1

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

POJAZDY DROGOWE

1

Cz.3. Struktura

pojazdu

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Podstawowe układy pojazdu drogowego:

1. Układ nap

ę

dowy

2. Układ zawieszenia

3. Układ kierowniczy

4. Układ hamulcowy

5. Układ no

ś

ny pojazdu

6. Nadwozie pojazdu

2

Struktura pojazdu drogowego

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

UKŁAD NAP

Ę

DOWY POJAZDU

Zadania układu:

Wytworzy

ć

za pomoc

ą

silnika odpowiedni

ą

ilo

ść

energii i przekaza

ć

j

ą

na koła nap

ę

dowe pojazdu,

dopasowuj

ą

c do chwilowych warunków ruchu.

Sterowanie układem nap

ę

dowym:

●

manualne

●

półautomatyczne

●

automatyczne

3

Układ nap

ę

dowy pojazdu

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Rodzaje układów nap

ę

dowych pojazdów:

1.

Klasyczny układ nap

ę

dowy

– silnik umieszczony z przodu

pojazdu nap

ę

dza koła osi tylnej

2.

Przedni zblokowany układ nap

ę

dowy

– silnik umieszczony

z przodu pojazdu nap

ę

dza koła osi przedniej

3.

Tylny zblokowany układ nap

ę

dowy

– silnik umieszczony

z tyłu pojazdu nap

ę

dza koła osi tylnej

4.

Centralny układ nap

ę

dowy

– silnik umieszczony w

ś

rodku

pojazdu nap

ę

dza koła osi tylnej

5.

Wieloosiowy układ nap

ę

dowy

– silnik umieszczony naj-

cz

ęś

ciej z przodu pojazdu nap

ę

dza koła wi

ę

cej ni

ż

jednej

osi pojazdu

4

Struktura pojazdu drogowego

2

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Klasyczny układ nap

ę

dowy

5

Układy nap

ę

dowe

silnik

sprz

ę

gło

przekładnia główna +
mechanizm ró

ż

nicowy

skrzynia przekładniowa

p

ó

ło

s

ie

n

a

p

ę

d

o

w

e

wał nap

ę

dowy

ty

ln

y

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

koło nap

ę

dzane

koło nap

ę

dzane

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zalety klasycznego układu nap

ę

dowego:

+

rozło

ż

enie masy układu nap

ę

dowego na obie osie

+

doci

ąż

anie kół osi nap

ę

dzanej przy ruszaniu i przyspieszaniu

+

prosta budowa przedniej osi kierowanej

Wady klasycznego układu nap

ę

dowego:

–

znaczna masa całego układu nap

ę

dowego

–

du

ż

a ilo

ść

elementów składowych

–

konieczno

ść

prowadzenia wału nap

ę

dowego przez cał

ą

długo

ść

pojazdu

–

podniesienie

ś

rodka ci

ęż

ko

ś

ci pojazdu

–

w samochodach osobowych trudno wygospodarowa

ć

gł

ę

boki

baga

ż

nik

6

Układy nap

ę

dowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

•

samochody ci

ęż

arowe

•

du

ż

e samochody dostawcze

•

du

ż

e samochody osobowe

•

samochody przeznaczone do dynamicznej jazdy

7

Układy nap

ę

dowe

Zastosowania klasycznego układu nap

ę

dowego:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Przedni zblokowany układ nap

ę

dowy

8

Układy nap

ę

dowe

p

rz

e

d

n

i

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

s

iln

ik

s

p

rz

ę

g

ło

s

k

rz

y

n

ia

p

rz

e

k

ła

d

n

io

w

a

p

rz

e

k

ła

d

n

ia

g

łó

w

n

a

+

m

e

c

h

a

n

iz

m

r

ó

ż

n

ic

o

w

y

póło

ś

nap

ę

dowa

póło

ś

nap

ę

dowa

koło nap

ę

dzane

koło nap

ę

dzane

3

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zalety przedniego układu nap

ę

dowego:

+

mo

ż

liwo

ść

obni

ż

enia poło

ż

enia podłogi i

ś

rodka ci

ęż

ko

ś

ci pojazdu

+

doci

ąż

anie kół osi nap

ę

dzanej mas

ą

układu nap

ę

dowego

+

bardziej ekonomiczny

+

prosta budowa osi tylnej

+

bezpieczniejszy podczas jazdy po łukach

+

mo

ż

liwo

ść

zastosowania gł

ę

bokiego baga

ż

nika

Wady przedniego układu nap

ę

dowego:

