Makroekonomia -jest to dział ekonomii zajmujšcy się badaniem gospodarki jako cało ci

�

uwzględniajšc jej najważniejsze czę ci. Interesujš jš więc takie zagadnienia jak :

�

•

przyczyny okre lajšce poziom produkcji krajowej

�

•

możliwo ci wzrostu gospodarczego

�

•

stabilizacja systemu gospodarczego

•

czynniki wpływajšce na ogólny poziom cen

Makroekonomia zajmuje się również eliminowaniem negatywnych zjawisk występujšcych w

gospodarce. Formułuje okre lone sposoby polityki w tym zakresie wraz z instrumentami i

�

ródłami finansowania.

�

Liberalizm - Smith - bogactwo narodów jest wynikiem gorliwego dšżenia każdego obywatela
do realizacji własnych celów. Jednostka dšżšc do zaspokojenia własnych potrzeb służy dobru

ogółu, a cało ć jest kontrolowana przez tzw. niewidzialnš rękę rynku. Teoria ta zakłada

�

maksymalne ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę.

Interwencjonizm- zakłada zwiększenie bezpo rednich regulacji rzšdu, większy fiskalizm. Jest

�

on zwišzany z zachwianiem koncepcji klasycznej w 20 i 30 latach. Głównym założeniem było

twierdzenie, że państwo musi chronić rynek. Siłš naprawczš gospodarki jest popyt.

Neoklasycyzm- odmiana liberalizmu, która powstała po załamaniu się interwencjonalizmu.

Opowiada się ona za wolnym rynkiem, niewielkim rzšdem i niskimi podatkami.

Monetaryzm- Fridman - twierdził on że gospodarka nie może być wydajna bez mechanizmów

rynkowych bazujšcych na prywatnej własno ci. Rola i zakres polityki gospodarczej rzšdu

�

zostaje sprowadzony do realizacji polityki pieniężnej.

Ekonomia podaży- wyraża potrzebę obniżenia podatków, zmniejszenia

wiatczeń

�

wypłacanych przez państwo, prywatyzację, popiera konkurencję w gospodarce. Proponuje
zmniejszenie udziałów wydatków publicznych w produkcie krajowym, obniżenie wydatków

rzšdu i restrykcyjnš politykę pieniężnš w celu zmniejszenia inflacji.

Wzrost gospodarczy- jest pojęciem dużo węższym od rozwoju gospodarczego, ponieważ

obejmuje jedynie mierzalne elementy gospodarki np. wzrost produkcji, dochodów,
zatrudnienia.

Teoria wzrostu gospodarczego- okre la czynniki sprzyjajšce szybkiemu wzrostowi produktu

�

krajowego w ujęciu długoterminowym, okre la warunki zapewniajšce równomierny wzrost

�

gospodarczy

Rozwój gospodarczy- oprócz cech ilo ciowych zawiera także zmienne jako ciowe, które

�

�

możemy okre lić jako rozwój cywilizacyjny.

�

Rola państwa- sprowadza się ona do jednej prostej odpowiedz : ile państwa w gospodarce, a

ile rynku.

SNA - standardowy system rachunków narodowych - jest to międzynarodowa, ujednolicona

sprawozdawczo ć statystyczna oparta na założeniu, że każda praca społeczna jest użyteczna i

�

służy powiększeniu dobrobytu. Wyróżnia się kilka agregatów opisujšcych stan gospodarki :

•

PNB - produkt narodowy brutto

•

PKB - produkt krajowy brutto

•

PNN - produkt narodowy netto

•

PKN - produkt krajowy netto

•

DN - dochód narodowy

•

DO - dochód osobisty

•

DD - dochód dyspozycji

•

PNB i PNN - strefa produkcji

Produkt Narodowy Brutto - PNB - wyraża bieżšcš, pieniężnš warto ć wszystkich dóbr i usług

�

finansowych występujšcych w danej gospodarce w okre lonym czasie.

�

Produkt Narodowy Netto - PNN - jest to produkt Narodowy Brutto pomniejszony o
amortyzację.

Dochód Narodowy - DN - obejmuje cało ć dochodów wypłaconych za wykorzystanie

�

czynników produkcji w okre lonym czasie ich wła cicielom oraz niepodzielne zyski

�

�

przedsiębiorstw, przeznaczone na ich rozwój. Dochód narodowy jest sumš procentów płac i
rent oraz niepodzielnych zysków przedsiębiorstw. DN jest równy całkowitym kosztom

produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.

