Farmacja weterynaryjna
Ćwiczenie 2 (godz.4-6)
Zakład Farmakologii i Toksykologii
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Opracowali: dr Piotr Okoniewski
dr Marianna Szczypka
prof. Marcin Świtała
Materiały pomocnicze dla roku III – wersja skrócona
2009-2010
Okres karencji
Biorównoważnośd, biodostępnośd,
biopodobieostwo.
Wpływ substancji pomocniczych na kinetykę
leku.
Postacie leków
NOEL
ADI
MRL
Okres karencji leku
Państwowa Komisja
Rejestrująca Lek - ustalenie
okresu karencji
Podmiot rejestrujący
badania nad okresem
karencji
Ustalenie wysokości MRL
CVMP, Jecfa, FDA
Badania
toksykometryczne -
sponsor wprowadzający
lek na rynek
Lek. wet. -
nadzór nad
przestrzeganiem
NOEL
ADI
MRL
(pol. NDP)
Okres
karencji
Producent leku oryginalnego (sponsor)
wprowadzający lek na rynek
(Badania toksykometryczne lub mikrobiologiczne)
Europejska Agencja Leków
EMEA (CVMP)
(Ustalenie wysokości MRL)
Podmiot rejestrujący lek (generyczny)
(Badania pozostałości i popozycja okresu karencji)
Państwowa komisja rejestrująca leki
(Ustalenie okresu karencji dla rejestrowanego
produktu leczniczego)
Lekarz weterynarii -
nadzór nad przestrzeganiem okresu karencji
22.5.2008
PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 133/1
ROZPORZĄDZENIA
ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 429/2008
z dnia 25 kwietnia 2008 r.
w sprawie szczegółowych zasad wykonania rozporządzenia (WE)
nr 1831/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie
sporządzania i przedstawiania wniosków oraz oceny dodatków
paszowych i udzielania zezwoleń na dodatki paszowe
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:133:0001:0065:PL:PDF
NOAEL
(No Observed Adverse Effect Level)
Maksymalne stężenie/dawka substancji,
przy której nie obserwuje się żadnych
działań niepożądanych po długotrwałym
stosowaniu
Badania toksykologiczne nad NOAEL wykonywane są na zwierzętach
doświadczalnych in vivo i na hodowlach komórkowych (in vitro) i na ogół
obejmują one pomiary czynników charakteryzujących:
1
) toksyczność ostrą (DL
50
);
2
) genotoksyczność (mutagenność, klastogenność);
3
) podprzewlekłą toksyczność doustną;
4
) przewlekłą toksyczność doustna/rakotwórczość;
5
) toksyczny wpływ na rozrodczość włącznie z teratogennością; oraz
6) inne badania.
W przypadku jakiegokolwiek powodu do obaw przeprowadza się dalsze
badania dostarczające dodatkowych informacji niezbędnych do oceny
nieszkodliwości substancji czynnej i jej pozostałości.
Na podstawie wyników wspomnianych badań należy ustalić NOAEL
toksykologiczny (akceptowany przez gremia międzynarodowe) – Jecfa
(eksperci FAO,WHO), EMEA, FDA (USA)
ADI (Acceptable daily intake)
Dopuszczalne dzienne spożycie
określa maksymalną ilość substancji, która -
zgodnie z aktualnym stanem wiedzy -
może być
przez człowieka pobierana z żywnością codziennie
przez całe życie prawdopodobnie bez negatywnych
skutków dla zdrowia.
ADI jest określany nie tylko dla pozostałości leków
weterynaryjnych, ale również m.in. dla większości
dodatków do żywności, pozostałości pestycydów.
Wskaźnik ADI jest najczęściej podawany w μg/kg,
mg/kg na 1
dzień i dotyczy łącznego pobrania
substancji różnymi drogami (z żywnością,
powietrzem, lekami, kosmetykami, etc.).
Ogólny wzór na obliczenie wartości ADI to
NOEL
ADI = -------------------------------- mg x kg x m.c.
