Podstawy turystyki - egzamin
1. Wyjaśnij dlaczego w geografii turyzymu potrzebna jest poprawna definicja turystyki.
2. Podaj i wyjaśnij dlaczego we współczesnej nauce jest niewystarczająca definicja turystyki
w ujęciu etymologicznym.
Gdyż ujecie etymologiczne oparte jest jedynie na znaczeniu słowa turystyka, a pierwszym sensem
słowa turystka jest wędrowanie, pokonywanie przestrzeni, a potem dopiero zjawiska demograficzne i
socjologiczne.
3. Podaj i omów definicję turystyki sformułowaną przez Hunzikera i Krapfa
Zespół zjawisk i stosunków, dotyczących podróży i krótkotrwałych pobytów (osób przyjezdnych) poza
miejscem stałego zamieszkania, podejmowanych nie w celach zysku (podjęcia pracy zarobkowej), i o
ile nie następuje w związku z tym osiedlenie.
4. Podaj i omów pojęcie turystyki w wąskim i szerokim znaczeniu
W j. polskim turystyka ma dwa pojęcia:
- wąskie – wędrówki, wycieczki, rajdy, spływy itd. (cele: rekreacyjne, poznawcze, zdrowotne)
- szerokie – wszelkie formy ruchu podróżnego nie związane z zarobkowaniem i osiedleniem (cele:
rekreacyjne, poznawcze, zdrowotne, studia, praca twórcza, sport, uczestnictwo w konferencji, kult
religijny, wizyty rodzinne)
5. Wyjaśnij jakie zalety posiada systemowe ujęcie definicji pojęcia turystyka
Ujęcia systemowe są ogólne i niedoprecyzowane, gdyż podejmując badania dopiero można je
uszczegółowić, ale za to szersza interpretacja umożliwia poznanie głębszych i szerszych relacji.
Turystyka jest wytworem wyższych stopni hierarchicznych (tj. rozwoju współczesnej cywilizacji) niż
ona sama.
6. Podaj i omów najważniejsze kryteria i podziały turystyki (formy turystyki)
*Podział wg Hunzikera i Krapfa wg rodzajów podróży turystycznych:
- podróże w celach leczniczych lub wypoczynkowych
- pielgrzymki
- podróże w celach naukowych i poznawczych
- podróże do centrów życia politycznego
- podróże do miejscowości o wybitnych walorach krajoznawczych, przyrodniczych itd.
*Podział wg P. Bernecker’a wg motywów wyjazdów:
- potrzeby leczenia oraz wypoczynku
- uprawianie kultu religijnego
- ciekawość, chęć kształcenia, chęć przygód
- udział w zorganizowanych podróżach związanych z wykonywaniem zawodu
- rozrywka
- umiłowanie ruchu
- odwiedziny krewnych lub przyjaciół
*Podział wg O. Rogolewskiego wg celów podróży:
- wypoczynkowych – dla regeneracji sił fizycznych i psychicznych (turystyka wypoczynkowa:
pobytowa, wędrowna)
- poznawczych – dla rozszerzenia i pogłębienia znajomości świata (turystyka krajoznawcza)
- realizacji zamiłowań do pewnych form turystyki wymagających odpowiednich umiejętności i sprzętu
oraz posiadania specjalnych uprawnień formalnych (np. wędkarstwo, żeglarstwo, alpinizm, itd.
(turystyka specjalistyczna – kwalifikowana)
*Podział wg długości okresu przebywania turysty poza miejscem zamieszkania:
- turystyka długookresowa – dotyczy zazwyczaj okresów urlopów, wakacji
- turystyka krótkookresowa – dotyczy gł. czasu wolnego od pracy poza urlopem czy wakacjami
*Podział ze wzgl. czasu przeznaczonego dla celów turystycznych oraz sposobu jego wykorzystania:
- turystyka pobytowa – długotrwałe wyjazdy w okresach urlopów czy wakacji, mająca z reguły
charakter stacjonarny
- turystyka wędrowna – długookresowe wędrówki ze stałą zmianą miejsca pobytu
- wypoczynek świąteczny – krótkotrwały wypoczynek (1-2 dni) związany z rekreacją w dniach wolnych
od pracy poza urlopem czy wakacjami, często określany jako ruch weekendowy
- turystyka krajoznawcza – gł. krótkotrwałe wycieczki w celach zwiedzania interesujących obiektów,
miejscowości, uczestniczenia w imprezach itp.