Dochód Osobisty - DO - jest równy Dochodowi Narodowemu pomniejszony o niepodzielne

zyski przedsiębiorstw.

Dochód Osobisty do dyspozycji - DOD - jest równy Dochodowi Osobistemu pomniejszonemu o

podatki osobiste plus osobiste opłaty nieopodatkowane.

Metoda wydatkowa - polega na zsumowaniu wszystkich wydatków w danej gospodarce w

okre lonym czasie generowanych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i

�

sektor międzynarodowy. Wyróżnia się cztery grupy wydatków :

•

konsumpcja C

•

inwestycje brutto I

•

wydatki narodowe G

•

eksport betto NX

Konsumpcja - obejmuje wszystkie wydatki zwišzane z zakupem dóbr i usług finalnych na
użytek własny. Wyróżnia się wydatki na dobra trwałego użytku oraz nietrwałego użytku

(żywno ć).

�

Inwestycje - jest to sfera nowego kapitału dodawanego w cišgu roku do już istniejšcego. W

sprawozdawczo ci tej nie ujmuje się inwestycji w człowieka i inwestycji finansowych,

�

ponieważ nie przyczyniajš się one do rzeczowej akumulacji kapitału.

Wydatki inwestycyjne - obejmujš niemieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały dokonywane

przez przedsiębiorstwa np.: lokale, budynki. Mieszkaniowe inwestycje w kapitał trwały
dokonywane przez gospodarstwa domowe. Wydatki inwestycyjne z zapasem.

Eksport netto - jest to różnica pomiędzy warto ciš produkcji i sprzedażš przez danš

�

gospodarkę za granicę. Różnica między eksportem a importem.

Zapasy - warto ć tych dóbr, które na dany moment sprawozdawczy zostały wykonane, ale nie

�

sprzedane albo zostały czę ciowo przetworzone - produkcja w toku (półprodukty,

�

półfabrykaty).

Wydatki rzšdowe - sš to wydatki na zakup dóbr i usług dokonane przez instytucje państwowe

wszystkich szczebli majšce charakter ekwiwalentny. Do tych wydatków nie zalicza się
jakichkolwiek płatno ci jeżeli nie stanowiš one zapłaty za dostarczone w zamian dobra lub

�

usługi np. renty, zasiłki itp.

Transfery rzšdowe - sš to wydataki typu renty, zasiłki.

Inflacja - jest to wzrost poziomu szeroko pojętych cen - towarów, usług, płac jako siły

roboczej, stopy procentowej, która jest cenš kredytu, czynszów mieszkaniowych itp.. Rodzaje
inflacji :

•

pełzajšca - do 10%

•

galopujšca - do 100%

•

hiperinflacja - powyżej 100%

Inflacja popytowa - zwišzana jest z pojawieniem się w gospodarce nadmiaru pienišdza w

stosunku do oferty podażowej przy okre lonych cenach w danym czasie.

�

Inflacja kosztowa - jest pchana przez koszta produkcji, np. je li rosnš koszty surowców czy

�

materiałów lub siły roboczej to producenci muszš podnie ć ceny.

�

Inflacja instytucjonalna - jest skutkiem błędnej polityki gospodarczej państwa.

Inflacja strukturalna - najczę ciej występuje gdy zagregowany popyt jest równy

�

zagregowanej podaży lub struktura oferty podażowej nie odpowiada strukturze popytu

zgłoszonego przez społeczeństwo.

Pienišdz - pełni funkcję

rodka płatniczego, jest powszechnie akceptowanym aktywem.

�

Wyróżnia się kilka miar zasobu pienišdza, różniš się między sobš głównie stopniem płynno ci.

�

Płynno ć pienišdza

�

- jest to łatwo ć z jakš można aktywo zmienić w inne z nieznacznš lub

�

żadnš utratš warto ci. Regułš jest to że im mniej płynny jest dany pienišdz tym więcej

�

ograniczeń się z nim wišże, tym większy przychód on przynosi. Płynno ć ma swojš cenę i sš

�

niš utracone odsetki.

Agregaty stopnia płynno ci pienišdza :

�

•

M1 - gotówka, czeki podróżne, depozyty na podstawie, których można wystawić czeki.