-1
x doba
-1
współczynnik bezpieczeństwa
Współczynnik bezpieczeństwa ma charakter uznaniowy, jest
najczęściej liczbą 10, 100, 500 lub 1000. Na jego przyjęcie ma
wpływ szereg czynników np. różnica toksyczności danego
ksenobiotyku u zwierząt i człowieka, zróżnicowanie reakcji w
populacji, działania odległe ksenobiotyku i inne.
Współczynnik ten, dla poszczególnych związków przyjmowany jest
od lat przez Wspólny Komitet Ekspertów WHO i FAO d/s
Dodatków Żywnościowych - JECFA (Joint FAO/WHO Expert
Committee on Food Additives)
Dla antybiotyków przeciwbakteryjnych określa się ADI na podstawie MIC
50
dla najwrażliwszego szczepu flory bakteryjnej człowieka
Np. ADI dla florfenikolu wyliczono z wzoru
MIC
50
(
g/ml) x masa zawartości jelit (g)
ADI = -----------------------------------------------------------------------------------------
dostępna część dawki x wsp. bezpieczeństwa x masa ciała człowieka
Przyjęto że wartość MIC
50
dla Fusobacterium wynosi 0,36
g/ml,
masa zawartości jelit – 150 g,
dostępna ilość podanego leku wynosi 0,3 (reszta ulega wchłonięciu),
współczynnik bezpieczeństwa za 1 i masę ciała człowieka za 60 kg.
MRL (Maximum Residue Level)
Najwyższe dopuszczalne stężenie pozostałości
leku lub jego metabolitów w tkankach
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do
spożycia przez człowieka
MRL wylicza się o dane liczbowe opisujące teoretyczne dzienne
spożycie przez ludzi (g tkanek lub produktów)
Ssaki Ptaki Ryby Inne
Mięśnie 300 300 300 (*)
Wątroba 100 100 —
Nerki 50 10
—
Tłuszcz 50 (**) 90 (***) —
+Mleko 1 500
—
—
+Jaja
—
100
—
+Miód 20
(*) Mięśnie i skóra w naturalnych proporcjach.
(**) W przypadku świń 50 g tłuszczu i skóry w naturalnych proporcjach.
(***) Tłuszcz i skóra w naturalnych proporcjach
Definicje stosowane przy wyznaczaniu NDP
i-j
Poszczególne tkanki/produkty (wątroba, nerki, mięśnie, skóra + tłuszcz, mleko, jaja, miód) w różnych okresach
NDPi-j
Najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości w tkankach/produktach (mg substancji znacznikowej kg-1)
Qti-j
Dzienne spożycie przez ludzi poszczególnych tkanek/produktów (kg) ustalone za pomocą tabeli 1 lub jej poprawionej
wersji
TRCi-j
Łączne stężenie pozostałości w poszczególnych tkankach/produktach (mg kg-1)
MRCi-j
Stężenie pozostałości znacznikowej w poszczególnych tkankach/produktach (mg kg-1)
RMTRi-j Stosunek MRCi-j do TRCi-j
w odniesieniu do poszczególnych tkanek/produktów
DITRi-j
Pobranie z dietą w odniesieniu do poszczególnych tkanek/produktów, wyliczone z łącznych pozostałości (mg)
DITRi-j = Qti-j x TRCi-j
DITRNDPi-j
Pobranie z dietą wyliczone z NDP (mg) poszczególnych tkanek/produktów
DITRNDPi-j = Qti-j x NDPi-j x RMTRi-j
Najwyższe Dopuszczalne Stężenia
Pozostałości (MRL)
• Ustala CVMP agenda EMEA w Londynie.
• Opiera się na analizie ryzyka niebezpieczeostwa szkodliwego
oddziaływania substancji aktywnej lub pomocniczej leku na
człowieka w przypadku jej konsumpcji.
• Do jego ustalenia koniecznych jest szereg badao
toksykometrycznych.
