Str

on

a

1

Str

on

a

2

Seria regulacji prawnych

Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

Zakres kompetencji pielęgniarki specjalistki

wg Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

ICN Framework of Competencies for the Nurse Specialist

Mi

ędzynarodowa Rada Pielęgniarek

International Council of Nurses

Str

on

a

3

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek 2009

Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie 2009

Redakcja naukowa:

mgr Elżbieta Mielczarek-Pankiewicz, Łódź

mgr Dorota Kilańska Uniwersytet Medyczny w Łodzi

dr Bożena Gorzkowicz Pomorska Akademia Medyczna

dr Beata Dobrowolska Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Wszystkie prawa zastrzeżone, łącznie z tłumaczeniem na inne języki.

Żadna część tej publikacji nie może być powielana drukiem, kserograficznie ani w żadnej inny sposób
przechowywana w systemach informacyjnych, przekazywana w jakiejkolwiek formie, ani sprzedawana
bez pisemnej zgody Międzynarodowej Rady Pielęgniarek. Fragmenty (nie dłuższe niż 300 słów) mogą
być powielane bez zgody, pod warunkiem wskazania źródła.

Cop

yright © 2009 by ICN – Międzynarodowa Rada Pielęgniarek, 3, place Jean-Marteau, 1201

Geneva, Switzerland

All rights, including translation into other languages, reserved.

No part of this publication may be reproduced in print, by photostatic means or in any other
manner, or stored in a retrieval system, or transmitted in any form without the express written
permission of the International Council of Nurses. Short excerpts (under 300 words) may be
reproduced without authorisation, on condition that the source is indicated.

ISBN: 978 - 92- 95065 - 55 -0

Str

on

a

4

SPIS TREŚCI

O

Autorce / Podziękowania / Wprowadzenie

5

1.

Zakres kompetencji pielęgniarki specjalistki według

Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

10

2.

Rozliczalność (rozliczanie się)/Odpowiedzialność

11

3. Praktyka w aspekcie etycznym

12

4. Praktyka w aspekcie prawnym

13

5.

Zasady świadczenia opieki

14

6. Promocja zdrowia

16

7. Ocena

17

8. Planowanie

18

9. Wprowadzanie

19

10. Ewaluacja

19

11. Komunikacja terapeutyczna. Relacje interpersonalne

21

12.

Przywództwo i zarządzanie

22

13.

Zapewnienie bezpiecznego środowiska

24

14. Interdyscyplinarna opieka zdrowotna

25

15.

Delegowanie zadań i nadzór

26

16. Doskonalenie profesji

27

17.

Podnoszenie jakości

28

18.

Kształcenie ustawiczne

28

19.

Załącznik 1.: Kryteria wyznaczania specjalności pielęgniarskich

29

20.

Załącznik 2.: Porównanie Zakresu kompetencji według

M

iędzynarodowej Rady Pielęgniarek z wybranymi zakresami dla

pielęgniarek specjalistek

30

21.

Wykaz cytowanego piśmiennictwa

35

Str

on

a

5

O AUTORCE

Fadwa Affara, MA, MSc, RGN, RNT

Jako wykszta

łcona pielęgniarka i położna, Fadwa Affara pracowała w obu dziedzinach w Wielkiej

Brytanii i za granic

ą. Po uzyskaniu tytułu magistra (MSc) pielęgniarstwa ze specjalnością w zakresie

edukacji, przepracowa

ła 12 lat w sektorze kształcenia pielęgniarek, najpierw w Szkocji, a potem w

Bahrainie, gdzie nadzorowa

ła reformę kształcenia pielęgniarek. W 1987 roku dołączyła do

Mi

ędzynarodowej Rady Pielęgniarek, najpierw jako dyrektor projektu międzynarodowych regulacji w

pielęgniarstwie, a potem jako jeden z konsultantów Rady do spraw pielęgniarstwa i polityki zdrowotnej.
Zakres jej odpowiedzialno

ści, w ramach działalności w Radzie, obejmował zdrowie kobiet, dzieci,

kszta

łcenie, regulacje prawne zawodu, Międzynarodową Klasyfikację Praktyki Pielęgniarskiej (ICNP®)

oraz Mi

ędzynarodową Sieć Praktykujących Pielęgniarek/Pielęgniarek Zaawansowanej Praktyki (ANP).

Obecnie, po odej

ściu z pracy w Międzynarodowej Radzie Pielęgniarek, świadczy usługi konsultacyjne

na rzecz tej instytucji, WHO i innych organizacji, szczeg

ólnie w dziedzinie przepisów zawodowych.

PODZIĘKOWANIA

Mi

ędzynarodowa Rada Pielęgniarek pragnie podziękować Europejskiemu Stowarzyszeniu Pacjentów z

Chorobą Parkinsona, które zapewniło finansowanie oraz ułatwiło dostęp do specjalistycznej wiedzy i
komentarzy w trakcie pracy nad niniejszym dokumentem.

Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie dziękuje Pani dr Barbarze Kot-Doniec, Dyrektor Centrum
Kształcenia Podyplomowego, za sfinansowanie tłumaczenia publikacji.

Przewodnicząca ZG PTP
Dorota

Kilańska

Str

on

a

6

WPROWADZENIE

Termin

„specjalista” został po raz pierwszy zastosowany w pielęgniarstwie na początku dwudziestego

wieku, kiedy pojawi

ło się więcej kursów podyplomowych w poszczególnych dziedzinach praktyki

piel

ęgniarskiej.

1

Obecnie na

świecie występuje wiele specjalności i podspecjalności pielęgniarskich.

Do

świadczenie Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN) wskazuje na to, że choć rozwój

specjalizacji

w ciągu ostatnich dwudziestu lat nie słabnie, trudno mówić o ujednoliceniu specjalności

piel

ęgniarskich w kwestii tytułowania, zakresu praktyki, wykształcenia, standardów praktyki oraz ścieżek

kariery zawodowej

2,3,4,5,6,7,8

tej kategorii personelu piel

ęgniarskiego, który Castledine zdefiniował jako

osoby

„... które skoncentrowały swoją wiedzę i umiejętności na określeniu indywidualnych potrzeb

poszczeg

ólnych grup pacjentów.”

9

Mi

ędzynarodowa Rada Pielęgniarek po raz pierwszy zainteresowała się głębiej kwestią rozwoju

specjalno

ści pielęgniarskich w roku 1987, kiedy jej Komitet ds. Świadczeń Zawodowych (Professional

Services Committee) stworzy

ł dokument Specjalizacja w Pielęgniarstwie.

10

Zauwa

żając rosnący chaos

w tej dziedzinie, ICN stwierdzi

ła, że praktyka specjalistyczna „... sugeruje poziom wiedzy i

umiej

ętności w szczególnym aspekcie pielęgniarstwa, który jest wyższy od osiąganego w trakcie

podstawowego

kształcenia pielęgniarskiego.”

11

Rada

zaproponowa

ła, by przygotowanie

specjalistyczne dotyczy

ło głównych dziedzin pielęgniarstwa: zachowawczego/chirurgicznego,

położniczego/noworodkowego,

zdrowia

psychicznego/psychiatrycznego,

pediatrycznego,

geriatrycznego i zdrowia publicznego/

środowiskowego.

W roku 1986 Mi

ędzynarodowa Rada Pielęgniarek wydała Raport dotyczący przepisów prawnych w

Piel

ęgniarstwie (Report on the Regulation of Nursing): Raport o Stanie Obecnym, Stanowisko na

Przysz

łość, w którym zdefiniowano pielęgniarkę specjalistkę jako pielęgniarkę o „... zaawansowanym

wykszta

łceniu i wiedzy specjalistycznej w jakiejś dziedzinie pielęgniarstwa, opartej na kompetencji i

autorytecie piel

ęgniarki w praktyce ogólnej na wszystkich stanowiskach i w dziedzinach

piel

ęgniarstwa.”

12

Inne normy, proponowane w tym raporcie, to:

1. Szkolenie dla potrzeb piel

ęgniarskiej praktyki specjalistycznej ma się odbywać według formalnie

uznanego programu, stworzonego w oparciu o wymagania

dotyczące kwalifikacji pielęgniarki

dyplomowanej/licencjonowanej i ma dostarcza

ć wiedzę i doświadczenie zapewniające

kompetencje specjalistyczne.

2. Przygotowanie i formalne kompetencje maj

ą być zgodne z zakresem podyplomowego kształcenia

i praktyki specjalist

ów innych profesji.

13

W roku 1992, w oparciu o do

świadczenie uzyskane z Projektu Międzynarodowych Przepisów ICN,

zajęto się ponownie tematem specjalizacji pielęgniarskiej. Przy tej okazji ICN zasugerowała kryteria
okre

ślania specjalności (patrz Załącznik 1) oraz wiele standardów do zastosowania w szkoleniu

specjalizacyjnym, praktyce i przepisach.

14

Kryteria okre

ślania specjalności zostały przyjęte przez Europejską Sieć Organizacji Pielęgniarek i

Europejsk

ą i Federację Stowarzyszeń Pielęgniarek EFN (wcześniej Stałą Komisję do spraw

Piel

ęgniarek w Unii Europejskiej - PCN) w Zaleceniach dla Europejskiego Programu Ramowego

Kszta

łcenia Pielęgniarek Specjalistek (Recommendations for a European Framework for Specialist

Nursing Education).

15

W celu uporz

ądkowania i ujednolicenia rozwoju praktyki specjalistycznej w Australii, Krajowy Zespół

Zadaniowy do spraw Piel

ęgniarstwa i Edukacji w Australii zaproponował w 2006 roku krajowy ramowy

program specjalizacji, kt

óry obejmował kryteria uznawania specjalności, zgodne z zaproponowanymi

przez Mi

ędzynarodową Radę Pielęgniarek.

16

Str

on

a

7

Definicje

Kompetencje: Termin odnosi si

ę do skutecznego zastosowania łączenia wiedzy, umiejętności i oceny

działań podejmowanych przez jednostkę w codziennej praktyce lub wykonywaniu zawodu. Jest
og

ólnie przyjęte, że w wypadku wykonywania funkcji pielęgniarki, zgodnie z normami wymaganymi w

zawodzie, termin kompetencje odzwierciedla jej:



Wiedz

ę, zrozumienie i ocenę



Zakres umiej

ętności poznawczych, technicznych lub psychomotorycznych i interpersonalnych,

oraz



Zespół cech i postaw osobowych.

17

Piel

ęgniarka ogólna: Zakres przygotowania i praktyki zapewnia pielęgniarce praktyki ogólnej

umiej

ętności i upoważnia do kompetentnej praktyki w zakresie opieki zdrowotnej podstawowej,

drugiego i trzeciego stopnia

*

, na wszystkich stanowiskach i w dziedzinach piel

ęgniarstwa.

W niekt

órych krajach pielęgniarka rozpoczynająca praktykę po zdobyciu wstępnego wykształcenia

w dziedzinie piel

ęgniarstwa wymaganego w danym kraju, jest nazywana pielęgniarką dyplomowaną

(Registered Nurse - RN); w innych - piel

ęgniarką licencjonowaną, dyplomowaną lub wykwalifikowaną.

