Cicer cum caule

wer. 1.1

Wojciech Myszka

Dorota Aniszewska

20 stycznia 2008

Cicer cum caule

Cz¦±¢ I

Sieci komputerowe

Sie¢ lokalna

LAN

Local Area Network jest sieci¡ przeznaczon¡ do ª¡czenia

ze sob¡ stanowisk komputerowych znajduj¡cych si¦ na maªym
obszarze.
MAN

Metropolitan Area Network

sieci metropolitarne.

WAN

Wide Area Network

sieci rozlegªe.

Umo»liwiaj¡ one wymian¦ plików oraz komunikatów pomi¦dzy
u»ytkownikami, wspóªu»ytkowanie zasobów udost¦pnionych w
sieci np. plików i drukarek. Obecne sieci lokalne oparte s¡ na
technologii Ethernet (st¡d synonim sieci ethernetowych), Token
Ring lub FDDI.

Media transmisyjne I

skr¦tka UTP

Skr¦tka nieekranowana (UTP Unshielded Twi-
sted Pair) kabel zbudowany ze skr¦conych ze
sob¡ par przewodów i tworzy lini¦ zrównowa-
»on¡ (symetryczn¡). Skr¦cenie przewodów ze
splotem 1 zwój na 6-10 cm chroni transmisj¦
przed interferencj¡ otoczenia. Tego typu kabel
jest powszechnie stosowany w sieciach infor-
matycznych i telefonicznych.

Media transmisyjne II

skr¦tka FTP

Skr¦tka foliowana (FTP

Foiled Twisted Pa-

ir) jest to skr¦tka ekranowana za pomoc¡ fo-
lii z przewodem uziemiaj¡cym. Przeznaczona
jest gªównie do budowy sieci komputerowych
umiejscowionych w o±rodkach o du»ych za-
kªóceniach elektromagnetycznych. Stosowana
jest równie» w sieciach Ethernet (1 Gb/s) przy
wykorzystaniu wszystkich czterech par prze-
wodów.

Media transmisyjne III

skr¦tka STP

Skr¦tka ekranowana (STP

Shielded Twisted

Pair) ekran jest wykonany w postaci oplotu i
zewn¦trznej koszulki ochronnej. Jej zastoso-
wanie wzrasta w ±wietle nowych norm euro-
pejskich EMC w zakresie emisji EMI (Electro-
Magnetic Interference).

Media transmisyjne IV

kabel koncentryczny

Skªada si¦ z dwóch przewodów koncentrycznie umieszczonych
jeden wewn¡trz drugiego: jeden z nich wykonany jest w postaci
drutu miedzianego i umieszczony w osi kabla (czasami zwany
jest przewodem gor¡cym), za± drugi (ekran) stanowi oplot.
Zalety: jest maªo wra»liwy na zakªócenia i szumy. Wady:
awaryjno±¢

nie znosi ostrych zakr¦tów ani ªagodnie

przykªadanej siªy gniot¡cej. Jego struktura ªatwo ulega
uszkodzeniu, co powoduje bezpo±rednie pogorszenie transmisji
sygnaªu.

Media transmisyjne V

±wiatªowody

Transmisja ±wiatªowodowa pole-
ga na prowadzeniu przez wªókno
szklane promieni optycznych ge-
nerowanych przez laserowe ¹ródªo
±wiatªa.

Ze wzgl¦du na znikome zjawisko tªumienia, a tak»e odporno±¢
na zewn¦trzne pola elektromagnetyczne, przy braku emisji
energii poza tor ±wiatªowodowy, ±wiatªowód stanowi obecnie
najlepsze medium transmisyjne.

Media transmisyjne V

±wiatªowody c.d.

Zalety:

I

wi¦ksza przepustowo±¢ w porównaniu z kablem
miedzianym, a wi¦c mo»liwo±¢ sprostania przyszªym
wymaganiom co do wydajno±ci transmisji,

I

maªe straty, a wi¦c zdolno±¢ przesyªania informacji na
znaczne odlegªo±ci,

I

niewra»liwo±¢ na zakªócenia i przesªuchy
elektromagnetyczne,

I

wyeliminowanie przesªuchów mi¦dzykablowych,

I

maªa masa i wymiary,

I

du»a niezawodno±¢ poprawnie zainstalowanego ª¡cza i
wzgl¦dnie niski koszt, który ci¡gle spada.

