1 G zeszyt 3 24 37

katechezy 24-37

zeszyt 3

Słowo Boże w Kościele

IV.

Słowa wiary i nadziei

klasa I

WYDAWNICTWO WAM

ul. Kopernika 26 • 31-501 Kraków

tel. 012 62 93 200 • fax 012 429 50 03 • e-mail: wam@wydawnictwowam.pl

DZIAŁ HANDLOWY

tel. 012 62 93 254-256

fax 012 430 32 10 • e-mail: handel@wydawnictwowam.pl

Zapraszamy do naszej

KSIĘGARNI INTERNETOWEJ

http://WydawnictwoWAM.pl

tel. 012 62 93 260 • fax 012 62 93 261

Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy

nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych.

Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymskokatolickiej

według podręcznika nr AZ-31-01/1-11 zgodnego z programem nauczania nr AZ-3-01/1.

Wydanie II zmienione

Recenzenci: ks. prof. dr hab. Andrzej Offmański, ks. dr hab. Piotr Tomasik

REDAKTORZY TOMU

ks. Andrzej Hajduk SJ, s. Anna Walulik CSFN

ZESPÓŁ AUTORÓW

Kierownik – ks. Zbigniew Marek SJ (Kraków)

Redakcja: R. Komurka, A. Królikowska

Projekt okładki: Joanna Panasiewicz

Nihil obstat: Przełożony Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego ks. Krzysztof Dyrek

SJ, Kraków, 17 maja 2005 r., l.dz. 203/2005

Wznowienie 2007, 2008, 2009

ISBN 978-83-7318-374-2 (WAM)

ISBN 978-83-89631-38-1 (WSF-P)

Agnieszka Banasiak (Katowice)

Paweł Barczyński (Kraków)

ks. Ryszard Czekalski (Płock)

ks. Andrzej Hajduk SJ (Kraków)

ks. Krzysztof Kantowski (Koszalin)

ks. Józef Kraszewski (Płock)

Anna Królikowska (Kraków)

ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz)

Ewa Miśkowiec (Kraków)

ks. Janusz Mółka SJ (Kraków)

ks. Tadeusz Panuś (Kraków)

Stefan Suliński (Kraków)

Małgorzata Suska (Kraków)

s. Anna Walulik CSFN (Kraków)

Barbara Wysokińska (Biała Podlaska)

ks. Marian Zając (Tarnów)

Aneta Żurek (Kraków)

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

IV. SŁOWO BOŻE W KOŚCIELE

Zbawcze orędzie przyniesione ludzkości przez Jezusa Chrystusa docie-

ra do ludzi za pośrednictwem Kościoła głoszącego dobrą nowinę o zbawie-
niu. W tej grupie tematycznej przywołujemy treści wiary Kościoła, z którą
młodzież spotkała się w poprzedniej grupie tematycznej, a ponadto wyja-
śniamy rolę, jaką Kościół spełnia wobec Bożego objawienia. O ile w po-
przedniej grupie tematycznej wiele uwagi poświęcono kwestiom związanym
z powstawaniem i redakcją ksiąg nazywanych przez chrześcijan świętymi,
to w tej grupie, która kontynuuje rozważania nad istotą Bożego objawienia,
skupiamy uwagę młodzieży na drugim elemencie Bożego objawienia: Tra-
dycji wiary Kościoła. Przy tej okazji przybliżamy młodzieży znaczenie
pojęcia „Tradycja wiary Kościoła” oraz jej osobisty udział w Tradycji wia-
ry Kościoła. W tym też kontekście wyjaśnione zostają pojęcie oraz zadania
Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

Przekazywane treści dotyczące Tradycji wiary Kościoła może nieco

wykraczają poza wytyczne zawarte w realizowanym Programie nauczania
religii – kwestie związane z rozważaniami nad tradycją wiary nieco umknęły
uwadze jego autorów – wydają się one jednak istotne dla integralnego prze-
kazu Objawienia. Same wyjaśnienia oparte zostały na treściach Katechizmu
Kościoła Katolickiego. Dzięki temu uzupełnieniu zostaje zachowana rów-
nowaga w przekazie treści wiary czerpanej już nie tylko z Biblii, ale i Tra-
dycji Kościoła. Sama tematyka objaśniająca istotę Tradycji wiary Kościoła
oparta została na wierze w obecność i szczególne działanie w nim trzeciej
Osoby Boskiej: Ducha Świętego. Podkreślone zostaje przy tym, że udział
Ducha Świętego przy powstawaniu ksiąg natchnionych – Biblii zapewnia,
że zawarte w niej Boże orędzie nie traci nigdy na aktualności.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

24. CHRYSTUS – SIEWCA SŁOWA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie losów słowa Bożego na podstawie przypowieści o siewcy

i środków ułatwiających owocne przyjmowanie orędzia zbawienia.

2. Treść orędzia zbawczego

Powstawanie natury, historia narodzin ludzkich, dzieło stworzenia i odku-

pienia dokonują się według schematu – zasiew, wzrost, owocowanie i żniwo.

Bóg stwarzając świat, obdarzył ziemię możnością wydawania roślinno-

ści, która sama z siebie wydaje nasienie (por. Rdz 1, 11n. 29), a Ten zaś, któ-
ry daje nasienie siewcy, i chleba dostarczy ku pokrzepieniu, i ziarno rozmno-
ży, i zwiększy plon waszej sprawiedliwości (2 Kor 9, 10). Regulując czas za-
siewu i żniwa (por. Rdz 8, 22), Bóg błogosławi zasiewy sprawiedliwego, za-
pewniając mu zbiory stokrotne (por. Rdz 26, 12), lub przeciwnie – zsyła
rozczarowanie na złych, daremnie oczekujących czasu żniwa (por. Iz 5, 10;
Mi 6, 15), posiali pszenicę, lecz zebrali ciernie: natrudzili się bezużytecz-
nie. Wstydzić się muszą swych zbiorów z powodu gniewu Pana (Jr 12, 13;
por. Rdz 3, 18). Natomiast człowiekowi, który się nawraca, On użyczy desz-
czu na twoje zboże, którym obsiejesz rolę, a chleb z urodzajów gleby będzie
soczysty i pożywny (Iz 30, 23).

W dokonywanym przez Boga zasiewie nieobojętna jest jednak rola czło-

wieka, któremu Bóg powierzył odpowiedzialność za przedłużanie trwania
nasienia na ziemi i uratowanie go z potopu (por. Rdz 7, 3), znalezienie go
w czasie głodu (por. Rdz 47, 19), strzeżenie przed kontaktami ze wszystkim,

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

co nieczyste (por. Kpł 11, 37n). Na człowieku też spoczywa trud pielęgnowa-
nia zasiewu, wybór odpowiedniego ziarna i żyznej ziemi, gdyż co człowiek
sieje, to i żąć będzie (Ga 6, 8). Ponadto człowiek powinien także zaufać ży-
znej ziemi i wodzie z nieba, nie pragnąc dysponować tymi siłami według
własnej woli, gdyż nawet najmniejsze z ziaren może stać się wielkim drzewem
(por. Mk 4, 31n), które samo rośnie i wydaje plon (por. Mk 4, 27).

Stwórca, którego działalność można porównać do działania siewcy, sam

jest przyrównywany do siewcy jedynie w kontekście eschatologicznym.
Wiedząc że Syn jest równocześnie Słowem i ziarnem Bożym, chrześcijanin
może widzieć w Bogu Tego, który zasiewa swoje słowo w sercach ludzkich
oraz ziarno w ziemię jako swoje potomstwo.

W Piśmie Świętym odnajdujemy wiele metaforycznych znaczeń ziarna,

które przyrównywano do słowa Bożego. W Księdze Izajasza ziarno zapo-
wiadało skuteczne działanie słowa Bożego, które niczym obfity deszcz za-
pewniało zasiewom obfite plony (por. Iz 55, 10n). Jezus potrzebę wydawa-
nia plonu wiąże z zasiewem ziarna. Spogląda tym samym wstecz, od począt-
ku aż do czasów ostatecznych (por. Oz 2, 25). Zasianym słowem jest On sam,
który zgodził się umrzeć, aby wydać owoc (por. J 12, 24. 32). Tak samo dzieje
się z każdym człowiekiem, który ma zmartwychwstać, gdyż zasiewa się
zniszczalne – powstaje zaś niezniszczalne; sieje się niechwalebne – powsta-
je chwalebne; sieje się słabe – powstaje mocne; zasiewa się ciało zmysłowe
– powstaje ciało duchowe. Jeżeli jest ciało ziemskie powstanie też ciało nie-
bieskie (1 Kor 15, 42-44).

W przypowieści o siewcy Jezus przestrzega przed bezowocnością słowa,

które kieruje do serc ludzkich i na którą składają się: powierzchowność
połączona z brakiem wysiłku w zrozumienie słowa, niestałość entuzjazmu
– który nie wystarcza do pokonania poważnych prób życiowych – oraz uwi-
kłanie w różnorodne pokusy doczesne. Tym samym Jezus zachęca do uczy-
nienia ze swego serca gleby żyznej – czyli zgłębiania usłyszanego słowa,
przyjęcia go i dochowania mu wierności. Jednak Jezus wskazuje także na
bardzo optymistyczny akcent w zasiewie słowa Bożego w sercach ludzkich.
Mimo dużej ilości zasianego ziarna, które wpadając na nieodpowiednią glebę
zostało zmarnowane – to które padło na dobrą i urodzajną glebę, wydaje plon
stokrotny. Znaczy to, że dobra nowina o królestwie Bożym mimo licznych
przeszkód dotrze do serc wielu ludzi.

Królestwo Boże, o którym Jezus naucza w przypowieściach, jest darem

Boga ofiarowanym ludziom w Jezusie Chrystusie. Dar ten wymaga od czło-
wieka pielęgnowania i polega na świadomej i wytrwałej współpracy w gło-
szeniu słowa Bożego, które najpełniej objawiło się w Jezusie Chrystusie.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

„głuchy telefon”
schematyczne przedstawienie scen biblijnych
analogia
pogadanka

4. Literatura pomocnicza

A. Jankowski, Królestwo Boże w przypowieściach, Kraków 2003.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
K. Romaniuk, A. Jankowski, L. Stachowiak, Komentarz praktyczny do No-

wego Testamentu, t. I, Poznań – Kraków 1999.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Wskazujemy, na jak wiele przeszkód może natrafić przekaz słowny.

B. Rozwinięcie

Interpretujemy przypowieść o siewcy.

C. Zakończenie

Zachęcamy do pokonywania trudności w przyjmowaniu Ewangelii.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy zabawą w „głuchy telefon”. Przekazujemy krótkie zda-

nie złożone w formie polecenia, które uczniowie szeptem przekazują jeden
drugiemu. Ostatniego i pierwszego ucznia prosimy o powtórzenie zdania
głośno. Stwierdzamy, że nie zawsze przekazane słowo przynosi oczekiwa-

24. Chrystus – Siewca słowa

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

ne efekty. Stawiamy problem katechezy: Jakie są dzieje słowa Bożego prze-
kazywanego przez wieki w Kościele?

B. Rozwinięcie

Interpretujemy przypowieść o siewcy (Mk 4, 3-8). W oparciu o nią

uczniowie w pracy z partnerem schematycznie przedstawiają losy ziarna. Na
zasadzie analogii ustalamy różnice i podobieństwa między ziarnem a słowem
Bożym. W podsumowaniu stwierdzamy, że w przyjmowaniu i realizowaniu
Ewangelii człowiek napotyka różne trudności, takie jak konflikty, napięcia,
niezrozumienie czy egoizm, które czasami wręcz uniemożliwiają przynosze-
nie owoców w postaci nawrócenia i wiary. Kościół niesie człowiekowi po-
moc, by każdy mógł stać się żyzną ziemią, gotową do przyjęcia Jezusa Chry-
stusa.

C. Zakończenie

Prowadzimy rozmowę, w której poszukujemy środków, za pomocą któ-

rych Kościół pomaga nam przyjąć i zrozumieć Ewangelię Jezusa Chrystu-
sa oraz uniknąć zniechęcenia, gdy spotykają nas porażki, niesprzyjające wa-
runki. Wskazujemy, że Kościół czyni to przez:

– pomoc w medytowaniu nad Ewangelią,
– celebrowanie liturgii, w czasie której zawsze są odczytywane teksty

Pisma Świętego,

– ukazywanie wzorów ludzi świętych, którzy na co dzień żyli Ewangelią.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Chrystus – Siewca słowa

Zapis stanowi schematyczne przedstawienie przypowieści i analogia

między ziarnem a słowem Bożym.

4. Praca domowa

Zastanów się, kto i co może ci pomóc być wytrwałym w realizowaniu

zasad Ewangelii.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

25. BIBLIA KSIĘGĄ KOŚCIOŁA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie Biblii jako żywego słowa Bożego. Odkrywanie aktualności

słowa Bożego.

2. Treść orędzia zbawczego

Biblia, z gr. biblos – zwój, księga – jest zbiorem pism, które Kościół uznał

za natchnione, czyli przekazujące naukę o tajemnicy Boga. Jak sam naucza,
Bóg postanowił najłaskawiej, aby to, co dla zbawienia wszystkich narodów
objawił, pozostało na zawsze zachowane w całości i przekazywane było
wszystkim pokoleniom. Dlatego Chrystus Pan, w którym całe objawienie
Boga najwyższego znajduje swe dopełnienie (por. 2 Kor 1, 3; 3, 16 – 4, 6),
polecił Apostołom, by Ewangelię przyobiecaną przedtem przez Proroków,
którą sam wypełnił i ustami własnymi obwieścił, głosili wszystkim, jako
źródło wszelkiej prawdy zbawiennej i normy moralnej, przekazując im dary
Boże. Polecenie to zostało wiernie wykonane przez Apostołów, którzy na-
uczaniem ustnym, przykładami i instytucjami przekazali to, co otrzymali
z ust Chrystusa, z Jego zachowania się i czynów, albo czego nauczyli się od
Ducha Świętego, dzięki Jego sugestii, jak też przez tych Apostołów i mę-
żów apostolskich, którzy wspierani natchnieniem tegoż Ducha Świętego, na
piśmie utrwalili wieść o zbawieniu.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Zmierzając troskliwie ku zbawieniu całego rodzaju ludzkiego i przygo-

towując je, szczególnym postanowieniem wybrał sobie naród, by mu powie-
rzyć swe obietnice. Zawarłszy przymierze z Abrahamem (por. Rdz 15, 18)
i z narodem izraelskim za pośrednictwem Mojżesza (por. Wj 24, 8), tak
objawił się słowami i czynami ludowi nabytemu, jako jedyny, prawdziwy
i żywy Bóg, ażeby Izrael doświadczył, jakie są drogi Boże w stosunku do
ludzi, i aby dzięki przemawianiu Boga przez usta Proroków z biegiem cza-
su coraz głębiej i jaśniej je rozumiał i coraz szerzej wśród narodów budził
ich świadomość (por. Ps 22, 28-29; 95, 1-3; Iz 2, 1-4; Jr 3, 17). Plan zbawie-
nia przez autorów świętych przepowiedziany, opisany i wyjaśniony, zawarty
jest jako prawdziwe słowo Boże w księgach Starego Testamentu, dlatego
księgi te przez Boga natchnione zachowują stałą wartość: cokolwiek bowiem
zostało napisane, dla naszego pouczenia napisane jest, abyśmy przez cierpli-
wość i pociechę z Pism świętych mieli nadzieję (Rz 15, 4).

Ekonomia zbawienia w Starym Testamencie na to była przede wszyst-

kim nastawiona, by przygotować, proroczo zapowiedzieć (por. Łk 24, 44;
J 5, 39; 1 P 1, 10) i rozmaitymi obrazami typicznymi oznaczyć (por. 1 Kor
10, 11) nadejście Chrystusa Odkupiciela wszystkich oraz królestwa mesjań-
skiego. A księgi Starego Testamentu, stosownie do położenia rodzaju ludz-
kiego przed dokonanym przez Chrystusa zbawieniem, udostępniają wszyst-
kim znajomość Boga i człowieka oraz sposobów działania Boga sprawiedli-
wego i miłosiernego w stosunku do ludzi. Jakkolwiek księgi te zawierają tak-
że sprawy niedoskonałe i przemijające, pokazują jednak prawdziwą peda-
gogię Bożą. Stąd też owe księgi, które przecież wyrażają żywy zmysł Boży,
w których kryją się wzniosłe o Bogu nauki oraz zbawienna mądrość co do
życia człowieka i przedziwny skarbiec modlitw, w którym wreszcie utajo-
na jest tajemnica naszego zbawienia – powinny być przez wiernych chrze-
ścijan ze czcią przyjmowane.

Bóg, sprawca natchnienia i autor ksiąg obydwu Testamentów, mądrze

postanowił, by Nowy Testament był ukryty w Starym, a Stary w Nowym
znalazł wyjaśnienie. Bo choć Chrystus ustanowił Nowe Przymierze we krwi
swojej (por. Łk 22, 20; 1 Kor 11, 25), wszakże księgi Starego Testamentu,
przyjęte w całości do nauki ewangelicznej, w Nowym Testamencie uzyskują
i ujawniają swój pełny sens (por. Mt 5, 17; Łk 24, 27; Rz 16, 25-26; 2 Kor
3, 14-16) i nawzajem oświetlają i wyjaśniają Nowy Testament.

Słowo Boże, które jest mocą Bożą ku zbawieniu każdego wierzącego (por.