W niniejszym dokumencie te okre

ślenia są używane zamiennie.

18

Piel

ęgniarka dyplomowana: Pielęgniarka dyplomowana to taka, która: (a) ukończyła program

kszta

łcenia zatwierdzony przez komisję/radę do spraw pielęgniarstwa; (b) zdała egzamin ustanowiony

przez komisj

ę radę do spraw pielęgniarstwa (o ile ma zastosowanie) i (c) nadal spełnia standardy

komisji do spraw piel

ęgniarstwa.

19

Terminy licencjonowana, dyplomowana lub wykwalifikowana s

ą używane w podobnym znaczeniu.

W niniejszym dokumencie ta kategoria personelu piel

ęgniarskiego jest określana jako pielęgniarka

dyplomowana.

Piel

ęgniarka specjalistka: Pielęgniarka specjalista, to pielęgniarka przygotowana na wyższym

poziomie ni

ż pielęgniarka ogólna i jest uprawniona do wykonywania praktyki jako specjalista o

zaawansowanej wiedzy w konkretnej dziedzinie piel

ęgniarstwa. Praktyka specjalistyczna obejmuje

role: kliniczne, dydaktyczne, administracyjne, badawcze i konsultacyjne.

20

Piel

ęgniarstwo: Pielęgniarstwo obejmuje samodzielną i zespołową opiekę nad jednostką/grupą w

r

óżnym wieku, z różnych rodzin, grup i społeczności, chorymi i zdrowymi i w różnych środowiskach.

Piel

ęgniarstwo uwzględnia też promocję zdrowia, zapobieganie chorobom i opiekę nad chorymi,

niepe

łnosprawnymi i umierającymi. Adwokatura oraz promocja bezpiecznego środowiska (pracy i

pacjenta), bada

ń, edukacji i uczestnictwo w kształtowaniu polityki zdrowotnej oraz zarządzaniu

systemem opieki zdrowotnej to r

ównie kluczowe role pielęgniarki.

21

Zakres praktyki: Zakres r

ól, funkcji, odpowiedzialności i czynności, do wykonywania których

dyplomowana/licencjonowania piel

ęgniarka jest przygotowana w procesie edukacji

22

, kompetentna i

upowa

żniona do ich realizacji. Termin ten określa rozliczalność (rozliczanie się) i granice praktyki.

*Trzeci stopie

ń odnosi się do opieki specjalistycznej świadczonej przez specjalistów pracujących w placówkach

dysponuj

ących personelem i urządzeniami do badań specjalistycznych, leczenia i zapewnienia usług

wspomagaj

ących. W tej definicji termin oznacza opiekę nad chorymi na choroby chroniczne, przewlekłe.

Str

on

a

8

Cel niniejszego dokumentu

Międzynarodowa Rada Pielęgniarek opiera wykształcenie pielęgniarki specjalistki na podstawie
wykształcenia i kompetencji pielęgniarki ogólnej. Dziedziny pielęgniarstwa, określone w uaktualnionym
Programie Ramowym i Kompetencjach Pielęgniarki Ogólnej ICN, są wykorzystane w procesie
formułowania podstawowych kompetencji pielęgniarki specjalistki (Rysunek 1.).

Określone kompetencje będą dotyczyły pielęgniarek dyplomowanych realizujących specjalistyczne
role kliniczne. Niekoniecznie będą one obejmowały podstawowe kompetencje pielęgniarek
dyplomowanych, wymagane w takich s

zczególnych obszarach, jak kształcenie, administracja,

badania, podnoszenie

jakości, rozwój zawodowy czy informatyka.

23

Założenia

1.

Warunkiem wstępnym rozpoczęcia praktyki specjalistycznej jest osiągnięcie wymaganego
wykształcenia i rejestracji/licencji pielęgniarki ogólnej.

2.

Specjalizacja pozostaje częścią pielęgniarstwa i wspiera cele ogólne, funkcje i zasady etyczne
pielęgniarstwa.

3.

Praktyka specjalistyczna jest tak złożona i zaawansowana, że wykracza poza zakres ogólnej
praktyki pielęgniarskiej. Obejmuje ona pielęgniarstwo zaawansowanej praktyki i/lub umiejętności
kliniczne, doradztwo, badania,

kształcenie i administrowanie w granicach specjalności.

4.

Wiedza specjalistyczna jest zdobywana poprzez profesjonalnie zatwierdzony program kształcenia,
który prowadzi do zdobycia uznanych kwalifikacji.

Zakres kompetencji według Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

Zakres

kompetencji według Międzynarodowej Rady Pielęgniarek został stworzony dla określenia

kompetencji oczekiwanych od pielęgniarki ogólnej w momencie rozpoczęcia praktyki zawodowej
(pielęgniarka dyplomowana) w roku 2003

24

i ICN z sukc

esem stosowała go do określania

podstawowych kompetencji

rozwijającej się specjalności pielęgniarki rodzinnej.

25

Podobną pracę

wykonano w odniesieniu do roli pielęgniarki zaawansowanej praktyki.

∗

Termin b

ył używany w różny sposób w wielu krajach. Na przykład, organy nadzorujące praktykę w

zainteresowanych krajach używały go do określania jednolitych kompetencji pielęgniarek
dyplomowanych w Azji Południowo-Wschodniej i na Zachodnim Pacyfiku.

26

Innym zastosowaniem

było wykorzystanie go jako podstawy do stworzenia spisu kompetencji pielęgniarek dyplomowanych w
Chińskiej Republice Ludowej.

27

W Szpitalu Specjalistycznym i Ośrodku Badawczym Króla Faisala w

Arabii Saudyjskiej Zakres wg ICN

stanowi podstawę do oceny praktyki klinicznej absolwentów

rozpoczynających staż.

28

Ostatnio, Zakres kompetencji

został zaktualizowany do obecnego stanu

ewoluującej praktyki pielęgniarki dyplomowanej i stanowi integralną część pracy ICN na temat
Ciągłości i Kompetencji w Opiece Pielęgniarskiej (Nursing Care Continuum and Competencies 2008).

Zakres

określa kompetencje trojako (zob. Rysunek 1.):

1. Praktyka w aspekcie zawodowym, etycznym i prawnym
2.

Zapewnienie opieki i zarządzanie nią

3.

Rozwój zawodowy, osobisty i jakościowy

∗

określonej przez Międzynarodową Radę Pielęgniarek w roku 2002 jako ... pielęgniarka dyplomowaną, która

zdobyła dogłębną wiedzę, umiejętności podejmowania złożonych decyzji i kompetencje kliniczne do
zaawansowanej

praktyki, której charakterystyka jest kształtowana przez sytuację i/lub kraj, w którym pielęgniarka

ma prawo wykonywania zawodu.

Jako wyjściowy zalecany jest stopień magisterski.

Str

on

a

9

Zakres

kompetencji według

Międzynarodowej Rady

Pielęgniarek (ICN)

Praktyka w aspekcie zawodowym,

etycznym, prawnym

Zapewnienie

i zarządzanie opieką

Rozwój zawodowy,

osobisty i podnoszenie

jakości

Odpowiedzialno

ść

/Rozliczalność

Praktyka w

aspekcie prawnym

Praktyka w

aspekcie etycznym

Doskonalenie

profesji

Podnoszenie

jakości

Kształcenie

ustawiczne

Zasady świadczenia opieki

Przywództwo i zarządzanie

OCENA

PROMOCJA ZDROWIA

WPROWADZANIE

KOMUNIKACJA TERAPEUTYCZNA

RELACJE INTERPERSONALNE

PLANOWANIE

EWALUACJA

Delegowanie

i nadzorowanie zadań

Interdyscyplinarna

opieka zdrowotna

Zapewnienie bezpiecznego

środowiska

Rysunek 1: Zaktualizowany Zakres

kompetencji według

Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

Str

on

a

10

ZAKRES KOMPETENCJI PIEL

ĘGNIARKI SPECJALISTKI WEDŁUG MIĘDZYNARODOWEJ RADY

PIEL

ĘGNIAREK

Kompetencje i wiedza,

określone w Zakresie, dla pielęgniarki specjalistki pochodzą z analizy definicji,

funkcji, kompetencji, opisów pracy, programów kształcenia i szkolenia lub krajowych kompetencji,
wymaganych do uzyskania certyfikatu pielęgniarki specjalistki.

Zgodnie ze stanowiskiem ICN, uprawnienie do pra

ktyki w charakterze pielęgniarki dyplomowanej

stanowi zasadnicze wymaganie w praktyce

specjalistycznej; kompetencje pielęgniarki ogólnej według

ICN

są fundamentem praktyki specjalistycznej. W pewnych wypadkach, kompetencje będą wspólne dla

obu kategorii,

szczególnie w kwestiach związanych z praktyką w aspekcie etycznym,

odpowiedzialnością, promocją zdrowia, organizacją opieki, wyznaczaniem i nadzorowaniem zadań oraz
kształceniem ustawicznym.

Różne zespoły specjalistyczne zajmowały się kwestią tworzenia zakresów kompetencji.

29,30,31,32,33,34,35

Dobry przykład zakresu dziedzin określonych dla praktyki specjalistycznej jest zilustrowany w Projekcie,
który miał określić standardy kompetencji dla pielęgniarek w leczeniu chorób piersi i związane z tym
wymagania w

zakresie wykształcenia.

36

Określono następujące dziedziny:

Koordynacja opieki
Zarządzanie przypadkami
Ciągłość opieki

Zapewnienie wsparcia
emocjonalnego/psychologicznego
Komunikacja terapeutyczna

Wiedza

specjalistyczna

Przywództwo

Organizacja/zarządzanie opieką
Praca zespołowa

Zapewnienie kształcenia
Dostarczanie informacji

Praktyka oparta na
faktach/dowodach
Myślenie krytyczne i
analiza
Identyfikacja i
rozwiązywanie problemu

P

orównanie Zakresu (opracowanego przez ICN) z wybranymi zakresami specjalistycznych kompetencji

pielęgniarskich w chorobach piersi, stwardnieniu rozsianym, chorobie Parkinsona, raku, opiece nad
osobami starszymi,

sugeruje znaczne podobieństwo w kompetencji, choć terminologia i poziom

szczegółowości mogą się różnić (zob. Załącznik 2.: Porównanie zakresu kompetencji według ICN z
wybranymi specjalistycznymi zakresami kompetencji w

pielęgniarstwie).

Przy wykorzystaniu Zakresu (kompetencji)

należy pamiętać o następujących kwestiach:

1. Zakres

zajmuje się dziedzinami znajdującymi się na Rysunku 1.

2.

Specjalistyczne kompetencje, wiedza i umiejętności pielęgniarek opierają się na określonych w
Zakresie kompetencjach

pielęgniarek dyplomowanych według ICN

3.

Treści sugerowane w kolumnie dotyczącej umiejętności/wiedzy nie są przypisane wyłącznie
c

zęści, w której została umieszczona. Treść tę należy traktować jako zintegrowaną całość

wymaganą w osiąganiu kompetencji umożliwiających skuteczne wypełnianie danej roli.

