Format arkusza

1

Format arkusza

Format arkusza – to standardowe rozmiary arkusza papieru stosowane powszechnie w drukarniach i rysunku

technicznym. Czasem pojęcie formatu stosuje się do arkuszy niepapierowych, np. format formy drukowej w drukarni

offsetowej (czyli powlekanego warstwą światłoczułą arkusza blachy aluminiowej).

Norma ISO 216

Formaty papieru – seria A.

Podstawowa w Polsce norma arkuszy papieru jest

zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Najbardziej

znanym formatem tego rodzaju jest A4. Norma ta

pierwotnie została stworzona przez Niemiecki Instytut

Normalizacyjny – (DIN 476) w 1922 r., choć formaty

papieru zawarte w tej normie powstały we Francji na

przełomie XVIII i XIX w., i były już wcześniej

powszechnie używane w Europie Zachodniej, oprócz

Wielkiej Brytanii.

Norma ISO 216 definiuje trzy serie formatów: A, B i C.

Format C określa głównie rozmiary kopert.

W formacie A stosunek krótszego boku do dłuższego

jest zawsze jak 1 do √2 (tj. jak bok kwadratu do jego

przekątnej), aczkolwiek z zaokrągleniem do pełnych

milimetrów. Taki stosunek długości boków powoduje,

że po złożeniu arkusza na pół krótszymi bokami do

siebie uzyskuje się dwa arkusze, o takiej samej

proporcji boków, jak arkusz wyjściowy. Rozmiary

formatu A0 są tak dobrane, aby jego powierzchnia

wynosiła 1 m². Kolejne formaty z tej serii są tworzone

przez dzielenie arkuszy w połowie ich dłuższego boku.

Stąd format A1 jest połową A0, A2 połową A1 itd.,

jednak zawsze z zaokrągleniem do pełnych milimetrów.

Wymiary formatów B są średnią geometryczną z dwóch pośrednich wymiarów A (zatem i ich proporcje są jak 1 do

√2), z zaokrągleniem do pełnych mm, np. wymiary boków B1 są średnią geometryczną z boków A1 i A0. Wreszcie,

wymiary formatów C są średnią geometryczną z odpowiednich wymiarów A i B, np. format C2 jest średnią

geometryczną z A2 i B2.

Seria formatów C jest głównie pomyślana do kopert. Ich numeracja informuje, jakiego rodzaju papier formatu A

można bez składania umieścić w danej kopercie, np. do koperty C4 mieści się bez składania

Format arkusza

2

Formaty papieru – seria B.

Formaty papieru – seria C.

papier A4. Jeśli papier A4 zostanie raz złożony na pół,

będzie miał wymiary A5 – a zatem zmieści się w

kopercie C5. Dwukrotne złożony na pół papier A4

mieści się idealnie w kopercie C6. Także i w tym

formacie proporcje boków spełniają stosunek 1 do √2.

Ze względu na swoją praktyczność norma ta jest

stosowana w większości krajów świata. Wyjątkiem są

tylko USA, Kanada, Meksyk i Japonia. W USA i

Kanadzie najbardziej popularnym formatem papierów

jest system Letter-Legal-Executive, zaś w Japonii

istnieje system, który ma nieco podobną strukturę do

systemu ISO, ale z zupełnie innymi wymiarami niż w

ISO. Istnieje też tradycyjna norma arkuszy drukarskich,

które są wciąż w użyciu w Polsce i wielu innych

krajach świata.

Format arkusza

3

format zasadniczy

formaty pomocnicze

SZEREG A

SZEREG B

SZEREG C

Symbol

formatu

Wymiary arkusza [mm]

Symbol

formatu

Wymiary arkusza [mm]

Symbol

formatu

Wymiary arkusza [mm]

4A0

1682×2378

—

—

—

—

2A0

1189×1682

—

—

—

—

A0

841×1189

B0

1000×1414

C0

917×1297

A1

594×841

B1

707×1000

C1

648×917

A2

420×594

B2

500×707

C2

458×648

A3

297×420

B3

353×500

C3

324×458

A4

210×297

B4

250×353

C4

229×324

A5

148×210

B5

176×250

C5

162×229

A6

105×148

B6

125×176

C6

114×162

A7

74×105

B7

88×125

C7

81×114

A8

52×74

B8

62×88

C8

57×81

A9

37×52

B9

44×62

C9

40×57

A10

26×37

B10

31×44

C10

28×40

format DL

99×210

—

—

koperta DL

110×220

—

—

—

—

C7/6

81×162

System amerykański

Formaty papieru – System amerykański

System amerykański jest uproszczonym i nie do końca zdefiniowanym

systemem wywodzącym się z tradycyjnego systemu brytyjskiego. Ze

wszystkich formatów stosowanych w systemie amerykańskim

największe znaczenie praktyczne mają letter ("listowy"), legal

("oficjalny") i executive ("biurowy"). Wszystkie te formaty są

definiowane w calach.