Topologie zyczne sieci LAN

Wyró»nia si¦ nast¦puj¡ce zyczne topologie sieci LAN:

I

magistrala (bus)

wszystkie stacje robocze w sieci

doª¡czone s¡ do jednej wspólnej szyny,

I

pier±cie« (ring)

stacje sieciowe podª¡czone s¡ do

okablowania tworz¡cego pier±cie«. Topologi¦ pier±cienia
stosuje si¦ w technologiach Token Ring i FDDI,

I

gwiazda (star)

kable sieciowe poª¡czone s¡ w jednym

wspólnym punkcie, w którym znajduje si¦ koncentrator lub
przeª¡cznik,

I

drzewo (tree)

(hierarchiczna gwiazda)

jest struktur¡

podobn¡ do topologii gwiazdy z t¡ ró»nic¡, »e s¡ tu
mo»liwe gaª¦zie z wieloma w¦zªami,

I

mieszana

stanowi poª¡czenie sieci o ró»nych topologiach.

Topologie zyczne sieci LAN c.d.

Topologia magistrali

Zalety:

I

niski koszt,

I

prostota budowy,

I

nie wymaga dodatkowych urz¡dze« sieciowych.

Wady:

I

du»a zawodno±¢,

I

trudno±ci w usuwaniu usterek,

I

niezbyt du»a rozpi¦to±¢ sieci,

I

maªa wydajno±¢.

Topologia gwiazdy

Zalety:

I

wydajno±¢,

I

prostota budowy,

I

bardzo ªatwa lokalizacja uszkodze«,

I

wysoka niezawodno±¢,

I

mo»liwo±¢ realizacji dowolnej topologii logicznej.

Wady:

I

du»y koszt.

Topologia pier±cienia

Zalety:

I

niski koszt,

I

do±¢ du»e rozpi¦to±ci sieci,

I

nie wymaga dodatkowych urz¡dze« sieciowych.

Wady:

I

du»a zawodno±¢,

I

wraz ze wzrostem ilo±ci urz¡dze« maleje wydajno±¢.

Topologie zyczne sieci LAN c.d.

Obecnie stosuje si¦ praktycznie tylko topologi¦ gwiazdy (oraz
jej rozszerzenie

topologi¦ drzewiast¡) i topologi¦ magistrali.

Mo»na równie» cz¦sto spotka¢ topologi¦ mieszan¡ b¦d¡c¡
poª¡czeniem dwóch topologii zycznych

magistrali i gwiazdy.

Polega to na tym, »e skupiska stacji roboczych ª¡czone s¡ w
gwiazd¦, za± one same doª¡czane s¡ do wspólnej magistrali, do
której mog¡ by¢ równie» doª¡czone pojedyncze stacje robocze:

Metody dost¦pu do medium transmisyjnego

Protokoªy bezkon iktowe

Do najstarszych protokoªów dost¦pu wielokrotnego zaliczamy
protokoªy bezkon iktowe funkcjonuj¡ce na zasadzie podziaªu
dost¦pnych zasobów transmisyjnych wedªug wcze±niej
ustalonego planu. Podziaª ten mo»e by¢ dokonywany na staªe
lub na »¡danie. Przydziaªu zasobów transmisyjnych mo»na
dokona¢ w dziedzinie cz¦stotliwo±ci lub w dziedzinie czasu:

I

Dost¦p wielokrotny z podziaªem cz¦stotliwo±ci

FDMA

(Frequency Division Multiple Access).

I

Dost¦p wielokrotny z podziaªem czasu

TDMA

(Time

Division Multiple Access).

Protokoªy rywalizacyjne

Protokoªy rywalizacyjne nazywane s¡ równie» protokoªami z

losowym dost¦pem do medium transmisyjnego.

I

protokóª z dost¦pem swobodnym ALOHA

dane wysyªane gdy

tylko si¦ pojawi¡. Gdy ramka dotrze do celu wysyªana jest
kolejna. Gdy nast¡pi kolizja, nadajnik odczekuje losowy czas i
wysyªa j¡ ponownie.

I

CSMA (Carrier Sense Multiple Access) wielodost¦p do ª¡cza z
badaniem stanu kanaªu.

I

Protokóª wielokrotny z kodowym rozdziaªem sygnaªów

CDMA

(Code Division Multiple Access). Ka»dy u»ytkownik ma do
dyspozycji przez caªy czas peªne pasmo medium transmisyjnego.
U»ytkownikowi przydziela si¦ (na staªe lub na »¡danie)
odpowiedni kod pseudolosowy za pomoc¡ którego u»ytkownik
rozprasza w dziedzinie cz¦stotliwo±ci sygnaª (upodabniaj¡c go do
szumu biaªego).