Rz 1, 16), w pismach Nowego Testamentu znamienitym sposobem jest
uobecnione i okazuje swą siłę. Gdy bowiem nadeszła pełność czasu (por. Ga

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

4, 4), Słowo stało się ciałem i zamieszkało między nami pełne łaski i prawdy
(por. J 1, 14). Chrystus założył królestwo Boże na ziemi, czynami i słowa-
mi objawił Ojca swego i siebie samego, a przez śmierć, zmartwychwstanie
i chwalebne wniebowstąpienie oraz zesłanie Ducha Świętego dokończył
swego dzieła. Podwyższony nad ziemię wszystkich do siebie przyciąga (por.
J 12, 32), On, który sam jeden ma słowa żywota wiecznego (por. J 6, 68).
Tajemnica ta nie została oznajmiona innym pokoleniom tak, jak teraz obja-
wiona została przez Ducha Świętego jego świętym Apostołom i Prorokom
(por. Ef 3, 4-6), aby głosili Ewangelię, wzbudzali wiarę w Jezusa Chrystu-
sa i Pana oraz gromadzili Kościół. Pisma Nowego Testamentu są trwałym,
boskim świadectwem tych spraw.

3. Metody i środki dydaktyczne

„dystans”
praca z tekstem
metoda liturgiczna
teksty Pisma Świętego
różne wydania Pisma Świętego

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, w: Sobór Watykański II,

Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

K. Rahner, H. Vorgrimler, Mały Słownik Teologiczny, Warszawa 1987.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Określamy stosunek uczniów do księgi Pisma Świętego.

B. Rozwinięcie

Ukazujemy aktualność słowa Bożego.

25. Biblia Księgą Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Zachęcamy do czytania Pisma Świętego.

2. Katecheza

A. Wstęp

Na środku klasy umieszczamy stolik z księgą Pisma Świętego lub kilko-

ma jej wydaniami. Prosimy, by uczniowie zajęli miejsce w takiej odległości
od Biblii, która będzie wyrażać ich związek z tą Księgą. Uczniowie uzasad-
niają zajętą przez siebie pozycję. Stawiamy problem katechezy: Jakie znacze-
nie dla mojego życia może mieć Księga napisana przed tyloma wiekami?

B. Rozwinięcie

Rozdajemy uczniom teksty Pisma Świętego (może to być jeden tekst dla

całej klasy lub kilka różnych) i prosimy, by uczniowie przeczytali otrzyma-
ny tekst, zinterpretowali go (można przypomnieć metody pracy z tekstem
biblijnym) i odnaleźli związek tych słów z ich życiem. Prosimy, by ucznio-
wie podzielili się wynikami pracy. W podsumowaniu stwierdzamy, że Ko-
ściół wierzy, iż na kartach Pisma Świętego człowiek może odkryć nie tylko
prawdę o Bogu, ale i o sobie. Jest to możliwe dzięki temu, że chrześcijanie
wierzą w Jezusa, który jest żywym Słowem Boga obecnego i działającego
wśród nas. Za pośrednictwem Ducha Świętego Kościół ciągle wyjaśnia sens
czytanych w Biblii słów, sprawia, że słowa te są żywe i mogą przemieniać
człowieka, który jest na nie otwarty.

C. Zakończenie

Umieszczony na środku sali stół przykrywamy obrusem, stawiamy świecę

i przypominamy uczniom, że w ten sposób również okazujemy nasz szacu-
nek do Boga, który przemawia do nas słowami Pisma Świętego. W sposób
uroczysty umieszczamy na nim księgę Pisma Świętego i prosimy, by ucznio-
wie raz jeszcze zajęli miejsca określające ich stosunek do tej Księgi. Być
może uczniowie zajmą inne miejsca niż te z początku katechezy. Prosimy
o krótkie wyjaśnienie obecnie zajętych pozycji. Następnie w sposób uroczy-
sty odczytujemy wybrany tekst biblijny. Zachęcamy do indywidualnego
czytania Pisma Świętego.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: Biblia Księgą Kościoła

Zapis stanowi własna interpretacja tekstu biblijnego.

4. Praca domowa

Przeczytaj jeden rozdział z Pisma Świętego.

25. Biblia Księgą Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

26. DUCH ŚWIĘTY W KSIĘDZE KOŚCIOŁA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie roli Ducha Świętego i Jego natchnienia w powstawaniu Biblii

– księgi wiary, która za pośrednictwem autorów natchnionych przekazuje
słowo Boga.

2. Treść orędzia zbawczego

Duch Święty jest żywy i obecny w Biblii – Księdze Kościoła, gdyż praw-

dy przez Boga objawione, które są zawarte i wyrażone w Piśmie Świętym
– spisane zostały pod natchnieniem Ducha Świętego. Na podstawie wiary
apostolskiej Kościół uważa księgi Starego i Nowego Testamentu w całości,
ze wszystkimi ich częściami – za święte i kanoniczne dlatego, że spisane pod
natchnieniem Ducha Świętego (por. J 20, 31; 2 Tm 3, 16; 2 P 1, 19-21; 3,
15-16) Boga mają za autora i jako takie zostały Kościołowi przekazane. Do
sporządzenia Ksiąg świętych wybrał Bóg ludzi, którymi jako używającymi
własnych zdolności i sił posłużył się, aby przy Jego działaniu w nich i przez
nich, jako prawdziwi autorzy przekazali na piśmie to wszystko i tylko to, co
On chciał.

Ponieważ więc wszystko, co twierdzą autorzy natchnieni, czyli hagiogra-

fowie, winno być uważane za stwierdzone przez Ducha Świętego, należy
zatem uznawać, że Księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą
prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo Święte utrwalona dla na-
szego zbawienia. Dlatego każde Pismo przez Boga natchnione użyteczne

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

(jest) do pouczania, do przekonywania, do napominania, do kształcenia
w sprawiedliwości: by człowiek Boży stał się doskonały i do wszelkiego
dobrego dzieła zaprawiony (2 Tm 3, 16-17).

Ponieważ zaś Bóg w Piśmie Świętym przemawiał przez ludzi, na sposób

ludzki, komentator Pisma Świętego chcąc poznać, co On zamierzał nam
oznajmić, powinien uważnie badać, co hagiografowie w rzeczywistości
chcieli wyrazić i co Bogu spodobało się ich słowami ujawnić. Celem odszu-
kania intencji hagiografów należy między innymi uwzględnić również „ro-
dzaje literackie”. Całkiem inaczej bowiem ujmuje się i wyraża prawdę o tek-
stach historycznych rozmaitego typu, czy prorockich, czy poetyckich, czy
innego rodzaju literackiego. Musi więc komentator szukać sensu, jaki ha-
giograf w określonych okolicznościach, w warunkach swego czasu i swej
kultury zamierzał wyrazić i rzeczywiście wyraził za pomocą rodzajów lite-
rackich, których w owym czasie używano. By zdobyć właściwe zrozumie-
nie tego, co święty autor chciał na piśmie wyrazić, trzeba zwrócić należytą
uwagę zarówno na owe zwyczaje, naturalne sposoby myślenia, mówienia
i opowiadania, przyjęte w czasach hagiografa, jak i na sposoby, które zwy-
kło się było stosować w owej epoce przy wzajemnym obcowaniu ludzi z so-
bą. Lecz ponieważ Pismo Święte powinno być czytane i interpretowane
w tym samym Duchu, w jakim zostało napisane, należy, celem wydobycia
właściwego sensu świętych tekstów, nie mniej uważnie także uwzględnić
treść i jedność całej Biblii, mając na oku żywą Tradycję całego Kościoła oraz
analogię wiary. Zadaniem egzegetów jest pracować wedle tych zasad nad
głębszym zrozumieniem i wyjaśnieniem sensu Pisma Świętego, aby dzięki
badaniu przygotowawczemu sąd Kościoła nabywał dojrzałości. Albowiem
wszystko to, co dotyczy sposobu interpretowania Pisma Świętego, podlega
ostatecznie sądowi Kościoła, który ma od Boga polecenie i posłannictwo
strzeżenia i wyjaśniania słowa Bożego.

W Piśmie Świętym więc objawia się – przy stałym zachowaniu Bożej

prawdy i świętości – przedziwne „zniżanie się” wiecznej Mądrości, „byśmy
uczyli się o niewysłowionej dobroci Boga i o tym, jak bardzo dostosował
się On w mowie, okazując przezorność i troskliwość względem naszej na-
tury”. Bo słowa Boże, językami ludzkimi wyrażone, upodobniły się do mowy
ludzkiej, jak niegdyś Słowo Ojca Przedwiecznego, przyjąwszy słabe ciało
ludzkie, upodobniło się do ludzi.

Kanon Nowego Testamentu oprócz czterech Ewangelii zawiera także

Listy św. Pawła i inne pisma apostolskie, spisane pod natchnieniem Ducha
Świętego. W nich za mądrym zrządzeniem Bożym znajdujemy potwierdze-

26. Duch Święty w Księdze Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

nie wiadomości o Chrystusie Panu, coraz dokładniejsze objaśnienie praw-
dziwej Jego nauki, ogłoszenie zbawczej potęgi boskiego dzieła Chrystusa,
opis początków Kościoła i jego przedziwnego rozszerzania się oraz zapo-
wiedź jego chwalebnego dopełnienia. Pan Jezus bowiem pomagał swym
Apostołom, jak przyrzekł (por. Mt 28, 20), i zesłał im Ducha Pocieszyciela,
by ich prowadził ku pełni prawdy (por. J 16, 13)

3. Metody i środki dydaktyczne

praca z tekstem
pogadanka
tekst opowiadania o Romanie Brandstaetterze
teksty z Katechizmu Kościoła Katolickiego

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, w: Sobór Watykański II,

Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Zwracamy uwagę na wartość Pisma Świętego.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy rzeczywistość podwójnego autorstwa ksiąg Pisma Świętego.

C. Zakończenie

Odkrywamy wyjątkowość Pisma Świętego dla wierzących.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy opowiadaniem o wydarzeniu z życia Romana Brand-

staettera, znanego pisarza, który napisał wiele dzieł inspirowanych Pismem
Świętym. Czytamy tekst i prosimy uczniów, by zwrócili uwagę na słowa
dotyczące Biblii.

„Mały Romek zauważył, że w rodzinnej Biblii znajdują się kartki z imio-

nami bliskich osób zmarłych. «Dlaczego zapisujesz w Biblii imiona umarłych?»
– pyta dziadka. «Bo jest księgą żywych» – odpowiada dziadek. A gdy po latach
dziadek umiera, mówi wnukowi: «Będziesz Biblię nieustannie czytał. Będziesz
ją kochał więcej niż rodziców. Więcej niż mnie. A gdy zestarzejesz się, dojdziesz
do przekonania, że wszystkie książki, jakie przeczytałeś w życiu, są tylko nie-
udolnym komentarzem do tej jedynej Księgi»” (K. Bukowski, J. Tischner,
Katechizm religii katolickiej. Część dziewiąta, Wrocław 1988, s. 51).

Stawiamy problem katechezy: W czym kryje się tajemnica Pisma Świę-

tego?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy i prosimy, by na podstawie tekstów uczniowie

zapisali swoimi słowami zdania, które według nich wyjaśniają szczególny
charakter Biblii.

Grupa I:
„Bóg jest Autorem Pisma Świętego. «Prawdy przez Boga objawione,

które są zawarte i wyrażone w Piśmie Świętym, spisane zostały pod natchnie-
niem Ducha Świętego. Święta Matka Kościół uważa, na podstawie wiary
apostolskiej, księgi tak Starego, jak Nowego Testamentu w całości, ze
wszystkimi ich częściami za święte i kanoniczne, dlatego że, spisane pod na-
tchnieniem Ducha Świętego, Boga mają za Autora i jako takie zostały Ko-
ściołowi przekazane»” (KKK 105).

Grupa II:
„Bóg natchnął ludzkich autorów ksiąg świętych. «Do sporządzenia ksiąg

świętych Bóg wybrał ludzi, którymi posłużył się jako używającymi swoich
zdolności i sił, by dzięki Jego działaniu w nich i przez nich oni sami jako
prawdziwi autorzy przekazali na piśmie to wszystko, i tylko to, czego On
chciał»” (KKK 106).

26. Duch Święty w Księdze Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Grupa III:
„Księgi natchnione nauczają prawdy. «Ponieważ wszystko to, co twier-

dzą autorzy natchnieni, czyli hagiografowie, powinno być uważane za stwier-
dzone przez Ducha Świętego, należy zatem uznawać, że księgi biblijne
w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała
być przez Pismo Święte utrwalona dla naszego zbawienia»” (KKK 107).

Grupa IV:
„Wiara chrześcijańska nie jest (...) «religią Księgi». Chrześcijaństwo jest

religią «Słowa» Bożego, «nie słowa spisanego i milczącego, ale Słowa
Wcielonego i żywego». Aby słowa Pisma Świętego nie pozostawały mar-
twą literą, trzeba, by Chrystus, wieczne Słowo Boga żywego, przez Ducha
Świętego oświecił nasze umysły, abyśmy «rozumieli Pisma» (Łk 24, 45)”
(KKK 108).

Grupa V:
„W Piśmie Świętym Bóg mówi do człowieka w sposób ludzki. Aby do-

brze interpretować Pismo Święte, trzeba więc zwracać uwagę na to, co au-
torzy ludzcy rzeczywiście zamierzali powiedzieć i co Bóg chciał nam uka-
zać przez ich słowa” (KKK 109).

W podsumowaniu zwracamy uwagę na obecność i szczególną pomoc

Ducha Świętego, jakiej ludzie doznawali przy redagowaniu ksiąg Pisma
Świętego i jakiej nadal doznają przy ich wyjaśnianiu. Dlatego mówimy o po-
dwójnym autorstwie Biblii. Podsumowując pracę w grupach wyjaśniamy,
co znaczy, że Biblia jest słowem Boga i człowieka. Można to uczynić w for-
mie tabeli.

IV. Słowo Boże w Kościele

BIBLIA

JEST SŁOWEM BOGA

JEST SŁOWEM CZŁOWIEKA

– Autorem jest sam Bóg, który objawia część swo-
jej tajemnicy i swe zamiary wobec człowieka.
– Duch Święty natchnął człowieka, aby zapisał
to, co Bóg chce powiedzieć ludziom.
– Dzięki natchnieniu Ducha Świętego mamy pew-
ność, że księgi Pisma Świętego przekazują praw-
dziwą naukę o tajemnicy Boga.
– Pismo Święte zostało przekazane przez Boga Ko-
ściołowi po to, aby z niego czerpał i je wyjaśniał:
pomocy w rozumieniu Objawienia udziela czło-
wiekowi Duch Święty.

– Współautorem jest człowiek natchniony, który
współpracuje z Bogiem i jednocześnie ma swo-
bodę w sposobie wyrażania prawdy – w wyborze
formy literackiej, stylu, gatunku literackiego.
– Autor natchniony ludzkim językiem daje świa-
dectwo wiary, opowiada o związkach Boga
z człowiekiem, tłumaczy, w jaki sposób dostrze-
ga i rozumie działanie Boga w ludzkiej historii.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Następnie w oparciu o przekonanie, że Bóg jest autorem Biblii wyjaśnia-

my kryteria, jakimi należy się kierować w odczytywaniu prawdy religijnej
z tekstów Pisma Świętego. Wskazujemy najpierw na potrzebę zastanowie-
nia się nad tym, w jaki sposób autor natchniony opowiada o Bogu i Jego
związkach z człowiekiem. Następnie podkreślamy konieczność poszukiwa-
nia prawdy religijnej, czyli tego, co Bóg chciał poprzez ludzkich autorów
powiedzieć nam o sobie. Odczytujemy tekst (Rdz 1, 24-27) i prosimy
uczniów, by wskazali w tekście szatę literacką oraz prawdę religijną.

W podsumowaniu wyjaśniamy, iż autor natchniony do przekazu prawdy

religijnej posłużył się opowiadaniem. W prostej szacie literackiej otrzymu-
jemy od Boga pouczenie, iż całe stworzenie pochodzi od Niego i jest dobre.
Ludzie są osobnym dziełem Boga – Stwórcy: człowiek jako jedyny w świecie
widzialnym nosi w sobie podobieństwo do Niego. Można stąd wysnuć wnio-
sek, iż człowiek – który ma także zdolność panowania nad ziemią – jest nie
tylko istotą materialną, lecz dzięki rozumowi jest też istotą duchową. Na-
stępnie tłumaczymy, iż w podobny sposób należy odczytywać prawdę reli-
gijną w innych tekstach Pisma Świętego.

C. Zakończenie

Przypominamy słowa skierowane do Romana Brandstaettera przez jego

dziadka. Prowadzimy pogadankę, w której wyjaśniamy, dlaczego w przeko-
naniu wierzących wszystkie książki są tylko nieudolnym komentarzem do
tej jedynej Księgi?

3. Zeszyt ucznia

Temat: Duch Święty w Księdze Kościoła

Zapis stanowią wnioski z pracy w grupach.

4. Praca domowa

Napisz, co dla ciebie było najważniejsze w usłyszanych perykopach bi-

blijnych czytanych podczas niedzielnej Mszy Świętej.

26. Duch Święty w Księdze Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

27. TRADYCJA KOŚCIOŁA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Wyjaśnienie pojęcia i znaczenia Tradycji wiary Kościoła. Ukazanie

możliwości uczestnictwa w Tradycji.

2. Treść orędzia zbawczego

Tradycja Kościoła jest związana z nauczaniem apostolskim, które

w szczególny sposób wyrażone jest w księgach natchnionych i miało być
zachowane w ciągłym następstwie aż do czasów ostatecznych. Apostołowie,
przekazując to, co sami otrzymali, upominają wiernych, by trzymali się tra-
dycji, którą poznali czy to przez naukę ustną, czy też przez list (por. 2 Tes 2,
15), i aby staczali bój o wiarę raz na zawsze sobie przekazaną (por. Jud 3).
A co przez Apostołów zostanie przekazane, obejmuje wszystko to, co przy-
czynia się do prowadzenia świętego życia przez Lud Boży i pomnożenia
w nim wiary. I tak Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie uwiecznia
i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest i to wszyst-
ko, w co wierzy.