Oprócz tego, we wszystkich instytucjach rządowych USA stosowano

obowiązkowo format "government-letter" (8×10½ cala). Format ten wprowadził sekretarz handlu USA Herbert

Hoover, który chciał w ten sposób zaoszczędzić na kosztach działania rządu USA, gdyż w tym czasie format ten był

powszechnie stosowany w kołonotatnikach w szkołach na terenie tego kraju i arkusze papieru w tym formacie były

tańsze od arkuszy w innych formatach. Format ten zniósł dopiero Ronald Reagan, ze względu na to, że nie

obsługiwały go kserokopiarki, które zaczęły się masowo rozpowszechniać w latach jego prezydentury i które

narzuciły współczesny format "US-legal". Format "government-letter" wciąż jednak pozostaje popularny w USA,

jako podstawowy format papieru do kołonotatników.

Amerykańskie wymiary papieru są obecnie standardem w USA, Kanadzie i Meksyku.

Lista oficjalnych formatów stosowanych w USA:

Format arkusza

4

Nazwa

Cale

[mm]

Proporcje

Quarto

10 × 8

254 × 203

1,25

Foolscap

13 × 8

330 × 203

1,625

Executive

10½ × 7¼

267 × 184

1,4483

Government-Letter

10½ × 8

267 × 203

1,3125

Letter

11 × 8½

279 × 216

1,2941

Legal

14 × 8½

356 × 216

1,6471

Ledger, Tabloid

17 × 11

432 × 279

1,5455

Post

19¼ × 15½ 489 × 394

1,2419

Crown

20 × 15

508 × 381

1,3333

Large Post

21 × 16½

533 × 419

1,2727

Demy

22½ × 17½ 572 × 445

1,2857

Medium

23 × 18

584 × 457

1,2778

Royal

25 × 20

635 × 508

1,25

Elephant

28 × 23

711 × 584

1,2174

Double Demy

35 × 23½

889 × 597

1,4894

Quad Demy

45 × 35

1143 × 889

1,2857

STMT

8½ × 5½

216 × 140

1,5455

A (Letter)

11 × 8½

279 × 216

1,2941

B (Ledger,

Tabloid)

17 × 11

432 × 279

1,5455

C

22 × 17

559 × 432

1,2941

D

34 × 22

864 × 559

1,5455

E

44 × 34

1118 × 864

1,2941

Tradycyjny system brytyjski

Tradycyjny system brytyjski powstał w połowie XVIII w. i był w użyciu w imperium brytyjskim aż do jego upadku

po II wojnie światowej. Z systemu tego wywodzi się współczesny system amerykański – pozostałe kraje dawnego

Imperium przeszły w większości na system ISO 216. W samej Wielkiej Brytanii system ten był stopniowo

zastępowany systemem ISO od połowy lat 60. XX w. Pewne elementy tego systemu są jednak wciąż w użyciu w

sądownictwie brytyjskim i na dworze królewskim.

System ten opiera się na kilkunastu podstawowych formatach papieru, których pochodne, podobnie jak w systemie

ISO 216, tworzy się przez cięcie podstawowego formatu w połowie ich dłuższego boku. Formaty powstające przez

cięcie formatów podstawowych oznacza się przedrostkami pochodzącymi z łaciny, np. poprzez trzykrotne złożenie

na pół formatu "Royal" uzyskuje się format "Royal Octavo".