Metody dost¦pu do medium transmisyjnego

Dowolna stacja w sieci lokalnej mo»e rozpocz¡¢ transmisj¦ w
sieci tylko wtedy, gdy medium transmisyjne nie jest zaj¦te.
Protokoªy LAN u»ywaj¡ jednej z nast¦puj¡cych metod dost¦pu
do medium:

I

CSMA/CD (Carrier Sense Multiple Access with Collision
Detection

wielodost¦p z rozpoznawaniem stanu kanaªu

oraz wykrywaniem kolizji)

stacje konkuruj¡ mi¦dzy sob¡

o dost¦p do medium. Stacja mo»e zacz¡¢ nadawanie je±li
stwierdzi, »e medium transmisyjne nie jest w danym
momencie zaj¦te. Je»eli jednak zdarzy si¦ tak, »e dwie
stacje zaczn¡ nadawa¢ jednocze±nie (czyli nast¡pi kolizja),
sytuacja taka jest wykrywana, za± transmisja jest
ponawiana po losowym odst¦pie czasu. Metoda ta
wykorzystywana jest w sieciach Ethernet.

Metody dost¦pu do medium transmisyjnego c.d.

I

Token Passing

(przekazywanie znacznika)

stacje

sieciowe uzyskuj¡ dost¦p do medium w zale»no±ci od tego,
gdzie w aktualnej chwili znajduje si¦ tzw. token
(przekazywana pomi¦dzy komputerami specjalna ramka
steruj¡ca). T¡ metod¦ dost¦pu stosuje si¦ w sieciach Token
Ring i FDDI. Stacja, która ma wiadomo±¢ do nadania, czeka
na wolny »eton. Kiedy go otrzyma, zmienia go na »eton
zaj¦ty i wysyªa go do sieci, a zaraz za nim blok danych
zwany ramk¡ (frame). Ramka zawiera cz¦±¢ komunikatu
(lub caªy komunikat), który miaªa wysªa¢ stacja.
Przekazywania »etonu zapobiega wzajemnemu zakªócaniu
si¦ przesyªanych wiadomo±ci i gwarantuje, »e w danej
chwili tylko jedna stacja mo»e nadawa¢ dane.

Sie¢ LAN typu Ethernet

Ethernet jest najpopularniejszym standardem w sieciach
lokalnych. Ethernet zostaª opracowany przez Roberta Metcalfa
w o±rodku badawczym rmy Xerox i opublikowany w roku 1976.
Ethernet bazuje na idei w¦zªów podª¡czonych do wspólnego
medium i wysyªaj¡cych i odbieraj¡cych za jego pomoc¡
specjalne komunikaty (ramki) (CSMA/CD). Wszystkie w¦zªy
posiadaj¡ unikalny adres MAC.
Klasyczne sieci Ethernet maj¡ cztery cechy wspólne. S¡ to:
parametry czasowe, format ramki, proces transmisji oraz
podstawowe reguªy obowi¡zuj¡ce przy ich projektowaniu.

Sie¢ LAN typu Ethernet c.d.

Standard sieci Ethernet zostaª zde niowany przez IEEE (Institute
of Electrical and Electronic Engineers) w normie 802.3 (de niuje
standard sieci oznaczony jako 10Base-5). Kolejne odmiany tej
technologii oznaczane s¡ dodatkowymi przyrostkami
literowymi. Ogólny schemat oznaczania przepªywno±ci oraz
rodzaju medium stosowanego w sieciach Ethernet:

I

przepustowo±ci wyra»onej w Mb/s

10, 100, 1000

I

rodzaj transmisji: Base

transmisja w pa±mie

podstawowym (Baseband Network), Broad

transmisja

przy wykorzystaniu cz¦stotliwo±ci no±nej (Broadband
Network),

I

rodzaj zastosowanego medium: 2

cienki kabel

koncentryczny (Thin Ethernet), 5

gruby kabel

koncentryczny (Thick Ethernet), T

skr¦tka (Twisted Pair),

F

±wiatªowód (Fiber Optic).

Sie¢ typu Token Ring

Token Ring

metoda tworzenia sieci LAN opracowana przez

rm¦ IBM w latach 70., dzi± powoli wypierana przez technologi¦

Ethernetu.
W oryginalnej IBM-owskiej sieci Token-Ring stacje robocze
podª¡cza si¦ bezpo±rednio do urz¡dze« MAU (ang. Multistation
Access Unit), które z kolei ª¡czy si¦ ze sob¡ tak, by tworzyªy
jeden du»y pier±cie«.
Topologia zyczna: gwiazda
Topologia logiczna: pier±cie«

wykorzystuje technik¦

przekazywania "»etonu" (ang. token passing).