Tradycja ta, wywodząca się od Apostołów, rozwija się w Kościele pod

opieką Ducha Świętego. Wzrasta bowiem zrozumienie zarówno rzeczy, jak
słów przekazywanych, już to dzięki kontemplacji oraz dociekaniu wiernych,
którzy je rozważają w sercu swoim (por. Łk 2, 19. 51), już też dzięki głębo-
kiemu, doświadczalnemu pojmowaniu spraw duchowych, już znowu dzię-
ki nauczaniu tych, którzy wraz z sukcesją biskupią otrzymali niezawodny

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

charyzmat prawdy. Albowiem Kościół z biegiem wieków dąży stale do peł-
ni prawdy Bożej, aż wypełnią się w nim słowa Boże. Wypowiedzi Ojców
świętych świadczą o obecności tej życiodajnej Tradycji, której bogactwa
przelewają się w działalność i życie wierzącego i modlącego się Kościoła.
Dzięki tej samej Tradycji Kościół rozpoznaje cały kanon Ksiąg świętych,
a i samo Pismo Święte w jej obrębie głębiej jest rozumiane i nieustannie
w czyn wprowadzane. Tak więc Bóg, który niegdyś przemówił, rozmawia
bez przerwy z Oblubienicą swego Syna ukochanego, a Duch Święty, przez
którego żywy głos Ewangelii rozbrzmiewa w Kościele, a przez Kościół
w świecie, wprowadza wiernych we wszelką prawdę oraz sprawia, że sło-
wo Chrystusowe obficie w nich mieszka (por. Kol 3, 16).

Tradycja święta zatem i Pismo Święte ściśle się ze sobą łączą i komuni-

kują. Obydwoje bowiem, wypływając z tego samego źródła Bożego, zrastają
się jakoś w jedno i zdążają do tego samego celu. Albowiem Pismo Święte
jest mową Bożą, utrwaloną pod natchnieniem Ducha Świętego na piśmie,
a święta Tradycja, słowo Boże, przez Chrystusa Pana i Ducha Świętego
powierzone Apostołom, przekazuje w całości ich następcom, by oświeceni
Duchem prawdy, wiecznie je w swym nauczaniu zachowywali, wyjaśniali
i rozpowszechniali. Stąd to Kościół osiąga pewność swoją co do wszystkich
spraw objawionych nie przez samo Pismo Święte. Toteż obydwoje należy
z równym uczuciem czci i poważania przyjmować i mieć w poszanowaniu.

Święta Tradycja i Pismo Święte stanowią jeden święty depozyt słowa

Bożego powierzony Kościołowi. Na nim polegając, cały lud święty zjedno-
czony ze swymi pasterzami trwa stale w nauce Apostołów, we wspólnocie
braterskiej, w łamaniu chleba i w modlitwach (por. Dz 2, 42), tak iż szcze-
gólna zaznacza się jednomyślność przełożonych i wiernych w zachowaniu
przekazanej wiary, w praktykowaniu jej i wyznawaniu.

3. Metody i środki dydaktyczne

fotosymbole
praca z tekstem
pogadanka
teksty KKK

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, w: Sobór Watykański II,

Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

27. Tradycja Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Szukamy skojarzeń ze słowem: tradycja.

B. Rozwinięcie

Definiujemy pojęcie: Tradycja Kościoła

C. Zakończenie

Zwracamy uwagę na momenty korzystania z Tradycji wiary.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy pracą z fotosymbolami. Prosimy, by uczniowie wybrali

jeden, który najbardziej związany jest z pojęciem tradycji. Stawiamy pro-
blem katechezy: Co to jest Tradycja, pisana wielką literą?

B. Rozwinięcie

Rozdajemy uczniom teksty KKK i prosimy, by na ich podstawie zdefi-

niowali pojęcie Tradycji. Zwracamy uwagę, że chodzi o sformułowanie,
które mogłoby się znaleźć w słowniku.

„Przekazywanie Ewangelii, zgodnie z nakazem Pana, dokonuje się dwo-

ma sposobami:

Ustnie: za pośrednictwem Apostołów, którzy nauczaniem ustnym, przy-

kładami i instytucjami przekazali to, co otrzymali z ust Chrystusa, z Jego
zachowania się i czynów, albo czego nauczyli się od Ducha Świętego;

Pisemnie: przez tych Apostołów i mężów apostolskich, którzy wspierani

natchnieniem tegoż Ducha Świętego, na piśmie utrwalili wieść o zbawieniu.

„To żywe przekazywanie, wypełniane w Duchu Świętym, jest nazywa-

ne Tradycją w odróżnieniu od Pisma Świętego, z którym jednak jest ściśle

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

powiązane. Przez Tradycję Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie
uwiecznia i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest,
i to wszystko, w co wierzy. Wypowiedzi Ojców świętych świadczą o obec-
ności tej życiodajnej Tradycji, której bogactwa przelewają się w działalność
i życie wierzącego i modlącego się Kościoła”.

„Tradycja święta i Pismo Święte ściśle się z sobą łączą i komunikują...

wypływając z tego samego źródła Bożego, zrastają się jakoś w jedno i zdą-
żają do tego samego celu. Tradycja i Pismo Święte uobecniają i ożywiają
w Kościele misterium Chrystusa, który obiecał pozostać ze swoimi «przez
wszystkie dni, aż do skończenia świata» (Mt 28, 20)”.

„Pismo Święte jest mową Bożą, utrwaloną pod natchnieniem Ducha

Świętego na piśmie.

Święta Tradycja słowo Boże przez Chrystusa Pana i Ducha Świętego

powierzone Apostołom przekazuje w całości ich następcom, by oświeceni
Duchem Prawdy, wiernie je w swym nauczaniu zachowywali, wyjaśniali
i rozpowszechniali”.

„Wynika z tego, że Kościół, któremu zostało powierzone przekazywanie

i interpretowanie Objawienia, osiąga pewność swoją co do wszystkich spraw
objawionych nie przez samo Pismo Święte. Toteż obydwoje należy z rów-
nym uczuciem czci i poważania przyjmować i mieć w poszanowaniu” (zob.
KKK 75-82).

Uczniowie odczytują przygotowane przez siebie definicje. W podsumo-

waniu zwracamy uwagę na fakt jedności, jaka zachodzi pomiędzy Pismem
Świętym a Tradycją. Wyjaśniamy, że są one wspólnym źródłem wiary.
Wskazujemy, że ochrzczeni poprzez udział w sakramentach i modlitwę
uczestniczą w Tradycji Kościoła.

C. Zakończenie

Prowadzimy rozmowę, w trakcie której wyliczamy współczesne sposo-

by uczestnictwa w Tradycji Kościoła. Zwracamy uwagę na zmieniające się
i stałe elementy Tradycji. Podkreślamy różnicę pomiędzy tradycjami a Tra-
dycją.

27. Tradycja Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: Tradycja Kościoła

Zapis stanowi definicja Tradycji wypracowana podczas katechezy.

4. Praca domowa

Napisz, dlaczego podręcznik, z którego korzystasz, może być zaliczony

do Tradycji.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

28. NAUCZYCIELE WIARY – OJCOWIE KOŚCIOŁA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie postaci Ojców Kościoła i ich roli.

2. Treść orędzia zbawczego

Ojcowie Kościoła są to starożytni pisarze – teologowie chrześcijańscy,

wyodrębnieni spośród innych pisarzy kościelnych ze względu na działalność
we wczesnym okresie chrześcijaństwa, głoszenie prawowiernej nauki, świę-
tość życia oraz powszechne uznanie przez Kościół.

Określenie „ojciec” było nadawane przez wierzącą gminę biskupom i na-

uczycielom w dowód miłości i szacunku; z biegiem czasu niektórzy z nich
urastali do rangi powszechnego autorytetu w sprawach wiary i zostali uznani
za szczególnych świadków nauki Kościoła. Dorobek teologiczny epoki
Ojców Kościoła jest istotnym składnikiem Tradycji Kościoła i jednym ze
źródeł teologii chrześcijańskiej. Najstarsi Ojcowie Kościoła spotykali i znali
samych Apostołów i bezpośrednio od nich przyswajali sobie naukę Kościoła
– stąd też wśród nich odróżniamy Ojców żyjących do połowy II wieku, któ-
rych nazywamy Ojcami Apostolskimi.

Ojcowie Kościoła, dysponując jedynie Pismem Świętym i przekazaną im

ustnie nauką, układali liturgię Mszy Świętej, innych sakramentów oraz opra-
cowali wyznanie wiary. Wyjaśniając Pismo Święte stworzyli podstawy
współczesnej teologii i tworzyli prawo kościelne. Byli budowniczymi ży-

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

cia Kościoła, tworząc go na fundamencie Chrystusowej nauki – dlatego
właśnie nazywa się ich nauczycielami wiary.

Mając na względzie autorytet Ojców i nauczycieli wiary, wskazuje się trzy

zasady czytania i interpretowania Pisma Świętego w Kościele, którymi po-
winni kierować się wszyscy wierni:

1. Zwracać uwagę przede wszystkim na „treść i jedność całego Pisma

Świętego”. Jakkolwiek byłyby zróżnicowane księgi, z których składa się
Pismo Święte, to jest ono jednak jedno ze względu na jedność Bożego za-
mysłu, którego Jezus Chrystus jest ośrodkiem i sercem, otwartym po wypeł-
nieniu Jego Paschy (KKK 112).

2. Czytać Pismo Święte w „żywej Tradycji całego Kościoła”. Według

powiedzenia Ojców Kościoła Pismo Święte jest bardziej wypisane na sercu
Kościoła niż na pergaminie. Istotnie, Kościół nosi w swojej Tradycji żywą
pamięć słowa Bożego, a Duch Święty przekazuje mu duchową interpreta-
cję Pisma „według sensu duchowego, który Duch daje Kościołowi” (KKK
113).

3. Uwzględniać „analogię wiary”. Przez „analogię wiary” rozumiemy

spójność prawd wiary między sobą i w całości planu Objawienia (KKK 114).

3. Metody i środki dydaktyczne

„podróż w wyobraźni”
„mistrz notowania”
celebracja
schemat

4. Literatura pomocnicza

Bóg, człowiek, świat, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1991.
J. N. D. Kelly, Początki doktryny chrześcijańskiej, Warszawa 1988.
H. Pietras, By nie milczeć o Bogu. Zarys teologii Ojców Kościoła, Kraków

1991.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Przypominamy sobie naszych nauczycieli wiary.

B. Rozwinięcie

Gromadzimy informacje na temat Ojców Kościoła.

C. Zakończenie

Wyrażamy wdzięczność za spuściznę Ojców Kościoła.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy metodą „podróż w wyobraźni”. Prosimy, by uczniowie

namalowali w pamięci obraz pt. Mój pierwszy nauczyciel wiary. Chętni
uczniowie opowiadają, kim byli i co dla nich zrobili ich pierwsi nauczycie-
le wiary. Zwracamy uwagę, że są to osoby, które darzymy szacunkiem i życz-
liwą pamięcią. Stawiamy problem katechezy: Czy są osoby, które można by
nazwać nauczycielami wiary dla całego Kościoła?

B. Rozwinięcie

Strategią „mistrz notowania” uczniowie, pracując indywidualnie z pod-

ręcznikiem, wypełniają schemat, gromadząc informacje na temat Ojców
Kościoła. Proponowany schemat umieszczony jest na końcu jednostki.
W podsumowaniu wyjaśniamy, że posługując się terminem „ojciec” w od-
niesieniu do tych, którzy strzegli poprawności wiary w starożytności chrze-
ścijańskiej, wyrażamy przekonanie, że to oni wprowadzali wierzących w ta-
jemnice życia i wiary tak, jak czynił to biologiczny ojciec wobec swoich
dzieci.

28. Nauczyciele wiary – Ojcowie Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Naszą wdzięczność za spuściznę Ojców Kościoła wyrażamy w formie

celebracji, wykorzystując tekst modlitwy „Ojcze nasz” oraz rozważania św.
Cypriana – jednego z Ojców Kościoła.

1. Znak krzyża i zapalenie świecy

2. Uczeń I: Ojcze nasz, któryś jest w niebie, niech się święci Imię Twoje.
„Kto mógłby uświęcić Boga, skoro to On sam uświęca? Natchnieni sło-

wami: Bądźcie święci, bo Ja Święty jestem, prosimy, abyśmy uświęceni przez
chrzest wytrwali w tym, czym zaczęliśmy być”.

Chwila ciszy

Katecheta: Wspólnie prosimy:
Wszyscy uczniowie: Ojcze nasz, któryś jest w niebie, święć się Imię Twoje.

3. Uczeń II: Niech przyjdzie królestwo Twoje; Twoja wola niech się speł-

nia na ziemi tak, jak w niebie.

„Królestwo Boże może oznaczać samego Chrystusa; Tego, którego pra-

gnąc wzywamy każdego dnia i którego przyjście chcemy przyśpieszyć swo-
im oczekiwaniem”.

Chwila ciszy

Katecheta: Wspólnie prosimy:
Wszyscy uczniowie: Przyjdź Królestwo Twoje, bądź wola Twoja jako

w niebie, tak i na ziemi.

4. Uczeń III: Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
„Tym, którzy szukają Królestwa i sprawiedliwości Bożej, przyrzeka On

udzielić wszystkiego w nadmiarze. W rzeczywistości wszystko należy do
Boga: temu, kto posiada Boga, nie brakuje niczego, jeśli sam należy do
Boga”.

Chwila ciszy

Katecheta: Wspólnie prosimy:
Wszyscy uczniowie: Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.

5. Uczeń IV: I przebacz nam nasze winy, jak i my przebaczamy tym, któ-

rzy przeciw nam zawinili.

„Bóg nie przyjmuje ofiary podzielonych braci. Poleca im odejść od oł-

tarza i pojednać się najpierw ze swoimi braćmi... Najwspanialszą ofiarą dla

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Boga jest nasz pokój, zgoda, jedność całego wiernego ludu w Ojcu, Synu
i Duchu Świętym”.

Chwila ciszy

Katecheta: Wspólnie prosimy:
Wszyscy uczniowie: i odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy

naszym winowajcom.

6. Uczeń V: I nie dopuść, abyśmy ulegli pokusie, ale nas zachowaj od złego.
„Bóg nie ma zamiaru zmuszać do dobra, gdyż chce mieć do czynienia

z istotami wolnymi… W pewnym sensie kuszenie ma coś z dobra. Nikt –
poza Bogiem – nie wie, co nasza dusza otrzymała od Boga, nawet my sami
tego nie wiemy”.

Chwila ciszy

Katecheta: Wspólnie prosimy:
Wszyscy uczniowie: i nie wódź nas na pokuszenie, ale nas zbaw ode złego.

Katecheta: Boże, Ojcze nasz, do Ciebie wspólnie wołamy: „Ojcze nasz”...

3. Zeszyt ucznia

Temat: Nauczyciele wiary – Ojcowie Kościoła

Zapis stanowi wypracowany schemat.

4. Praca domowa

Napisz, jakie znaczenie mają Ojcowie dla współczesnego Kościoła.

28. Nauczyciele wiary – Ojcowie Kościoła

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

IV. Słowo Boże w Kościele

OJCOWIE KOŚCIOŁA

Kim byli?

Co zrobili dla

prawdy wiary?

Co zrobili dla

liturgii?

Co zrobili dla

interpretacji

Pisma Świętego?

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

29. ODPOWIEDZIALNY ZA SKARB SŁOWA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Wyjaśnienie znaczenia oraz zadań Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

Rozwijanie przekonania o konieczności interpretowania Bożego objawie-
nia w świetle nauki Kościoła.

2. Treść orędzia zbawczego

Odpowiedzialność za skarb słowa Bożego pozostawionego w Kościele,

a tym samym zadanie jego autentycznej interpretacji – spisanego czy prze-
kazanego przez Tradycję, powierzone zostało żywemu Urzędowi Nauczy-
cielskiemu Kościoła, który autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystu-
sa. Urząd Nauczycielski nie jest ponad słowem Bożym, lecz jemu służy,
nauczając tylko tego, co zostało przekazane. Z rozkazu Bożego i przy po-
mocy Ducha Świętego słucha on pobożnie słowa Bożego, święcie go strze-
że i wiernie wyjaśnia. I wszystko, co podaje do wierzenia jako objawione
przez Boga, czerpie z tego jednego depozytu wiary.

Jasne więc jest, że Święta Tradycja, Pismo Święte i Urząd Nauczyciel-

ski Kościoła, który tworzą biskupi na czele z papieżem – wedle najmądrzej-
szego postanowienia Bożego, tak ściśle ze sobą się łączą i zespalają, że jedno
bez pozostałych nie może istnieć, a wszystkie te czynniki razem, każdy na

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

swój sposób, pod natchnieniem jednego Ducha Świętego przyczyniają się
skutecznie do zbawienia dusz.

Misja Urzędu Nauczycielskiego jest związana z ostatecznym charakterem

przymierza zawartego przez Boga w Chrystusie z Jego Ludem; Urząd Nauczy-
cielski musi chronić go przed wypaczeniami i słabościami oraz zapewnić mu
obiektywną możliwość wyznawania bez błędu autentycznej wiary. Misja
pasterska Urzędu Nauczycielskiego jest ukierunkowana na czuwanie, by Lud
Boży trwał w prawdzie, która wyzwala. Do wypełniania tej służby Chrystus
udzielił pasterzom charyzmatu nieomylności w dziedzinie wiary i moralno-
ści. Realizacja tego charyzmatu może przybierać liczne formy (KKK 890).