Str

on

a

11

Zakres

Kompetencji Pielęgniarki Specjalistki według Międzynarodowej Rady Pielęgniarek

Rozliczalność

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w

pracy pielęgniarki dyplomowanej

Akceptuje rozliczalność za profesjonalną
samoocen

ę, działania i wyniki systematycznej

opieki zgodnie z

e wzrastającymi

kompetencjami

/odpowiedzialnością za zakres

praktyki oraz

z obowiązującymi aktami

prawnymi i innymi przepisami

Rozlicza się ze wzrastającej odpowiedzialności
za

profesjonalną samoocenę, działania i wyniki

systematycznej opieki zgodnie z poszerzonymi
kompetencjami/odpowiedzialnością za zakres
praktyki

oraz z obowiązującymi aktami

prawnymi i innymi przepisami

•

Specjalistyczny zakres praktyki

•

Kodeksy zawodowe innych prof

esjonalistów

zaangażowanych w wielodyscyplinarną pracę
zespołową

•

Koncep

cje współdzielonych kompetencji,

odpowiedzialności/rozliczalności

•

Profesjonaln

y nadzór nad praktyką – prawne i

instytucjonalne

/zakładowe - regulacje

Rozpoznaje ograniczenia zakresu praktyki i
własnych kompetencji

Rozpoznaje ograniczenia zakresu praktyki i
własnych kompetencji

Poszukuje

pomocy u odpowiednich osób

trzecich,

napotykając sytuacje przekraczające

jej wiedzę, kompetencje lub zakres praktyki

Konsultuje się lub zwraca do odpowiednich osób
w sytuacjach przekraczających jej wiedzę,
kompetencje lub zakres praktyki

Rozpoznaje i szanuje różne poziomy
odpowiedzialności wśród dostępnego
personelu

Rozpoznaje i szanuje różne poziomy
odpowiedzialności wśród dostępnego
personelu

Uczestniczy w działaniach związanych z
popra

wą dostępu do zakresu usług niezbędnych

dla skutecznej opieki zdrowotnej

Uczestniczy w działaniach związanych z
poprawą dostępu do zakresu usług
niezbędnych dla skutecznej opieki
specjalistycznej

Str

on

a

12

Praktyka w aspekcie etycznym

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Praktykuje w sposób zgodny z kodeksem
Etyki dla

Pielęgniarek ICN, prawnie

obowiązującym przepisami zawodowym i w
miejscu pracy

Praktykuje w sposób zgodny z kodeksem
Etyki dla

Pielęgniarek ICN, prawnie

obowiązującym przepisami zawodowym i w
miejscu pracy

■ Współczesne kwestie etyczne charakterystyczne dla

praktyki specjalistycznej w codziennych i wyjątkowych
sytuacjach

■ Podejście do etycznego podejmowania decyzji poprzez

analizę i proponowanie rozwiązań

■ Strategie wspierania klienta/pacjenta, usług

specjalistycznych, polityki i środków wsparcia na
poziomach strategicznych (np. braki

w usługach, kwestie

zasobów, kształcenie pracowników ochrony zdrowia,
bariery prawne

■ Instrumenty praw człowieka i prawa do zdrowia,

dostępne w kontekście opieki i ich zastosowania
w praktyce specjalistki

■ Poufność i prywatność swoista dla obszaru praktyki

■ Koncepcje społeczeństwa, zwyczajów, wierzeń i

wartości, swoiste dla obszaru praktyki specjalistycznej i
ich

wpływ na opiekę zdrowotną

■ Znajomość praktyk i wierzeń w grupach

etnicznych/religijnych, istotnych dla obszaru praktyki
specjalistycznej: komunikacja,

odżywianie, higiena

osobista, kontakt fizyczny, rodzina, aspekty religijne,
zachowania zdrowotne

■ Adaptowanie praktyki do wymagań wierzeń i praktyk

etnicznych/religijnych

■ Strategie radzenia sobie ze szkodliwymi praktykami

medycyny alternatywnej

■ Zagadnienia bezpieczeństwa (praktyki i środowiska

pracy) charakterystyczne dla obszaru praktyki
specjalistycznej

Angażuje się w etycznie skuteczne
podejmowanie decyzji w odniesieniu do
własnego zakresu odpowiedzialności
zawodowej lub w wypadkach, gdy kwestie
etyczne

mają wpływ na szerzej rozumiany

zespół terapeutyczny

Angażuje się w etycznie skuteczne
podejmowanie decyzji w odniesieniu do
własnego zakresu praktyki zawodowej lub w
wypadkach,

gdy kwestie etyczne mają wpływ

na szerzej ro

zumiany zespół terapeutyczny

R

ealizuje rolę rzecznika praw człowieka oraz

klienta/pacjenta i przeciwdziała pogwałceniom
ich praw zgodnie z prawodawstwem i
kodeksem Etyki dla

Pielęgniarek ICN

Realizuje

rolę rzecznika praw człowieka oraz

klienta

/pacjenta i przeciwdziała pogwałceniom

ich praw zgodnie z prawodawstwem i
kodeksem Etyki dla

Pielęgniarek ICN

Zachowuje tajemnic

ę zawodową i

bezpieczeństwo informacji w formie pisemnej,
ustnej i elektronicznej, uzyskanych w ramach
obowiązków zawodowych

Zachowuje poufność i bezpieczeństwo
informacji w formie pisemnej, ustnej i
elektronicznej, uzyskanych w ramach
obowiązków zawodowych

Szanuje prawo klienta

do prywatności i

szacunku

Szanuje prawo klienta do prywatności
i szacunku

Szanuje prawo klienta do informacji, wyboru
i

samookreślenia w kwestii opieki

pielęgniarskiej i zdrowotnej

Szanuje prawo klienta do informacji, wyboru
i

samookreślenia w kwestii opieki

pielęgniarskiej i zdrowotnej

Przeciwdziała zachowaniom i praktykom w
opiece

zdrowotnej, które mogłyby narazić

bezpieczeństwo, prywatność lub godność
klienta

Przeciwdziała zachowaniom i praktykom w
opiece

zdrowotnej, które mogłyby narazić

bezpieczeństwo, prywatność klienta lub jego
godność

Wykazuje

profesjonalną konsekwencję,

uczciwość i etyczne zachowanie w odpowiedzi
na strategi

e marketingowe przemysłu

farmaceutycznego i reklamę innych produktów

Str

on

a

13

Praktyka w aspekcie prawnym

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Praktykuje zgodnie z przepisami prawa
zawodowego, cywilnego oraz innymi
przepisami

Praktykuje zgodnie z przepisami prawa
zawodowego, cywilnego oraz innymi,
włącznie z istotnymi dla praktyki
specjalistycznej

■ Przepisy prawne odnoszące się do obszaru praktyki

specjalistycznej włącznie z prawami specjalnymi i
kwestiami dostępu do usług

■ Przepisy zawodowe związane z obszarem praktyki

specjalistycznej, włącznie z zasadami uzyskiwania i
utrzymywania rejestracji/licencji

■ Kodeksy/zasady/przepisy szczególnie związane

obszarem praktyki specjalistycznej

Praktykuje

zgodnie z polityką legislacyjną i

lokalną oraz wskazówkami proceduralnymi

Praktykuje

zgodnie z polityką legislacyjną i

lokalną oraz wskazówkami proceduralnymi

Rozpoznaje i reaguje na łamanie prawa
związanego z rolą i/lub przepisami zawodowymi

Rozpoznaje i reaguje na łamanie prawa
związanego z rolą i/lub przepisami zawodowymi

Str

on

a

14

Zasady świadczenia opieki

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i

umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Wykorzystuje wiedzę z dziedziny
pielęgniarstwa, zdrowia i innych dyscyplin w
połączeniu z najlepszymi dostępnymi danymi
praktyki opartej

na faktach/dobrą praktyką

pielęgniarską, tłumaczącymi decyzję i działania
pielęgniarki

Wykorzystuje wiedzę z dziedziny
pielęgniarstwa, zdrowia i innych dyscyplin w
połączeniu z najlepszymi dostępnymi danymi
praktyki opartej

na faktach/dobrą praktyką

pielęgniarską, tłumaczącymi decyzję i działania
pielęgniarki

■ Znajomość dostępnych zasobów krajowych i

lokalnych (np. informacji, grup wsparcia, usług),
związanych z obszarem praktyki specjalistycznej

■ Wsparcie teoretyczne praktyki pielęgniarskiej w

specjalności klinicznej

■ Zarządzanie przypadkami:

-

Elementy zarządzania przypadkami

-

Modele zarządzania przypadkami

-

Rola w zarządzaniu przypadkami

■

Umiejętności:



Zarządzanie przypadkami



Zasady planowania na wypadek katastrof



Specjalne wymagania pacjentów w zakresie
praktyki specjalistycznej w sytuacjach katastrof



Strategie,

które zapewniają, że czynności

przygotowawcze na wypadek katastrof spełniają
potrzeby z zakresu specjalności

Wykorzystuje współczesną wiedzę z różnych
źródeł i najlepsze możliwe dowody/fakty
wsp

ierające decyzje i praktykę zawodową

Wykorzystuje współczesną wiedzę z różnych
źródeł i obszaru praktyki specjalistycznej oraz
najlepsze możliwe dowody/fakty wspierające
decyzje i praktyk

ę zawodową

Przejawia

umiejętności krytycznego myślenia

i kompleksowe podejście do rozwiązywania
problemów oraz podejmowania decyzji w
pielęgniarstwie w szerokim zakresie sytuacji
zawodowych i świadczenia opieki

Przejawia

umiejętności krytycznego myślenia

i

kompleksowe podejście do rozwiązywania

problemów oraz podejmowania decyzji w
pielęgniarstwie oraz w świadczeniu opieki
specjalistycznej

Świadczy opiekę zgodnie z normami, polityką,
protokołami postępowania i procedurami o
charakterze zawodowym i organizacyjnym

Świadczy opiekę zgodnie z normami, polityką,
protokołami postępowania i procedurami o
charakterze zawodowym i organizacyjnym,
odnoszącymi się do pracy pielęgniarki
specjalistki

Rozpoznaje wynikające z różnic
kulturowych potrzeby i odpowiednio
dostosowuje metody pracy

Rozpoznaje wynikające z różnic
kulturowych potrzeby i odpowiednio
dostosowuje metody pracy

Uwzględnia w świadczeniu opieki tradycyjne
metody leczenia cenione przez klientów, o ile
ud

owodniono, że są pożyteczne lub

nieszkodliwe

Uwzględnia w świadczeniu opieki tradycyjne
metody leczenia cenione przez klientów, o ile
udowo

dniono, że są pożyteczne lub

nieszkodliwe

Wykorzystuje umiejętności rzecznika
klientów/pacjentów niezdolnych do
reprezentowania siebie lub wyrażania
własnego zdania

Wykorzystuje umiejętności rzecznika
klientów/pacjentów niezdolnych do
reprezentowania sie

bie lub wyrażania własnego

zdania w odniesieniu do wymaga

ń opieki

specjalistycznej

Str

on

a

15

Zasady świadczenia opieki (cd.)