• Dotyczy leków stosowanych u zwierząt, z których
otrzymujemy żywnośd
• Leki zgrupowane w 4 aneksach
Aneksy
Aneks I
– substancje o ustalonym MRL
Aneks II
– substancje dopuszczone do
stosowania bez konieczności
wyznaczania MRL
Aneks III
– substancje z czasowo ustalonym MRL,
warunkowo dopuszczone do
stosowania u zwierząt producentów
żywności do określonego terminu
Aneks IV
– leki z nieustalonym MRL
Leków z Aneksu IV
NIE WOLNO
stosować u zwierząt
producentów żywności
U zwierząt producentów żywności
można stosować wyłącznie leki
z Aneksów I, II i III
Aneks IV
• Aristolochia spp.
• Chloramfenikol
• Chloroform
• Chloropromazyna
• Kolchicyna
• Dapson
• Dimetridazol
• Furazolidon
• Metronidazol
• Nitrofurany
• Ronidazol
MRL Doksycyklina -1
MRL Doksycyklina -2
Okres karencji
C
zas, jaki musi upłynąd od ostatniego podania
l
eku do uboju zwierzęcia, a w przypadku mleka,
jaj lub miodu, do momentu rozpoczęcia
pozyskiwania tych produktów do celów
s
pożywczych.
Czas ten musi upłynąć, aby tkanki zw. oraz
inne
produkty poch. zwierzęcego nie zawierały
pozostałości leku w ilości przekraczającej
Najwyższe Dopuszczalne Stężenie
P
ozostałości (MRL)
2 report of : c:\Program Files\Wt4\Doxy 20%\Doxy20%
Experiment number:1 Number of groups: 4
Experiment date :17/07/2008 Total Number of animals: 12
Species :swinie Factor: 1
Tissue :Doksycyklina 20% wątroba
•
group: 1
•
time concentration corrected concentration
•
0,5
9470,8
9470,8
•
0,5
8568,3
8568,3
•
0,5
10373,4
10373,4
•
_______________________________________________________
•
group: 2
•
time concentration corrected concentration
•
1
2516,7
2516,7
•
1
3118,3
3118,3
•
1
3729,6
3729,6
•
_______________________________________________________
•
group: 3
•
time concentration corrected concentration
•
2
866,5
866,5
•
2
751,6
751,6
•
2
943,6
943,6
•
_______________________________________________________
•
group: 4
•
time concentration corrected concentration
•
4
360,5
360,5
•
4
464,9
464,9
•
4
187,4
187,4
Badania wykonano na 12
świniach
Lek podawano w najwyższej zalecanej dawce i przez
najdłuższy zalecany okres stosowania
Stężenia leku oznaczano w mięśniach, tłuszczu w
wątrobie i nerkach po 0,5, 1, 2 i 4 godz. od podania
ostatniej dawki ( w tabeli obok stężenia uzyskane w
wątrobie, na wykresie - analiza danych)
Linia łącząca wartości średnie
Linia łącząca górne
wartości odchylenia
standardowego
Wartość MRL
doksycykliny dla wątroby
Okres karencji
pod warunkiem, że
będzie dłuższy niż w
pozostałych narządach)
statystyka
•
2 report of : c:\Program Files\Wt4\Doxy
20%\Doxy20%______________________________________________________________________
•
A N O V A - R E S U L T S
•
group 1 s2= 9,14393699551849E-03
•
group 2 s2= 3,87855378974558E-02
•
group 3 s2= 1,32097613568514E-02
•
group 4 s2= 0,219705770805729
•
SSPE= 0,561690014111109
•
SSREG= 678,808839488464
•
SSLOF= 1,95530734131712
•
EXP(CPT)= 9213,97268127161
•
LK= -0,910408509261308
•
CORR= -0,936242938371124
•
SXY= 0,501696856221785
•
F-test 13,924458631592 ( 2 / 8 )(p<0.025)
•
Cochran-test 0,782302570051631 ( 2 / 4 )(0.01<p<0.05)
•
Bartlett-test 5,23307675130887 ( 3 )perform manually
•
Shapiro/Wilk 0,912002411451014 ( 12 )(p > 0.10)
•
______________________________________________________________________
•
CALCULATED WITHDRAWALTIME
•
MRL= 300
•
WT= 5,83999999999992
Okres karencji
– 6 dni
Dostępność farmaceutyczna
Jest to ilość substancji leczniczej uwalnianej
z postaci farmaceutycznej do otaczającego
płynu w określonym czasie
Innymi słowy jest to wskaźnik określający
szybkość procesu uwalniania leku z postaci
farmaceutycznej w warunkach in vitro.