„Nieomylnością tą z tytułu swego urzędu cieszy się Biskup Rzymu, gło-

wa Kolegium Biskupów, gdy jako najwyższy pasterz i nauczyciel wszyst-
kich wiernych Chrystusowych, który braci swych umacnia w wierze, ogła-
sza definitywnym aktem naukę dotyczącą wiary i obyczajów... Nieomylność
obiecana Kościołowi przysługuje także Kolegium Biskupów, gdy wraz z na-
stępcą Piotra sprawuje ono najwyższy Urząd Nauczycielski”, przede wszyst-
kim na soborze powszechnym. Gdy Kościół przez swój najwyższy Urząd
Nauczycielski przedkłada coś „do wierzenia jako objawione przez Boga”
i jako nauczanie Chrystusa, „do takich definicji należy przylgnąć posłuszeń-
stwem wiary”. Taka nieomylność rozciąga się na cały depozyt Objawienia
Bożego (KKK 891).

Boska asystencja jest także udzielona następcom Apostołów, nauczają-

cym w komunii z następcą Piotra, a w sposób szczególny Biskupowi Rzy-
mu, pasterzowi całego Kościoła, gdy – nie formułując definicji nieomylnej
i nie wypowiadając się w „sposób definitywny” – wykonuje swoje naucza-
nie zwyczajne, podaje pouczenia, które prowadzą do lepszego zrozumienia
Objawienia w dziedzinie wiary i moralności. Nauczaniu zwyczajnemu wier-
ni powinni okazać „religijną uległość ich ducha”, która różni się od uległo-
ści wiary, a jednak jest jej przedłużeniem (KKK 892).

Pełniąc szczególną służbę na korzyść całej społeczności, Urząd Nauczy-

cielski przywołuje głoszoną przez Chrystusa zbawczą prawdę, żeby ją wy-
jaśnić i dostosować do zmian zachodzących w każdym czasie i w każdej
sytuacji. Urząd Nauczycielski wywodzi się od samego Chrystusa, jest
kierowany przez Ducha Świętego – chociaż Go nie zastępuje i urzeczywist-
nia się wśród całej wspólnoty wierzących, którzy byli i pozostają pierwszymi
odbiorcami Bożego objawienia.

Międzyosobowy charakter prawdy sprawia, że istnienie takiego Urzędu

Nauczycielskiego jest wiarygodne. Prawdę – także prawdę objawioną – prze-

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

żywają i podtrzymują ludzie we wspólnocie. Stąd właśnie czerpiemy poważ-
niejszy argument na to, że Kościół powinien być wyposażony w instytucję
Urzędu Nauczycielskiego działającą w ten sposób, że udziela pomocy lu-
dziom w przeżywaniu prawd objawionych i trwaniu przy nich.

W Średniowieczu teologom i wydziałom teologicznym wielkich uniwer-

sytetów powierzano prawo wykonywania zadań pewnego rodzaju urzędu
nauczycielskiego. Taka sama powaga, oparta na wartości ich osobistych
obdarowań, była podobnie „charyzmatyczną” podstawą działalności „na-
uczycieli” w Kościele Nowego Testamentu (por. 1 Kor 12, 28; Dz 13, 1).

3. Metody i środki dydaktyczne

interpretacja obrazu
poster
„zdania niedokończone”
obraz lub zdjęcie
materiały do posteru
schemat

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym, w: Sobór Watykański II,

Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

G. O’Collins SJ, E. G. Farrugia SJ, Leksykon pojęć teologicznych i kościel-

nych, przełożyli J. Ożóg SJ, B. Żak, Kraków 2002.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Interpretujemy obraz lub ilustrację.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy znaczenie oraz zadania Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

29. Odpowiedzialny za skarb Słowa

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Ukazujemy formy współpracy z Urzędem Nauczycielskim Kościoła.

2. Katecheza

A. Wstęp

Umieszczamy na tablicy obraz (lub ilustrację) i prosimy o jego interpre-

tację. Zwracamy uwagę, że każdy z nas może mieć inne spostrzeżenia, któ-
re uważa za ważne. Stawiamy problem katechezy: Kto jest odpowiedzialny
za poprawną interpretację w kwestiach związanych z wiarą?

B. Rozwinięcie

Uczniowie, pracując w grupach, przygotowują poster na temat: Urząd

Nauczycielski Kościoła. Dla każdej grupy przygotowujemy zestaw materia-
łów, które uczniowie umieszczają na arkuszu kartonu według własnej kon-
cepcji. Można wykorzystać następujące teksty:

„Zadanie autentycznej interpretacji słowa Bożego, spisanego czy prze-

kazanego przez Tradycję, powierzone zostało samemu tylko żywemu Urzę-
dowi Nauczycielskiemu Kościoła, który autorytatywnie działa w imieniu
Jezusa Chrystusa, to znaczy biskupom w komunii z następcą Piotra, Bisku-
pem Rzymu” (KKK 85).

„Urząd Nauczycielski nie jest ponad słowem Bożym, lecz jemu służy,

nauczając tylko tego, co zostało przekazane. Z rozkazu Bożego i przy po-
mocy Ducha Świętego słucha on pobożnie słowa Bożego, święcie go strze-
że i wiernie wyjaśnia. I wszystko, co podaje do wierzenia jako objawione
przez Boga, czerpie z tego jednego depozytu wiary” (KKK 86).

„Pamiętając o słowach Chrystusa skierowanych do Apostołów: Kto was

słucha, Mnie słucha” (Łk 10, 16), wierni z uległością przyjmują nauczanie
i wskazania, które są im przekazywane w różnych formach przez ich paste-
rzy” (KKK 87).

Tekst modlitwy z podręcznika:

„Pomóż mi, Panie, zrozumieć, że swoim życiem powinienem potwier-

dzać w moim otoczeniu prawdziwość wyznawanej wiary.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Potrzeba mi, Panie, światła Ducha Świętego, by umieć przyjąć podawa-

ne przez Kościół treści wiary, nie zniekształcać ich i nie próbować dostoso-
wywać do swych potrzeb.

Daj mi, Panie, dość odwagi, abym z wiarą przyjmował nauczanie Kościo-

ła i starał się żyć zgodnie ze wskazaniami Chrystusa, obecnego i działają-
cego przez swój Kościół”.

Jezus powiedział do Piotra Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr [czyli

Skała], i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemo-
gą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi,
będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w nie-
bie (Mt 16, 18-19).

Ilustracje przedstawiające Papieża, biskupów, księgę Pisma Świętego,

dokumenty soborowe, encykliki lub inne.

Poszczególne grupy wyjaśniają swoje koncepcje. W podsumowaniu

zwracamy uwagę, że dzięki Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła możemy
mieć pewność, że nauka Kościoła jest prawdziwa, wolna od błędów, czyli
zgodna z tym, czego pragnie Jezus Chrystus. Podkreślamy wyznanie wiary
św. Piotra i pomoc Ducha Świętego, którą otrzymał do prowadzenia Kościo-
ła. Wyjaśniamy, że inną nazwą Urzędu Nauczycielskiego Kościoła jest
Magisterium Kościoła. Urząd ten tworzą Biskup Rzymu wraz z całym ko-
legium biskupów.

C. Zakończenie

Zastanawiamy się, na czym może polegać nasza współpraca z Urzędem

Nauczycielskim Kościoła. W tym celu rozdajemy uczniom schematy, oma-
wiamy ich elementy i prosimy o uzupełnienie brakujących.

29. Odpowiedzialny za skarb Słowa

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: Odpowiedzialny za skarb Słowa

Zapis stanowi notatka:
Urząd Nauczycielski Kościoła:
– jest to kolegium wszystkich biskupów na czele z biskupem Rzymu –

papieżem,

– został powołany przez Jezusa Chrystusa, który powierzył św. Piotro-

wi – biskupowi Rzymu i jego następcom odpowiedzialność za Ko-
ściół,

– jest odpowiedzialny za przekaz nieskażonego słowa Bożego zawar-

tego w Tradycji i Piśmie Świętym.

4. Praca domowa

W krótkim liście spróbuj wytłumaczyć koledze rolę i znaczenie Urzędu

Nauczycielskiego Kościoła dla każdego chrześcijanina.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

30. IMIĘ NASZEGO BOGA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Kształtowanie przekonania o darze zmysłu wiary uzdalniającym do od-

krywania i wyrażania wiary w Trójcę Świętą przez każdego ochrzczonego.

2. Treść orędzia zbawczego

Imię ma bardzo ważne znaczenie nie tylko w życiu poszczególnego czło-

wieka czy jego rodziny. Znaczenie imienia było podkreślane już w cywili-
zacjach starożytnych, następnie w Piśmie Świętym Starego i Nowego Te-
stamentu, a także w życiu Kościoła i świata.

Bóg, powołując wszystko do istnienia, nadawał imiona każdemu ze stwo-

rzeń, a następnie objawił człowiekowi swoje Imię, aby Go wyznawał i czcił
(por. Wj 3, 14). Bóg utożsamia się ze swoim imieniem do tego stopnia, że
kiedy mówi o swoim imieniu, to mówi o sobie samym. By lepiej podkreślić
transcendencję Boga niedostępnego i tajemniczego, samo imię wystarcza na
oznaczenie Boga. Tak więc dla uniknięcia niegodnej Boga lokalizacji, świą-
tynia jest tym miejscem, w którym z woli Boga, przebywa Jego Imię (Pwt
12, 5), gdyż tam człowiek znajduje się w obecności Boga (por. Wj 34, 23).
Dając światu Zbawiciela we Wcielonym Słowie i zsyłając Ducha Świętego,
objawił się takim, jaki jest. Kościół przyjmując to objawienie Jedynego Boga,
udziela swoim wiernym życia w imię Ojca, Syna i Ducha Świętego – przy-
pominając w ten sposób ludziom o ich chrześcijańskiej tożsamości. W ten

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

sposób staje się również możliwe wyznanie tej samej wiary przez ludzi
wszystkich czasów, od Apostołów aż po dzień dzisiejszy.

Dla zachowania Kościoła w czystości wiary przekazanej przez Aposto-

łów, sam Chrystus, który jest prawdą, zechciał udzielić swojemu Kościoło-
wi daru uczestnictwa w swojej nieomylności. Przez nadprzyrodzony zmysł
wiary, przez który ujawnia on swą powszechną zgodność w sprawach wia-
ry i obyczajów, Lud Boży „trwa niezachwianie w wierze” pod przewodnic-
twem żywego Urzędu Nauczycielskiego Kościoła.

Nadprzyrodzony zmysł wiary jest darem Boga dla wszystkich ludzi. Jest

pewną duchową intuicją, która trafnie odróżnia prawdę od fałszu i dotyczy
wiary, zarówno wspólnoty wierzących, jak i poszczególnego człowieka.
Wiarę Kościoła posiadającego zmysł wiary można poznawać między inny-
mi z tytułów nadawanych kościołom, z nabożeństw, pieśni i zwyczajów
religijnych.

Chrystus, który zarówno świadectwem życia, jak i mocą słowa ogłosił

królestwo Ojca, pełni swe prorocze zadanie aż do pełnego objawienia się
chwały – nie tylko przez hierarchię, która naucza w Jego imieniu i Jego
władzą, ale także przez świeckich, których po to ustanowił świadkami oraz
wyposażył w zmysł wiary i łaskę słowa (por. Dz 2, 17-18; Ap 19, 10), aby
moc Ewangelii jaśniała w życiu codziennym, rodzinnym i społecznym. Oka-
zują się oni synami obietnicy, jeśli mocni w wierze i nadziei wykorzystują
czas obecny (por. Ef 5, 16; Kol 4, 5) i w cierpliwości oczekują przyszłej
chwały (por. Rz 8, 25). A nadziei tej nie powinni ukrywać w głębi serca, lecz
dawać jej stale wyraz swym postępowaniem oraz walką przeciw rządcom
świata tych ciemności, przeciw złym duchom (Ef 6, 12), także przez formy
życia świeckiego.

Dzięki owemu zmysłowi wiary, wzbudzonemu i podtrzymywanemu

przez Ducha Prawdy, Lud Boży pod przewodem świętego Urzędu Nauczy-
cielskiego niezachwianie trwa przy wierze raz podanej świętym; wnika w nią
głębiej z pomocą słusznego osądu i w sposób pewniejszy stosuje ją w ży-
ciu (KKK 93) oraz nieustannie przyjmuje dar Objawienia Bożego, wnika
w nie coraz głębiej i coraz pełniej nim żyje (KKK 99).

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
praca z tekstem
metoda liturgiczna

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

schemat
świeca

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja dogmatyczna o Kościele, w: Sobór Watykański II, Konstytucje,

Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

Bóg, człowiek, świat. Ilustrowana encyklopedia dla młodzieży, Katowice 1991.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Ukazujemy znaczenie zmysłów w poznawaniu rzeczywistości.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy pojęcie „zmysł wiary”.

C. Zakończenie

Odnawiamy przyrzeczenia chrztu świętego.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy rozmową na temat wykorzystania pięciu zmysłów czło-

wieka do poznawania rzeczywistości. Można także podzielić klasę na 5 grup
i każda z nich poszukuje wiadomości o tej samej rzeczy, wykorzystując inny
zmysł. W podsumowaniu wyjaśniamy, że wykorzystanie wszystkich zmy-
słów umożliwia nam poznawanie świata w jego różnych aspektach. Stawia-
my problem katechezy: Co pomaga nam w poznawaniu i poprawnym rozu-
mieniu wiary?

30. Imię naszego Boga

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Prosimy, by uczniowie na podstawie podręcznika wyjaśnili pojęcie:

„zmysł wiary”. Każdy uczeń otrzymuje schemat i wypełnia go.

Cechy istotne:

Cechy nieistotne:

Przykłady:

W podsumowaniu wyjaśniamy, że każdy wierzący otrzymał od Boga dar

nazywany zmysłem wiary, który pozwala trafnie odróżnić błędy dotyczące
treści wiary i umożliwia przyjęcie prawd wiary i opieranie na nich w życiu.
Jest on darem Ducha Świętego dla całego Kościoła. Dzięki niemu Kościół
nie tylko trwa w wierze, ale ją przekazuje.

Następnie pytamy o związek wypisanych przez uczniów przykładów ze

zmysłem wiary. Zwracamy uwagę, że nasza wiara ma wspólne źródło, któ-
rym jest jeden Bóg w trzech Osobach nazywany Trójcą Świętą.

C. Zakończenie

Wyrazem zmysłu wiary rodziców jest to, że proszą Kościół o chrzest dla

swego dziecka. W czasie udzielania sakramentu, dzięki zmysłowi wiary,
wyznają swoją wiarę w Trójcę Świętą i zobowiązują się do wychowania
w wierze swego dziecka. My poprzez uczestnictwo w sakramentach świę-
tych, modlitwę i świadectwo chrześcijańskiego życia uczestniczymy w tej
samej wierze. Teraz, wiedząc o posiadanym przez nas zmyśle wiary, wyzna-
my naszą wiarę świadomie, tymi samymi słowami, które w naszym imieniu
wypowiadali rodzice przy chrzcie. Stojąc wokół zapalonej świecy odnawia-
my przyrzeczenia chrztu.

IV. Słowo Boże w Kościele

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

K.: Czy wierzycie w Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela nieba

i ziemi?

W.: Wierzymy.
K.: Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Syna Jego Jedynego, Pana nasze-

go, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który
powstał z martwych i zasiada po prawicy Ojca?

W.: Wierzymy.
K.: Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, od-

puszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?

W.: Wierzymy.
K.: Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie

jest nasza chlubą, w Chrystusie Jezusie, Panu naszym.

W.: Amen.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Imię naszego Boga

Zapis stanowi wypełniony schemat.

4. Praca domowa

Przedstaw w dowolny, ale samodzielny sposób (modlitwa, wiersz, obraz,

symbol) swoją wiarę w Trójcę Świętą.

30. Imię naszego Boga

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

V. SŁOWA WIARY I NADZIEI

Celem całej grupy tematycznej jest wspieranie młodzieży w jej poszu-

kiwaniach zrozumienia, na czym polega wyznanie wiary, którą żyje i którą
głosi Kościół. Realizacji tego celu służy układ przekazywanych w podręcz-
niku treści, który pomoże młodzieży uczyć się poszukiwania w wierze od-
powiedzi na najważniejsze egzystencjalne pytania. Źródłem tych poszuki-
wań są przede wszystkim teksty zaczerpnięte z Bożego objawienia. Dąży-
my do tego, aby za pośrednictwem opowiadań o wielkich postaciach biblij-
nych, młodzież uczyła się dostrzegać istotę ich doświadczeń Boga. Anali-
zując teksty biblijne pod takim kątem, pragniemy, aby młodzież zwróciła
uwagę na postawy, jakie zajmowali wobec Boga ludzie, o których czytają
w Biblii: odznaczają się oni z jednej strony zaufaniem, a z drugiej posłuszeń-
stwem okazywanym Bogu.

Poczynione obserwacje mają dostarczać młodzieży materiału do osobi-

stych przemyśleń o tym, że wiara wprowadza ich w tę samą (choć za pośred-
nictwem innych znaków, którymi obecnie są przede wszystkim znaki litur-
giczne) rzeczywistość obcowania z Bogiem; a nadto, że wobec tego i oni,
podobnie jak ludzie Biblii, stoją przed koniecznością podejmowania decy-
zji wiary: zaufania, miłości wobec Boga oraz posłuszeństwa rozpoznanemu
Bożemu poleceniu. Tego rodzaju działania mają na celu rozwijanie u mło-
dzieży potrzeby posiadania wzorców osobowych, które przybliżają istotę
życia chrześcijańskiego.