Schemat sieci Token Ring

Sie¢ LAN typu FDDI

FDDI (ang. Fiber Distributed Data Interface) to standard
transmisji danych oparty na technologii ±wiatªowodowej (100
Mb/s). Sie¢ ta zbudowana jest z dwóch pier±cieni

pier±cie«

pierwotny i pier±cie« zapasowy (wtórny). Transmisja
prowadzona jest z u»yciem jednego pier±cienia.
W sieci takiej stacje robocze podª¡czone s¡ do dwóch pier±cieni.
W razie uszkodzenia pier±cienia sie¢ jest nadal sprawna, mo»na
przesyªa¢ dane , poniewa» stacje robocze automatycznie si¦
rekon guruj¡ i zawracaj¡ dane do drugiego pier±cienia.
Sieci FDDI stosuje si¦ przede wszystkim w sieciach
szkieletowych lub kampusowych.

Model ISO/OSI

W celu uªatwienia projektowania sieci komputerowych oraz
oprogramowania systemów sieciowych opracowano warstwow¡
architektur¦ sieci komputerowych. Wyró»niono w niej pewn¡
liczb¦ poziomów hierarchii (warstw), usªugi i funkcje przypisane
ka»demu z nich oraz protokoªy komunikacyjne i jednostki
danych u»ywane na poszczególnych poziomach.
Du»e rmy opracowaªy swoje architektury, w±ród których byªy
miedzy innymi:

I

architektura SNA (System Network Architecture) rmy IBM,
umo»liwiaj¡ca ª¡czenie produktów tej rmy.

I

architektura DNA (Digital Network Architecture) rmy DEC.
Zde niowano tutaj zbiór protokoªów, formaty i mechanizmy
wymiany komunikatów steruj¡cych w sieci.

Model hierarchiczny ISO/OSI

To wzorcowy model ª¡czenia systemów otwartych opracowany
przez ISO (International Organization for Standarization). Model
mo»na podzieli¢ na trzy podstawowe warstwy gªówne, do
których zaliczamy:

I

Warstw¦ doln¡

de niuje zyczne komponenty, takie jak

zª¡cza i kabel oraz sposób wymiany danych pomi¦dzy
systemami. De niuje tak»e typ interfejsu sieci, a tak»e
metod¦ dost¦pu.

I

Warstw¦ transportu

odpowiadaj¡ za sprawn¡ transmisj¦

danych pomi¦dzy systemami.

I

Warstw¦ aplikacji

tworz¡ interfejs pomi¦dzy aplikacjami

u»ytkownika i systemami komunikacji sieci.

Model hierarchiczny ISO/OSI c.d.

Model hierarchiczny ISO/OSI c.d.

I

Warstwa zyczna (Physical Layer)

transmituje i odbiera

strumie« bitów.

I

Warstwa ª¡cza danych (Data Link Layer)

podstawowa

funkcja to nadawanie i odbiór. Odpowiedzialna za ko«cow¡
zgodno±¢ przesyªanych danych.

I

Warstwa sieciowa (Network Layer)

odpowiedzialna za

okre±lenie trasy transmisji.

I

Warstwa transportowa (Transport Layer)

jest

odpowiedzialna za integralno±¢ transmisji, odtwarzanie
kolejno±ci pakietów, retransmisje zagubionych pakietów.

Model hierarchiczny ISO/OSI c.d.

I

Warstwa sesji (Session Layer)

otwiera i zamyka sesje

pomi¦dzy hostami, zarz¡dza przebiegiem komunikacji.

I

Warstwa prezentacji (Presentation Layer)

de niuje

sposób, format wymiany danych pomi¦dzy hostami:
szyfrowanie, kompresja , tªumaczenie kodów steruj¡cych.

I

Warstwa aplikacji (Application Layer)

realizuje usªugi

komunikacji mi¦dzy u»ytkownikami: transfer plików, dost¦p
do baz danych, wymiana poczty elektronicznej.