–

nierównomierne rozło

ż

enie masy układu na osie pojazdu

–

skomplikowana budowa nap

ę

dzanej i kierowanej osi przedniej

–

odci

ąż

anie kół osi nap

ę

dzanej podczas ruszania i przyspieszania

9

Układy nap

ę

dowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

•

samochody osobowe

•

małe i

ś

rednie samochody dostawcze

10

Układy nap

ę

dowe

Zastosowania przedniego układu nap

ę

dowego:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Tylny zblokowany układ nap

ę

dowy

11

Układy nap

ę

dowe

ty

ln

y

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

silnik

sprz

ę

gło

skrzynia przekładniowa

przekładnia główna +
mechanizm ró

ż

nicowy

póło

ś

nap

ę

dowa

koło nap

ę

dzane

koło nap

ę

dzane

póło

ś

nap

ę

dowa

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zalety tylnego układu nap

ę

dowego:

+

doci

ąż

anie kół osi nap

ę

dzanej przy ruszaniu i przyspieszaniu

+

prosta budowa przedniej osi kierowanej

Wady tylnego układu nap

ę

dowego:

–

skupienie masy całego układu nap

ę

dowego nad tyln

ą

osi

ą

pogarsza

stateczno

ść

jazdy na łukach

–

utrudnione chłodzenie silnika – konieczno

ść

stosowania chłodzenia

wymuszonego (ci

ą

gły pobór mocy z silnika)

–

konieczno

ść

prowadzenia elementów sterowania i kontroli układu

przez cał

ą

długo

ść

pojazdu

–

trudno

ś

ci z ogrzewaniem pojazdu

–

w samochodach osobowych trudno wygospodarowa

ć

obszerny

baga

ż

nik nad osi

ą

przedni

ą

12

Układy nap

ę

dowe

4

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

•

autobusy

•

Porsche Carrera 911

13

Układy nap

ę

dowe

Zastosowania tylnego układu nap

ę

dowego:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Centralny układ nap

ę

dowy

14

Układy nap

ę

dowe

silnik

sprz

ę

gło

skrzynia przekładniowa

wał nap

ę

dowy

ty

ln

y

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

przekładnia główna +
mechanizm ró

ż

nicowy

p

ó

ło

s

ie

n

a

p

ę

d

o

w

e

koło nap

ę

dzane

koło nap

ę

dzane

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zalety centralnego układu nap

ę

dowego:

+

równomierne rozło

ż

enie masy układu nap

ę

dowego na obie osie

+

bardzo dobra stateczno

ść

podczas jazdy po łukach

+

doci

ąż

anie kół osi nap

ę

dzanej przy ruszaniu i przyspieszaniu

+

prosta budowa przedniej osi kierowanej

+

mo

ż

liwo

ść

obni

ż

enia

ś

rodka ci

ęż

ko

ś

ci pojazdu

Wady centralnego układu nap

ę

dowego:

–

znaczne ograniczenie ilo

ś

ci miejsca dla pasa

ż

erów i baga

ż

u

–

utrudnione chłodzenie silnika– konieczno

ść

stosowania chłodzenia

wymuszonego (ci

ą

gły pobór mocy z silnika)

–

wysoki poziom hałasu we wn

ę

trzu pojazdu

15

Układy nap

ę

dowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

•

samochody sportowe

•

samochody wy

ś

cigowe

•

samochody rajdowe

16

Układy nap

ę

dowe

Zastosowania centralnego układu nap

ę

dowego:

5

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Wieloosiowy układ nap

ę

dowy

17

Układy nap

ę

dowe

silnik

sprz

ę

gło

skrzynia

przekładniowa

wał nap

ę

dowy

ty

ln

y

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

p

rz

e

d

n

i

m

o

s

t

n

a

p

ę

d

o

w

y

wał nap

ę

dowy

skrzynka

rozdzielcza

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zalety wieloosiowego układu nap

ę

dowego:

+

małe prawdopodobie

ń

stwo zerwania przyczepno

ś

ci podczas

ruszania i przyspieszania

+

bardzo dobra stateczno

ść

podczas jazdy po łukach

+

bardzo dobre wła

ś

ciwo

ś

ci trakcyjne podczas jazdy w terenie, na

ś

liskich nawierzchniach i podjazdach na wzniesienia

Wady wieloosiowego układu nap

ę

dowego:

