony przez niego przykład fabryki szpilek, w której
podział pracy umożliwił ogromny wzrost wydajności, cytowany jest do tej pory w każdym niemal podręczniku ekonomii. Smith wskazywał, że
podział pracy nie pojawia się dlatego, że jednostki zdają sobie sprawę z tego, że przynosi on korzyści społeczeństwu. Pojawia się raczej dlatego,
że we własnym interesie jednostki leży korzystanie z możliwości specjalizacji i wymiany.

7

MIKROEKONOMIA
Krytycy A. Smitha twierdzą, że jego model pasował do Anglii w czasach, kiedy pisał on ów traktat, lecz że nie pasuje do zachodnich krajów
uprzemysłowionych doby obecnej, kiedy to dużą rolę odgrywa państwo, a wielkie korporacje zastąpiły sklepikarzy. Niemniej jednak „Bogactwo
narodów” służy nadal jako biblia leseferyzmu, a Smith pozostaje centralną postacią w historii myśli ekonomicznej”.

Odpowiedzi:

Nie ma sugerowanej odpowiedzi. Studenci powinni wyrazić własne zdanie na temat zagadnień poruszanych w pytaniach, a odnoszących

się do tekstu.

1. Objaśnij własnymi słowami, co miał na myśli A. Smith w przytoczonej we wstępie wypowiedzi.

2. Jak A. Smith rozumiał pojęcie „niewidzialnej ręki”?

3. Napisz, na czym polega podział pracy według A. Smitha?

8

MIKROEKONOMIA

ROZWIĄZANIA ZADAŃ II

Zadanie 1

A. Wymień i opisz (podając odpowiednie przykłady) czynniki mające wpływ na zmianę (wzrost lub spadek) popytu na dobra/ usługi

(spojrzenie z punktu widzenia konsumenta)

Popyt jest funkcją wielu zmiennych. Oprócz ceny – są to także pozacenowe determinanty popytu: dochody nabywców, ceny dóbr
komplementarnych i substytucyjnych, oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej, gusty i preferencje nabywców, zmiana liczby i struktury ludności.
Zmiana popytu może więc następować w wyniku równoczesnych zmian wielu czynników. Jeśli chcemy uchwycić związki między zmianami
popytu a zmianami tylko jednego z czynników, stosujemy klauzulę ceteris paribus. Oznacza ona: jeśli jakaś wielkość jest określona przez kilka
czynników i chcemy uchwycić związki między zmianami tych wielkości a zmianami jednego z nich, przyjmujemy, że inne czynniki nie
zmieniają się.
Jeśli chcemy zbadać zależność między popytem a ceną, zakładamy, że czynniki pozacenowe nie zmieniają się.
W odpowiedzi staraj się szerzej opisać każdy z czynników podając adekwatne przykłady.

B. Wymień i opisz (podając odpowiednie przykłady) czynniki mające wpływ na zmianę (wzrost lub spadek) podaży dóbr/ usług (spojrzenie

z punktu widzenia przedsiębiorstwa produkcyjnego/ usługowego)

Podaż, podobnie jak popyt, jest funkcją wielu zmiennych. Pierwsza z nich to cena. Wzrost ceny powoduje ceteris paribus wzrost podaży, a
spadek ceny – zmniejszenie podaży.
Rozmiary podaży określane są również przez czynniki pozacenowe: koszty wytwarzania, rentowność produkcji dóbr substytucyjnych, czynniki
naturalne (przy pewnych rodzajach produkcji) ect.
Zmiana kosztów wytwarzania (produkcji) może być z kolei spowodowana: zmianami cen czynników wytwórczych, zmianami technologii i
organizacji produkcji, a także zmianami polityki ekonomicznej rządu. Zarówno polityka monetarna (pieniężna) – wpływająca na wysokość
stopy procentowej jak i polityka fiskalna (budżetowa) – wpływająca na wysokość podatków lub subsydiów – oddziałują na koszty wytwarzania.
Np. wzrost stopy procentowej oznacza wyższe koszty pozyskania kapitału; Inaczej działają subsydia – oznaczają one spadek kosztów
wytwarzania.
W odpowiedzi staraj się szerzej opisać każdy z czynników podając adekwatne przykłady

9

MIKROEKONOMIA

C. Opisz (podając odpowiednie przykłady) – na czym polegają następujące – nietypowe zachowania konsumentów na rynku:

Efekt naśladownictwa
(„owczego pędu”)

Występuje wtedy, gdy pewna grupa konsumentów podejmuje decyzje
o zakupie jakiegoś dobra/ usługi (lub nie kupuje go) dlatego, że
kupują je inni konsumenci.

Efekt snobizmu

Występuje, gdy np. konsument rezygnuje z zakupu określonego
dobra/ usługi tylko dlatego, że inni zdecydowali się na jego zakup.
Konsument ma w takim przypadku potrzebę wyróżniania się,
zachowania się w sposób odmienny od innych konsumentów.

Efekt Veblena
(ostentacyjna
konsumpcja)

Dotyczy wąskiej grupy dóbr luksusowych i występuje wśród
konsumentów o najwyższych dochodach. Kupują dane dobro nie
dlatego, że zaspokaja ich potrzeby – ale dlatego, że jest ono drogie a
jego posiadanie świadczy o wysokiej pozycji i przynależności do
elity.

