Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 1 z 6

MODEL ODPOWIEDZ

I I SCHEMAT OCENIANIA ARKUSZ

A

I A1, A4

(A1 – arkusz

standardow

y, A4 – arkusz

dl

a s

łabo w

idz

ących)

Z

asady oceniania

•

Za rozwi

ązanie zada

ń z arkusza I m

oż

na uzyska

ć m

aksym

alnie 50 punktów.

•

Model odpowiedzi uwzgl

ędnia jej zakres m

erytoryczny, ale nie jest

ścis

łym

wzorcem

sform

uł

owania

(poza odpowiedziam

i jednowyrazowym

i

i do zada

ń zam

kni

ętych).

•

Za odpowiedzi do poszczególnych zada

ń przyznaje si

ę wy

łą

cznie pe

łne punkty

.

•

Za zadania otwarte, za które m

oż

na przyzna

ć tylko jeden punkt, przyznaje si

ę punkt wy

łą

cznie za odpowied

ź w pe

łni poprawn

ą.

•

Za zadania otwarte, za które m

oż

na przyzna

ć wi

ęcej ni

ż jeden punkt, przyznaje si

ę tyle punktów, ile prawid

łowych elem

entów odpowiedzi,

zgodnie z wyszczególnieniem

w m

odelu,

przedstawi

ł zdaj

ący

.

•

Je

żeli podano wi

ęcej odpowiedzi (argum

entów, cech itp.) ni

ż wynika to z polecenia w

zadaniu, oc

enie podlega tyle kolejnych odpowiedzi

(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.

•

Je

żeli podane w odpowiedzi inform

acje

świadcz

ą o braku zrozum

ienia

om

awianego zagadnienia i zaprzeczaj

ą udzielonej prawid

łowej odpo-

wiedzi lub zawieraj

ą b

łą

d m

erytoryczny

, odpowied

ź tak

ą nale

ży oceni

ć na zero punktów

.

Uw

agi do z

apisu modelu:

•

Odpowiedzi alternaty

w

ne (ty

lko jedna z nich podlega ocenie)

oddzielone s

ą od siebie uko

śnikam

i (/), np.: ruch ko

ńczy

n /ruch i w ocenie s

ą równowa

żne.

•

Sform

uł

owanie zapisane w nawiasach nie jest wy

m

agane

w odpowiedzi. Jego um

ieszczenie w odpowiedzi nie m

a wp

ły

w

u na ocen

ę.

Numer

za

dania

Ocz

ekiwana odpowied

ź i sposób jej oceny

Maksymal

na

punktacja

za

za

d

an

ie

Uwagi

1.

Za poprawne uzupe

łnienie ka

żdych dwóch z czterech rubryk tabeli – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

1 – ruch ko

ńczyn/ ruch/ skurcz m

ięś

ni,

2 – wym

iana gazowa/natlenianie krwi/oddychanie zewn

ętrzne,

3 – kosm

ki jelitowe /m

ikrokosm

ki/ du

ża powierzchnia wch

łaniania,

4 – transport tlenu (i niewielkich ilo

ści dwutlenku w

ęgla).

2

2 – nie uznaje si

ę okre-

ślenia

oddychanie

,

4 – nie uznaje si

ę poda-

nia ty

lko transportu

dwutlenku w

ęgla.

2.

I sposób oceniania

: za poprawne podanie nazwy i roli wydzieliny ka

żdego z dwóch gruczo

łów –

po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

- w

ątroba – em

ulgacja t

łuszczów /u

łatwienie trawienia t

łuszczów (1 pkt),

-

trzustka – trawienie bia

łek, cukrów i t

łuszczów (1 pkt).

II sposób oceniania

: za poprawne podanie tylko nazw dwóch gruczo

łów – 1 pkt.

Przyk

ład odpowiedzi: w

ątroba i trzustka (1 pkt).

2

Trzustka – uznaje si

ę

odpowied

ź doty

cz

ąc

ą

jednego lub dwóch ro-

dzajów trawiony

ch

sk

ładników pokarm

o-

wy

ch.

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###

Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 2 z 6

3.

Za trafne opisanie podobie

ństwa i ró

żnicy – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

- podobie

ństwo:

ściany t

ętnicy i

ży

ły zbudowane s

ą z trzech warstw /trzech rodzajów tkanek

(1 pkt),

- ró

żnica:

ściana t

ętnicy zawiera grubsz

ą warstw

ę tkanki m

ięś

niowej /jest grubsza (1 pkt).