Warstwa zyczna

Szyna komputera

Ethernet

Modemy

sie¢ energetyczna

±wiatªowód

kabel koncentryczny

skr¦tka

USB

IP over Avian Carriers

Warstwa ª¡cza danych

802.11 (WLAN)

802.16

Wi-Fi

WiMAX

ATM

DTM

Token ring

Ethernet

FDDI

Frame Relay

GPRS

EVDO

HSPA

HDLC

PPP

PPTP

L2TP

ISDN

ARCnet

Warstwa sieciowa

IP (IPv4 IPv6)

OSPF

IS-IS

BGP

IPsec

ARP

RARP

RIP

ICMP

ICMPv6

Warstwa transportowa

TCP

UDP

DCCP

SCTP

RTP

RSVP

IGMP

Warstwa aplikacji

DHCP

DNS

FTP

Gopher

HTTP

IMAP4

IRC

NNTP

XMPP

POP3

SIP

SMTP

SNMP

SSH

TELNET

RPC

RTCP

RTSP

TLS

SDP

SOAP

GTP

STUN

NTP

Protokoªy TCP/IP

TCP/IP (ang. Transmission Control Protocol / Internet Protocol)
jest pakietem najbardziej rozpowszechnionych protokoªów
komunikacyjnych wspóªczesnych sieci komputerowych.
Stworzony we wczesnych latach 70-tych.
TCP/IP jest standardem komunikacji otwartej: istnieje
mo»liwo±¢ komunikacji miedzy dowolnymi typami urz¡dze«, bez
wzgl¦du na ich zyczn¡ ró»norodno±¢ (zwykªa wymiana
pakietów).
Protokoªy TCP i IP ª¡cznie zarz¡dzaj¡ przepªywem wi¦kszo±ci
danych przez sie¢. IP odpowiada za przesyªanie dowolnych
danych z punktu do punktu i zawiera w sobie TCP lub UDP.

Protokoªy TCP/IP c.d.

Zadaniem TCP jest:

I

uzgadnianie to»samo±ci,

I

zarz¡dzanie pakietami (mog¡ dociera¢ do adresata w innej
kolejno±ci, ni» byªy wysªane),

I

sterowanie przepªywem,

I

wykrywanie i obsªug¦ bª¦dów.

Protokoªy TCP/IP c.d.

Para TCP+IP jest stosowana do tzw. transmisji poª¡czeniowej,
gdzie zagwarantowany jest przepªyw danych dowolnej dªugo±ci
w obydwie strony, lub zwrotne poinformowanie nadawcy o
nieusuwalnym bª¦dzie.
Para protokoªów UDP+IP jest najcz¦±ciej u»ywanym standardem
do tzw. transmisji bezpoª¡czeniowej, czyli przesªania w jedn¡
stron¦, bez potwierdzenia odbioru.

Cicer cum caule

Cz¦±¢ II

Netykieta

Netykieta

Netykieta (ang. netiquette) to zbiór zasad przyzwoitego zachowania
w Internecie, swoista etykieta obowi¡zuj¡ca w Sieci (ang. net).

Netykieta, podobnie jak zwykªe zasady przyzwoitego zachowania,
nie jest dokªadnie skody kowana, nikt te» nie zajmuje si¦
systematycznym karaniem osób ªami¡cych te zasady, jednak uparte
ªamanie zasad netykiety mo»e si¦ wi¡za¢ z ró»nymi przykrymi
konsekwencjami, jak np.: zgªoszenie nadu»ycia do dziaªu abuse
i odci¦cie niegrzecznego osobnika od okre±lonej usªugi
internetowej przez jej administratora.

Zasady netykiety wynikaj¡ wprost z ogólnych zasad przyzwoito±ci lub
s¡ odzwierciedleniem niemo»liwych do uj¦cia w standardy
ogranicze« technicznych wynikaj¡cych z natury danej usªugi
Internetu.

(Za Wikipedi¡)

Netykieta

I

Mini Netykieta grup news i list dyskusyjnych

http://www.pg.gda.pl/~agatek/netq.html

Podstawowe

informacje dotycz¡ce tzw. zasad dobrego wychowania
przy korzystaniu z grup news i list dyskusyjnych.

I

Etykieta Usenetu

http://www.wsp.krakow.pl/papers/netykiet.html

Artykuª z magazynu Internet 2/96 autorstwa Jarosªawa Rafy.

I

Netykieta

http://www.netykieta.dlawas.net/

Zbiór

zasad obowi¡zuj¡cych w internecie w opracowaniu Rafaªa
Rynkiewicza.

I

Netykieta.pl

http://netykieta.pl/

Zestawienie zasad

dotycz¡cych korzystania z poczty elektronicznej i Usenetu.