–

skomplikowana konstrukcja i znaczna masa układu nap

ę

dowego

–

ograniczenie ilo

ś

ci miejsca na baga

ż

–

wi

ę

ksza liczba ewentualnych

ź

ródeł wibracji i hałasu

–

wy

ż

sza cena pojazdu

18

Układy nap

ę

dowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

•

samochody ci

ęż

arowe

•

samochody terenowe

•

samochody wyczynowe

•

samochody specjalizowane

•

samochody osobowe

19

Układy nap

ę

dowe

Zastosowania wieloosiowego układu nap

ę

dowego:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Przykładowy wieloosiowy układ nap

ę

dowy 4x4 samochodu terenowego

20

Układy nap

ę

dowe

6

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

UKŁAD ZAWIESZENIA POJAZDU

Zadania układu:

●

poł

ą

czenie kół jezdnych z kadłubem

pojazdu

●

zapewnienie mo

ż

liwie najlepszego i

ci

ą

głego docisku kół do nawierzchni

●

zapewnienie mo

ż

liwie najwy

ż

szego

poziomu komfortu jazdy

21

Układ zawieszenia pojazdu

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

RODZAJE UKŁADÓW ZAWIESZENIA POJAZDÓW

22

Układ zawieszenia pojazdu

αααα

αααα

Zawieszenie zale

ż

ne

αααα

Zawieszenie niezale

ż

ne

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

23

Układ zawieszenia pojazdu

Zalety i wady zawiesze

ń

Zawieszenia zale

ż

ne:

+

du

ż

a no

ś

no

ść

+

prosta budowa

+

wysoka trwało

ść

–

du

ż

a masa

–

ni

ż

szy poziom komfortu jazdy

–

zwi

ę

ksza wysoko

ść

poło

ż

enia

ś

rodka ci

ęż

ko

ś

ci

Zastosowanie:

• pojazdy ci

ęż

kie (ci

ęż

arowe,

autobusy, osobowe)

• samochody terenowe

Zawieszenia niezale

ż

ne:

+

wysoki komfort jazdy

+

mo

ż

liwo

ść

zmniejszenia wysoko

ś

ci

poło

ż

enia

ś

rodka ci

ęż

ko

ś

ci

+

ni

ż

sza masa

–

ni

ż

sza no

ś

no

ść

–

skomplikowana budowa

–

ni

ż

sza trwało

ść

Zastosowanie:

•

samochody osobowe

•

samochody dostawcze i autobusy

(przednie osie)

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

GŁÓWNE ELEMENTY UKŁADU ZAWIESZENIA POJAZDU

24

Układ zawieszenia pojazdu

nadwozie

element wodz

ą

cy

koło jezdne

element spr

ęż

ysty

amortyzator

7

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

ODMIANY UKŁADÓW ZAWIESZENIA POJAZDU

25

Układ zawieszenia pojazdu

nadwozie

element wodz

ą

cy

element spr

ęż

ysty

amortyzator

koło jezdne

Zawieszenie wahaczowe

Zawieszenie resorowe

amortyzator

koło jezdne

resor

nadwozie

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Przykładowe układy zawieszenia pojazdów samochodowych

26

Układ zawieszenia pojazdu

Zawieszenie samochodu osobowego

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Przykładowe układy zawieszenia pojazdów samochodowych

27

Układ zawieszenia pojazdu

Zawieszenia samochodów ci

ęż

arowych

Zawieszenia resorowe

Zawieszenia na poduszkach

pneumatycznych

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Przykładowe układy zawieszenia pojazdów samochodowych

28

Układ zawieszenia pojazdu

Zawieszenie pneumatyczne autobusu

8

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zadanie układu:

●

nadanie kołom kiero-
wanym odpowiednich
k

ą

tów skr

ę

tu

(mniejszego k

ą

ta skr

ę

tu

kołu zewn

ę

trznemu i

wi

ę

kszego k

ą

ta skr

ę

tu

kołu wewn

ę

trznemu)

29

Układ kierowniczy pojazdu

UKŁAD KIEROWNICZY POJAZDU

S

R

k

z

R k

w

R

s

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

30

Układ kierowniczy pojazdu

Elementy układu kierowniczego

kierownica

wał kierowniczy

przekładnia
kierownicza

dr

ąż

ek

poprzeczny

zwrotnice

koło kierowane

koło kierowane

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

31

Układ kierowniczy pojazdu

Układ kierowniczy samochodu

ci

ęż

kiego

Układ kierowniczy samochodu

lekkiego

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zadania układu:

●

zmniejszanie pr

ę

dko

ś

ci pojazdu (w razie

potrzeby gwałtowne) a

ż

do całkowitego

zatrzymania

●

utrzymanie pojazdu w bezruchu (hamulec
postojowy)

32

Układ hamulcowy pojazdu

UKŁAD HAMULCOWY POJAZDU

9

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

●

hamulce hydrauliczne – czynnikiem roboczym jest
płyn hamulcowy. Kierowca wytwarza ci

ś

nienie przez

wciskanie pedału hamulca.