•

M2 - zawiera w sobie agregat M1 oraz depozyty oszczędno ci, małe rachunki

�

terminowe, jednodniowe umowy odkupu udziałów w spółkach

•

M3 - zawiera M1 i M2 plus duże rachunki terminowe, wielodniowe umowy odkupu,

długoterminowe depozyty w walutach obcych

Funkcje pienišdza :

•

�

rodek wymiany - ułatwia realizację wszelkiego rodzaju transakcji, pienišdz

wykorzystuje się do regulowania niezależnie od tego co kupujemy lub sprzedajemy

•

jednostka rozrachunkowa - pełni funkcję miernika warto ci, jest wspólnym

�

mianownikiem przy pomocy którego wyrażana jest warto ć innych dób i usług

�

•

�

rodek przechowywania warto ci - pienišdz umożliwia przenoszenie rodków w

�

�

przyszło ć w celu pó niejszej konsumpcji.

�

�

•

odroczenia płatno ci - pienišdz może być wykorzystywany jako miernik za pomocš

�

którego ustala się warto ć pożyczek, kredytów itp.

�

Cykl gospodarczy- jest to najpro ciej rzecz ujmujšc okres pomiędzy jednym a drugim

�

załamaniem gospodarczym, które zostały podzielone na cztery fazy :

•

kryzys - produkcja i ceny spadajš, ro nie bezrobocie

�

•

depresja - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie bezrobocie.

•

ożywienie - produkcja i ceny rosnš, spada bezrobocie

•

rozkwit - produkcja i ceny stabilizujš się na odpowiednio wysokim poziomie, pełne
zatrudnienie

Bezrobocie- jest to zjawisko gospodarcze, które polega na tym, że pewna czę ć ludzi zdolnych

�

do pracy i poszukujšcych jej nie może znale ć zatrudnienia. W zależno ci od przyczyn

�

�

wyróżniamy :

•

bezrobocie frakcyjne - czasowe bezrobocie z powodu zmiany miejsca pracy lub

kwalifikacji

•

bezrobocie strukturalne - nadmiar pracowników reprezentujšcych dane zawody

•

bezrobocie technologiczne - zwišzane z postępem technologicznym

•

bezrobocie klasyczne - powstaje gdy poziom płac jest wyższy od poziomu równowagi

•

bezrobocie koniunkturalne - zwišzane z cyklem koniunkturalnym

Deficyt budżetowy- niedobór dochodu państwa w stosunku do jego wydatków - nadwyżka

wydatków nad dochodami

Funkcje państwa-

•

wewnętrzne - wszystko to co dzieje się w kraju, czyli utrzymanie policji itp.

•

zewnętrzne - zapewnienie obrony przed agresjš z zewnštrz

•

stabilizacyjna - wykorzystanie okre lonych instrumenów do okre lonych celów

�

�

•

alokacyjna - polega na odziaływaniu państwa na podwyższenie czynników wytwórczych

pomiędzy sektorami : prywatnym i publicznym, a następnie za dobrš alokację wewnštrz
sektorów

•

redystrybucyjna - polega na oddziaływaniu państwa na ostateczny podział dochodów w
społeczeństwie za pomocš progresywnych sposobów opodatkowania i zasiłków.

Polityka fiskalna- jest to ogół decyzji państwa odno nie wydatków i podatków w wšskim

�

rozumieniu nazywana politykš budżetowš. W szerokim obejmuje także inne instrumenty.

Cele :

•

wzrost gospodarczy

•

walka z inflacjš

•

walka z bezrobociem

•

dobry bilans płatniczy z zagranicš

Ekspansywna polityka fiskalna- działanie zwišzane ze stymulowanie zagregowanego popytu.

Obniżenie podatków, wzrost wydatków - stosowana w czasie recesji.

Restrykcyjna polityka fiskalna- działania majšce na celu ograniczenie zagregowanego popytu,

podwyższenie podatków, obniżenie wydatków, występuje gdy dane państwo walczy z inflacjš.

Budżet państwa- zestaw rachunków okre lajšcych wszystkie wydatki i dochody państwa.

�

Okre la cele polityki gospodarczej, udział budżetu w PKB, informuje o stopie integracji

�

państwa z gospodarkš.

Krzywa Leffera- mówi na o tym, ze w danej gospodarce znajduje się jeden optymalny punkt,
przy którym stopa podatków przynosi okre lone przychody oraz pożšdany produkt krajowy.

�

Przy minimalnej i maksymalnej stopie procentowej dochód z podatków jest równy zeru.

Operacje otwartego rynku- polegajš na sprzedaży lub skupowaniu przez bank centralny

rzšdowych papierów warto ciowych. Gdy bank je sprzedaje to zmniejsza wielko ć bazy

�

�

monetarnej.

Stopa dyskontowa- to wska nik oprocentowania kredytów udzielanych przez bank centralny

�

bankom komercyjnym.