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w pr

acy pielęgniarki dyplomowanej

Jest

źródłem informacji i wiedzy dla

klientów/pacjentów pragnących poprawić swój
styl życia, zapobiegać chorobom/urazom i
radzić sobie ze zmianami w sytuacjach
zdrowia, niepełnosprawności i śmierci

Jest

źródłem informacji i wiedzy w zakresie

specjalistycznego obszaru praktyki dla
klientów/pacjentów pragnących poprawić swój
styl życia, zapobiegać chorobom/urazom i
radzić sobie ze zmianami w sytuacjach
zdrowia, niepełnosprawności i śmierci

Udziela

wskazówek/instrukcji w rozwijaniu i/lub

zachowaniu zdolności do samodzielnego życia

Udziela

wskazówek/instrukcji w rozwijaniu i/lub

zachowaniu zdolności do samodzielnego życia

Rozpoznaje możliwości promowania,
zapobiegania chorobom i utrzymania
zdrowego stylu życia i udziela stosownych
wskazówek/informacji jednostkom, rodzinom i
społecznościom

Rozpoznaje możliwości promowania,
zapobiegania chorobom i utrzymania zdrowego
stylu życia i udziela stosownych
wskazówek/informacji jednostkom, rodzinom i
społecznościom

Wybiera strategie nau

czania/uczenia się

odpowiednie do potrzeb i cech osoby lub
grupy

Wybiera strategie nauczania/uczenia się
odpowiednie do potrzeb i cech osoby lub
grupy

Ocenia wyniki

kształcenia i odpowiednio

modyfikuje

tematy i treści kształcenia

Ocenia wyniki

kształcenia i odpowiednio

modyfikuje

tematy i treści kształcenia

Wykazuje

świadomość istotnych osiągnięć i

potencjalnego zastosowania

współczesnych

technik komunikacji i technologii medycznych w
opiece zdrowotnej

Jest na bieżąco z postępami i
potencjalnym zastosowaniem
współczesnych technik
komunikacji/technologii medycznych w
opiece zdrowotnej

Str

on

a

16

Promocja zdrowia

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Dba o

własne zdrowie i sprawność

fizyczną w pracy

Dba

własne zdrowie i sprawność

fizyczną w pracy

■ Wpływ krajowej i lokalnej polityki zdrowotnej i społecznej

na zakres praktyki specjalistycznej

■ Agencje rządowe i pozarządowe zaangażowane w usługi

związane z zakresem praktyki specjalistycznej

■ Krajowe i lokalne strategie promocji zdrowia i prewencji

w ramach zakresu praktyki specjalistycznej

■ Znajomość narzędzi do promocji zdrowia i zapobiegania

chorobom, odpowiednich do zastosowania wobec
jednostek

, grup i społeczności, włącznie z badaniami

przesiewowymi, doradztwem i

obserwacją istniejących

zmian chorobowych, swoistych dla zakresu praktyki
specjalistycznej

■ W odpowiednim czasie udziela pacjentom/klientom,

rodzinie i innym osobom informacji i dostarcza wiedzy
o chorobie, leczeniu, skutkach i sposobach radzenia
sobie z sytuacją przez cały czas świadczenia opieki

■ Zmiany związane z chorobą, które mogą prowadzić do

ograniczeń sensorycznych, percepcyjnych i
poznawczych oraz zmian w pami

ęci, wpływających na

rozumienie i uczen

ie się

■

Umiejętności:



Określenie i interpretacja polityki zdrowotnej i
społecznej odnoszącej się do zakresu praktyki
specjalistycznej



Wpływ na decyzje polityczne



P

raca z osobami odpowiedzialnymi za politykę



Praca z g

rupami pacjentów grupami

wsparcia/grupami

specjalistów w związku z

zakresem praktyki specjalistycznej



Tworzenie koalicji/grup wsparcia na rzecz zdrowia



Planowanie i wprowadzanie

programów

Współpracuje z pielęgniarkami, innymi
profesjonalistami

i grupami społecznymi w

działaniach zmierzających do zmniejszenia
zachorowalności i promowania zdrowego stylu
życia i zdrowego środowiska

Współpracuje z pielęgniarkami, innymi
profesjonalistami, sp

ołecznościami i grupami

zainteresowanymi

działaniami zmierzającymi

do zmniejszenia zachorowalności i
promowania zdrowego stylu życia i zdrowego
środowiska w kwestiach istotnych w praktyce
specjalistycznej

W praktyce prezentuje punkt widzenia
uwzględniający różnorodne mierniki
zdrowia

W praktyce prezentuje punkt widzenia
uwzględniający różnorodne mierniki
zdrowia

Str

on

a

17

zapobiegania chorobom i promocji zdrowia
(ukierunkowane na jednostkę i społeczność) w
odniesieniu do zagadnień związanych z zakresem
praktyki specjalistycznej



Umiejętności komunikacji sprzyjającej wymianie
informacji i pozytywnych relacji
międzyludzkich/współpracy przy sprawowaniu
opieki



Wykorzystanie technologii informacyjnych i sieci
komunikacyjnych w przekazywaniu informacji
(telepielęgniarstwo)



Ocena programów edukacyjnych



Włączanie i wykorzystywanie informacji i różnych
zasobów w celu doskonalenia i wprowadzania
programów edukacyjnych dla pacjentów i
społeczności.

Str

on

a

18

Ocena

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w

pracy pielęgniarki dyplomowanej

Gromadzi

dokładne obiektywne i subiektywne

dane poprzez

pielęgniarską systematyczną

ocenę zdrowia

Gromadzi

dokładne obiektywne i subiektywne

dane popr

zez pielęgniarską systematyczną

ocenę zdrowia w zakresie praktyki
specjalistycznej, zlecanie

badań i procedur

diagnostycznych, w ramach czynności
dozwolonych w zakresie praktyki
specjalistycznej i zgodnie z

obowiązującym

prawem

■ Epidemiologia, fizjologia, zaawansowana patofizjologia

i psychosocjologia w aspektach związanych z zakresem
praktyki zawodowej

■ Znajomość technik, narzędzi, wytycznych, badań

laboratoryjnych i sposobów uzyskiwania pełnych
informacji o stanie zdrowia pacjenta/klienta, koniecznych
do postawienia diagnozy:

-

Zaawansowane umiejętności oceny klinicznej,

odpowiednio do dziedziny



Wywiad z klientem/pacjentem i zapis historii choroby



Badanie fizykalne

-

Status i funkcjonowanie psychospołeczne



Użycie standardowych narzędzi do oceny

 Proces diagnostyczny - rozumowanie (kliniczne) i

ocena kliniczna oraz podejmowanie decyzji (integracja
i interpretacja danych z różnych źródeł, włącznie z
interpretacją wyników odpowiednich badań
laboratoryjnych i diagnostycznych).

Organizuje, syntetyzuje, analizuje i interpretuje
dane z różnych źródeł w celu postawienia
diagnozy pi

elęgniarskiej dla określenia planu

opieki

Organizuje, syntetyzuje, analizuje i
interpretuje dane z różnych źródeł w celu
postaw

ienia diagnozy pielęgniarskiej dla

określenia planu opieki

Wyodrębnia i ewidencjonuje wyniki, dokładnie i
na bieżąco, zgodnie ze standardami
zawodowymi

i polityką organizacyjną instytucji

Wyodrębnia i ewidencjonuje wyniki, dokładnie i
na bieżąco, zgodnie ze standardami
zawodowymi

i polityką organizacyjną instytucji

Str

on

a

19

Planowanie

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje p

ielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Ustala

pełny plan opieki z uwzględnieniem

jej

rezultatów, w oparciu o: diagnozę

pielęgniarską, spostrzeżenia oraz dane w o
stanie zdrowia, informacje od innych

członków

zespołu i standardy praktyki pielęgniarskiej

Ustala

pełny plan opieki z uwzględnieniem

jej

rezultatów, w oparciu o: diagnozę

pielęgniarską, spostrzeżenia oraz dane w o
stanie zdrowia, informacje od innych

członków

zespołu i standardy praktyki pielęgniarskiej



Sposób leczenia, zarządzanie kliniczne (włącznie

z objawami i

powikłaniami) i świadczenie opieki

odpowiadające zakresowi praktyki specjalistycznej



Znajomość farmakologii z uwzględnieniem zakresu

praktyki specjalistycznej



Procedury/

Protokoły zlecania leków i leczenia stosowne

do zakresu praktyki specjalistycznej



Znajomość usług i zasobów społeczności w ramach

i w

okresie świadczenia opieki, stosowna do zakresu

praktyki specjalistycznej



Bazy danych i źródła oparte na

dowodach/faktach/dobrej praktyki, stosowne do zakresu
specjalizacji



Modele praktyki pielęgniarskiej



Planowanie opieki w całym okresie leczenia



Umiejętności:

Wielodyscyplinarne planowanie opieki (leczenie, kontrola
objawów, przewidywanie, zapobieganie i eliminowanie
powikłań, kontrola stylu życia, koordynacja opieki).

Przejawia/wykorzystuje()

umiejętności

krytycznego myślenia i rozumowania
klinicznego, poparte

znajomością

pielęgniarstwa i innych dyscyplin, w planowaniu
opieki

Stosuje umiejętności krytycznego myślenia i
rozumowania klinicznego, poparte

znajomością

zakresu praktyki specjalistycznej i innych
dyscyplin, w planowaniu opieki

Określa priorytety w opiece, we współpracy z
innymi zaangażowanymi osobami i klientami

Określa priorytety w opiece, we współpracy z
innymi zaangażowanymi osobami i klientami

Angażuje (w miarę możliwości)
klientów/pacjentów do planowania opieki,
upewniwszy się, że uzyskali oni dokładne,
zrozumiałe informacje, na podstawie których
mogą wyrazić zgodę na opiekę

Angażuje (w miarę możliwości)
klientów/pacjentów do planowania opieki,
upewniwszy się, że uzyskali oni dokładne,
zrozumiałe informacje, na podstawie których
mogą wyrazić zgodę na opiekę

Staje się rzecznikiem, kiedy klienci/pacjenci,
rodziny lub sprawujący opiekę proszą o
wsparcie lub mają ograniczone możliwości
podejmowania decyzji, świadomego udzielania
zgody

lub kiedy barierę stanowi język

Staje się rzecznikiem, kiedy klienci/pacjenci,
rodziny lub sprawujący opiekę proszą o
wsparcie lub mają ograniczone możliwości
podejmowania decyzji, świadomego udzielania
zgody lub kiedy barierę stanowi język

Dokonuje

regularnego przeglądu i weryfikacji

planu opieki, w

miarę możliwości przy

współpracy z innymi członkami zespołu
terapeutycznego/

socjalnego i klientów

Dokonuje

regularnego przeglądu i weryfikacji

planu opieki, w

miarę możliwości przy

współpracy z innymi członkami zespołu
terapeutycznego/socjalnego i klientów

Prowadzi bieżący, dokładny plan opieki i
związane z nim zapisy

Prowadzi bieżący, dokładny plan opieki i
związane z nim zapisy

Str

on

a

20

Wprowadzanie

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Wprowadza różne procedury, terapie i
sposoby dzi

ałań, które mieszczą się w

zakresie praktyki pielęgniarki dyplomowanej i
są zgodne ze standardami i dobrą praktyką
pielęgniarską