- turystyka kwalifikowana – uprawiana w różnych zakresach czasowych, wymagająca
specjalistycznych umiejętności, sprzętu kondycji, związana z zamiłowaniem do pewnych dyscyplin
znajdujących się już w kategoriach sportowych (turystyka narciarska, alpinizm itp.)
*Podział z punku widzenia obsługi:
- turystyka zorganizowana – obsługa biur podróży
- turystyka niezorganizowana – duże znaczenia ma tu indywidualna turystyka samochodowa
*Podział ze wzgl. na zasięg geograficzny i kierunki migracji:
- turystyka krajowa – zasięg: lokalny, regionalny i międzyregionalny
- turystyka zagraniczna – przyjazdowa i wyjazdowa, z uwzględnieniem podziału wg krajów
pochodzenia i docelowych
*Podział ze wzgl. na skład środowiskowy uczestników:
- turystyka ludności miast
- turystyka ludności wiejskiej
- turystyka młodzieżowa – zakładowa, szkolna, studencka itp.
7. Podaj i wyjaśnij co rozumiemy pod pojęciem rekreacja
Rekreacja (z ang. i fr. recreation, z ros. rekreacija, z łac. recreatio – re creo – tj. na nowo tworzę,
odtwarzam, odświeżam) – wszelkie czynności podejmowane dla regeneracji lub pomnażania sił
fizycznych i psychicznych, przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturalnych, grach
sportowych, czy też różnych formach ruchu turystycznego – po godzinach zajęć służbowych lub
szkolnych, poza obowiązkami społecznymi i normalnymi czynnościami domowymi, podejmowanych
dobrowolnie lub z przyjemności (albo z konieczności – wypoczynek uzdrowiskowy).
Rekreacja dla jednych nie musi być rekreacją dla drugich, np. praca w ogrodzie dla rolnika nie będzie
tym samym co dla urzędnika. Może mieć też charakter mieszany, np. bieganie dla treningu, sportu
lub po prostu tak.
Klasyfikacja zajęć rekreacyjnych w oparciu o:
- naturę danej czynności – rozrywka, kino, teatr (bierna), sport (aktywna)
- rodzaj uczestników – dzieci, renciści
- dostępny czas wolny – wakacje letnie, przerwa semestralna
- naturę miejsc – wieś, miasto itd.
- dystans podróżowania – kraje wysyłające i przyjmujące
8. Wyjaśnij co rozumiemy pod pojęciem wypoczynek (bierny, czynny)
Wypoczynek – oznacza zazwyczaj turystykę pobytową:
- wypoczynek bierny – zajęcia nie wywołujące wysiłku fizycznego, często polega na nic nie robieniu,
np. drzemka, plażowanie, wypoczynek bierny konsumpcyjny (siedzimy na meczu – wysiłek niewielki,
ale w stanie gotowości)
- wypoczynek czynny – jeśli jest aktywny, np. jeździectwo (przejście do sportu); czasami wypoczynek
bierny łączymy z czynnym, np. dojście do stadionu i impreza (mecz)
9. Podaj i omów definicję pojęcia ruch turystyczny
Ruch turystyczny jest zjawiskiem społecznym , polegającym na fizycznym, czasowym przemieszczaniu
się rzesz ludzkich z miejsc ich stałego zamieszkania do innych miejsc, wynikające z potrzeby szukania
miejsca do spędzania czasu wolnego, odpoczynku, ucieczki od codzienności itd.
Ruch turystyczny określa więc zjawisko konkretne, jego istotą jest dobrowolna zmiana miejsca
pobytu, natomiast podmiotem – człowiek, który wykazuje różnorodne upodobania w zakresie
organizacji wypoczynku oraz posiada niejednakowe możliwości ich realizacji związane z warunkami
socjalnymi, co znajduje swój wyraz w uprawianych przez niego formach ruchu turystycznego.