Niektóre, częściej używane formaty brytyjskie:

Format arkusza

5

Nazwa

Cale

[mm]

Proporcje

Emperor

72 × 48

1829 × 1219

1,5

Antiquarian

53 × 31

1346 × 787

1,7097

Grand Eagle

42 × 28¾

1067 × 730

1,4609

Colombier

34½ × 23½

876 × 597

1,4681

Atlas*

34 × 26

864 × 660

1,3077

Imperial*

30 × 22

762 × 559

1,3636

Pinched Post

28½ × 14¾

724 × 375

1,9322

Elephant*

28 × 23

711 × 584

1,2174

Princess

28 × 21½

711 × 546

1,3023

Cartridge

26 × 21

660 × 533

1,2381

Royal*

25 × 20

635 × 508

1,25

Sheet and Half Post 23½ × 19½

597 × 495

1,2051

Medium*

23 × 18

584 × 457

1,2778

Demy*

22½ × 17½

572 × 445

1,2857

Large Post

21 × 16½

533 × 419

1,2727

20 × 15½

508 × 394

1,2903

Copy Draught

20 × 16

508 × 406

1,25

Crown*

20 × 15

508 × 381

1,3333

Post*

19¼ × 15½

489 × 394

1,2419

Foolscap*

17 × 13½

432 × 343

1,2593

Small Foolscap

16½ × 13¼

419 × 337

1,2453

Brief

16 × 13½

406 × 343

1,1852

Pott

15 × 12½

381 × 318

1,2

System japoński

W Japonii obowiązuje norma JIS, która definiuje dwie główne serie formatów. Seria A – jest mniej więcej zgodna z

serią A ISO 216, jednak nieco inaczej zaokrągla wymiary mniejszych formatów do pełnych mm. Wymiary serii B są

zdefiniowane jako posiadające 1,5 raza mniejsze powierzchnie od wymiarów serii A. Stąd wymiary boków

japońskiej serii B nie odpowiadają serii B ISO lecz są od niej średnio 1,22 raza mniejsze od odpowiednich

wymiarów serii A.

W Japonii istnieje także kilka tradycyjnych wymiarów papieru, które są głównie stosowane do druku książek i nie

występują w ogólnie dostępnych artykułach papierniczych. Dwa najbardziej znane wymiary tego rodzaju to

Shiroko-ban i Kiku.

Tabela japońskich formatów papieru (rozmiary JIS w mm):

Format arkusza

6

Format B

Shiroko ban

Kiku

0

1030 × 1456

-1

728 × 1030

-2

515 × 728

-3

364 × 515

-4

257 × 364

264 × 379

227 × 306

-5

182 × 257

189 × 262

151 × 227

-6

128 × 182

189 × 262

-7

91 × 128

127 × 188

-8

64 × 91

-9

45 × 64

-10

32 × 45

-11

22 × 32

-12

16 × 22

Formaty stosowane w drukarniach

W Polsce i wielu innych krajach, w drukarniach stosuje się formaty, które wywodzą się z długiej tradycji tego

zawodu. Ich nazewnictwo przypomina nieco tradycyjny system brytyjski. Jest on oparty na mierze calowej. W

Polsce tradycyjnie stosowano system zaczynający się od rozmiaru "pełnego" (folio) posiadającego złote proporcje, z

którego poprzez kolejne cięcie w połowie tworzy się kolejne pod-formaty:

nazwa

skrót

liczba

cięć

liczba

stron

Folio

fo/f

1

2

Quarto

4to

2

4

Sexto

6to/6mo

3

6

Octavo

8vo

3

8

Duodecimo

12mo

4

12

Sextodecimo

16mo

4

16

Zobacz też

• przegląd zagadnień z zakresu DTP

Źródła i autorzy artykułu

7

Źródła i autorzy artykułu

Format arkusza  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=20856408  Autorzy: Albin Czarny, Awersowy, Beno, Bielsko, Blade BMRQ, Dariusz.Biegacz, Draco flavus, Ek8, Filemon,
G44, Gbylski, GilliamJF, Gryffit, Julo, Karol007, Kmyczka, Kocio, Kwiecień, LION, Lechoo.net, MarGr, Marcin Otorowski, Margoz, Micgryga, Michał Sobkowski, Mikla, Muzyk98, Paterm,
Pimke, Polimerek, Shaqspeare, Smat, WTM, WarX, 27 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:A size illustration.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:A_size_illustration.svg  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Autorzy: Bromskloss, Nagy,
Pallbo, Sven, WikipediaMaster, 8 anonimowych edycji

Plik:B size illustration.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:B_size_illustration.svg  Licencja: Creative Commons Attribution 2.5  Autorzy: Orzetto, Quest for Truth,
WikipediaMaster

Plik:C size illustration2.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:C_size_illustration2.svg  Licencja: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5  Autorzy: User:Bromskloss

Plik:Paper size - US system.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Paper_size_-_US_system.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Mikla

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/