Wprowadza różne procedury, terapie i
sposob

y działań, które mieszczą się w

zakresie praktyki pielęgniarki dyplomowanej i
są zgodne ze standardami i dobrą praktyką
pielęgniarską

■ Umiejętności:



z

aawansowane umiejętności w zakresie

pielęgniarstwa klinicznego, związane z zakresem
praktyki specjalistycznej



kierowanie w sytuacjach awaryjnych, typowych dla
zakresu praktyki specjalistycznej

Dokumentuje działania i reakcje klienta w
sposób dokładny i na bieżąco

Dokumentuje działania i reakcje klienta w
sposób dokładny i na bieżąco

Odpowiednio i na czas reaguje na
niespodziewane i nagle zmieniające się
sytuacje

Odpowiednio i na czas reaguje na
niespodziewane i nagle zmieniające się
sytuacje

Reaguje natychmiast i we właściwy sposób na
sytuacje nagłe i sytuacje katastrof, włącznie z
zastosowaniem, w razie potrzeby, procedur
podtrzymania życia i innych procedur
ratunkowych/procedur na wypadek katastrof

Reaguje natychmiast i we właściwy sposób na
sytuacje nagłe i sytuacje katastrof, obejmując
rolę lidera- w selekcji rannych („triage”) i
koordynacji opieki nad klientami wymag

ającymi

opieki specjalistycznej

Ewaluacja

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Monitoruje i dokumentuje postępy w kierunku
spodziewanych wyników w sposób dokładny i
pełny

Monitoruje i dokumen

tuje postępy w kierunku

spodziewanych wyników w sposób dokładny i
pełny

■ Narzędzia do monitorowania i oceny, swoiste dla

zakresu praktyki specjalistycznej

W konsultacji z klientami, rodzinami i/lub
opiekunami oraz członkami zespołu opieki
zdrowotnej oc

enia postępy w kierunku

planowanych wyników

W konsultacji z klientami, rodzinami i/lub
opiekunami oraz członkami zespołu opieki
zdrowotnej ocenia postępy w kierunku
planowanych wyników

Wykorzystuje wyniki oceny do modyfikacji
planu opieki

Wykorzystuje wyniki oceny do modyfikacji planu
opieki

Str

on

a

21

Komunikacja terapeutyczna. Relacje interpersonalne

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Inicjuje, rozwija i ewentualnie nie
podtrzymuje relacji terapeutycznych
wykorzystując odpowiednią komunikację i
umiejętności interpersonalne

Inicjuje, rozwija i rozwija i ewentualnie nie
podtrzymuje relacji terapeutycznych
wykorzystując odpowiednią komunikację i
umiejętności interpersonalne

■ Zmiany związane z chorobą, które mogą prowadzić

do ograniczeń sensorycznych, percepcyjnych i
poznawczych oraz zmian w pamięci, wpływających
na

komunikację

■ Dynamika konfliktu i procesów negocjacyjnych, jak te

procesy się manifestują i jak osiągać rozwiązania
obustronnie możliwe do zaakceptowania

■ Technologia informacyjna w opiece zdrowotnej

■ Umiejętności:



podtrzymywania komunikacji podczas
przekazywania informacji potencjalnie
denerwujących lub wstydliwych z empatią i
odpowiedzialnością



negocja

cji i rozwiązywania konfliktów



Kompetencje informatyczne wymagane do procesu
opieki, dostępu do informacji i wsparcia
przedsięwzięć badawczych.

Utrzymuje relacje interpersonalne z
poszanowaniem granicy po

między klientami

a

sobą

Utrzymuje relacje interpersonalne z
poszanowaniem granicy po

między klientami a

sobą

Słucha innych nie okazując uprzedzeń,
szanuje punkt widzenia innych i zachęca do
wyrażania różnych opinii i punktów widzenia

Słucha innych nie okazując uprzedzeń, szanuje
punkt widzenia innych i zachęca do wyrażania
różnych opinii i punktów widzenia

W ramach

ponoszonej odpowiedzialności

zawodowej k

omunikuje się, w formie ustnej,

pisemnej, elektronicznej,

w sposób jasny,

przejrzysty, logiczny i dokładny, budzący
zaufanie co do opieki

W

ramach odpowiedzialności zawodowej

k

omunikuje się, w formie ustnej, pisemnej,

elektronicznej,

w sposób jasny, przejrzysty,

logiczny i dokładny, budzący zaufanie co do
opieki

Rozmawia w sposób kulturalny i wyrażający
szacunek

wobec klientów, rodziny i/lub

opiekunów z różnych środowisk kulturowych

Rozmawia w sposób kulturalny i wyrażający
szacunek wobec klientów, rodziny i/lub
opiekunów z różnych środowisk kulturowych

Ułatwia dostęp do informacji lub umożliwia
kontakt z odp

owiednią osobą

Ułatwia dostęp do informacji lub umożliwia
kontakt z odpowiednią osobą

Przekazuje i dzieli się odpowiednimi
informacjami,

włącznie z poglądami klientów,

rodzin i/lub

opiekunów z innymi członkami

zespołu ochrony zdrowia, zaangażowanymi
w

świadczenie usług

Przekazuje i dzieli się odpowiednimi
informacjami,

włącznie z poglądami klientów,

rodzin i/lub opiekunów z innymi członkami
zespołu ochrony zdrowia, zaangażowanymi
w

świadczenie usług

Str

on

a

22

Przyw

ództwo i zarządzanie

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Wspiera i współtworzy, w granicach swoich
możliwości, przyjazne środowisko pracy

Wspiera i współtworzy, w granicach
swoich

możliwości, przyjazne środowisko

pracy

■

Wiedza:



Modele organizacji i przywództwa, w tym charakterystyka

skuteczn

ych stylów przewodzenia, rozwoj umiejętności

przywódczych i planowanie przekazywania przywództwa
(innym)



Zmiana s

tylów kierowania



Koncepcje

zarządzania i ich wpływ na kierowanie



Koncepcje

związane z wizją, strategią, celami i zadaniami



Świadomość oddziaływania przyjaznych środowisk pracy,
ich charakterystyki i

wpływu na świadczenie usług,

rekrutację i pozostawanie w zawodzie



Znajomo

ść procesów rozwoju polityki lokalnej, jej

wdrażania i weryfikacji

■

Umiejętności:



Identyfikacja problemu, tworzenie rozwiązań z
zastosowaniem takich narzędzi, jak: analiza SWOT,
analiza

partnerów społecznych/interesariuszy i

niedyrektywne indagowanie



Bud

owanie zespołu



Zarządzanie czasem i rozmieszczenie zasobów



Zarządzanie skargami i ich rozwiązywanie;



Polityka wdrażania koncepcji w praktyce specjalistycznej
(np.

sporządzanie protokołów /wytycznych, charakterystyk

pracy)



Planowanie i dbanie o indywidualn

y rozwój

poszczególnych członków zespołu włącznie z ich
ocenianiem



Udział w pracach różnorodnych komisji



Identyfikacja i informowanie o potrzebnych/wymaganych
zasobach



Monitorowanie i ocena usług

Dostosowuje styl przewodzenia i negocjacji do
różnych sytuacji

Dostosowuje styl przewodzenia i negocjacji
do sytuacji swoistych dla zakresu praktyki
specjalistycznej

Rozwiązuje konflikty nie dokonując osądu,
skutecznie korzystając z umiejętności
komunikacji i istniejących mechanizmów ich
rozwiązywania

Rozwiązuje konflikty nie dokonując osądu,
skutecznie korzystając z umiejętności
komunikacji i istniejących mechanizmów ich
rozwiązywania

Wspomaga przywództwo zespołu poprzez
podkreślanie zadań, tak aby promować
szacunek i zaufanie w zespole

Przewodzi w sposób budzący szacunek
i zaufanie ze strony innych

Wykazuje zdoln

ość do wyrażania własnych

oczekiwań i udziału w kierowaniu oraz
wspieraniu

członków zespołu

Jako przywódca zespołu, pozostający na
bieżąco z aktualnym opisem stanowiska
pracy,

przejrzyście określa wkład i

oczekiwania wobec

członków zespołu

Umie organizować pracę i
skutecznie/efektywnie gospodaruje
czasem

Umie organizować pracę,
skutecznie

/efektywnie zarządza czasem i

zasobami ludzkimi w celu optymalizacji
wyników

Str

on

a

23

Przywództwo i zarządzanie (cd.)

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Współuczestniczy w przeglądzie i modyfikacji
aktualnej polityki i procedur organizacyjnych
oraz praktyki

Współuczestniczy w przeglądzie i modyfikacji
aktualnie obowiązującej polityki i procedur
organizacyjnych oraz praktyki i przewodzi
rozwojem i

wdrażaniem polityki i procedur

organizacyjnych charakterystycznych dla
praktyki specjalistycznej

Współuczestniczy w kształceniu i rozwoju
zawodowym studentów i kolegów w miejscu
pracy

Współuczestniczy w rozwijaniu i wdrażaniu
specjalistycznego

kształcenia i rozwoju

zawodowego studentów i kolegów w miejscu
pracy

Zapewnia informacje zwrotne, sugeruje zmiany i
radzi sobie skutecznie z wpływem zmian na
własną praktykę lub organizację

Wykorzystuje proces zmian do wpływania na
wprowadzanie innowacji i dostosowanie do
praktyki specj

alistycznej i organizacji usług

Str

on

a

24

Zapewnienie bezpiecznego środowiska

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Wykorzystuje odpowiednie narzędzia oceny do
rozpoznawania rzeczywistych i potencjalnych
zagrożeń bezpieczeństwa i melduje o
problemach odpowiednim władzom

Wykorzystuje odpowiednie narzędzia oceny do
rozpoznawania rzeczywistych i potencjalnych
zagrożeń bezpieczeństwa i zabezpieczenia
oraz melduje o problemach odpowiednim
władzom

■ Wiedza:



Sp

ecjalne zagrożenia bezpieczeństwa

klientów/pacjentów związane z ich swoistymi
problemami zdrowotnymi w zakresie

specjalności



Oparte na faktach/Poparte badaniami
protokoły/wytyczne/procesy opieki mające na celu
reduk

cję zdarzeń niepożądanych



Koncepcje, elementy i metodologie

zaangażowane

w

ocenę i kontrolę ryzyka

■ Umiejętności:



Ocena ryzyka i wdrażanie środków kontroli
ryzyka

/zarządzania ryzykiem

Podejmuje w porę działania, wykorzystując
strategie

poprawy jakości kontroli ryzyka,

celem

kształtowania i utrzymania zdrowego i

bezpiecznego środowiska opieki, zgodnie z
krajowym prawodawstwem, polityk

ą,

wymaganiami oraz procedurami

Podejmuje w porę/na czas działania,
wykorzystując strategie poprawy jakości kontroli
ryzyka