D. Wyjaśnij następujące pojęcia:

1

MIKROEKONOMIA

a) Popyt

To ilość dobra, jakie nabywcy są gotowi zakupić przy różnych
poziomach cen, w określonym miejscu i czasie, przy założeniu, że
inne czynniki pozostają stałe.

b) Podaż

To ilość dobra, które producenci gotowi są zaoferować do sprzedaży
przy różnych alternatywnych cenach, w określonym miejscu i czasie,
przy założeniu stałości innych czynników.

c) Pozacenowe
determinanty popytu

To inne, oprócz ceny – czynniki wpływające na popyt na dobra
/usługi. Zalicza się do nich przede wszystkim: dochody nabywców,
ceny dóbr komplementarnych i substytucyjnych, oczekiwane zmiany
sytuacji rynkowej, gusty i preferencje nabywców, zmiana liczby i
struktury ludności.

d) Pozacenowe
determinanty podaży

To inne – oprócz ceny – czynniki wpływające na podaż dóbr i usług.
Zalicza się do nich przede wszystkim: koszty wytwarzania,
rentowność produkcji dóbr substytucyjnych, czynniki naturalne (przy
pewnych rodzajach produkcji) ect.

e) Cena równowagi
rynkowej

To cena, przy której ilość popytu równa jest ilości podaży.

f) Dobra
substytucyjne

To dobra zastępujące się w zaspokajaniu określonej potrzeby, np.
masło i margaryna.

g) Dobra
komplementarne

To dobra uzupełniające się w zaspokajaniu określonej potrzeby, np.
samochód i benzyna, aparat fotograficzny i klisza.

Zadanie 2

Konieczna jest umiejętność odróżnienia przesunięcia (przemieszczenia) krzywych popytu i podaży od przesunięć dokonujących się wzdłuż tych
krzywych. W odpowiednich kolumnach poniższej tabeli wstaw krzyżyki

(+),

przedstawiające efekty zmian każdego z wymienionych

1

MIKROEKONOMIA
czynników, przyjmowanych jako stałe przy wykreślaniu krzywych popytu i podaży względem ceny (w każdym wierszu powinny znaleźć się dwa
krzyżyki).

Przesunięcia krzywych popytu i podaży oraz ruchy po krzywej

Zmiana czynnika „stałego”

Przesunięcie krzywej

popytu

Ruch po krzywej

popytu

Przesunięcie

krzywej podaży

Ruch po krzywej

podaży

Zmiana cen dóbr substytucyjnych

+

+

Zastosowanie nowej techniki produkcji

+

+

Moda na dany towar

+

+

Zmiana dochodów

+

+

Zmiana koszyków produkcji

+

+

1

MIKROEKONOMIA

Zadanie 3

Na poniższym rysunku krzywa popytu na pióra uległa przesunięciu z pozycji D

0

do D

1.

Zaznacz poprzez wstawienie krzyżyka

(+)

, które z

wymienionych czynników mogły spowodować owo przesunięcie.

POPYT NA PIÓRA

1

MIKROEKONOMIA

Czynniki mające wpływ na przesunięcie krzywej popytu na pióra: (umieść krzyżyki w odpowiednich rubrykach)

Czynniki

Ma wpływ

na przesunięcie krzywej popytu na pióra

a) spadek cen substytutów piór
b) spadek cen produktów komplementarnych

+

c) spadek cen surowców stosowanych do produkcji piór
d) spadek dochodów konsumentów (traktujemy pióra jako dobra niższego rzędu)

+

e) obniżka podatku od wartości dodanej (VAT)
f) spadek dochodów konsumentów (traktujemy tutaj pióra jako dobra normalne)
g) reklama piór

+

Czynniki (a), (f) przemieściłyby krzywą popytu w odwrotnym kierunku; czynniki (c), (e) – przemieściłyby krzywą podaży. Obniżka lub
zniesienie podatku od towarów i usług (VAT) powoduje przesunięcie krzywej podaży w prawo, a podwyżka lub wprowadzenie podatku przesuwa
krzywą podaży w lewo. Przesunięciom krzywej podaży towarzyszą odpowiednie ruchy po krzywej popytu.

1

MIKROEKONOMIA

Zadanie A

Na poniższym rysunku krzywa podaży namiotów uległa przesunięciu z pozycji S

0

do S

1.

Zaznacz poprzez wstawienie krzyżyka

(+),

które z wymienionych czynników mogły spowodować owo przesunięcie.

PODAŻ NAMIOTÓW

1

MIKROEKONOMIA

Czynniki mające wpływ na przesunięcie krzywej podaży namiotów (umieść krzyżyki w odpowiednich rubrykach):

Czynniki

Ma wpływ

na przesunięcie krzywej popytu na

pióra

a) wdrożenie nowej metody produkcji namiotów

+

b) spadek cen uzupełniającego wyposażenia turystyczno-kempingowego
c) wzrost stawek płac pracowników zatrudnionych przy produkcji namiotów
d) wzrost dochodów konsumentów (załóżmy, że namiot zaliczany jest do dóbr normalnych)
e) spadek cen materiałów stosowanych do produkcji namiotów

+

Czynnik c może spowodować przesunięcie krzywej podaży w przeciwnym kierunku; czynniki (b), (d) wywołałyby przesunięcie krzywej popytu.

1