RFC 1855 Netiquette Guidelines I

Poczta elektroniczna (one-to-one)

I

Przedyskutuj z pracodawc¡ kwestie dost¦pu do sieci i
sprawy wªasno±ci poczty elektronicznej.

I

Przyjmij jako pewnik, »e poczta elektroniczna nie jest
przesyªana bezpiecznym kanaªem komunikacyjnym.

I

Szanuj prawa autorskie gdy kopiujesz jaki± materiaª.

I

W przypadku gdy przekazujesz komu± cudzy list nie
zmieniaj go! Gdy jest to wiadomo±¢ prywatna

uzyskaj

najpierw zgod¦ gdy ma by¢ upubliczniona.

I

Nie rozsyªaj listów ªa«cuszkowych .

RFC 1855 Netiquette Guidelines II

Poczta elektroniczna (one-to-one)

I

Staraj si¦ by¢ maksymalnie miªy dla odbiorców
korespondencji. Gdy odpowiadasz na list

usu« wszystko

co nie jest istotne dla twojej wypowiedzi. Gdy przesyªasz
zaª¡czniki

zadbaj, »eby byªy w formacie, który odbiorca

b¦dzie w stanie odebra¢ ( najmniejszy wspólny
mianownik ) i »eby nie byªy zbyt wielkie.

I

Zwró¢ uwag¦ na adres e-mail, na który wysyªasz list (lub
odpowied¹): czy list nie zostanie przesªany do wielu osób.

I

Pami¦taj o ró»nicach czasowych (zwªaszcza je»eli
oczekujesz natychmiastowej reakcji).

RFC 1855 Netiquette Guidelines III

Poczta elektroniczna (one-to-one)

I

Uwzgl¦dniaj ró»nice kulturowe (nie wszystko dobrze si¦
tªumaczy, nie zawsze odbiorca jest w odpowiednim
nastroju, nie zawsze dobrze reaguje na pewne rodzaje
humoru).

I

Odczekaj chwil¦ (noc?) przed wysªaniem emocjonalnej
odpowiedzi

czasami dobrze to robi.

I

Ka»dy list powinien mie¢ temat mówi¡cy czego dotyczy.

I

Odpowiadaj na listy. W przypadku gdy wiadomo±¢ jest
wa»na, a nie mo»esz szybko odpowiedzie¢ merytorycznie
odpowiedz, »e wiadomo±¢ odebraªe±.

I

Dobra rada: Staraj si¦ by¢ maksymalnie konserwatywny
podczas wysyªania informacji i maksymalnie liberalny
podczas odbierania.

RFC 1855 Netiquette Guidelines I

Niusy, listy dyskusyjne (One-to-Many)

I

Staraj si¦ zapozna¢ wcze±niej z obyczajami panuj¡cymi
w±ród dyskutuj¡cych (najpierw czytaj, nie zabieraj¡c
gªosu).

I

Pami¦taj, »e Twoje wypowiedzi b¦d¡ czytane przez wielu
ludzi (by¢ mo»e obecego lub przyszªego szefa). Informacje
s¡ zazwyczaj archiwizowane (i bardzo cz¦sto dost¦pne
publicznie).

I

Zaladaj, »e wszyscy wypowiadaj¡ si¦ w swoim prywatnym
imieniu, a nie w imieniu zatrudniaj¡cej ich organizacji.

I

Wypowiedzi powinny by¢ zwi¦zªe i na temat (i zgodne z
zasadami panuj¡cymi loalnie).

RFC 1855 Netiquette Guidelines II

Niusy, listy dyskusyjne (One-to-Many)

I

Podszywanie si¦ pod cudz¡ to»samo±c nie jest na ogóª
akceptowane.

I

Ogªoszenia i reklamy s¡ dopuszczalne na niektórych listach
ale nie wsz¦dzie! Zwªaszcza reklamy niezwi¡zane z
tematyk¡ listy.

I

Skon guruj tak swój program (system) pocztowy, »eby nie
wysyªaª potwerdze« odbioru, informacji o urlopie,. . . ani
na forum publiczne ani innym uczestnikom listy.

I

Staraj si¦ nie wysyªa¢ informacji prywatnych na list¦, a
je»eli tak si¦ zdarzy

przepro±. Sprawy personalne

zaªatwiaj poza list¡.

I

Nie dokarmiaj trolli. Staraj si¦ nie bra¢ udziaªu we

ame

wars .