Test uwalniania leku in vitro
(dissolution test)
Jest testem określającym
dostępność farmaceutyczną
stałych postaci zwłaszcza
tabletek .
Wykonywany jest zgodnie z
zaleceniami Farmakopei w
aparacie Erweka
Równoważnośd farmaceutyczna
Dwa leki są równoważne farmaceutycznie jeśli
posiadają ten sam skład ilościowy i jakościowy
substancji czynnej, tę samą postać leku
(tabletka, kapsułka), oraz przeznaczone są do
podawania tą samą drogą.
Leki wykazują równoważność farmaceutyczną
jeśli wykazują podobną dostępność
farmaceutyczną.
Wykazanie równoważności farmaceutycznej jest
jednym z niezbędnych warunków wprowadzenia na
rynek niektórych leków generycznych. zwłaszcza
takich
jak
i
terapeutyczne systemy
Wskazane jest także określanie dostępności
farmaceutycznej dla
, czopków i maści, które
mają wywierać działanie ogólnoustrojowe
.
Badania dostępności farmaceutycznej pozwalają na
łatwą i tanią kontrolę jakości wytwarzanych
produktów leczniczych.
Dostępność biologiczna
(Biodostępność) – F, BA
Ilość leku przedostająca się z miejsca
podania do krwi (% wchłoniętej dawki leku).
Po podaniu donaczyniowym
biodostępność = 100 %
t
c
AUC i.v. -
pole pod krzywą po podaniu dożylnym
AUC p.o. -
pole pod krzywą po podaniu doustnym
Biodostępność - parametr ten określa, jaki procent podanej dawki leku
uległ wchłonięciu do krwioobiegu po podaniu pozanaczyniowym np. po
podaniu doustnym, domięśniowym czy podskórnym. Punktem odniesienia
do wyliczeń tego parametru, jest wartość AUC po podaniu dożylnym, po
którym biodostępność wynosi 100%.
F =
X
100%
Dostępność biologiczna (F)
AUC p.o.
AUC i.v.
stężenie
czas
Biorównoważnośd
Dwa leki są równoważne biologicznie jeśli
ich parametry farmakokinetyczne, (m.in.
biodostępność), po podaniu w tej samej
dawce, tą samą drogą, nie różnią się
statystycznie istotnie (przy odchyleniu od
średnich wartości otrzymanych dla leku
referencyjnego nie większym niż 80-120 %).
Można więc oczekiwać identycznej
(lub wystarczająco zbliżonej) skuteczności
terapeutycznej i bezpieczeństwa stosowania.
Taka sama ilośd tej samej substancji w tym
samym czasie powoduje taki sam efekt.
Parametry farmakokinetyczne analizowane
przy oznaczaniu biorównoważności :
AUC
– pole pod krzywą zależności stężenie leku/czas
C
max
-
stężenie maksymalne – najwyższe obserwowane
stężenie leku we krwi
t
max
-
Czas wystąpienia stężenia aksymalnego
Biorównoważnośd
stężenie
czas
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0
5
10
15
20
25
30
Lek referencyjny
Lek badany (np. generyk)
Lek referencyjny
Lek używany w badaniach biorównoważności,
do którego jest porównywany lek badany.