2

Uznaje si

ę odpowied

ź

uwzgl

ędniaj

ąc

ą jeden

elem

ent budowy

ś

ciany

ży

ły i

tę

tnicy

.

4.

Za poprawnie podan

ą nazw

ę struktury i wydalanego (wydalanych) przez ni

ą produktu (produktów)

przem

iany m

aterii – 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi: p

łuca/ uk

ład oddechowy – wydalaj

ą dwutlenek w

ęgla/ wod

ę (1 pkt); skóra

/gruczo

ły potowe – produkuj

ą pot zawieraj

ący rozpuszczone w wodzie substancje zb

ędne dla or-

ganizm

u (1 pkt).

1

Do uznania jest odp.:

jelito/ uk

ł. pokarm

. –

wy

dalanie barwników

żó

łciowy

ch/ produktów

rozpadu hem

oglobiny

.

Nie uznaje si

ę odp.:

uk

ład pokarm

owy

–

usuwanie niestrawio-

ny

ch resztek pokarm

u.

5.

Za

prawid

łowe uzupe

łnienie opisu rysunku o nazwy ka

żdych dwóch z czterech odcinków kr

ęgo-

sł

upa – po 1 pkt.

Poprawna odpowied

ź: odcinek szyjny, piersiowy, l

ęd

źwiowy, krzy

żowy /ko

ść

krzy

żowa/

(2 pkt).

2

6.

Za

prawid

łowe zaznaczenie klam

rą

sarkom

eru oraz po

ło

żenia m

iozyny i aktyny – po 1 pkt.

2

7.

Za

uwzgl

ędnienie w odpowiedzi obecno

ści kosteczek w uchu

środkowym

oraz ich po

łą

czenia

z uchem

zewn

ętrznym

i wewn

ętrznym

– po 1 pkt.

Przyk

ład odpowiedzi: przystosowaniem

jest obecno

ść

w uchu

środkowym

(stykaj

ących si

ę

ze sob

ą) kosteczek s

łuchowych (m

łoteczek, kowade

łko i strzem

ią

czko) (1 pkt), z których jedna

przylega do (drgaj

ącej) b

łony b

ębenkowej (oddzielaj

ącej ucho zewn

ętrzne od

środkowego),

a druga – do b

łony oddzielaj

ącej ucho

środkowe od wewn

ętrznego (1 pkt).

2

I

II

III

mi

oz

yna

akty

na

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###

Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 3 z 6

8.

Za poprawne podanie nazwy rodzaju odruchu or

az trafne uzasadnienie odpowiedzi – po 1 pkt.

Przyk

ład odpowiedzi: opisana reakcja jest przyk

ładem

odruchu bezwarunkowego (1 pkt), gdy

ż jest

wrodzona /nie wyuczona/ niezm

ienna w ci

ągu

życia/ autom

atyczna /zachodzi bez udzia

łu o

środ-

ków decyzyjnych w m

ózgu (1 pkt).

2

Nie uznaje si

ę uzasad-

nienia zgodnego z m

o-

delem

przy

podaniu

błę

dnej nazwy

odruchu.

9.

Za poprawne przedstawienie udzia

łu uk

ładu krwiono

śnego i gruczo

łów potowych w m

echanizm

ie

pozbywania si

ę nadm

iaru ciep

ła z organizm

u – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

a) uk

ład krwiono

śny – rozszerzanie si

ę naczy

ń krwiono

śnych blisko powierzchni cia

ła u

łatwia

wyprom

ieniowanie nadm

iaru ciep

ła (1 pkt),

b) gruczo

ły potowe – wydzielaj

ą pot, którego parowanie z powierzchni cia

ła poch

łania znaczne

ilo

ści ciep

ła/ który paruj

ąc och

ładza cia

ło cz

łowieka (1 pkt).

2

Nie uznaje si

ę odpowie-

dzi zawieraj

ącej ty

lko:

a) rozszerzanie naczy

ń,

b) wy

dzielanie potu.

10.

Za poprawne podanie nazwy procesu – 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

kom

órki pozostaj

ą diploidalne, poniewa

ż dziel

ą si

ę m

itotycznie (1 pkt).

1

11.

Za podanie,

że wi

ększa b

ędzie cz

ąsteczka bia

łka (A) oraz poprawne uzasadnienie – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

- bia

łko A b

ędzie zawiera

ło wi

ęcej am

inokwasów ni

ż B (1 pkt), poniewa

ż 243 triplety koduj

ą

243 am

inokwasy, a 243 nukleotydy 81 am

inokwasów (1 pkt),

- wi

ększa b

ędzie cz

ąsteczka bia

łka A (1 pkt), poniewa

ż bia

łko A zawiera 243 am

inokwasy,

a bia

łko B – 81 am

inokwasów (1 pkt),

- wi

ększa b

ędzie cz

ąsteczka bia

łka A (1 pkt), gdy

ż wbudowanie jednego am

inokwasu w cz

ą-

steczk

ę bia

łka koduje jeden triplet/ kodon, a nie nukleotyd (1 pkt).