10. Podaj i omów najważniejsze kryteria i podziały ruchu turystycznego
Ten sam podział i kryteria co w Pytaniu 6.
11. Podaj i omów pojęcie atrakcyjności turystycznej
Atrakcyjność turystyczna jest pojęciem złożonym. Oprócz istniejących obiektywnie warunków
środowiskowych, tak w sensie przyrodniczym, jak i społeczno - ekonomicznym, dużą rolę w jej ocenie
odgrywa subiektywny czynnik psychologiczny. Atrakcyjność turystyczną należy rozpatrywać
kompleksowo, gdyż decydują o niej walory turystyczne, dostępność komunikacyjna oraz podaż usług
związanych zagospodarowaniem obszarów odwiedzanych. Jest więc pojęciem integrującym
elementy, które stanowią podstawę rozwoju ruchu turystycznego, tzn., walory turystyczne, z
warunkami zagospodarowania potrzeb tego ruchu w postaci odpowiednio wykształconej
infrastruktury turystycznej (technicznej i społecznej).
12. Podaj i wyjaśnij pojęcie walorów turystycznych
Walory turystyczne (regionu, miejscowości, szlaku) stanowi zespół elementów środowiska
naturalnego oraz elementów pozaprzyrodniczych, które (wspólnie lub każde z osobna) są
przedmiotem zainteresowań turysty. Biorąc pod uwagę motywy, jakimi kieruje się turysta walory
turystyczne można podzielić na:
- wypoczynkowe – ściśle zależne od warunków środowiska naturalnego
- specjalistyczne – stanowi je zespół cech środowiska naturalnego umożliwiający uprawianie różnych
form turystyki kwalifikowanej, a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków
klimatycznych – balneoterapii i innych form lecznictwa uzdrowiskowego
- krajoznawcze – które o bok osobliwości przyrodniczych (parki, rezerwaty) obejmują elementy
kultury materialnej i duchowej (zabytki, folklor, obiekty kultu narodowego oraz dziedzinę
współczesnych osiągnięć społeczeństwa).
13. Wyjaśnij co rozumiemy pod pojęciem zagospodarowanie (infrastruktura) turystyczna
Pod tym pojęciem rozumie się wynik działalności mający na celu przystosowanie przestrzeni do
potrzeb ruchu turystycznego. W działalności tej zaznaczają się trzy podstawowe tendencje:
- ochrona i przystosowanie dla potrzeb turystów walorów turystycznych
- zapewnienie dostępności komunikacyjnej obszarów, miejscowości i obiektów stanowiących cele
wyjazdów turystycznych
- zapewnienie turystom warunków niezbędnych warunków egzystencji w miejscu lub na szlaku
będącym celem podróży, poprzez wyposażenie ich w odpowiednie urządzenie obsługowe
Zagospodarowanie turystyczne określa się mianem infrastruktury turystycznej, a jest to zespół
obiektów i urządzeń, stanowiących wyposażenie określonego obszaru, szlaku lub miejscowości,
umożliwiających zaspokojenie potrzeb ruchu turystycznego. W skład tej infrastruktury wchodzą:
- baza noclegowa – umożliwia turystom przebywanie poza miejscem stałego zamieszkania dłużej
aniżeli jeden dzień
- baza żywieniowa
- baza komunikacyjna – stanowiąca o dostępności przestrzeni turystycznej oraz ułatwiająca
poruszanie się w jej granicach
- baza towarzysząca – gwarantująca turystom pozostałe usługi
14. Podaj i wyjaśnij co rozumiemy pod pojęciem dostępności komunikacyjnej
miejscowości/regionu turystycznego
Dostępność komunikacyjna
oznacza możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu podjętej
podróży, czyli istniejącą sieć połączeń komunikacyjnych między miejscem stałego zamieszkania
turysty a celem jego wyjazdu, a także system połączeń komunikacyjnych, szlaków i wyciągów
turystycznych umożliwiających turyście odbywanie wycieczek w obrębie wybranego regionu
turystycznego do określonych miejsc.
