Ochrona przed

promieniowaniem

jonizującym.

&

Skażenia promieniotwórcze

środowiska

ROZWÓJ

CYWILIZACJI

WZROST

ZASTOSOWAŃ

ŹRÓDEŁ

PROMIENIOWANIA

ZWIĘKSZENIE

ZAGROŻENIA

ZDROWIA LUDZI

Fizyka zdrowia – odrębna gałąź biofizyki, zajmująca się

zagadnieniami ochrony radiologicznej

Jednostki aktywności

promieniowania jonizującego



Grey (Gy) – dawka promieniowania
pochłoniętego (1 Gy=J/kg)
dawniej: rad (1 rad = 0,01 Gy)



Dawka ekspozycyjna (C/kg)



Równoważnik dawki: H=DQN [Sv –sievert],

gdzie:

D – wielkość dawki pochłoniętej
Q – współczynnik jakości (uwzględnia odmienna skuteczność

róznych rodzajów promieniowania)

N – inne czynniki modyfikujące skuteczność

Dawka półletalna (LD 50/30)–

miara szkodliwości

promieniowania

50%

populacji napromieniowanych organizmów ginie w

czasie

30 dni

Maksymalna dopuszczalna dawka

(MDD)



Def.:Graniczna moc dawki, którą można
aplikować człowiekowi przez dowolnie długi czas
bez obawy spowodowania uszkodzeń jego tkanek



Wielkość dawki a czas działania

mniejsza moc dawki – mniejsze uszkodzenie tkanki

(całkowita en. pochłonięta pozostaje ta sama)



Dopuszczalna moc dawki dla ogółu ludności:
2,58*10^-3 C/kg na rok

Promieniowanie jako czynnik

środowiskowy

ŹRÓDŁA

PROMIENIOWA

-NIA

PROMIENIO-
WANIE TŁA

ŹRÓDŁA

STWORZO

-NE PRZEZ

CZŁOWIE-

-KA

Promieniowanie tła



Od zawsze towarzyszy życiu na Ziemi



Promieniowanie jonizujące pochodzące z
przestrzeni pozaziemskiej



Promieniowanie emitowane przez naturalne
radioaktywne skażenia biosfery



Średnia wartość tła na półkuli północnej:

100 – 120 mSv/rok

Promieniowanie cywilizacyjne



Stworzone przez człowieka – przyczyna dodatkowego
napromieniowania ludzi



Źródła medyczne (głównie promienie Rentgena) stosowane w
diagnostyce medycznej – 80-100% tła



Opad promieniotwórczy pochodzący z wybuchów jądrowych (testy z
bronią jądrową w latach 1958-1963; katastrofy jądrowe w Czarnobylu
i w okolicach Czelabińska na Uralu) – 20-30%



Odpady radioaktywne w przemyśle atomowym i energetyce jądrowej
(radziecki program produkcji broni jądrowej uchodzący obecnie za
największą katastrofę jądrową w dziejach; wycieki radioaktywne w
trakcie eksploatacji urządzeń jądrowych, wycieki ze składowisk
odpadów)



Wzrost obciążeń cywilizacyjnych ponad wartość tła może być
niebezpieczny ze względu na obciążenie genetyczne ludzi

Wykrywanie skażeń
promieniotwórczych



Skażenie to powstaje w rezultacie opadania substancji
promieniotwórczych z obłoku wybuchu jądrowego oraz w wyniku
tworzenia się ich na ziemi (wzbudzenie atomów)



metoda chemiczna – oparta na zmianie zabarwienia pewnych
substancji chemicznych pod wpływem promieniowania, wykorzystano
tę cechę w dozymetrach chemicznych



metoda fotograficzna – oparta na zjawisku zaczerniania kliszy
fotograficznej pod wpływem napromieniowania



metoda luminescencyjna (scyntylacyjna) – zastosowana w
rentgenoradiometrach, wykorzystuje świecenie określonych substancji
chemicznych pod wpływem promieniowania



metoda jonizacyjna – wykorzystano jonizację substancji
napromieniowanych: w radiometrach - do pomiaru stopnia skażenia i
rentgenometrach –m do pomiaru mocy dawki

Źrodło promieniowania

wewnątrz organizmu



Wewnętrzne skażenie organizmu w związku ze
stosowaniem otwartych źródeł promieniowania
(płyny, gazy, aerozole)



Wybiórcze powinowactwo tkankowe substancji w
„narządach krytycznych”

Izotopy:

S – skóra

P – kości

Co – wątroba

I – gruczoł tarczowy

Fe – krwinki czerwone

Maksymalne dopuszczalne

stężenie (MDS)



Ustalone przez analogię do MDD



Określa maksymalne dopuszczalne stężenia
radioizotopów w wodzie i powietrzu



Są to aktywności, które rozpadając się w
narządzie krytycznym, nie obciążą go
dawką większą od dopuszczalnej

Koniec