Stosowane w samochodach lekkich

●

hamulce pneumatyczne – czynnikiem roboczym
jest powietrze spr

ęż

ane przez spr

ęż

ark

ę

. Kierowca

wciskaj

ą

c pedał hamulca steruje przepływem

spr

ęż

onego powietrza.

Stosowane w samochodach ci

ęż

kich

33

Układ hamulcowy pojazdu

RODZAJE UKŁADÓW HAMULCOWYCH:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

34

Układ hamulcowy pojazdu

Hydrauliczny układ hamulcowy

tarcza hamulcowa

zacisk

pompa hamulcowa

szcz

ę

ki hamulcowe

b

ę

ben hamulcowy

pompa hamulcowa

tarcza hamulcowa

zacisk

szcz

ę

ki hamulcowe

b

ę

ben hamulcowy

przewody hamulcowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

35

Układ hamulcowy pojazdu

Pneumatyczny układ hamulcowy

zawór

steruj

ą

cy

spr

ęż

arka

zbiorniki powietrza

siłownik

siłownik

Zbiorniki powietrza

Zbiorniki powietrza

siłownik

siłownik

spr

ęż

arka

Zawór

steruj

ą

cy

Przewody hamulcowe

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

36

Układ hamulcowy pojazdu

Zalety i wady układów hamulcowych

Hamulce hydrauliczne:

+

wysokie warto

ś

ci ci

ś

nie

ń

+

małe wymiary

+

mała masa

+

mała bezwładno

ść

zadziałania

–

wra

ż

liwo

ść

na nieszczelno

ś

ci

–

wra

ż

liwo

ść

na drgania

–

konieczno

ść

stosowania sztywnych

przewodów hamulcowych

–

niemo

ż

liwo

ść

poł

ą

czenia obwodu

hamulcowego pojazdu z obwodem
hamulcowym przyczepy

Hamulce pneumatyczne:

+

du

ż

e warto

ś

ci sił hamowania

+

niskie ci

ś

nienie spr

ęż

onego

powietrza

+

niewra

ż

liwo

ść

na drobne

nieszczelno

ś

ci

+

mo

ż

liwo

ść

stosowania elastycznych

przewodów

+

łatwo

ść

doł

ą

czania obwodu

hamulcowego przyczep i naczep

–

du

ż

e wymiary i masy elementów

–

wi

ę

ksza bezwładno

ść

zadziałania

–

wra

ż

liwo

ść

na niskie temparatury

10

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

Zadania układu:

●

umo

ż

liwienie poł

ą

czenia w cało

ść

wszystkich układów pojazdu

●

przeniesienie wszystkich sił, działaj

ą

cych

na pojazd podczas jazdy i podczas
postoju

37

Układ no

ś

ny pojazdu

UKŁAD NO

Ś

NY POJAZDU

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

●

układy ramowe – podstawowym elementem
no

ś

nym jest specjalna rama, do której mocowane s

ą

elementy pozostałych układów pojazdu.

Stosowane w pojazdach

ś

rednich, ci

ęż

kich i

terenowych

●

nadwozia samono

ś

ne – funkcj

ę

elementu no

ś

nego

spełnia odpowiednio zaprojektowane nadwozie

Stosowane w samochodach osobowych,

dostawczych, w niektórych naczepach i autobusach

38

Układ no

ś

ny pojazdu

RODZAJE UKŁADÓW NO

Ś

NYCH:

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

39

Układ no

ś

ny pojazdu

Rama no

ś

na pojazdu

Podwozie ramowe

z kabin

ą

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

40

Układ no

ś

ny pojazdu

Nadwozie samono

ś

ne

samochodu osobowego

Szkielet nadwozia samono

ś

nego

samochodu dostawczego

11

Ś

RODKI TRANSPORTU DALEKIEGO

Pojazdy drogowe

41

I to by było

na tyle…