Za podstawę tak rozumianych procesów wychowania chrześcijańskiego

przyjęliśmy posiadaną przez młodzież umiejętność patrzenia na cały świat,
w tym także na człowieka, oczyma Boga. Stwierdzając, że zarówno w świe-
cie, jak i w człowieku istnieje zło – jako wynik nieposłuszeństwa okazane-
go Bogu, grzechu – ukazujemy jednocześnie młodzieży nadzieję wyzwole-

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

nia z tej dramatycznej sytuacji za pośrednictwem Mesjasza – Jezusa Chry-
stusa. Wskazujemy przy tym, że obietnice wyzwolenia od zła aktualne są
też dla współczesnego człowieka. Dzisiaj Bóg wyzwala człowieka przez
wiarę i korzystanie z sakramentów Kościoła.

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

31. TAJEMNICA POCZĄTKU

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Rozwijanie umiejętności patrzenia na świat jako dzieło Boga. Wyjaśnienie

prawdy, że człowiek sam nie jest w stanie odpowiedzieć na pytania o początki
świata i człowieka.

2. Treść orędzia zbawczego

Odpowiedź na pytanie o początek świata zawarta jest w Bożym objawie-

niu, z którego wynika, że świat zaistniał z inicjatywy Boga – Bóg dał mu
początek – stwarzając go i podtrzymując w istnieniu. Cały schemat biblij-
nego opowiadania o stworzeniu jest uroczystym wyznaniem wiary w Stwór-
cę: Bóg rzekł (...) I stało się (...). Bóg widział, że (...) jest dobrą i nazwał ją
(...). W tym sformułowanym wyznaniu wiary podkreślone zostaje to, że stwo-
rzone rzeczy były absolutnie posłuszne słowu Boga i dokładnie wypełniały
Jego zamiar; każda stworzona przez Boga rzecz jest dobra zarówno w swej
naturze, jak i w planie, jaki Bóg miał wobec niej; wreszcie istnieje ścisły
związek między stwórczym słowem Boga i władzą nazywania stworzonych
rzeczy. Wiara w Boże dzieło stworzenia opiera się na stwierdzeniu, że po-
czątek dał światu Bóg: Bóg stworzył świat widzialny w całym jego bogac-
twie, jego różnorodności i porządku.

Biblia w żadnym wypadku nie zamierza wyjaśniać, jak przebiegał pro-

ces stworzenia. Biblijne opowiadania o stworzeniu świata i człowieka sta-
nowią obrazy, w których opowiadający zamierzał powiedzieć tylko jedno:

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

wszystko, co istnieje w świecie: wody, lądy, istoty żyjące w wodzie i na
lądzie otrzymało swój początek od Boga. Temu przekazowi podporządkowa-
ny został też tygodniowy cykl Bożego dzieła stworzenia (Rdz 1, 1 – 2, 4).
Fundamentalna wiara w to, że tylko Bóg może być faktycznym początkiem
istnienia świata wynika z przeświadczenia, że tylko On jest Nieskończono-
ścią i Pełnią Istnienia. Tylko On może więc być przyczyną każdego innego
istnienia, w tym także świata materialnego.

Wiara chrześcijan o dającym początek wszelkiemu istnieniu stwórczym

akcie Boga podkreśla też dalsze, nieustanne działanie Boga-Stworzyciela.
Chrześcijanie wierzą, że Bóg nadal, w każdej chwili podtrzymuje świat
w istnieniu, przy życiu. Nauka o stworzeniu wszechświata przez osobowe-
go i wszechmocnego Boga jest najbardziej fundamentalną prawdą teistycz-
nego poglądu na świat. Nie istnieje nic, co nie zawdzięczałoby swego ist-
nienia Bogu Stwórcy. Świat zaczął się wtedy, gdy został wydobyty z nico-
ści słowem Boga. Wszystkie istniejące byty, cała natura, cała historia ludz-
ka zakorzeniają się w tym pierwotnym wydarzeniu, ono jest początkiem,
który tworzy świat i zapoczątkowuje czas (KKK 338).

Świadectwa przekazane na kartach Pisma Świętego potwierdzają wiarę

ludzi Biblii zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu (np. Iz 40, 12-26;
Iz 44, 24; Jr 27, 5; Ps 103; Dz 17, 23-25; Hbr 3, 4), że Bóg stworzył świat
widzialny. W nim każde stworzenie posiada swoją własną dobroć i dosko-
nałość, bo wszystko, co stworzył Bóg, było dobre. Stąd też całe stworzenie
odzwierciedla jakiś promień nieskończonej mądrości i dobroci Boga, jeśli
tylko pozostaje w swoim pierwotnym porządku i harmonii zamierzonej przez
Niego. Natomiast niezmierna rozmaitość i różnorodność stworzenia świad-
czy o współzależności stworzeń, które winny się uzupełniać i nawzajem
sobie służyć.

Dokonując próby odkrycia tajemnicy początku świata należy więc zauwa-

żyć, że Bóg jest Stworzycielem świata, który z miłości powołał go do ist-
nienia, a wszystko, co stworzył było bardzo dobre.

3. Metody i środki dydaktyczne

praca ze zdjęciami
audycja
wykład
dyskusja
zdjęcia
nagranie

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

4. Literatura pomocnicza

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
W. Granat, Bóg Stwórca, Aniołowie – Człowiek, Lublin 1961.
Bóg, człowiek, świat, Ilustrowana encyklopedia dla młodzieży, Katowice 1991.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
P. Lenartowicz, Wprowadzenie do zagadnień filozoficznych, Kraków 1979.
M. Heller, J. Życiński, Nieuniknione pytania, Tarnów 1995.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Uwrażliwiamy na piękno i tajemnicę świata i jego początku.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy prawdę dotyczącą początku świata z punktu widzenia czło-

wieka wierzącego.

C. Zakończenie

Poszukujemy zależności między odpowiedziami o początek świata udzie-

lanymi przez różne nauki.

2. Katecheza

A. Wstęp

Przygotowujemy zdjęcia przedstawiające piękno wszechświata. Po roz-

łożeniu zdjęć na kilku stołach zapisujemy na tablicy: „Tajemnica świata”
i prosimy, aby uczniowie wybrali zdjęcie, które kojarzy im się z tymi sło-
wami. Uczniowie uzasadniają krótko swoją decyzję. Następnie wyjaśniamy,
że jednym z najbardziej nurtujących pytań dotyczących wszechświata, jest

31. Tajemnica początku

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

pytanie o jego początek. Pytanie o początek dotyczący czasu powstania
świata zajmowało ludzi od dawna. Różne też były odpowiedzi.

Niektóre, sprecyzowane wręcz co do godziny, mogą nawet dziwić. Oto

kilka przykładów:

– 18 września 3928 r. p.n.e. o godz. 9 – hebraista John Lightfoot;
– 25 października 4004 r. p.n.e. – anglikański biskup James Ussher;
– 3996 r. p.n.e. – belgijski lekarz i chemik Van Helmont (zm. 1644).
Kosmologowie, opierając się na dostępnej sobie wiedzy, liczyli wiek

wszechświata. Jak łatwo zauważyć, osiągnięcia techniczne ułatwiają coraz
dokładniejsze pomiary:

– 2 mld lat – Edwin Hubble: na podstawie pierwszych pomiarów szyb-

kości ucieczki galaktyk, opublikowanych w 1929 r.;

– 5 mld lat – Walter Baade poprawia w 1952 r. wyliczenia Hubble’a,

posługując się największym wtedy teleskopem w Mount Palomar w Kali-
fornii;

– 9 mld lat – na podstawie stałej Hubble’a, obliczonej z obserwacji ko-

smicznego teleskopu Hubble’a w 1996 r.;

– 11, 5 – 18 mld lat – badacze z NASA: na podstawie badań nad stygnię-

ciem materii w kosmosie, szczególnie Białych Karłów, czyli umierających
gwiazd, niewiele większych od Słońca, które wypaliły już swe paliwo ter-
mojądrowe, wodór i hel, ale wciąż świecą, ponieważ są bardzo gorące.

Nauki empiryczne nie podają jednak wszystkich wyjaśnień. Są w stanie

określić wiek Ziemi czy wszechświata, ale nie odpowiadają na pytanie: co
lub kto stoi za tym początkiem? Stawiamy problem katechezy: W jaki spo-
sób człowiek wierzący poszukuje odpowiedzi na pytanie o początek świa-
ta? Poprawiamy zdanie na tablicy, formułując temat: Tajemnica początku.

B. Rozwinięcie

Odtwarzamy nagranie opisu stworzenia Rdz 1, 2 – 2, 4a. Prosimy, by

uczniowie zapisali słowa i wyrażenia powtarzające się najczęściej. Powin-
ni zapisać:

Bóg stworzył
I tak upłynął wieczór i poranek
Bóg rzekł
A Bóg widział, że były dobre.

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

W krótkim wykładzie wyjaśniamy, że usłyszany przed chwilą fragment

pochodzi z pierwszej księgi Biblii – Księgi Rodzaju, której nazwa nawią-
zuje do rodowodu, pochodzenia. Treścią pierwszych rozdziałów tej księgi
jest prehistoria biblijna: stworzenie świata, mężczyzny i kobiety, historia
pierwszych ludzi. Księga ta ukazuje tradycje sprzed trzech tysięcy lat i prze-
mawia językiem tamtego świata. Dlatego, aby ją zrozumieć, nie wystarczy
tu tylko przekład na języki współczesne. Powtarzające się w niej słowa i wy-
rażenia wskazują, że jest to rodzaj literacki nazywany hymnem. Budowa
hymnu nie jest dziełem przypadku. Autor nie zamierza informować czytel-
nika o sposobie powstawania świata i człowieka. Wymienia dzieła nie w po-
rządku chronologicznym, lecz logicznym. Jego celem jest pokazanie, że
wszystko stworzone jest dla człowieka, który w imieniu Boga ma nad tym
panować. Warto zwrócić też uwagę na czasownik, który tłumaczymy przez
„stworzyć”. Po polsku mówimy, że Bóg stworzył świat, lecz można także
powiedzieć, że artysta stwarza dzieło. Tymczasem hebrajski czasownik bara
– „stworzył” występuje w Biblii bardzo rzadko i odnosi się tylko do Boga.
W opisie stworzenia pojawia się aż 5 razy, i to jest fakt niezwykły. Ukoń-
czeniem dzieła stworzenia jest odpoczynek Boga, ale chodzi tu nie tyle o sam
odpoczynek, ile o radosne świętowanie zakończenia pracy.

Z tak rozumianego tekstu płyną następujące wnioski:
– Bóg jest Stwórcą świata,
– Bóg stwarza świat w porządku i harmonii,
– Człowiek jest ukoronowaniem dzieła Boga.

C. Zakończenie

Prowadzimy dyskusję, w której poszukujemy zależności pomiędzy od-

powiedziami o początek świata udzielanymi przez nauki przyrodnicze i Bi-
blię. W podsumowaniu zauważamy, że nauki przyrodnicze nie udzielają
odpowiedzi na pytanie, kto stworzył świat, a w Piśmie Świętym nie znaj-
dziemy naukowej odpowiedzi na pytanie o to, jak doszło do powstania
świata. Podkreślamy, że mówiąc o początku stworzenia świata zwykle po-
sługujemy się słowem: tajemnica. Zachęcamy uczniów do chwili refleksji
nad tajemnicą początku. Możemy odwołać się do wybranych wcześniej
zdjęć.

31. Tajemnica początku

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: Tajemnica początku

Zapis stanowią wypisane przez uczniów najczęściej powtarzające się

w opisie stworzenia słowa i wyrażenia oraz wnioski z wykładu.

4. Praca domowa

Podziękuj Bogu za dzieło stworzenia pisząc swój własny wiersz. Moż-

na posłużyć się schematem kwintyli – pięciowersowego wiersza:

Słowa opisowe (2 słowa)
Słowa określające czynności (3 słowa)
Zdanie lub równoważnik zdania (4 słowa)
Podsumowanie (1 słowo)
Zamiast wiersza można zaproponować formę plastyczną.

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

32. CZŁOWIEK W DZIELE STWORZENIA

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cel katechezy

Kształtowanie chrześcijańskiego spojrzenia na człowieka.

2. Treść orędzia zbawczego

Człowiek jest wyjątkową istotą w dziele Bożego stworzenia. Pismo

Święte uczy bowiem, że człowiek został stworzony na obraz Boży, zdolny
do poznania i miłowania swego Stwórcy, ustanowiony przez Niego panem
wszystkich stworzeń ziemskich, aby rządził i posługiwał się nimi, oddając
chwałę Bogu. Czym jest człowiek, że o nim pamiętasz i czymże syn człowie-
czy, że się nim zajmujesz? Uczyniłeś go niewiele mniejszym od aniołów, chwałą
i czcią go uwieńczyłeś i obdarzyłeś go władzą nad dziełami rąk Twoich. Po-
łożyłeś wszystko pod jego stopy (Ps 8, 5-7).

Pismo Święte, posługując się dwoma opisami stworzenia człowieka, opo-

wiada o jego początku, pochodzeniu i przeznaczeniu. Pierwszy opis stwo-
rzenia człowieka, pochodzący z VI wieku przed Chrystusem opowiada, że
człowiek został stworzony na obraz i podobieństwo Boga, aby panował nad
ziemią: Rzekł Bóg: „Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam.
Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem,
nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!” Stworzył
więc Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył męż-
czyznę i niewiastę (Rdz 1, 26-27). Człowiek jest więc obrazem Boga i upo-
dabnia się do Niego przez otrzymaną moc, aby panował nad światem. Czło-

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

wiek posiada więc władzę nad stworzeniami dzięki rozumowi i woli, które
czynią go obrazem Boga. Dzięki temu podobieństwu uczestniczy także
w pięknie i blasku Boga.

Drugi opis stworzenia człowieka, pochodzący z X wieku przed Chrystu-

sem przedstawia początek życia człowieka za pomocą porównania do pra-
cy garncarza: Wtedy to Pan Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął w je-
go nozdrza tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą (Rdz
2, 7). Opis ten podkreśla wszechmoc Boga Stworzyciela, który jest w nie-
bie; czyni wszystko, co zechce (Ps 115, 3), a tym samym daje człowiekowi
naturę taką, jaką sam chciał – a więc zgodną ze swoim planem.

Obydwa opowiadania wzajemnie się uzupełniają, odkrywając tajemni-

cę Boga o stworzeniu człowieka. Autor natchniony zwraca uwagę, że czło-
wiek jest stworzeniem wolnym, pozostającym w stałej i istotnej relacji z Bo-
giem, o czym świadczy jego pochodzenie. Choć wyszedł z ziemi, nie ogra-
nicza się tylko do niej, ponieważ jego istnienie zostało uzależnione całko-
wicie od tchnienia życia, które pochodzi od Boga – Stwórcy wszystkiego.
W ten sposób człowiek stał się duszą żyjącą, czyli bytem posiadającym
własną osobowość, choć zależnym od Boga. Wyrazem tej zależności jest
wolność przyjmująca postać posłuszeństwa i kryjąca się w sercu człowie-
ka – nosi ona nazwę sumienia, poprzez które człowiek prowadzi dialog ze
swoim Stwórcą i Panem.

Umieszczając człowieka pośród roślin pięknych i dobrych (por. Rdz 2,

9), Bóg uczynił go swym zarządcą, aby je uprawiał i strzegł. W ten sposób
potwierdził jego absolutną wartość nad stworzeniem i wskazał, że przyro-
da nie może być ubóstwiana, lecz ma być poddana człowiekowi. Nakaz upra-
wiania ziemi odnosi się do posłuszeństwa Bogu, a obowiązek odpoczynku
dnia siódmego określa miarę pracy ludzkiej, aby dzieła rąk pracy człowie-
ka świadczyły o dziele Stwórcy.

Bóg nie stworzył człowieka samotnym, gdyż od początku mężczyznę i nie-

wiastę stworzył ich (Rdz 1, 27), a ich zespolenie stanowi pierwszą formę
wspólnoty osób. Człowiek bowiem z głębi swej natury jest istotą społecz-
ną, toteż bez stosunków z innymi ludźmi nie może ani żyć, ani rozwinąć
swoich uzdolnień. Rozróżnienie płci jest źródłem życia w społeczności ludz-
kiej i jest oparte nie na sile, lecz na miłości. Bóg ukazuje tę więź ze społecz-
nością jako wzajemną pomoc, a wszelkie relacje z bliźnimi mają swój wzo-
rzec w tym pierwszym spotkaniu dwojga ludzi.

Człowiek, będąc istotą wolną, powinien postępować odpowiedzialnie

i z pomocą swego sumienia odróżniać dobro od zła. W głębi sumienia czło-

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

wiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu winien
być posłuszny i którego głos wzywający go zawsze tam, gdzie potrzeba, do
miłowania i czynienia dobra a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem:
czyń to, tamtego unikaj. Człowiek bowiem ma w swym sercu wypisane przez
Boga prawo, wobec którego posłuszeństwo stanowi o jego godności i we-
dług którego będzie sądzony.

Sumienie jest najtajniejszym ośrodkiem i sanktuarium człowieka, gdzie

przebywa on z Bogiem. Przez sumienie dziwnym sposobem staje się wia-
dome to prawo, które wypełnia się miłowaniem Boga i bliźniego. Przez
wierność sumienia chrześcijanie łączą się z resztą ludzi w poszukiwaniu
prawdy i rozwiązywaniu w prawdzie tylu problemów moralnych, które na-
rzucają się zarówno w życiu jednostek, jak i we współżyciu społecznym. Im
bardziej więc bierze górę prawe sumienie, tym więcej osoby i grupy ludz-
kie unikają ślepej samowoli i starają się dostosowywać do obiektywnych
norm moralności.