/zarządzania ryzykiem, celem

kształtowania i utrzymania zdrowego i
bezpiecznego środowiska opieki zgodnie z
krajowym prawodawstwem, polityk

ą,

wymaganiami oraz procedurami

Zapewnia bezpieczne i właściwe
przechowywanie, wydawanie i
dokumentowanie substancji leczniczych

Zapewnia bezpieczne i właściwe
przechowywanie, wydawanie i rejestrację
substancji terapeutycznych

Podaje i dokumentuje podawane leki, ocenia
efekty uboczne i wydziela dawki zgodnie z
receptami wydanymi

przez upoważnioną osobę

Zgodnie z zaleceniami osoby upoważnionej do
przepisywan

ia/ordynowania leków

wybiera/zapisuje/podaje leki,

z uwzględnieniem

dokładnego dawkowania, dróg i częstotliwości
podawania leku, w oparciu

o dokładną

znajomość efektu farmakologicznego, stanu
pacjenta i

równoległych metod terapii

Przestrzega procedur zapobiegania infekcjom
i

sprzeciwia się wykroczeniom w praktyce

innych osób

Przestrzega procedur zapobiegania infekcjom i
sprzeciwia się wykroczeniom w praktyce innych
osób

Zna zakres

odpowiedzialności i procedury

postępowania na wypadek ogłoszenia
katastrofy

Określa i planuje swoiste przedsięwzięcia z
zakresu opieki specjalistycznej konieczne dla
pacjentów/klientów na wypadek katastrofy

Str

on

a

25

Interdyscyplinarna opieka zdrowotna

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wi

edza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Rozumie i

ceni rolę, wiedzę i umiejętności

członków zespołu ochrony zdrowia w
odniesieniu do własnej odpowiedzialności

Rozumie i

ceni rolę, wiedzę i umiejętności

członków zespołu ochrony zdrowia w odniesieniu
do własnej odpowiedzialności

■ Partnerstwo i współpraca:



Z

asady, definicje elementów udanego partnerstwa

i

współpracy



Modele praktyki obejmujące modele partnerstwa
i

współpracy

■ Umiejętności:



Inicjowanie i odp

owiedzialność za kierowanie klientów

do innych podmiotów

Współpracuje z innymi profesjonalistami w
sprawowaniu opieki zdrowotnej w kierunku
doskonalenia

pielęgniarstwa i innych usług

zdrowotnych

dostępnych klientom

Współpracuje z innymi profesjonalistami w
sprawowaniu opieki zdrowotnej w kierunku
doskonalenia

pielęgniarstwa i innych usług

zdrowotnych oferowanych w zakresie
praktyki specjalistycznej

Wykorzystuje znajomość skutecznych działań
interdyscyplinarnych praktyk i

także

ograniczonych do jednej profesji

Wykorzystuje znajomość skutecznych praktyk
interdyscyplinarnych i ograniczonych do jednej
profesji

Prezentuje i wspiera poglądy klientów, rodzin
i

/lub opiekunów podczas podejmowania decyzji

przez zespół interdyscyplinarny

Prezentuje poglądy klientów, rodzin i/lub
opiekunów podczas podejmowania decyzji
przez zespół interdyscyplinarny i pomaga w
negocjowaniu obustronnie akceptowanych
decyzji

Kieruje

/umożliwia klientom/pacjentom dostęp

do najlepszego, o

siągalnego świadczenia

zdrowotnego

Kieruje/umożliwia klientom/pacjentom dostęp do
najlepszego, o

siągalnego świadczenia

zdrowotnego i przyjmuje skierowanych
klientów/pacjentów do niej przez innych
pracowników ochrony zdrowia

Str

on

a

26

Delegowanie

zadań i nadzór

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje

pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do

wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Wyznacza czynności innym, zgodnie z ich
możliwościami, przygotowaniem, biegłością i
prawnym zakresem praktyki

Wyznacza czynności innym, zgodnie z ich
możliwościami, przygotowaniem, biegłością
i prawnym zakresem praktyki

■ Umiejętności:



Definiowanie roli



Doradcze

Przyjmuje do wykonania wyznaczone
czynności, zgodnie z własnym poziomem
biegłości i prawnym zakresem praktyki

Przyjmuje do wykonania wyznaczone
czynności, zgodnie z własnym poziomem
biegłości i prawnym zakresem praktyki

Monitoruje i wykorzystuje wiele strategii
wspomagających i nakazujących podczas
nadzoru i/lub monitorowania
wyznaczonych czynności

Monitoruje i wykorzystuje wiele strategii
wspomagających i nakazujących oraz
wynikających z (pełnienia) roli mentora,
podczas nadzoru i/lub monitorowania
wyznaczonych czynności

Ponosi odpowiedzialność za wyznaczanie
innym zakresu opieki i rozliczanie ich z jej
realizacji

Ponosi

… Odpowiada za wyznaczanie innym

i rozlicza ich z części wykonanych zadań w
ramach opieki

Współuczestniczy w tworzeniu polityki i
standardów, związanych z
wyznaczaniem

obowiązków klinicznych

Współuczestniczy w tworzeniu polityki i
standard

ów, związanych z wyznaczaniem

obow

iązków klinicznych, typowych dla

zakresu praktyki specjalistycznej

Str

on

a

27

Doskonalenie profesji

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku

do wymaganych w pracy pie

lęgniarki

dyplomowanej

Promuje upowszechnianie, wykorzystanie,
monitorowanie i aktualizację standardów
zawodowych i wytycznych dobrej praktyki

Promuje upowszechnianie, wykorzystanie,
monitorowanie i aktualizację specjalistycznych
standardów zawodowych i wytycznych dobrej
praktyki oraz uczestniczy w tworzeniu i adaptacji
standardów w praktyce

■ Jak kreuje się politykę – proces, reforma,

środowisko,
twórcy polityki

■ Strategie wpływania na twórców polityki krajowej

i lokalnej

■ Budowanie sieci kontaktów profesjonalistów

■ Badania naukowe:



Wykorzystanie badań do poprawy praktyki i
rozwijania polityki, np. poprzez czytanie i
interpretację prac badawczych



Formułowanie problemów badawczych;



Proces badawczy



Aspekty etyczne badań/Zagadnienia etyczne
związane z badaniami



Finansowanie badań.

■ Umiejętności



Formułowanie problematyki badań



Przegląd piśmiennictwa



Krytyczna ocena badań w odniesieniu do praktyki
klinicznej



Upowszechnianie wyników badań - prezentacje
publiczne,

sporządzanie raportu, publikowanie;



Wspier

anie badań (np. rozwijanie i dostarczanie

informacji

/argumentów - wpływanie na opinie ludzi

poprzez nieformalne kontakty - lobbing, notatki,
streszczenia, anonsy

, oświadczenia dla prasy,

wywiady dla mediów).

Promuje i podtrzymuje pozytywny wizerunek
piel

ęgniarstwa

Promuje pracę pielęgniarki specjalistki jako istotną
część świadczeń zdrowotnych /usług ochrony
zdrowia

Działa jako skuteczny wzór do naśladowania
dl

a studentów i współpracowników/członków

zespołu

Działa jako skuteczny wzór do naśladowania dla
studentów i współpracowników/członków zespołu

Działa jako źródło informacji dla studentów,
innych członków zespołu i społeczeństwa

Działa jako źródło praktycznych specjalistycznych
informacji dla studentów, innych członków zespołu
terapeutycznego, orga

nizatorów opieki zdrowotnej

oraz

społeczeństwa/osób z zewnątrz

Docenia wkład badań naukowych w rozwój
pielęgniarstwa i korzysta z ich wyników
umożliwiających poprawę standardów opieki

Współuczestniczy w rozwoju wiedzy i praktyki
specjalistycznej

pielęgniarstwa klinicznego poprzez

identyfikację i przeprowadzanie badań w
potrzebnych dziedzinach

Wspiera i uczestniczy w

działaniach zmierzających

do uznania

społecznego, prawnego oraz ze strony

pracodawcy dla kwalifikacji specjalistycznych,

tytułu

i

związanego z nimi zakresu praktyki

Obserwuje

środowisko zawodowe i śledzi

piśmiennictwo pielęgniarskie w celu
określenia pojawiających się trendów i
problemów

Obserwuje

środowisko zawodowe i śledzi

specjalistyczne

piśmiennictwo pielęgniarskie w

celu określenia pojawiających się trendów i
problemów

Angażuje się, za pośrednictwem organizacji
zawodowej, w kwestie polityki zdrowotnej i
opieki społecznej oraz dostępności do usług

Angażuje się, za pośrednictwem organizacji
zawodowej, w kwestie polityki zdrowotnej i opieki
społecznej oraz dostępności do istotnych usług z
zakresu praktyki specjalistycznej

Str

on

a

28

Podnoszenie

jakości

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w pracy

pielęgniarki dyplomowanej

Przestrzega wytycznych dobrej praktyki, opartej
na faktach naukowych, w trakcie dostarczania
świadczeń pielęgniarskich

Wykorzystuje

i współuczestniczy w badaniach

celem stworzenia bazy danych (praktyka oparta
na faktach/dowodach naukowych)

służących

bezpiecznej, skutecznej i wydajnej praktyce w
danej specjalności

■ Systematyczne przeglądy i procesy kontroli klinicznej
(audyt kliniczny)
■ Dobra praktyka - ustalanie wzorców, zasad i narzędzi

oraz współudział w realizacji dobrej praktyki
pielęgniarskiej

■ Umiejętności:



Przeprowadzanie kontroli klinicznej (audytu
klinicznego)

Uczestniczy w procedurach
podnoszenie i zapewnienia

jakości

Systematycznie

przegląda specjalistyczne

piśmiennictwo w celu poprawy sytuacji
klienta/pacjenta

i wyników leczenia w zakresie

praktyki specjalistycznej.

Kształcenie ustawiczne

Kompetencje pielęgniarki dyplomowanej

Kompetencje pielęgniarki specjalistki

Wiedza i umiejętności dodatkowe w stosunku do
wymaganych w pracy pielęgniarki dyplomowanej

Zobowiązuje się do regularnej oceny swojej
praktyki poprzez refleksję, krytyczne myślenie i
e

waluację oraz poszukiwanie opinii innych

Zobowiązuje się do regularnej oceny swojej
praktyki poprzez refleksję, krytyczne myślenie i
ewaluację oraz poszukiwanie opinii innych



Procesy/aktualizacja samooceny i opinii innych



Zawodowe portfolio

– co, jakie są możliwości

wykorzystania



Dokonywanie oceny kwalifikacji

– awansowanie -

metody, narzędzia/instrumenty

Ponosi odpowiedzialność za kształcenie
ustawiczne - ucze

nie się przez całe życie ,

własny rozwój zawodowy i zachowanie
kompetencji

Ponosi odpowiedzialność za kształcenie
ustawiczne -

uczenie się przez całe życie,

własny rozwój zawodowy i zachowanie
kompetencji

Korzysta z możliwości uczenia się z innymi
spr

awującymi opiekę zdrowotną

Uczestniczy w mono- i wielodyscyplinarnym
nauczaniu/

uczeniu się

Str

on

a

29

Załącznik 1

Kryteria wyznaczania specjalności pielęgniarskich

1. Specjalizacja jest

częścią pielęgniarstwa i wspiera jego ogólne cele, funkcje i zasady

etyczne.