15. Podaj i wyjaśnij określenie pojęć: chłonność turystyczna, pojemność turystyczna,
przepustowość turystyczna, recepcyjność turystyczna
Chłonność turystyczna – jest to max liczba uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą
równocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując dewastacji i degradacji środowiska
naturalnego, a tym samym pogorszenia warunków wypoczywania.
Przepustowość turystyczna – chłonność turystyczna w odniesieniu do szlaku turystycznego.
Pojemność turystyczna – to pojemność bazy noclegowej (liczba miejsc noc.), gastronomicznej (liczba
miejsc konsumpcyjnych, wydawanych posiłków) i towarzyszącej (liczba miejsc lub powierzchnia),
określająca max liczbę uczestników ruchu turystycznego mogących równocześnie korzystać z
poszczególnych urządzeń, nie przyczyniając się do zmniejszenia zakresu i poziomu podaży usług
turystycznych oraz dezorganizacji życia społeczno – gospodarczego.
16. Wyjaśnij co rozumiemy pod pojęciem miejscowość turystyczna i region turystyczny
Miejscowość turystyczna – jednostka osadnicza (miasto, osiedle, wieś), która ze względu na walory
turystyczne, infrastrukturę turystyczną i dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub
etapowy migracji turystycznych. W nich turystyka dominuje zarówno w gospodarce, jak i życiu
społecznym.
Z uwagi na położenie w określonych jednostkach krajobrazowych miejscowości te dzielą się na
górskie, nadmorskie, pojezierne itp.
Ze względu na rangę walorów turystycznych, stan zagospodarowania i dostępność komunikacyjną
wyróżnia się w Polsce miejscowości turystyczne o znaczeniu międzynarodowym, krajowym,
regionalnym i lokalnym.
Ze względu na rodzaj walorów turystycznych i pełnione funkcje, a także rodzaj zagospodarowania
turystycznego wyróżnia się wśród nich kilka typów:
- miejscowości wypoczynkowe – wczasowe, zwane też wczasowiskami, wsie turystyczne
- uzdrowiska – miejscowości o charakterze leczniczo – wypoczynkowym
- miejscowości turystyki krajoznawczej
- miejscowości turystyki tranzytowej – np. miejscowości przygraniczne
Dotychczas taką miejscowość mierzono ilością osób pracujących w turystyce. Francuscy uczeni
stwierdzili, ze jeśli 70% ludności pracuje w usługach to jest to miejscowość turystyczna. Inny miernik
to jeśli na 1 mieszkańca średnio przypada 0,5 osoby pracującej w usługach.
Region turystyczny – obszar pełniący funkcję turystyczną na zasadzie pewnej jednorodności cech
środowiska geograficznego oraz wewnętrznych powiązań usługowych. Region turystyczny obejmuje
na ogół obszary o wysokich walorach turystycznych i dobrze rozwiniętej infrastrukturze turystycznej i
dostępności komunikacyjnej.
Stałym elementem regionu turystycznego jest podaż turystyczna (ruch turystyczny to element
zewnętrzny). Region turystyczny posiada określony system organizacji przestrzennej, jest ściśle
dostosowany do środowiska geograficznego i stosunków społecznych, np. Karpaty, wybrzeże Bałtyku.
Regiony turystyczne:
- mikroregiony – jeden lub kilka ośrodków powiązanych zależnościami
- mezoregiony – to większe mikroregiony (z wieloma ośrodkami), dążą do kompleksowości obsługi
turysty, turystyka ma tu silne powiązania z innymi sektorami gospodarki, np. przemysłem
spożywczym, obejmuje tez tereny nieturystyczne, występuje tu różnorodność turystyki i usług, np. w
Polsce Karpaty
- makroregiony – to mezoregiony o zbliżonej specyfice, występuje tu kompleksowość usług
turystycznych, jest tu zazębianie się różnych sektorów gospodarczych, mogą przekraczać granice, np.
Karpaty, Alpy, wybrzeże Bałtyku
17. Jak jest rozumiane w geografii turyzmu pojęcie przestrzeni turystycznej