RFC 1855 Netiquette Guidelines III

Niusy, listy dyskusyjne (One-to-Many)

I

B¡d¹ ostro»ny wysyªaj¡c zaª¡czniki (na ogóª nie s¡
dopuszczalne) lub proste schematy ASCII-art. Nawet w tym
ostatnim przypadku nie mo»esz mie¢ pewno±ci, »e odbiorca
zobaczy to co wysyªaªe±.

RFC 1855 Netiquette Guidelines I

WWW i inne takie serwisy informacyjne

I

Serwisy te nale»¡ zazwyczaj do kogo±. Informacje tam
zawarte mog¡ by¢ darmowe, ale nie zawsze.

I

Nie zakladaj, »e jakiekolwiek dost¦pne informacje s¡
prawdziwe i aktualne. Technologia pozwala ka»demu
publikowa¢ informacje, ale nie ka»dy jest wystarczaj¡co
odpowiedzialny za swoje sªowa.

I

Zaªó», »e poza niezbyt cz¦stymi przypadkami informacje
przesyªane mog¡ by¢ podsªuchiwane a nawet

podmieniane .

I

Internet jest medium ogólno±wiatowym i, zazwyczaj,
lokalnie umieszczane informacje podlegaj¡ tylko lokalnym
zwyczajom mimo, »e s¡ dost¦pne globalnie.

RFC 1855 Netiquette Guidelines II

WWW i inne takie serwisy informacyjne

I

Zastanów si¦ zanim udost¦pnisz jakiekolwiek wa»ne
informacje o sobie. Sprawd¹ (o ile tylko si¦ da), »e
przekazujesz informacje temu komu chcesz je przekaza¢.

Cicer cum caule

Cz¦±¢ III

WYSIAYG

WYSIAYG

W

hat

Y

ou

S

ee

I

s

A

ll

Y

ou

G

et

czyli

To Co Widzisz To Wszysto Co Masz

albo

Kilka uwag o u»ywaniu popularnych edytorów tekstu

Czego unika¢

I

sªowo ,sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo,sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo , sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo ! Word ?

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

I

( sªowo sªowo )

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

I

(sªowo sªowo)

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

I

(sªowo sªowo)

I

wielokrotne odst¦py (w MS Word, OpenOffce.org)

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

I

(sªowo sªowo)

I

wielokrotne odst¦py (w MS Word, OpenOffce.org)

I

" jako otwieraj¡ce i zamykaj¡ce cudzysªowy

Czego unika¢

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo, sªowo

I

sªowo! Word?

I

(sªowo sªowo)

I

wielokrotne odst¦py (w MS Word, OpenOffce.org)

I

" jako otwieraj¡ce i zamykaj¡ce cudzysªowy

I

wisz¡ce spójniki na ko«cu linii

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Kilka uwag dla u»ytkowników programów
WYSIWYG

I

Wyª¡cz tak wiele jak tylko si¦ da automatycznych
udogodnie« (sztuczna inteligencja!).

I

Nie u»ywaj kopiuj & wklej ze stron WWW (i innych
formatowanych dokumentów) do dokumentów MSW, OO,
PPT (zamiast tego u»yj wklej specjalnie
niesformatowany tekst ).

I

Nie u»ywaj klawisza Enter (MSW, OO)

albo u»ywaj ze

zrozumieniem.

I

Rozró»niaj - od

(i , je»eli mo»liwe) (hyphen, en-dash,

em-dash).

I

Unikaj wklejania obiektów za po±rednictwem schowka.

I

U»ywaj stylów!

I

Wzory i symbole matematyczne.

Ilustracje

I

U»ywaj formatów wektorowych (eps, wmf, emf, pdf, svg)
gdzie tylko si¦ da (wykresy, diagramy, proste kolorowe
rysunki, . . . ).

I

Wykorzystuj formaty gra czne u»ywaj¡ce bezstratnej
kompresji (png, gif, tif) wsz¦dzie gdzie to ma sens (skany,
proste kolorowe rysunki).

I

U»ywaj formatu jpg wyª¡cznie do kolorowych albo szarych
ilustracji z póªtonami.

Ilustracje

I

U»ywaj formatów wektorowych (eps, wmf, emf, pdf, svg)
gdzie tylko si¦ da (wykresy, diagramy, proste kolorowe
rysunki, . . . ).

I

Wykorzystuj formaty gra czne u»ywaj¡ce bezstratnej
kompresji (png, gif, tif) wsz¦dzie gdzie to ma sens (skany,
proste kolorowe rysunki).