2

12.

Za wskazanie odpowiedzi B – 1 pkt.

1

13.

Za poprawne przyporz

ądkowanie ka

żdych dwóch z czterech sk

ładników – po 1 pkt.

Poprawna odpowied

ź: A – V, B – III, C – I, D – II (2 pkt).

2

14.

Za prawid

łowe podanie ka

żdego z dwóch zakresów warto

ści – po 1 pkt.

Poprawna odpowied

ź:

-

niedowaga – poni

żej 42,5 kg (1 pkt),

- oty

ło

ść

– od 72,5 kg do 97,5 kg (1 pkt).

Uwaga: dopuszczalny b

łą

d w odczycie (+, –) 1 kg.

2

15.

Za prawid

łowe podanie czasu najwy

ższej gotowo

ści do reakcji na stres i jej braku – po 1 pkt.

Poprawna odpowied

ź:

2

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###

Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 4 z 6

- najwy

ższa gotowo

ść

– oko

ło godz. 9

00

(1 pkt),

- brak

gotowo

ści – m

ię

dzy godz. 23

30

(24

00

, 0

00

) i 2

00

(1 pkt).

16.

Za uwzgl

ędnienie w wyja

śnieniu powi

ązania stresu ze wzrostem

poziom

u adrenaliny i kortyzolu

oraz poziom

u horm

onu z zachorowalno

ści

ą – po 1 pkt.

Wy

ja

śnienie m

usi zawiera

ć cztery elem

enty: stres – wzrost poziom

u horm

onów – obni

żona odpor-

no

ść

– wzrost zachorowalno

ści.

Przyk

ład wyja

śnienia: w sytuacji stresowej podnosi si

ę poziom

adrenaliny (kortyzolu), co m

oż

e

prowadzi

ć do obni

żenia odporno

ści organizm

u (1 pkt), a przez to zwi

ększenia prawdopodobie

ń-

stwa zachorowania (1 pkt).

2

17.

Za ka

żdy z dwóch trafnych argum

entów (niezale

żnie od stanowiska) – po 1 pkt.

Przyk

łady argum

entów

za

:

-

wczesne wykrycie nieprawid

łowo

ści m

oż

e zwi

ększy

ć szanse jej wyleczenia (1 pkt),

-

dobry wynik badania m

oż

e zm

inim

alizowa

ć niepokój o rozwój dziecka (1 pkt).

Przyk

łady argum

entów

przeciw

:

-

w czasie badania /pobierania p

łynu owodniowego/ m

oż

e doj

ść

do uszkodzenia p

łodu (1 pkt),

-

badanie /pobieranie p

łynu owodniowego/ m

oż

e by

ć przyczyn

ą poronienia/ infekcji (1 pkt).

2

Uznaje si

ę równie

ż

argum

enty

ety

czne.

18.

Za zaznaczenie odpowiedzi C – 1 pkt.

1

19.

Za poprawne przedstawienie ka

żdego z dwóch przyk

ładów reakcji obronnych organizm

u – po

1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

-

reakcja swoista – wytwarzanie przeciwcia

ł niszcz

ących okre

ślony rodzaj wirusów czy bakterii

(1 pkt),

-

reakcja nieswoista – fagocytoza/ po

żeranie/ niszczenie przez m

akrofagi kom

órek ró

żnych drob-

noustrojów (1 pkt), kichanie/ kaszel/ wym

ioty itp. (1 pkt), podwy

ższona tem

peratura (1 pkt).

2

20.

Za uwzgl

ędnienie w obserwacji przynajm

niej dwóch grup osób, np.: pal

ących i niepal

ących/ pal

ą-

cych rzadko i cz

ęsto – 1 pkt.

1

21.

Za prawid

łowe doko

ńczenie schem

atu ilustruj

ącego zró

żnicowanie sk

ładu kom

órkowego

i chem

icznego krwi – po 1 pkt.