Stworzenie człowieka jest ukoronowaniem dzieła stworzenia. Stworzo-

ny na obraz Boga człowiek może prowadzić dialog ze swoim Stwórcą i czy-
nić sobie ziemię poddaną. W ten sposób człowiek jest uosobieniem Bożej
obecności w świecie.

3. Metody i środki dydaktyczne

„skojarzenia”
praca z tekstem
refleksja
teksty biblijne
prezent z wypisanymi imionami uczniów
plakat z kulą ziemską

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, w: Sobór

Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

Bóg, człowiek, świat, Ilustrowana encyklopedia dla młodzieży, Katowice 1991.
Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
W. Granat, Bóg Stwórca, Aniołowie – Człowiek, Lublin 1961.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

32. Człowiek w dziele stworzenia

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Szukamy skojarzeń na temat pojęcia: „człowiek”.

B. Rozwinięcie

Ukazujemy biblijną prawdę o człowieku.

C. Zakończenie

Zastanawiamy się nad niepowtarzalnością człowieka.

2. Katecheza

A. Wstęp

Opowiadamy dowcip o tym, jak może być postrzegany człowiek.
Dwóch chłopców rozmawia w drodze do szkoły.
– Słyszałem, że masz małą siostrę?
– Tak, ma dopiero półtora roku.
– To ci mały człowieczek!
– Ona nie jest człowiekiem, ona jest obowiązkiem. Ile razy chcę wyjść

na podwórko, słyszę:

– Nie możesz teraz wyjść, masz obowiązek opiekować się siostrą!
Stawiamy pytanie: Z czym jeszcze kojarzy nam się człowiek?
Uczniowie w zeszytach zapisują pionowo wyraz: człowiek i uzupełnia-

ją go skojarzeniami:

Z
Ł

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Przykłady skojarzeń:
Ciało
Zmysły
Ładny (uroda)
Odwaga
Wiedza
Inteligencja
Emocje
Kocha

Uczniowie prezentują swoją pracę. Podsumowując, zwracamy uwagę na

różnorodność spostrzeżeń związanych z człowiekiem. Podkreślamy, że świad-
czy to o tym, że człowiek jest w świecie istotą wyjątkową, w stosunku do której
posługujemy się określeniem „ktoś”, a nie „coś”. Stawiamy problem kateche-
zy: Co świadczy o wyjątkowości człowieka w świecie?

B. Rozwinięcie

Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje jeden z poniższych tekstów.

Zadaniem uczniów jest zaznaczenie w tekście kolorem słów, które określa-
ją człowieka w dziele stworzenia i odkrycie ich znaczenia.

A wreszcie rzekł Bóg: „Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam.

Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem,
nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi!” Stworzył więc
Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył: stworzył mężczy-
znę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: „Bądźcie płodni
i rozmnażajcie się, abyście zaludnili ziemię i uczynili ją sobie poddaną; abyście
panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi
zwierzętami pełzającymi po ziemi” (Rdz 1, 26-28).

Potem Pan Bóg rzekł: „Nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam; uczynię

mu zatem odpowiednią dla niego pomoc”. Ulepiwszy z gleby wszelkie zwie-
rzęta lądowe i wszelkie ptaki powietrzne, Pan Bóg przyprowadził je do
mężczyzny, aby przekonać się, jaką on da im nazwę. Każde jednak zwierzę,
które określił mężczyzna, otrzymało nazwę istota żywa. I tak mężczyzna dał
nazwy wszelkiemu bydłu, ptakom powietrznym i wszelkiemu zwierzęciu
polnemu, ale nie znalazła się pomoc odpowiednia dla mężczyzny. Wtedy to

32. Człowiek w dziele stworzenia

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Pan sprawił, że mężczyzna pogrążył się w głębokim śnie, i gdy spał, wyjął
jedno z jego żeber, a miejsce to zapełnił ciałem. Po czym Pan Bóg z żebra,
które wyjął z mężczyzny, zbudował niewiastę. A gdy ją przyprowadził do męż-
czyzny, mężczyzna powiedział: „Ta dopiero jest kością z moich kości i ciałem
z mego ciała! Ta będzie się zwała niewiastą, bo ta z mężczyzny została wzię-
ta” (Rdz 2, 18-23).

Wtedy to Pan Bóg ulepił człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza

tchnienie życia, wskutek czego stał się człowiek istotą żywą (Rdz 2, 7).

W trakcie prezentacji wyników poszczególnych grup zapisujemy je,

tworząc tabelę:

Wyjaśniamy, że na podstawie tekstów biblijnych możemy stwierdzić, iż

człowiek został stworzony na obraz Boga, a więc jest istotą wyjątkową, która
jako jedyna jest obrazem Boga w świecie. Podobieństwo to nie dotyczy sfery
fizycznej, bo Bóg jest bytem duchowym. Człowiek otrzymuje od Boga
„tchnienie życia” – po prostu cud życia. To tchnienie czyni go podobnym
do Boga, gdyż jest duchowym pierwiastkiem, który nazywamy duszą. Du-
sza stanowi o tym, kim jest człowiek. Poprzez nią człowiek został obdarzo-
ny przymiotami samego Boga: rozumem i wolną wolą, a nawet nieśmiertel-
nością duszy. Został też wyposażony w sumienie, które uzdalnia go do roz-

V. Słowa wiary i nadziei

Słowa Pisma
Świętego

Rdz 1, 26-27

Rdz 1, 26

Rdz 1, 27

Rdz 1, 28

Rdz 1, 26. 28

Rdz 2, 18

Rdz 2, 21-23

Rdz 2, 7

Znaczenie słów

Bóg jest Stwórcą człowieka.

Człowiek jest stworzony na obraz i podobieństwo Boga.

Bóg stworzył człowieka jako mężczyznę i kobietę.

Bóg powołał mężczyznę i kobietę do udziału w dziele stworzenia, wzy-

wając ich, by byli płodni.

Zadaniem człowieka jest odpowiedzialność za darowany mu przez Boga

świat.

Człowiek jest istotą społeczną: nie powinien być sam.

Mężczyzna i kobieta są wobec siebie równi.

Człowiek jest związany ze światem przyrody.

Człowiek posiada w sobie „tchnienie” Boże, jest też istotą duchową.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

poznawania głosu Boga i rozróżniania dobra i zła, czyli do ponoszenia od-
powiedzialności za swe czyny. Dusza sprawia, że ciało człowieka zostaje
uduchowione i posiada godność. Zwracamy uwagę, że teoria ewolucji nie
stoi w sprzeczności z nauką Kościoła. Zwrot „ulepienie człowieka z gliny”
wskazuje na jego związek ze światem przyrody. Człowiek został stworzony
do pracy, lecz praca ta nie jest ciężarem, ale powołaniem i ma służyć przede
wszystkim jemu samemu. Człowiek nadaje imiona zwierzętom – jakby
„uczestniczy” w stwórczej mocy Boga. Oznacza to, że je zna, panuje nad nimi
i przejmuje za nie odpowiedzialność. Bóg stworzył człowieka jako mężczy-
znę i kobietę, równych sobie.

C. Zakończenie

Posyłamy po klasie ładnie zapakowaną paczkę – prezent. Prosimy, by

uczniowie spróbowali odgadnąć jej zawartość. Następnie otwieramy pacz-
kę. Jej zawartością są ruloniki z imionami wszystkich osób w klasie. Każ-
dy wyciąga karteczkę, rozwija i przyczepia do tablicy lub plakatu z nama-
lowaną kulą ziemską podtrzymywaną przez dłonie. Następnie prosimy
uczniów o interpretację utworzonego w ten sposób obrazu. W podsumowa-
niu podkreślamy, że każdy z nas, chociaż pochodzi z tej samej materii co inni,
jest jedyny i niepowtarzalny, co świadczy o wielkości Boga, którego każdy
człowiek jest obrazem.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Człowiek w dziele stworzenia

Zapis stanowi tabela będąca wynikiem pracy na lekcji.

4. Praca domowa

Uzasadnij wybór ilustracji rozpoczynającej tekst jednostki w podręczniku.

32. Człowiek w dziele stworzenia

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

33. SKĄD ZŁO W STWORZONYM PRZEZ BOGA

DOBRYM ŚWIECIE?

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Wyjaśnienie, że przyczyną istnienia w świecie zła jest grzech. Budzenie

nadziei na zwycięstwo dobra.

2. Treść orędzia zbawczego

Bóg, stwarzając człowieka jako istotę rozumną i wolną, dał mu pewne

normy postępowania. Wydając zakaz dotyczący spożywania owocu z drze-
wa poznania dobra i zła, postawił mu wymagania moralne i uczynił istotą
etyczną.

Człowiek jednak nie posłuchał Boga i sam chciał decydować o tym, co

dobre i złe. Zamiast uznać swoją zależność od Boga, stał się Jego rywalem.
Poznawszy Boga, nie oddał Mu czci jako Bogu, lecz zaćmione zostało jego
bezrozumne serce i służył raczej stworzeniu niż Stworzycielowi. To, co wie-
my dzięki Bożemu Objawieniu, zgodne jest z doświadczeniem. Człowiek
bowiem, wglądając w swoje serce dostrzega, że jest skłonny także do złego
i pogrążony w wielorakim złu, które nie może pochodzić od dobrego Stwór-
cy. Wzbraniając się często przed uznaniem Boga za swój początek, burzy
należy stosunek do swego celu ostatecznego, a także całe swoje uporządko-
wane nastawienie czy to w stosunku do siebie samego, czy do innych ludzi
i wszystkich rzeczy stworzonych. Dlatego człowiek jest wewnętrznie rozdarty.
Z tego też powodu całe życie ludzi, czy to jednostkowe, czy zbiorowe, przed-

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

stawia się jako walka, i to walka dramatyczna między dobrem i złem, między
światłem i ciemnością. Co więcej, człowiek odkrywa, że jest niezdolny zwal-
czać skutecznie o własnych siłach napaści zła, tak że każdy czuje się jakby
skrępowany łańcuchami. Ale sam Pan przyszedł, aby człowieka uwolnić
i umocnić, odnawiając go wewnętrznie i wyrzucając precz księcia tego świata
(J 12, 31), który trzymał człowieka w niewoli grzechu. Grzech pomniejsza
człowieka, odwodząc go od osiągnięcia jego własnej pełni.

Kościół, opierając się na Bożym Objawieniu wierzy także, że Bóg po-

wołał do istnienia – obok ludzi – również istoty duchowe, rozumne i posia-
dające wolną wolę – aniołów. Aniołowie są stworzeniami osobowymi i nie-
śmiertelnymi, które przewyższają swą doskonałością wszystkie stworzenia
widzialne. Zajmują one miejsce pośrednie pomiędzy ludźmi i Bogiem. Zo-
stały zaproszone przez Boga do przyjaźni z Nim i do udziału w Jego chwa-
le. Część aniołów zbuntowała się przeciw Bogu, korzystając ze swojej
wolnej woli i w ten sposób pojawiły się duchy złe. Dobrzy aniołowie w spo-
sób wolny i świadomy wybrali Boga i tak jak ludzie uczestniczą w łaskach
wysłużonych śmiercią Chrystusa.

W ten sposób grzech – a z nim całe zło – wtargnął w życie ludzi i świa-

ta. Człowiek natychmiast odczuł jego skutki, przeraził się, zawstydził, ukrył
przed Bogiem w ogrodzie i poznał nagą prawdę o sobie. Tak została znisz-
czona harmonia między duchem i ciałem, człowiek stał się wewnętrznie
rozdarty. Zakłócone zostało również współżycie między ludźmi, podobnie
jak harmonia między człowiekiem i światem, niebem i ziemią. Grzech do-
tknął wszystkie stworzenia, pozostawiając w każdym skłonność do zła.
W świetle tego Objawienia znajduje swoje ostateczne wyjaśnienie zarazem
wzniosłe powołanie, jak i głęboka nędza, których człowiek doświadcza.

3. Metody i środki dydaktyczne

audycja
„papierek lakmusowy”
refleksja
nagranie wiadomości
tekst biblijny
kredki

33. Skąd zło w stworzonym przez Boga dobrym świecie?

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, w: Sobór

Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
Bóg, człowiek, świat, Ilustrowana encyklopedia dla młodzieży, Katowice 1991.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
W. Granat, Bóg Stwórca, Aniołowie – Człowiek, Lublin 1961.
P. Lenartowicz, Wprowadzenie do zagadnień filozoficznych, Kraków 1979.
M. Heller, J. Życiński, Nieuniknione pytania, Tarnów 1995.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Odkrywamy różne formy istnienia zła w świecie.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy, że przyczyną zła jest grzech.

C. Zakończenie

Ukazujemy, że człowiek nie jest bezsilny wobec zła.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy odtworzeniem fragmentu wiadomości radiowych. Zasta-

nawiamy się, jakiego rodzaju informacji jest najwięcej w wiadomościach
radiowych czy telewizyjnych. Stawiamy problem katechezy: Skąd w świe-
cie, który Bóg stworzył jako dobry, jest tyle zła?

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

B. Rozwinięcie

Wypisujemy na tablicy teksty: Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię

(Rdz 1, 1); Aniołów, którzy nie zachowali swojej godności, ale opuścili wła-
sne mieszkanie, [Bóg] zatrzymał w ciemnościach na sąd (Jud 6), i przepro-
wadzamy krótką analizę wyjaśniając, że określenia: niebo i ziemia wprowa-
dzają rozgraniczenie, które dotyczy świata materialnego (ziemia) i niema-
terialnego (niebo). Nie chodzi tu o atmosferę ziemską, ale o wszystko, co
dotyczy świata niematerialnego. Bóg jest stwórcą nie tylko człowieka, ale
i istot niematerialnych, jakimi są aniołowie. Oni również zostali obdarzeni
rozumem i wolną wolą, a także nieśmiertelnością. Szukając odpowiedzi na
pytanie o to, skąd się wzięło zło, Kościół przywołuje opowiadanie o upad-
ku aniołów, który polegał na całkowitym odrzuceniu Boga i Jego królestwa.
Upadłego anioła nazywamy szatanem – to on wciągnął człowieka w swoje
wrogie wobec Boga zamiary.

Dzielimy klasę na grupy. Pracujemy metodą papierka lakmusowego.

Każda grupa otrzymuje tekst biblijny Rdz 3, 1-24, kredkę i jedno z zadań:

podkreśl niebieskim kolorem wszystkie słowa odnoszące się do Boga;
podkreśl kolorem zielonym słowa odnoszące się do człowieka;
podkreśl kolorem czerwonym słowa odnoszące się do szatana;

Podsumowujemy pracę w grupach, tworząc na tablicy tabelę:

Adam i Ewa przed grzechem pierworodnym

Adam i Ewa po utracie łaski uświęcającej

Wyjaśniamy, że Bóg stworzył świat dobrym i tylko dobrym, nie było

najmniejszych pierwiastków zła. Zło jest dziełem stworzonych przez Boga
istot rozumnych, które odrzuciły Boga jako źródło miłości i sensu. Zło po-
lega właśnie na grzechu. Grzech jest istotą zła. Grzech nie musiał i nie po-
winien się zdarzyć. Jest dziełem istot kochanych i powołanych do miłości.

33. Skąd zło w stworzonym przez Boga dobrym świecie?

– kochają się i rozumieją
– nie patrzą na siebie w sposób grzeszny
– żyją w przyjaźni z Bogiem
– dzielą się
– żyją w harmonii z przyrodą

– tracą bliskość Boga
– odwracają się od Boga
– są skłóceni ze sobą
– widzą w sobie zło
– muszą ciężko pracować
– cierpią i doświadczają śmierci
– przyroda stanowi dla nich zagrożenie

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Dobro jest materiałem, na którym żeruje zło. Zło potrzebuje dobra jako
podłoża, by zaistnieć. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że zło to
dobro wypaczone.

C. Zakończenie

Podkreślamy, że grzech pierwszych ludzi, nazwany grzechem pierworod-

nym, dotknął głęboko ludzką naturę i jest przekazywany kolejnym pokole-
niom wraz z narodzinami. Jednak analizowany przez nas tekst zawiera pro-
toewangelię, czyli daje nadzieję, że Bóg nie pozostawia człowieka samemu
sobie w walce ze złem. Zesłał na świat Syna, aby przywrócił człowiekowi
jego godność, na nowo przyprowadził do Boga i pokazał, jak pokonać zło.
Polecamy wybranemu uczniowi, aby przeczytał tekst Rz 5, 17-19.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Skąd zło w stworzonym przez Boga dobrym świecie?

Zapis stanowi tworzona wspólnie tabela.

4. Praca domowa

Pomódl się modlitwą z podręcznika o odwagę w przeciwstawianiu się złu.

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

34. OD ZŁA MOŻE WYZWOLIĆ...

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Wyjaśnienie prawdy, iż od zła może wyzwolić tyko Bóg. Kształtowanie

postawy wdzięczności za uzdolnienie do czynienia dobra.

2. Treść orędzia zbawczego

Bóg nie opuścił grzesznego człowieka. Mówiąc do węża, który na świat

sprowadził śmierć: Wprowadzam nieprzyjaźń między ciebie i niewiastę, po-
między potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty
zmiażdżysz mu piętę (Rdz 3, 15), zapowiedział, że zło zostanie pokonane. Od
tej chwili rozpoczęła się historia zbawienia, proces wyzwalania człowieka
z niewoli grzechu. Jest to pierwsza ewangelia o zbawieniu, w której niewy-
czerpany w swym wychodzeniu do człowieka Bóg, ogłasza człowiekowi
dobrą nowinę. Bóg mimo grzechu człowieka nie zmienia swego planu po-
wziętego przed założeniem świata i zmierzającego do zbawienia ludzi, lecz
daje człowiekowi nadzieję. Wiąże się ona z ustanowieniem nieprzyjaźni
między wężem a ludzkością, a tym samym wzywa do podjęcia walki ze złem.
W walce tej przewodzić będzie Jezus Chrystus – Nowy Adam, który swoją
śmiercią i zmartwychwstaniem odkupi grzech pierwszego człowieka – Ada-
ma. W ten sposób Biblia opowiada historię człowieka, który grzeszy, i Bo-
ga, który wspaniałomyślnie przebacza.