I

U»ywaj formatu jpg wyª¡cznie do kolorowych albo szarych
ilustracji z póªtonami.

Ilustracje

I

U»ywaj formatów wektorowych (eps, wmf, emf, pdf, svg)
gdzie tylko si¦ da (wykresy, diagramy, proste kolorowe
rysunki, . . . ).

I

Wykorzystuj formaty gra czne u»ywaj¡ce bezstratnej
kompresji (png, gif, tif) wsz¦dzie gdzie to ma sens (skany,
proste kolorowe rysunki).

I

U»ywaj formatu jpg wyª¡cznie do kolorowych albo szarych
ilustracji z póªtonami.

Artefakty kompresji JPG

Artefakty kompresji JPG

Problemy ze skalowaniem

wektor/raster

Problemy ze skalowaniem

wektor/raster

Problemy ze skalowaniem

wektor/raster

Problemy ze skalowaniem

wektor/raster

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Artykuª, praca

Trzy bª¦dy których nale»y unika¢

1. My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

2.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

3.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Artykuª, praca

Trzy bª¦dy których nale»y unika¢

1.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

2. My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

3.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Artykuª, praca

Trzy bª¦dy których nale»y unika¢

1.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

2.

My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

3. My±le¢ zbyt wiele o wygl¡dzie a nie o zawarto±ci.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1. Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2.

Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3.

Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1.

Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2. Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3.

Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1.

Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2.

Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3. Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1.

Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2.

Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3.

Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1.

Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2.

Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3.

Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Par¦ uwag na temat tre±ci (za L. Lamportem)

Prezentacja

1.

Nie staraj si¦ przekaza¢ caªej tre±ci

nie b¦dzie to

mo»liwe.

2.

Raczej reklamuj swoj¡ prac¦.

3.

Przygotowanie dobrej prezentacji to sztuka: wymaga

talentu i do±wiadczenia.

I

Opisuj proste przykªady a nie ogólne wyniki.

I

Nie u»ywaj formalizmów.

I

Lepiej by¢ niedokªadnym ni» niezrozumiaªym.

Prezentacja

1. Slajdy s¡ efektywne.

I

Nie umieszzcaj zbyt wielu informacji na slajdzie.

I

Slajdy powinny by¢ proste i czytelne

I

Szybka sekwencja obrazów daje na ogóª efekt hipnotyczny.

2.

Panuj nad czasem. Pami¦taj, »e wyst¡pienie publiczne na
ogóª zajmuje wi¦cej czasu ni» przemowa do lustra.

Leslie Lamport, How to present a paper

Prezentacja

1.

Slajdy s¡ efektywne.

I

Nie umieszzcaj zbyt wielu informacji na slajdzie.

I

Slajdy powinny by¢ proste i czytelne

I

Szybka sekwencja obrazów daje na ogóª efekt hipnotyczny.

2.

Panuj nad czasem. Pami¦taj, »e wyst¡pienie publiczne na
ogóª zajmuje wi¦cej czasu ni» przemowa do lustra.

Leslie Lamport, How to present a paper

Prezentacja

1.

Slajdy s¡ efektywne.

I

Nie umieszzcaj zbyt wielu informacji na slajdzie.

I

Slajdy powinny by¢ proste i czytelne

I

Szybka sekwencja obrazów daje na ogóª efekt hipnotyczny.

2.

Panuj nad czasem. Pami¦taj, »e wyst¡pienie publiczne na
ogóª zajmuje wi¦cej czasu ni» przemowa do lustra.

Leslie Lamport, How to present a paper

Prezentacja

1.

Slajdy s¡ efektywne.

I

Nie umieszzcaj zbyt wielu informacji na slajdzie.

I

Slajdy powinny by¢ proste i czytelne

I

Szybka sekwencja obrazów daje na ogóª efekt hipnotyczny.

2.

Panuj nad czasem. Pami¦taj, »e wyst¡pienie publiczne na
ogóª zajmuje wi¦cej czasu ni» przemowa do lustra.

Leslie Lamport, How to present a paper

Prezentacja

1.

Slajdy s¡ efektywne.

I

Nie umieszzcaj zbyt wielu informacji na slajdzie.

I

Slajdy powinny by¢ proste i czytelne

I

Szybka sekwencja obrazów daje na ogóª efekt hipnotyczny.

2. Panuj nad czasem. Pami¦taj, »e wyst¡pienie publiczne na

ogóª zajmuje wi¦cej czasu ni» przemowa do lustra.

Leslie Lamport, How to present a paper