2.

Praktyka specjalistyczna jest tak złożona i zaawansowana, że wykracza poza zakres

ogólnej praktyki pielęgniarskiej.

3.

Istnieje zarówno zapotrzebowanie, jak i potrzeba istnienia usług specjalistycznych.

4.

Przedmiotem zainteresowania specjalności jest zdefiniowana populacja wykazująca

powtarzające się problemy i zjawiska związane z dyscypliną i praktyką pielęgniarską.

5.

Praktyka specjalistyczna opiera się na podstawach wiedzy pielęgniarskiej i jest stale

rozwijana i

udoskonalana poprzez badania. Istnieją mechanizmy wspierania,

weryfikacji i upowszechniania

badań.

6.

Specjalizacja ustanowiła standardy kształcenia i praktyki, zgodne z normami

obowiązującymi w profesji i wprowadzane przez uznane organizacje pielęgniarskie.

7. Specjalizacja

jest związana także z obowiązkiem licencji/rejestracji wymaganym od

pielęgniarki ogólnej.

8. Wiedza specjalistyczna jest zdobywana poprzez profesjonalnie zatwierdzony program

kształcenia, który prowadzi do zdobycia uznanych kwalifikacji. Program jest

administrowany przez pielęgniarkę.

9. Specjal

izacja jest związana z procesem uwierzytelnienia, określonym przez profesję

lub w

zgodnym z krajową praktyką w stosunku do innych profesji. Istnieją dostateczne

zasoby ludzkie i finansowe dla wsparcia tego procesu.

10.

Osoby praktykujące są zrzeszone/reprezentowane w ramach zawodowej organizacji

lub (oddziału) krajowego towarzystwa pielęgniarskiego.

Powyższe kryteria zostały opracowane w roku 1992, na podstawie kilku źródeł, takich

jak: ICN 1987 opracowanie Specialization in Nursing; lista Stylesa w On Specialization:

Towards a New Empowerment

; kryteria Kanadyjskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek do

programu certyfikacji oraz informacje zwrotne uzyskane od uczestników Warsztatów na

temat Przepisów w Pielęgniarstwie, prowadzonych przez Międzynarodową Radę

Pielęgniarek

.

Str

on

a

30

Załącznik 2. Porównanie Zakresu Kompetencji według Międzynarodowej Rady Pielęgniarek z wybranymi zakresami kompetencji pielęgniarek

specjalistek

Zakres Kompetencji

wed

ług Międzynarodowej

Rady Piel

ęgniarek

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek w

zakresie

chor

ób piersi

1

Kompetencje piel

ęgniarek specjalistek

stosowane przez grupy specjalistyczne RCN

np. stwardnienie rozsiane, choroba

Parkinsona

2

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek

zajmuj

ących

si

ę chorymi na raka,

u

żywających NHS

KSF

(6 poziom)

3

6)

Kompetencje

piel

ęgniarek

zajmuj

ących się

osobami starszymi

4

Zawodowe
etyczne,
prawne
aspekty
praktyki

Aspekt etyczny

Odpowiedzialn

ość

Aspekt prawny

Stwardnienie rozsiane

Choroba Parkinsona

Równość,
zróżnicowanie
i prawa
Wspieranie
równości i
docenianie
różnorodności

Kompetencje w
aspekcie kulturowym
i duchowym
(Świadczenie opieki nad
pacjentem z
poszanowaniem jego
postaw kulturowych i
duchowych oraz
udostępnienie zasobów
opieki zdrowotnej
pacjentom z różnych
kultur)

Odpowiedzialność za:
- zakres praktyki
-

usługi

- dokumentowanie
- praktyk

ę opartą na

faktach/dowodach
naukowych
- uzyskiwanie
świadomej zgody
pacjenta.

Odpowiedzial

ność

Str

on

a

31

Zakres Kompetencji

wed

ług Międzynarodowej

Rady Piel

ęgniarek

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek w

zakresie

chor

ób piersi

1

Kompetencje piel

ęgniarek specjalistek

stosowane przez grupy specjalistyczne RCN

np. stwardnienie rozsiane, choroba

Parkinsona

2

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek

zajmuj

ących

si

ę chorymi na raka,

u

żywających NHS

KSF

(6 poziom)

3

6)

Kompetencje

piel

ęgniarek

zajmuj

ących się

osobami starszymi

4

Zapewnienie
opieki i
zarządzanie

Promocja zdrowia

Ocena

Planowanie

Realizowanie
(świadczenie opieki)

Opieka wspierająca

Identyfikowanie
licznych fizycznych,
psychologicznych,
socjalnych,
seksualnych
i duchowych potrzeb
klientów z chorobą
nowotworową piersi w
czasie opieki oraz
wprowadzanie w
sposób elastyczny i
odpowiedzialny
opartych na faktach
terap

ii wspierających,

we współpracy w
zespołem
interdyscyplinarnym,
dla uzyskania
najleps

zych wyników

zdrowotnych pacjentów
z rakiem piersi

Kliniczne

zarządzanie w

przypadku stwardnienia
rozsianego (SM)
Zarządzanie w 4 fazach SM
Wiedza o SM
Przyczyny, teorie
klasyfikacji, patologia,
leczenie/zarządzanie
Osobiste planowanie
i organizacja
Zarządzanie czasem,
organizacja pracy, ocena
wyników, wpływ poznawczy

Z

arządzanie

przypadkami
klinicznymi

z

arządzanie przez

cztery stany choroby
(SM)

Ocena

Zarządzanie
objawami

Komunikacja
Rozwijanie
i utrzymywanie
komunikacji z ludźmi
w sprawach trudnych
i / lub w trudnych
sytuacjach

Zdrowie
bezpieczeństwo i
zabezpieczenie

Monitorowanie
i utrzymywanie
zdrowia oraz
bezpieczeństwa
własnego i innych

Promocja zdrowia,
prognozowanie/przewidyw
anie

/planowanie działań

prozdrowotnych,
zapobieganie chorobom i
leczenie
(Synteza teoretycznej,
naukowej i współczesnej
klinicznej wiedzy dla
oceny i wyboru
postępowania w zdrowiu
i w chorobie)

1

National Breast Cancer Centre (2005). Specialist Breast Nurse Competency Standards and Associated Educational Requirements, Australia. Available from
www.nbcc.org.au/bestpractice/documents/SBN60ppFuIIReport.pdf

2

UK Multiple Sclerosis Specialist Nurse Association Multiple Sclerosis Trust & Royal College of Nursing (2003), Competencies for MS Specialist Nurses. Multiple Sclerosis
Trust. Available from

www.mstrust.org.uk/downloads/competencies-brochure.pdfand

Royal College of Nursing & Parkinson`s Disease Society (2005). Competencies: an

integrated career and competency framework for nurses working in Parkinson`s disease management.

3

Knowles G (2006). Advanced practice - cancer nurse specialist sustainability framework. (Unpublished).

4

Hartford Geriatric Nursing Initiative (2004). Nurse Practitioner and Clinical Nurse Specialist Competencies for Older Adult Care, American Association of Colleges of
Nursing and the John A. Hartford Foundation. Available from www,aacn.nche.edu/Education/pdf/APNCompetencies.pdf

Str

on

a

32

Zakres Kompetencji

wed

ług

Mi

ędzynarodowej Rady

Piel

ęgniarek

Kompetencje piel

ęgniarek

specjalistek w zakresie chor

ób

piersi

Kompetencje piel

ęgniarek specjalistek

stosowane przez grupy specjalistyczne RCN, np.

u chorych na stwardnienie rozsiane, z chorob

ą

Parkinsona

Kompetencje piel

ęgniarek

specjalistek zajmuj

ących

si

ę chorymi na raka,

u

żywających NHS (POZ)

KSF (poziom 6)

Kompetencje

piel

ęgniarek

zajmuj

ących się

osobami starszymi

Ś

w

ia

dc

z

e

ni

e

o

p

ie

k

i i

z

a

rz

ą

d

z

a

ni

e

Ocena

Komunikacja
terapeutyczna i
zwi

ązki

interpersonalne

Bezpieczne
środowisko

Wyznaczanie zada

ń

i nadz

ór

Organizacja opieki

Opieka zdrowotna
interdyscyplinarna

Wsp

ółpraca w opiece zdrowotnej

Planowanie, wdra

żanie i ocena

wynik

ów poprzez sprawdzenie, czy

klient i dostawcy us

ług współpracują

skutecznie jako zesp

ół, i czy osoby

zaanga

żowane w opiekę nad

klientem

ustanowiły pewne i

wzajemnie zale

żne relacje w celu

zaspokojenia potrzeb klienta
Opieka skoordynowana
U

łatwienie skoordynowanego

podej

ścia do planowania opieki,

wdra

żania i oceny postępów

poprzez zapewnienie,

że pełny

zakres niezb

ędnych usług

zdrowotnych i wspomagaj

ących jest

świadczony w sposób punktualny,
elastyczny i skuteczny w
odpowiedzi na potrzeby klienta
Dostarczanie informacji i
kszta

łcenie

Zapewnienie klientom pe

łnych,

specjalistycznych i
zindywidualizowanych informacji o
patofizjologii raka piersi i jego
skutkach, sposobach leczenia,
opiece wspomagaj

ącej i strategiach

zarządzania samoopieką, z
wykorzystaniem opartych na
faktach naukowych strategii
kszta

łcenia, zgodnych z

indywidualnymi warunkami
klinicznymi, preferencjami,
informacjami i potrzebami
samoopieki.