Tajemnica człowieka wyjaśnia się najpełniej w tajemnicy Słowa Wcielo-

nego. Albowiem Adam, pierwszy człowiek, był figurą przyszłego, mianowi-

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

cie Chrystusa Pana. Chrystus, Nowy Adam, już w samym objawieniu tajem-
nicy Ojca i Jego miłości objawia pełnię człowieczeństwa samemu człowie-
kowi i ukazuje mu najwyższe jego powołanie. Nic więc dziwnego, że w Nim
wyżej wspomniane prawdy znajdują swe źródło i dosięgają szczytu.

Ten, który jest obrazem Boga niewidzialnego (Kol 1, 15), jest człowie-

kiem doskonałym, który przywrócił synom Adama podobieństwo Boże,
zniekształcone od czasu pierwszego grzechu. Skoro w Nim przybrana na-
tura nie uległa zniszczeniu, tym samym została ona wyniesiona również
w nas do wysokiej godności. Albowiem On, Syn Boży, przez Wcielenie
swoje zjednoczył się jakoś z każdym człowiekiem. Ludzkimi rękoma pra-
cował, ludzkim myślał umysłem, ludzką działał wolą, ludzkim sercem ko-
chał, urodzony z Maryi Dziewicy, stał się prawdziwie jednym z nas, we
wszystkim do nas podobny oprócz grzechu.

Niewinny Baranek krwią swoją dobrowolnie wylaną wysłużył nam ży-

cie i w Nim Bóg pojednał nas ze sobą i między nami samymi oraz wyrwał
z niewoli szatana i grzechu, tak że każdy z nas może wraz z Apostołem po-
wiedzieć: Syn Boży umiłował mnie i wydał siebie samego za mnie (Ga 2, 20).
Cierpiąc za nas nie tylko dał przykład, byśmy szli w Jego ślady, lecz i otwo-
rzył nam nową drogę, którą jeśli idziemy, życie i śmierć doznają uświęce-
nia i nabierają nowego sensu.

Chrześcijanin zaś stawszy się podobnym do obrazu Syna, który jest Pier-

worodnym między wielu braćmi, otrzymuje pierwociny Ducha (Rz 8, 23),
które czynią go zdolnym do wypełniania nowego prawa miłości. Przez tego
Ducha, będącego zadatkiem dziedzictwa (Ef 1, 14), cały człowiek wewnętrz-
nie się odnawia aż do odkupienia ciała (Rz 8, 23), bo jeśli Duch tego, który
wzbudził z martwych Jezusa, przebywa w nas, to Ten, który z martwych wzbu-
dził Jezusa Chrystusa, ożywi śmiertelne ciała wasze Duchem swym w was
przebywającym (Rz 8, 11). Chrześcijanina przynagla z pewnością potrzeba
i obowiązek walki ze złem wśród wielu utrapień, nie wyłączając śmierci, lecz
włączony w tajemnicę paschalną, upodobniony do śmierci Chrystusa, po-
dąży umocniony nadzieją ku zmartwychwstaniu.

Dotyczy to nie tylko wiernych chrześcijan, ale także wszystkich ludzi

dobrej woli, w których sercu działa w sposób niewidzialny łaska. Skoro
bowiem za wszystkich umarł Chrystus i skoro ostateczne powołanie czło-
wieka jest rzeczywiście jedno, mianowicie boskie, to musimy uznać, że Duch
Święty wszystkim ofiaruje możliwość dojścia w sposób Bogu wiadomy do
uczestnictwa w tej paschalnej tajemnicy.

Taka i tak wielka jest tajemnica człowieka, która zajaśniała wierzącym przez

Objawienie chrześcijańskie. Przez Chrystusa więc i w Chrystusie rozjaśnia się

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

zagadka cierpienia i śmierci, która przygniata nas poza Jego Ewangelią. Chry-
stus zmartwychwstał zwyciężając śmierć swoją śmiercią i obdarzył nas życiem,
byśmy jako synowie w Synu wołali w Duchu: Abba, Ojcze!

3. Metody i środki dydaktyczne

pogadanka
praca z tekstem
tekst komentarza

4. Literatura pomocnicza

Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, w: Sobór

Watykański II, Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 1967.

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
W. Granat, Bóg Stwórca, Aniołowie – Człowiek, Lublin 1961.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Wyjaśniamy znaczenie antropomorfizmu w literaturze.

B. Rozwinięcie

Interpretujemy obrazy z protoewangelii.

C. Zakończenie

Dziękujemy za nadzieję wyzwolenia od zła.

34. Od zła może wyzwolić...

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

2. Katecheza

A. Wstęp

Prosimy, by uczniowie przeczytali z podręcznika wyjaśnienie pojęcia:

antropomorfizm i podali znane im z literatury przykłady posługiwania się
tą formą wyrazu. Zastanawiamy się, jaką rolę odgrywają antropomorficzne
obrazy w literaturze. Zwracamy uwagę, że ta forma wyrazu ułatwia przeka-
zanie istotnego przesłania, pozwala lepiej zrozumieć sens przekazywanych
treści. Stawiamy problem katechezy: Jakie znaczenie ma antropomorficz-
ny obraz zastosowany w protoewangelii?

B. Rozwinięcie

W pracy z partnerem uczniowie wypisują z Rdz 3, 14-15 obrazy i na

podstawie komentarza dokonują ich interpretacji. Powinni wskazać i wyja-
śnić następujące obrazy: wąż, czołganie się na brzuchu, spożywanie prochu,
zmiażdżenie głowy, zmiażdżenie pięty.

„Wąż zostaje natychmiast przeklęty, bowiem jego wina nie ulega wąt-

pliwości, a jego istota zostaje tym samym oceniona jako całkowicie zła
i przewrotna. Przekleństwo spada zatem nie na węża, lecz na kusiciela i je-
go demoniczną siłę symbolizowaną obrazem tego gada. Czołganie się na
brzuchu i lizanie prochu było na Wschodzie wyrazem głębokiego upokorze-
nia i pogardy. Wrogość oszukanej kobiety wobec węża – szatana trwać bę-
dzie nadal u jej potomstwa. Będzie to nawet coś więcej: otwarta jawna walka
na śmierć i życie, odpowiadająca starowschodniej zemście rodowej. Prze-
gra ją wąż, który potrafi zadawać tylko mniej groźne ciosy, raniąc piętę. Zwy-
cięzcą ma być potomstwo kobiety, czyli cały przyszły rodzaj ludzki. Wła-
ściwym pogromcą węża – szatana będzie Mesjasz, toteż zapowiedź wiersza
15 trzeba uznać za pierwsze, jeszcze bardzo ogólnikowo ujęte, proroctwo
mesjańskie. Słuszne jest nazywanie go Protoewangelią, czyli pierwszą ra-
dosną wieścią o Mesjaszu” (Biblia Poznańska, komentarz do Rdz 3, 14-15).

W podsumowaniu wyjaśniamy, że człowiek może uwolnić się od niebez-

pieczeństw spowodowanych istniejącym w świecie złem przez uznanie, że
takiego wyzwolenia może dokonać jedynie Pan Bóg. Niewierność człowie-
ka spotkała się ze strony Pana Boga z obietnicą przyszłego zwycięstwa czło-
wieka nad szatanem i złem. W czasach chrześcijańskich została ona obja-

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

wiona w osobie Nowego Adama – Jezusa Chrystusa, który swoim posłuszeń-
stwem okazanym Bogu aż po śmierć na krzyżu i zmartwychwstanie wyzwolił
człowieka z niewoli zła.

C. Zakończenie

Zwracamy uwagę, że człowiek, chociaż ciągle odczuwa skłonność do zła,

to w łączności z Chrystusem może je przezwyciężyć. Na chrzcie świętym
zostaliśmy obdarowani i uzdolnieni do czynienia dobra. Za tę możliwość wy-
rażamy Bogu wdzięczność modlitwą z podręcznika.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Od zła może wyzwolić...

Treścią zapisu jest wynik pracy z partnerem.

4. Praca domowa

Dokończ temat dzisiejszej katechezy: „Od zła może wyzwolić…”

34. Od zła może wyzwolić...

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

35. WYJDŹ Z TWOJEJ ZIEMI RODZINNEJ

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie posłuszeństwa i zaufania Bogu jako podstawy podejmowania

decyzji przez ochrzczonych. Zachęta do coraz większego posłuszeństwa
Bogu.

2. Treść orędzia zbawczego

Biblia przekazuje człowiekowi liczne świadectwa wiary w Boga, obec-

nego w ludzkiej historii. Znamiennym przykładem takiego świadectwa jest
życie i historia Abrahama.

Abram, później nazwany Abrahamem, był synem Teracha i wraz z nim

przywędrował z Ur do Charanu. Po śmierci ojca otrzymał nakaz Boży i zwią-
zaną z nim obietnicę (por. Rdz 12, 1-3).

Bóg wybrał Abrahama i prowadził go swoimi drogami. Złożył mu obiet-

nice, które po ludzku wydawały się niemożliwe do zrealizowania – zgod-
nie z nimi ten, który prowadził koczowniczy, wędrowny tryb życia, miał
otrzymać w posiadanie kraj, a jako starzec i mąż niemłodej i niepłodnej Sary
miał cieszyć się licznym potomstwem. Nie mając żadnych uprzednich za-
sług, został wybrany przez Boga, któremu okazał wiarę i posłuszeństwo. Po-
znawszy jedynego Boga i usłyszawszy Jego głos udał się w nieznaną dro-
gę, stając się tym samym człowiekiem zawierzenia.

Wiara Abrahama była jednak stopniowo oczyszczana i umacniana przez

cierpienie. Doczekawszy się w końcu upragnionego syna Izaaka, na którym

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

spoczywała Boża obietnica (por. Rdz 22, 1n), Abraham otrzymał polecenie
oddania go w ofierze (por. Rdz 22, 16). W swej pokorze, choć z bólem ser-
ca, gotów był to uczynić. Bóg jednak widząc wiarę i oddanie Abrahama,
ocalił Izaaka, okazując jednocześnie, że Jego plany mają na celu życie, a nie
śmierć. Ofiara Izaaka to wydarzenie prorocze (por. Hbr 11, 19; 2, 14-17; Rz
8, 32), które wypełni się dopiero w Jezusie Chrystusie. Abraham jednak
ukazuje człowiekowi, na czym polega wiara w Boga, czego dotyczy i jak
powinna wyglądać jego więź z Bogiem. Mimo że jego wiara jest ciągle wy-
stawiana na próbę, Abraham pokazuje, jak należy ją przetrwać i mimo trud-
ności pozostać wiernym Bogu.

Wierność Abrahama prowadzi do potwierdzenia obietnicy (por. Rdz 22,

16n), której realizacja dokonuje się na jego oczach, gdyż – jak mówi Biblia
– zestarzał się i doszedł do podeszłego wieku, a Bóg mu we wszystkim błogo-
sławił (Rdz 24, 1). Przymierze zawarte przez Boga z Abrahamem było mo-
delem religijnej relacji między Bogiem a ludźmi. Bóg zapewniał Abrahama,
że będzie ojcem licznego narodu, otrzyma na własność kraj i posiądzie Boże
błogosławieństwo.

Obietnice odnoszące się do Abrahama dotyczą także jego potomstwa (por.

Rdz 13, 15; 17, 7n) w formie określonej wolą samego Boga, który ustanowi
przymierze z Izaakiem i Jakubem (por. Rdz 17, 15-22; 21, 8-14; 27; Rz 9).
Jednak prawdziwym potomkiem Abrahama jest Jezus Chrystus, syn Abra-
hama (por. Mt 1, 1), który jest jednocześnie większy niż Abraham (por J 8,
53) i jest spadkobiercą danej patriarsze obietnicy. On jest potomkiem w naj-
właściwszym tego słowa znaczeniu: Otóż to właśnie Abrahamowi i jego
potomstwu dano obietnice. I nie mówi [Pismo]: „i potomkom”, co wskazy-
wałoby na wielu, ale [wskazano] na jednego: i potomkowi twojemu, którym
jest Chrystus (Ga 3, 16). Wypełniając obietnice Boga, Jezus głosi uniwersa-
lizm zbawienia, bo każdy, kto wierzy w Chrystusa, może już uczestniczyć
w obietnicach danych Abrahamowi, bez względu na swe pochodzenie. Wiara
czyni wszystkich duchowymi potomkami Abrahama, który „wychodząc
ze swojej ziemi rodzinnej i z domu swego ojca” stał się ojcem wszystkich
wierzących (por. Rz 4, 11b): Wszyscy bowiem jesteście kimś jednym w Chry-
stusie Jezusie. Jeżeli zaś należycie do Chrystusa, to jesteście też potomstwem
Abrahama i zgodnie z obietnicą – dziedzicami (Ga 3, 28-29).

35. Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

inscenizacja
analiza postaci
aktualizowanie tekstów biblijnych
schemat tabeli

4. Literatura pomocnicza

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A . Wstęp

Ukazujemy znaczenie posłuszeństwa, współpracy i zaufania wobec dru-

giej osoby.

B. Rozwinięcie

Wyjaśniamy, że o naszych wyborach powinno decydować posłuszeństwo

i zaufanie Bogu.

C. Zakończenie

Poszukiwanie możliwości okazywania posłuszeństwa i zaufania Bogu.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy ćwiczeniem: wybieramy dwóch ochotników, jeden sta-

je za drugim, tworząc w ten sposób pociąg. Pierwszemu, będącemu „loko-
motywą”, zawiązujemy oczy; drugi, który jest „maszynistą”, ma za zadanie

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

bez pomocy słów, trzymając pierwszego za ramiona z różną prędkością pro-
wadzić go w różne części sali. Ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie, za każ-
dym razem w ćwiczeniu biorą udział inni uczniowie. Następnie omawiamy
ćwiczenie, zwracając szczególną uwagę na odczucia prowadzonego po
omacku ucznia.

Podkreślamy, że każdego dnia stajemy w naszym życiu przed koniecz-

nością wyborów i podejmowania decyzji. Czasami jest to bardzo łatwe, in-
nym razem sprawia wiele trudności. Stawiamy problem katechezy: Co po-
winno leżeć u podstaw podejmowanych przez nas decyzji?

B. Rozwinięcie

Na podstawie tekstu (Rdz 12, 1-4a) uczniowie, pracując w grupach, do-

konują analizy postaci Abrahama. Pomocą może służyć schemat:

35. Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej

PROBLEM

ABRAHAM

Co obiecuje Pan Bóg?

Główna myśl tekstu

Co robi bohater tekstu?

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Wypełniony schemat może wyglądać następująco:

V. Słowa wiary i nadziei

PROBLEM

Ma opuścić swoją ziemię i dom

ABRAHAM

Co obiecuje Pan Bóg?

–

uczyni go wielkim narodem;

–

będzie mu błogosławił;

–

rozsławi jego imię;

–

będzie błogosławił tym, którzy mu błogosławią;

–

będzie złorzeczył tym, którzy mu złorzeczą;

–

przez Abrahama będą otrzymywały błogosławieństwo ludy

całej ziemi.

Główna myśl tekstu

Przyjaźń i miłość Boga domaga się zmiany dotychczasowego spo-
sobu życia. Oznacza to posłuszeństwo i zaufanie Bogu.

Co robi bohater tekstu?

– wychodzi z ziemi rodzinnej;
– słucha polecenia Boga;
– udaje się w drogę.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

C. Zakończenie

Prosimy, by uczniowie zaktualizowali tekst biblijny wyjaśniając, co dla

nich znaczy Boże polecenie: „wyjdź”. Odczytujemy niektóre wypowiedzi.
Zwracamy uwagę, że człowiek ochrzczony powinien się kierować w swych
decyzjach posłuszeństwem i zaufaniem wobec Boga.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej

Zapis stanowi notatka przygotowana na podstawie schematu i aktualiza-

cja tekstu biblijnego.

4. Praca domowa

Zastanów się, co powinieneś zmienić w dotychczasowym sposobie ży-

cia, by okazać Bogu posłuszeństwo i zaufanie?

35. Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

36. WYPROWADŹ MÓJ LUD Z EGIPTU

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie wyzwalającego działania Boga w historii i sakramentach.

2. Treść orędzia zbawczego

Bóg nie opuścił potomków Abrahama, którym złożył obietnice. Chce

wyzwolić ich z niewoli i jest wrażliwy na ich krzywdę. Kolejny wybraniec
Boży – Mojżesz otrzymał nakaz wyprowadzenia Izraelitów z niewoli egip-
skiej.

Mojżesz to natchniony pasterz, którym Bóg posługuje się – jak narzę-

dziem – objawiając swoją wolę. Bóg działa, a Mojżesz poucza Izraelitów
o Bożych planach. Mojżesz jest aktywny, interweniuje przez nauczanie oraz
cudowną i dramatyczną działalność. Jest prorokiem, pośrednikiem i nauczy-
cielem. Jego pośrednictwo wiąże się z cierpieniem i powstrzymuje gniew
Boga. Przez 40 dni Mojżesz trwa przed Bogiem, nic nie jedząc i nie pijąc –
w ten sposób okazuje swe oddanie Bogu, z którym prowadzi dialog. Mimo
tego pozostaje człowiekiem pełnym słabości – to one sprawiają, że nie bę-
dzie mu dane wejść do Ziemi Obiecanej.

Powołanie Mojżesza przez Boga ma miejsce w trudnym momencie hi-

storii Narodu Wybranego, który był uciskany w niewoli egipskiej, podległy
ciężkim i okrutnym rządom faraona.