Lekiem referencyjnym jest najczęściej lek
oryginalny, w przypadku braku leku
oryginalnego
– lek o ugruntowanym
stosowaniu
Biorównoważnośd trójwodzianu amoksycyliny dane z pracy:
Badanie biorównoważności preparatu Amotaksu 80% granulatu
w stosunku do preparatu Biomoksu
PFO Vetos-Farma dla TZF POLFA
Bielawa 2002
Stężenie amoksycyliny bezwodnej w osoczu w
g/ml
dla grupy otrzymującej preparat badany (AMOTAX 80)
Świnia
Pobranie 0 Pobranie 1 Pobranie 2 Pobranie 3 Pobranie 4 Pobranie 5
AUC
1
0
7,693
4,976
2,016
1,572
1,123
26,151
2
0
3,217
4,564
3,61
1,065
0,837
22,152
3
0
7,757
7,499
3,783
2,815
1,055
37,1265
4
0
2,522
2,474
1,361
0,779
1,138
13,568
5
0
9,827
12,109
7,738
4,546
1,699
60,5025
6
0
3,389
3,099
1,631
1,17
0,733
16,2755
7
0
4,333
4,183
2,207
0,801
1,548
20,5205
8
0
8,967
17,278
7,089
5,421
1,723
68,771
9
0
4,861
9,11
6,671
2,908
2,75
46,092
Średnia X
0
5,84
7,25
4,01
2,34
1,4
34,57322
SD
2,58
4,59
2,37
1,61
0,58
18,8
Stężenie amoksycyliny bezwodnej w osoczu w
g/ml dla
grupy otrzymującej preparat referencyjny (BIOMOX 80)
Świnia
Pobranie 0 Pobranie 1 Pobranie 2 Pobranie 3 Pobranie 4 Pobranie 5
AUC
1
0
1,435
1,859
1,323
0,384
0,719
9,4595
2
0
2,249
3,952
1,693
1,236
1,022
17,315
3
0
6,017
11,184
6,172
3,659
1,547
49,208
4
0
4,693
5,946
4,478
2,455
1,075
32,083
5
0
2,969
5,706
2,333
1,153
0,872
21,397
6
0
2,285
9,484
7,557
6,757
3,718
59,332
7
0
4,297
10,194
4,963
1,884
1,307
37,78
8
0
3,703
6,356
3,816
1,772
1,258
28,701
9
0
5,02
13,063
11,9
6,77
4,048
76,8205
Średnia X
0
3,63
7,53
4,92
2,9
1,73
36,89956
SD
1,42
3,45
3,14
2,24
1,18
20,32
Graficzne przedstawienie zmian:
Średnia-wykres z polem resztkowym
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
T (h)
C
(
u
g
/m
l)
Biomox 80
Amotax 80
Parametry kinetyczne:
• AUC bad 0→t = 34,57322
g h/ml
• AUC ref 0→t = 36,89956
g h/ml
• AUC bad/ AUC ref x 100 = 93,70%
• C max bad = 7,64
g/ml
• C max ref = 7,53
g/ml
• C max bad / C max ref x 100 = 101,46%
• t
max
bad = 1,84 h
• t
max
ref = 2,00 h
• t
max
bad / t
max
ref x 100 = 92%
Substancje
pomocnicze
Substancje, które są stosowane w procesie
technologii produkcji leku, pomagają
w uzyskaniu odpowiedniej postaci leku oraz
poprawiają jego trwałość, działanie i wygląd.
Substancje pomocnicze nie mogą w zastosowanych
ilościach wywierać własnego działania
farmakologicznego ani działania drażniącego, ani
wpływać negatywnie na trwałość postaci leku.
W lekach wykazujących biorównoważnośd nie
powinny zmieniad biodostępności substancji
leczniczej
Przykłady substancji pomocniczych
i ich wpływu na lek
• 1.Iwermektyna.
Dane z publikacji: Ivermectin and Abamectin
W.C. Campbell
Springer Verlag 1989
Biodostępność Iwermektyny po
podaniu s.c.
Roztwór wodny / roztwór nie
wodny