2

Pionowa kolejno

ść

wy

-

m

ieniony

ch sk

ładników

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###

Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 5 z 6

Przyk

ład odpowiedzi (schem

atu):

album

iny

substancje organiczne bia

łka im

m

unoglobuliny

fibrynogen (1 pkt)

osocze

substancje nieorganiczne (woda)

krew

czerwone krwinki granulocyty

sk

ładniki kom

órkowe bia

łe krwinki (1 pkt)

(m

orfotyczne) p

łytki krwi agranulocyty

mo

że by

ć inna ni

ż na

przy

kł

adowy

m

schem

a-

cie, ale powinny

by

ć

uwzgl

ędnione wszy

stkie

wy

m

ienione elem

enty

.

22.

Za trafne uzasadnienie odpowiedzi przecz

ącej – 1 pkt.

Przyk

ład odpowiedzi:

nie m

oż

na sform

uł

owa

ć takiego wniosku, poniewa

ż np. Indianie nie s

ą najwy

żsi, a w tej grupie jest

najwi

ększa ró

żnica wysoko

ści m

ię

dzy kobietam

i i m

ęż

czyznam

i (1 pkt).

1

23.

Za prawid

łowe odczytanie, który schem

at ilustruje zespó

ł Downa, a który – Turnera – po 1 pkt.

Poprawna odpowied

ź: zespó

ł Downa – D (1 pkt), zespó

ł Turnera – C (1 pkt).

2

24.

Za ka

żdy z dwóch trafnych argum

entów – po 1 pkt.

Przyk

łady argum

entów:

- znajom

ość

genom

u m

oż

e u

łatwi

ć diagnozowanie/leczenie chorób genetycznych/ m

oż

e u

łatwi

ć

elim

inowanie chorób dziedzicznych (1 pkt),

- znajom

ość

genom

u u

łatwia lepsze zrozum

ienie ewolucji cz

łowieka (1 pkt),

- znajom

ość

genom

u um

oż

liwia dopasowywanie leków do indywidualnych cech pacjenta (1 pkt),

- um

oż

liwia poznanie funkcjonowania organizm

u cz

łowieka.

2

25.

Za podanie ka

żdej z dwóch poprawnych cech – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

- populacja

cz

łowieka m

oż

e nale

że

ć do ró

żnych poziom

ów troficznych/ zajm

owa

ć ró

żne m

iejsca

w

ła

ńcuchach pokarm

owych (1 pkt),

- w

poszczególnych

ła

ńcuchach pokarm

owych stanowi ogniwo ko

ńcowe (1 pkt),

- cz

łowiek jest zawsze konsum

entem

(1 pkt).

2

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###

Badani

e di

agnost

yczne z bi

ol

ogi

i

Arkusz I

St

rona 6 z 6

26.

Za ka

żd

ą z dwóch prawid

łowo przedstawionych ról producentów – po 1 pkt.

Przyk

ład odpowiedzi:

a) przekszta

łcaj

ą energi

ę

świetln

ą w chem

iczn

ą/ na energi

ę wi

ąza

ń chem

icznych (1 pkt),

b) wytwarzaj

ą ma

te

ri

ę organiczn

ą z prostych zwi

ązków nieorganicznych/ przekszta

łcaj

ą ma

te

ri

ę

nieorganiczn

ą w zwi

ązki organiczne (1 pkt).

2

27.

Za przedstawienie propozycji ka

żdego z dwóch trafnych sposobów ograniczenia zanieczyszcze

ń

atm

osfery – po 1 pkt.

Przyk

łady odpowiedzi:

-

odsiarczanie paliw (1 pkt),

-

instalowanie (w elektrowniach, elektrociep

łowniach, fabrykach) urz

ądze

ń zm

niejszaj

ących

em

isj

ę zanieczyszcze

ń/ stosowanie f

iltrów (1 pkt),

- wykorzystywanie

alternatywnych

źróde

ł energii/ energii s

łonecznej/ wiatrowej/ j

ądrowej

(1 pkt).

2

28.

Za ka

żdy z dwóch trafnych argum

entów – po 1 pkt.

Przyk

łady argum

entów:

- korzy

ści – zwi

ększenie plonów/ wprowadzenie do uprawy lepszych odm

ian (np. odporniej-

szych na choroby, o sm

aczniejszych owocach itd.) (1 pkt),

- nast

ępstwa negatywne – chem

iczne zanieczyszczenie

środowiska przez nawozy sztuczne/ eu-

trofizacja zbiorników wodnych/ ska

żenie chem

icznym

i ś

rodkam

i ochrony ro

ślin/ zubo

żenie ró

żno-

rodno

ści gatunkowej organizm

ów (np. owadów, ptaków) (1 pkt).

2

### Pobrano z www.Maturalne.net. Kliknij TUTAJ aby pobrac wiecej materialow. ###