Stwardnienie rozsiane

Choroba

Parkinsona

Ocena i planowanie opieki
Planowanie, realizowanie i
ocena opieki ukierunkowanej
na z

łożone problemy

zdrowotne i dobrostan
jednostki ukierunkowanie na
zdrowie i potrzeby utrzymania
dobrostanu
U

świadomienia ludziom

konieczności zachowania ich
potencja

łu związanego ze

zdrowiem i dobrostanem
Świadczenie opieki w celu
zaspokojenia potrzeb
Planowanie, realizowanie
i ocena wynik

ów opieki

skierowanej na zaspokajanie
złożonych potrzeb
zdrowotnych i utrzymanie
poczucia dobrostanu
jednostki
Ocena i planowanie
leczenia Ocena i
doskonalenie metod kontroli
funkcjonowania
fizjologicznego i/lub
psychicznego
Gromadzenie danych i
analiza Gromadzenie, analiza
i

zgłaszanie ograniczonego

zakresu danych i informacji

Relacja pomi

ędzy

pielęgniarką praktyki
a pacjentem

Osobiste, kolegialne i
oparte na wsp

ółpracy

podej

ście, które

zwi

ększa skuteczność

opieki nad pacjentem

Relacje z ludźmi cierpiącymi
na stwardnienie rozsiane i ich
rodzinami
Zaufanie

zarządzanie

s

amoopieką, wsparcie, rozwój i

korzystanie

usług

Praca z różnymi środowiskami
zdrowotnymi i społecznymi
Integracja i rozwój usług, opieki
podstawowej

Nauczanie i dzielenie się
wiedzą
Rozwój programów
edukacyjnych, nauczanie,
wykorzystanie narzędzi do
oceny postępów, mentorstwo,
uczenie osób ze stwardnieniem
rozsianym,

współpraca z

przemysłem

Zarządzanie
leczeniem

Ocena i radzenie
sobie
z/eliminowanie
powikłaniami
Chirurgia:
Rozwój praktyki
specjalistów w
czynnościach
zabiegowych

Zapewnienie
wsparcia i
doradztwa
osobom z
chorobą
Parkinsona i ich
opiekunom

Str

on

a

33

Zakres Kompetencji

wed

ług Międzynarodowej

Rady Piel

ęgniarek

Kompetencje piel

ęgniarek

specjalistek w zakresie

chor

ób piersi

Kompetencje piel

ęgniarek specjalistek stosowane

przez grupy specjalistyczne RCN np. u chorych na

stwardnienie rozsiane i z chorob

ą Parkinsona

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek

zajmuj

ących

si

ę chorymi na raka,

u

żywających NHS KSF

(6 poziom)

6)

Kompetencje

piel

ęgniarek zajmujących

si

ę osobami starszymi

Świadczenie
opieki i
zarz

ądzanie

Stwardnienie rozsiane

Choroba
Parkinsona

Uczenie si

ę i rozwój

Umo

żliwienie ludziom

uczenia

się i rozwoju

zwoju

Działania i leczenie
Planowanie, realizacja
i ocena wynik

ów

działania i/lub leczenia

Kierowanie
i negocjowanie
system

ów opieki

zdrowotnej
Osi

ąganie lepszych wyników

zdrowotnych dla pacjent

ów,

spo

łeczności i systemów

poprzez nadz

ór i

zarz

ądzanie świadczeniem

us

ług klinicznych w ramach

zintegrowanego systemu
opieki zdrowotnej

Nauczanie

– coaching

Umiej

ętności interpretacji i

indywidualizacji terapii
poprzez dzia

łania

wspieraj

ące, modeling i

wychowywanie (tutoring)
nauczanie - coaching wobec
pacjen

tów, rodzin, personelu

piel

ęgniarskiego i/lub innych

pracowników ochrony
zdrowia lub systemu opieki

Relacje
z profesjonalistami
Partnerstwo, wp

ływ

i

przywództwo, budowanie

sieci

profesjonalistów

Skierowanie do
zespo

łu

interdyscyplinar
nego

Str

on

a

34

Zakres Kompetencji

wed

ług Międzynarodowej Rady

Piel

ęgniarek

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek w zakresie

chor

ób piersi

Kompetencje piel

ęgniarek specjalistek

stosowane przez grupy specjalistyczne

RCN np. chorych na stwardnienie rozsiane

i z chorob

ą Parkinsona

Kompetencje

piel

ęgniarek

specjalistek

zajmuj

ących

si

ę chorymi na raka,

u

żywających NHS KSF

(poziom 6)

Kompetencje

piel

ęgniarek

zajmuj

ących się

osobami starszymi

Rozw

ój

zawodowy

Doskonalenie
zawodowe

Podnoszenie
jakości

Kszta

łcenie

ustawiczne

Przywództwo kliniczne
Dzia

łanie w kierunku

post

ępów i

udoskonalenia opieki
nad chorymi na raka
piersi poprzez wiele
dzia

łań z zakresu

prz

ywództwa klinicznego

i dzia

łań zawodowych

Stwardnienie
rozsiane

Choroba Parkinsona

Rozw

ój osobisty i

innych
Rozw

ój osobisty

i wsp

ółudział w rozwoju

innych

Rozw

ój usług

Wsp

ółudział w rozwoju

us

ług

Jako

ść

Wsp

ółudział w

podnoszeniu jako

ści

Rozw

ój i innowacje

Testowanie
i dokonywanie oceny
nowych modeli, metod
post

ępowania,

produkt

ów i sprzętu

Wydajno

ść i zdolność

Utrzymanie wydajno

ści i

zdolno

ści

Rola zawodowa
Rozw

ój profesji

i doskonalenie opieki
bezpo

średniej oraz

zarz

ądzania.

Wdra

żanie

krytycznego my

ślenia

i budowanie
interdyscyplinarnych
zespołów, opartych na
wsp

ółpracy, w celu

zapewnienia
optymalnej opieki nad
pacjentem

Monitorowanie
i zapewnienie
jako

ści praktyki w

opiece zdrowotnej
Zapewnienie jako

ści

opieki poprzez
konsultacje,
wsp

ółpracę,

kszta

łcenie

ustawiczne,
certyfikacj

ę i ocenę.

Badania i kontrola z
wykorzystaniem
bada

ń

Wykorzystanie i
prowadzenie bada

ń,

pr

óby na pacjentach,

kontrola

Rozw

ój zawodowy

i osobisty
Praktyka po

łączona z

myśleniem krytycznym,
rozwojem wiedzy

Kszta

łcenie

i rozw

ój

zawodowy/osobisty

Badania i kontrola
Odpowiedzialno

ść

Str

on

a

35

WYKAZ CYTOWANEGO PIŚMIENNICTWA

1 Keelling A & W Bigbee JL (2005). The history of advanced practice nursing in the United Stafe. In

Hamric AB, Spross JA, Hanson CM (Eds.), Advanced Practice Nursing. An Integrative Approach
(3

rd

edition), pp 3-43, St. Louis: Elsevier Saunders.

2 Castledine G (2003). Generalist and Specialist Nurses - Complementary or Conflicting Roles? In

New Nursing Roles: Deciding the Future for Scotland. Role Development Consensus Conference,
17-18 November 2003, Edinburgh.

3 Canadian Nurses Association (2006). Report of 2005 Dialogue on Advanced Nursing Practice,

Ottawa. Available from

http://www.cna-

aiic.calCNA/documents/pdf/publications/Report_2005_ANP_Dialogue_e.pdf

4 Commission on Nursing (1998). Report of The Commission on Nursing: A Blueprint for the Future.

Dublin, Government of lreland. Available from

www.dohc.ie/pubIications/report_of

the_comission_on_nursing.html

5 European Commission (2000). Study of Specialist Nurses in Europe.MARKT/D/8O31/2000 Brussels,

1 August 2000. Available from
www.ec.europa.eu/internal_market/qualifications/nurses/nurses-study-2000_en.htm

6 Heath, Patricia (2002). Our Duty of Care: final report, National Review of Nursing Education,

Department of Education, Science and Training, Department of Health and Ageing, Commonwelath
Government of Australia . Available from

www.dest.gov.au/sectors/higher_education/publications_resources/profiles/archives/duty_of_care_
final_report.htm

7 Styles MM (1989). On Specialization in Nursing: Towards a New Empowerment, Kansas City,

American Nurses Foundation.

8 The National Nursing and Education Taskforce (2006). A National Specialisation Framework for

Nursing and Midwifery: Bringing Order to Areas of Speciality Practice in Australia. Melbourne, p6-7.
Availble from www.nnnet.gov.au/downIoads/recsp_spec_framework.pdf

9 Castledine G (2003). Op. Cit. p32.
10 International Council of Nurses (1987). Specialization in Nursing: A Discussion Paper.

Unpublished.

11 International Council of Nurses (1987). Ibid.
12 International Council of Nurses (1986). Report on the Regulation of Nursing. A Report on the

Present, A Position for the Future, Geneva. lCN, p46.

13 International Council of Nurses (1986). lbid. p49.
14 Affara FA & Styles MM (1992). Nursing Regulation Guidebook: From Principle to Power.

lnternational Council of Nurses. Geneva, p75-77.

15 European Network of Nurses Organizations & the Standing Committee of Nurses of the EU (2000).

Recommendations for a European Framework for Specialist Nursing Education. Adopted on
November 2, 2000 in Paris, France. Available from
vvvvw.esgena.org/downloads/pdfs/general/enno_framework.pdf#search='recommendations%20for
%20a%20European%20framework%20for%20specialist%2O Nurse`

16 National Nursing and Education Taskforce (2006). Op. Cit. p11.
17 lnternational Council of Nurses (2005). Regulation Terminology. Geneva, lCN. Available from

www.icn.ch/regterms. htm

18 lnternational Council of Nurses (1986). Op. Cit. p48.
19 lnternational Council of Nurses (2005). Op. Cit. p21.
20 Affara FA & Styles MM (1992). Op.Cit. p78.
21 International Council of Nurses (2005). Op. Cit. p27.
22 International Council of Nurses (2005). Op. Cit. p33.
23 American Nurses Association (2004). Nursing: Scope & Standards of Practice. Silver Spring,

Maryland.

24 Alexander MF & Runciman pJ (2003). ICN Framework of Competencies for the Generalist Nurse.

lnternational Council of Nurses, Geneva.

25 Affara FA (2003). ICN Framework and Core Competencies for the Family Nurse, International

Council of Nurses, Geneva.

26 Australian Nursing and Midwifery Council (2004-2005). 13th Annual Report: 2004-2005.
27 Lui M, Kunaiktikul W, Tonmukayakul O, Eriksen L (2006). Development of Competency Inventory

for Registered Nurses in the People's Republic of China: Scale Developmenf. Int. J. Nurs. Stud.: 4,
2006.

28 King Faisal Specialist Hospital & Research Centre, Nursing Saudization Department (2004).

Clinical Practice Assessment Portfolio. Available from
www. kfshrc.edu.sa/saudization/files/Clinical%20Practice%20Assessement%20Portfolio.doc

29 National Breast Cancer Centre (2005). Specialist Breast Nurse Competency Standards and

Str

on

a

36

Associated Educational Requirements, Australia. Available from
www.nbcc.org.au/bestpractice/documents/SBN60ppFuIIReport.pdf

30 UK Multiple Sclerosis Specialist Nurse Association Multiple Sclerosis Trust & Royal College of

Nursing (2003), Competencies for MS Specialist Nurses,. Available from
http://www.mstrust.org.uk/downloads/competencies-brochure.pdf

31 Knowles G (2006). Advanced practice -cancer nurse specialist sustainability framework. Draft.

(Unpublished).

32 Canadian Nurses Association. Obtaining CNA Certification. Available from

www.cna-

aiic.ca/CNA/nursing/certification/specialties/default-e.aspx

33 Hartford Geriatric Nursing lnitiative, Nurse Practitioner and Clinical Nurse Specialist Competencies

for Older Adult Care, Washington, American Association of Colleges of Nursing.

34 Royal College of Nursing (2005). Competencies: an integrated career and competency framework

for ophthalmic nursing. London.

35 Australian Confederation of Paediatric and Child Health Nurse (2006). Competencies for the

Specialist Paediatric and Child Health Nurse, 2nd Edition, Australia.

36 National Breast Cancer Centre (2005). Op. Cit. p51