Mojżesz, pochodzący z pokolenia Lewiego, wychowywał się na dworze

faraona, gdzie otrzymał staranne wykształcenie. Wkrótce jednak, stając

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

w obronie ciemiężonych rodaków, naraził się na gniew władcy i musiał ucie-
kać do ziemi Madian, gdzie na pustyni, w samotności przygotowywał się do
wielkiego zadania, które miał wykonać. Podczas modlitwy spotkał się z Bo-
giem Abrahama, Izaaka, i Jakuba (por. Wj 3, 6), który objawiając się w krza-
ku gorejącym, powołał go do specjalnego zadania. Mojżesz poznał imię
Boga, który objawił się jako «JESTEM, KTÓRY JESTEM» (Wj 3, 14),
i otrzymał nakaz udania się do Egiptu i wyprowadzenia Izraelitów z niewoli.

Bóg, który objawił się Mojżeszowi, jest Bogiem działającym i tak przed-

stawia się Mojżeszowi. Okazuje swą potęgę i za pośrednictwem Mojżesza
wyprowadza Izraelitów z niewoli. Jest ostoją i oparciem dla ludzi, ich wspo-
możycielem. Nie jest Bogiem transcendentnym i tajemniczym, lecz Tym,
który działa i objawia swoje istnienie w historii – któremu nieobojętny jest
los ciemiężonego ludu.

Mojżesz ukazywany jest jako prorok niemający sobie równego (por. Pwt

34, 10n). Przez niego Bóg uwolnił swój lud, z którym zawarł przymierze (por.
Wj 24, 8) i któremu objawił Prawo (por. Wj 24, 3; 34, 27). Jest jedynym
człowiekiem, któremu Nowy Testament nadaje – obok Jezusa – tytuł pośred-
nika. Tak jak Mojżesz przedstawił ludowi Boga, który zbawia i wyprowa-
dza z niewoli egipskiej, tak Jezus – Nowy Mojżesz, wyprowadza ludzi z nie-
woli grzechu, przynosząc każdemu zbawienie. Prawo zostało dane ludowi
przez Mojżesza, natomiast łaska i prawda przyszły na świat przez Jezusa
Chrystusa (por. J 1, 17). Do ludu Mojżesza zostali przyłączeni ci wszyscy,
którzy byli ochrzczeni w [imię] Mojżesza, w obłoku i w morzu; wszyscy też
spożywali ten sam pokarm duchowy i pili ten sam duchowy napój. Pili zaś
z towarzyszącej im duchowej skały, a ta skała – to był Chrystus (1 Kor 10,
2-4). Mojżesz jest więc typem Chrystusa, Pośrednika nowego i lepszego
Przymierza (por. Hbr 8, 6; 9, 14n), Zbawiciela uwalniającego od grzechu
tych, którzy zostali ochrzczeni w imię Jego (por. Dz 2, 28; 5, 31). Jezus jako
Nowy Mojżesz wyzwala ludzi z ich największej niewoli, jaką jest grzech,
ukazując tym samym łaskę i wierność Boga Jedynego.

3. Metody i środki dydaktyczne

„fotosymbole”
„synektyka”
praca z tekstem
pogadanka

36. Wyprowadź mój lud z Egiptu

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

4. Literatura pomocnicza

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A . Wstęp

Ukazujemy różne rozumienie pojęcia: „niewola”.

B. Rozwinięcie

Odkrywamy działanie Boga na rzecz wyzwolenia człowieka.

C. Zakończenie

Szukamy form obecności Boga wśród swojego ludu.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy pracą z fotosymbolami. Każdy z uczniów wybiera jeden

ze znajdujących się na stole obrazów, który kojarzy mu się z pojęciem: nie-
wola, zniewolenie. Uczniowie uzasadniają dokonany wybór. Zwracamy
uwagę, że w zależności od epoki, spotykamy się z różnymi formami znie-
wolenia i ucisku. Wskazujemy, że w Piśmie Świętym takim uosobieniem,
symbolem niewoli, wrogiej potęgi i ucisku był Egipt. W tym kontekście
stawiamy problem katechezy: Kto może wyzwolić człowieka z sytuacji,
która wydaje się być bez wyjścia?

B. Rozwinięcie

Metodą synektyki szukamy zależności między Egiptem i naszym życiem.

Znalezione porównania mogą wyglądać następująco:

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

EGIPT

NASZE ŻYCIE

Niewola

Grzech

Ciężka praca

Codzienne obowiązki

Krzywda

Niezrozumienie

Obca ziemia

Samotność

Wyzwolenie z niewoli

Chrzest

.......

.........

W podsumowaniu stwierdzamy, że wyzwolenie z niewoli egipskiej i na-

sze wyzwolenie z grzechu dokonuje się tylko dzięki interwencji Boga. Zasta-
nówmy się, jaki jest Bóg, który wyzwala człowieka z niewoli. Odczytujemy
uroczyście tekst Wj 3, 7-8. 10-12a. 15 (tekst znajduje się w podręczniku) i pro-
simy, by uczniowie wybrali zdanie, które najlepiej charakteryzuje działanie
Boga. Odczytujemy wybrane zdania i podkreślamy, że wskazują one na wraż-
liwość Boga, na Jego inicjatywę w wyzwoleniu nie tylko Narodu Wybrane-
go, ale każdego człowieka. Zwracamy uwagę, że nasze wyzwolenie z niewo-
li grzechu zawdzięczamy Jezusowi Chrystusowi. Został On posłany – jako
Nowy Mojżesz – aby w pełni wyjaśnić ludzkości, że w największą niewolę
wprowadza człowieka grzech, oraz że Bóg w Jego osobie: przez Jego mękę,
śmierć i zmartwychwstanie dokonał ostatecznego wyzwolenia ludzkości. Je-
zus Chrystus prowadzi ją teraz za pośrednictwem Kościoła do ziemi żyznej
i przestronnej, do ziemi, która opływa w mleko i miód – do wieczności.

C. Zakończenie

Prowadzimy pogadankę, w której szukamy związków pomiędzy słowa-

mi Boga: „Ja będę z tobą” a naszym uczestnictwem w sakramentach. Zwra-
camy szczególną uwagę na sakramenty, które uczniowie już przyjęli (chrzest,
pokuta, Eucharystia) i bierzmowanie, do którego się przygotowują.

3. Zeszyt ucznia

Temat: Wyprowadź mój lud z Egiptu

Zapis stanowi wybrane zdanie z tekstu biblijnego.

4. Praca domowa

Narysuj treść wybranego przez ciebie zdania z tekstu biblijnego.

36. Wyprowadź mój lud z Egiptu

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

37. JA JESTEM PAN, TWÓJ BÓG

I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY

1. Cele katechezy

Ukazanie Boga działającego na rzecz człowieka. Zachęta do osobistej

wierności Bogu.

2. Treść orędzia zbawczego

Bóg, wyprowadzając Izraelitów z niewoli egipskiej, zawiera z nimi

przymierze. Jest Bogiem żywym i znanym, osobowym i działającym, który
zwraca się do swego ludu i przedstawia mu swoją wolę zawartą w przy-
kazaniach.

Jahwe pragnie być jedynym i wyłącznym Bogiem Izraela. Chce, aby

Jego lud poznał Go i tylko Jemu służył. Daje mu zatem swoje słowo, w któ-
rym określa normy postępowania wpisane w naturę człowieka i ukazują-
ce sposób zachowania wierności. Słowo to jest darem Boga i źródłem
życia, a nawet samym życiem (por. Pwt 30, 19-20). Wskazuje drogę do
pomyślności i szczęścia, jest natchnieniem i duchem ożywiającym zarów-
no cały naród, jak i poszczególnego człowieka. Przestrzeganie go jest
wyrazem wierności Bogu, a niezachowanie odwróceniem się od Boga i ze-
rwaniem przymierza. Prawo jako słowo Boga domaga się odpowiedzi
człowieka, a świętość i miłość Boga polega na zachowaniu Jego przepi-
sów. Jednym z dobrych przykładów właściwej odpowiedzi człowieka na
nadane przez Boga Prawo może być historia, którą opisują Księgi Macha-
bejskie.

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Za panowania króla Antiocha IV Epifanesa wybuchło silne prześladowa-

nie religijne, ponieważ około roku 198 Żydzi dostali się pod panowanie
Seleucydów, którzy dążyli do zhellenizowania narodu. Król zakazał między
innymi obrzezania, święcenia szabatu, przechowywania ksiąg świętych. Za
przekroczenie zakazu karano śmiercią. W 168 roku Świątynię Jerozolimską
zamieniono na świątynię Zeusa. Wyrazem lojalności wobec nowej religii
było złożenie ofiary lub spożycie zakazanego Żydom mięsa wieprzowego.
Wielu Izraelitów uległo naciskowi, zaś najbardziej oporni i wierni Jedyne-
mu Bogu byli okrutnie prześladowani (por. 2 Mch 7, 1-29).

Bóg nie zostawił jednak swoich wybranych bez pomocy, gdyż On jest ich

obrońcą (por. 2 Mch 7, 6; 8, 36; 12, 11). Dlatego zesłał swoje zastępy nie-
bieskie do walki za naród, walki, w której nie może być kompromisu. Kom-
promis judaizmu z hellenizmem byłby bowiem zgubny dla religii jahwistycz-
nej, która musi być absolutna z racji swej świętości. Święte jest Prawo Boga
i dlatego nie może być łamane (por. 2 Mch 6, 23. 28). Święty jest Bóg, od
którego pochodzi wszelka świętość (por. 2 Mch 14, 36) i który strzeże świę-
tości domu Bożego. Walka więc prowadzona w obronie religii ma charak-
ter świętej wojny. Walczących zaś ożywia przeświadczenie, że życie ziem-
skie nie jest najwyższą wartością. Istnieje bowiem życie pozagrobowe,
w którym Bóg odpłaci każdemu za jego czyny (por. 2 Mch 6, 26; 7, 19. 36;
14, 46). Bohaterscy bracia świadomie idą na śmierć – wierzą i wyznają, że
zostaną wskrzeszeni przez Boga i w momencie zmartwychwstania otrzymają
ponownie swoje ciało.

Bóg wymierza karę za grzech niewierności ludzi na ziemi – dla narodu

żydowskiego karą za odstępstwo i niewierność są prześladowania i nieszczę-
ścia, które spotykają go ze strony pogan. Nie chodzi jednak o wyniszczenie
ludu, ale o nakłonienie do opamiętania i poprawy w imię Jedynego Boga
i Pana (por. 2 Mch 7, 32-38). O poprawę narodu błagają Boga także święci
i męczennicy swoim cierpieniem i modlitwą. Mają one wielką wartość dla
całej społeczności zarówno żywych, jak i zmarłych.

Do wierności Jedynemu Bogu wzywa także Jezus Chrystus, gdyż na

przestrzeni całej historii zbawienia wierność Boga ukazuje się niewzruszo-
na mimo licznych odstępstw i niewierności ludzi. Bóg sprawia, że tylko Jezus
– wierny świadek prawdy (por. J 18, 37; Ap 3, 14) przekazuje ludziom ła-
skę, której jest pełen (por. J 1, 14. 16), dając możność zasłużenia sobie na
koronę życia, o ile – tak jak Machabejczycy – będą naśladować Boga w Je-
go wierności aż do śmierci (por. Ap 2, 10).

37. Ja jestem Pan, twój Bóg

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Metody i środki dydaktyczne

„portfolio”
małe kartki

4. Literatura pomocnicza

Wstęp do Starego Testamentu, red. L. Stachowiak, Poznań 1990.
X. Léon-Dufour, Słownik teologii biblijnej, Poznań 1994.
T. Jelonek, Biblijna historia zbawienia, Kraków 1995.

II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY

1. Plan katechezy

A. Wstęp

Przedstawiamy siebie innym.

B. Rozwinięcie

Odkrywamy, co Bóg mówi o sobie i czego oczekuje od człowieka.

C. Zakończenie

Zastanawiamy się nad formami dochowania wierności Bogu.

2. Katecheza

A. Wstęp

Rozpoczynamy przygotowaniem „ogłoszenia”. Prosimy, by uczniowie na

małej kartce napisali krótkie ogłoszenie (do 25 słów!), w którym zarekla-
mują siebie jako przyjaciela. Ogłoszenie powinno być napisane w taki spo-
sób, aby było jasne, dlaczego właśnie tej, a nie innej osoby warto być przy-
jacielem. Warto zwrócić uwagę na dwie rzeczy: czego od przyjaciela ocze-
kuję i co mu oferuję. Po napisaniu ogłoszeń zbieramy kartki, losowo wycią-
gamy kilka z nich i zgadujemy, kto jest ich autorem. W ten sposób otwiera-

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

my dyskusję o różnych sposobach dobrego poznawania ludzi. Następnie
stwierdzamy, że jednym ze sposobów, w jaki Bóg dał się poznać człowie-
kowi, jest Biblia. W niej, tak jak my w swoich ogłoszeniach, Bóg zawarł
prawdę o sobie. W tym kontekście stawiamy problem katechezy: Co Bóg
objawia o sobie i jakie to ma znaczenie dla człowieka?

B. Rozwinięcie

Tworzymy swego rodzaju „portfolio” złożone z czterech części:

I. Ja o sobie

II. Bóg o sobie

III. Ja w kontakcie z Bogiem

IV. Ja w kontakcie z innymi

Pierwszą jego część pod tytułem „Ja o sobie” będą stanowiły wcześniej

napisane ogłoszenia. W drugiej części na podstawie tekstu (Wj 20, 1-6),
znajdującego się w podręczniku, uczniowie w pracy z partnerem wyjaśnia-
ją, co znaczy „Jam jest Pan, twój Bóg”. Część trzecia pod tytułem: „Ja w kon-
takcie z Bogiem” powstanie na podstawie tekstu z podręcznika opisujące-
go zachowanie Żydów podczas prześladowań. Uczniowie odczytują przy-
gotowane odpowiedzi. W podsumowaniu stwierdzamy, że Bóg objawiając
siebie przypomina, że jest blisko swojego ludu, że jest jego Panem i Bogiem,
który osobiście angażuje się w dzieje ludzi i przynosi im wolność. Od ludzi
oczekuje wierności i daje obietnicę za jej dochowanie. Jezus Chrystus wy-
jaśnił i potwierdził, że wierność Bogu i Jego przykazaniom oraz oddawanie
Mu boskiej czci nawet za cenę prześladowań i odrzucenia – niesie z sobą
ostateczne wyzwolenie z niewoli zła, grzechu i samej śmierci.

C. Zakończenie

Wyjaśniamy, że dzisiaj Bóg niekoniecznie wymaga od nas wierności za

cenę prześladowań, ale ma prawo oczekiwać jej od nas w sposób odpowia-
dający czasom, w których żyjemy. Uczniowie uzupełniają czwartą część
portfolio, umieszczając w niej przykłady, w jaki sposób mogą w swoim życiu
potwierdzić, że Bóg jest ich Panem. Prowadzimy krótką dyskusję w opar-
ciu o propozycje podane przez uczniów.

37. Ja jestem Pan, twój Bóg

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

3. Zeszyt ucznia

Temat: Ja jestem Pan, twój Bóg

Zapis stanowi portfolio.

4. Praca domowa

Przeczytaj napisane przez ciebie w pierwszej części katechezy „Ogłosze-

nie” i zredaguj je jeszcze raz w taki sposób, jakby jego adresatem był Bóg.

V. Słowa wiary i nadziei

JEZUS UCZY I ZBAWIA. Podr

cznik metodyczny do religii dla I klasy gimnazjum

Spis treści

IV. SŁOWO BOŻE W KOŚCIELE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

24. CHRYSTUS – SIEWCA SŁOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
25. BIBLIA KSIĘGĄ KOŚCIOŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
26. DUCH ŚWIĘTY W KSIĘDZE KOŚCIOŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
27. TRADYCJA KOŚCIOŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
28. NAUCZYCIELE WIARY – OJCOWIE KOŚCIOŁA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
29. ODPOWIEDZIALNY ZA SKARB SŁOWA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
30. IMIĘ NASZEGO BOGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

V. SŁOWA WIARY I NADZIEI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

31. TAJEMNICA POCZĄTKU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
32. CZŁOWIEK W DZIELE STWORZENIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
33. SKĄD ZŁO W STWORZONYM PRZEZ BOGA DOBRYM ŚWIECIE? . . . . . . . . . . . . . 56
34. OD ZŁA MOŻE WYZWOLIĆ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
35. WYJDŹ Z TWOJEJ ZIEMI RODZINNEJ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
36. WYPROWADŹ MÓJ LUD Z EGIPTU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
37. JA JESTEM PAN, TWÓJ BÓG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
OSW Zeszyt 24
2015 08 20 08 24 37 01
Statystyki RK tabela '24-'37, Informacja Naukowa i Bibliotekoznawstwo, Materiały
Mat. 24 w.37-39 LUDZIE W DNIACH OBECNYCH, Wiersze Teokratyczne, Wiersze teokratyczne w . i w .odt
OSW Zeszyt 24
2015 08 20 08 24 37 01
Mat 24 w 37 39 LUDZIE W DNIACH OBECNYCH
2015 08 20 08 24 37 01
Zeszyt1(24 05)
akumulator do jeep liberty 28 crd 24 37
akumulator do jeep cherokee liberty 02 24 37
OSW Zeszyt 24
Pancasila Sutta o Pięciorakiej Moralności- SN.37.24, Kanon pali -TEKST (różne zbiory)
UPO PIT 37 (22) (zal PIT O) Kolodziej Pawel 73040400891 [2016 02 24]
F1 Various standards IAS 10, 37 and 24
24 piątek
24(45)RUP

więcej podobnych podstron