Przestrzenny wymiar gospodarki :

Czym zajmuje się geografia ekonomiczna?

Geografia ekonomiczna -jako nauka zajmuje się opisem
i badaniem struktur przestrzennych działalności gospodarczej różnego rodzaju, jak również
organizacji przestrzennej gospodarki poszczególnych regionów, krajów i ich ugrupowao
integracyjnych. Geografia ekonomiczna bada te struktury i jednostki przestrzenne zarówno w ujęciu
statycznym, jak i dynamicznym.
Przedmiotem badao geografi ekonomicznej jest:



rozmieszczenie poszczególnych podmiotów gospodarczych w przestrzeni geograficznej



kształtowanie się wzajemnych powiązao między podmiotami gospodarczymi



formowanie się skupisk podmiotów gospodarczych



różnicowanie się form, typów



i efektów działalności podmiotów gospodarczych.

Jakie są kierunki rozwoju współczesnej geografii ekonomicznej?

Wyróżnia się 3 kierunki rozwoju współczesnej geografii ekonomicznej:
- kierunek regionalny – dostarczanie uporządkowanego opisu zmiennego charakteru powierzchni
Ziemi. Zmiennośd jest uogólniona przez wyodrębnienie jednostek terytorialnych – regionów – o
w miarę jednorodnym charakterze i zwartych przestrzennie, rozmieszczenie zasobów czynników
produkcji, samej produkcji i przepływ produktów.
- kierunek ekologiczny – zajmuje się badaniem wzajemnego oddziaływania środowiska
przyrodniczego i społeczeostwa
- kierunek przestrzenny – bada przestrzenne struktury i procesy oraz ich współzależności

Jakie zmiany i dlaczego następowały w kierunkach badawczych geografii ekonomicznej?

Zmiany w kierunkach badawczych geografii ekonomicznej nastąpiły na przełomie lat 60/70. Przed
tym okresem duże znaczenie w badaniu miało ujęcie opisowe : skupiano się na opisie
poszczególnych zjawisk i procesów. Po tym okresie w związku z rosnącą populacją i w bardzo
szybko rozwijającym się światem (powstawały nowe technologie, aglomeracje itp.) na znaczeniu
uzyskało ujęcie ilościowe – pole na częstszym używaniu modelu matematycznego niż opisowego
i ujmowaniu przestrzeni geograficzne w kategoriach geometrycznych. Rozwój tego podejścia
wiązał się z przeświadczeniem że jedynie w taki sposób badaniom nad przestrzennymi aspektami
gospodarki można nadad naukowy i uniwersalny charakter.

Co oznacza nowa geografia ekonomiczna?

Nowa geografia ekonomiczna jest oparta na połączeniu tzw. Nowej teorii handlu
międzynarodowego z teorią lokalizacji produkcji (podmiotów gospodarczych). W nowej geografii
ekonomicznej można wyróżnid dwa nurty. Jeden dotyczy analizy występowania, funkcjonowania i
kształtowania skupisk działalności gospodarczej, zwanych klastrami lub gronami. Drugi
koncentruje się na badaniu różnic w poziomie, dynamice, kierunkach i perspektywach rozwoju
gospodarczego regionów (jednostek przestrzennych różnego typu i różnej wielkości – grup
krajów, krajów, regionów różnego szczebla taksonomii regionalnej).



Analizuje gospodarkę poszczególnych regionów w kontekście całej gospodarki



Bada przepływy dóbr między poszczególnymi regionami danego kraju i ich wpływ na
rozmieszczenie produkcji



Bada siły dośrodkowe i odśrodkowe przyczyniające się do koncentracji i rozpraszania
lokalizacji działalności gospodarczej



Bada mechanizmy przenoszenia działalności gospodarczej

Paul Krugman – uważany za twórcę, wyjaśnił zjawiska związane z procesem globalizacji, oraz nowoą
teorię handlu międzynarodowego

Wyjaśnij pojęcie: struktura przestrzenna gospodarki.

Struktura przestrzenna gospodarki- zintegrowany układ relacji lokalizacyjnych miejsc i
podmiotów gospodarczych, znajdujących się na danym jednoznacznie określonym obszarze oraz
powiązao i przepływów między nimi : przepływy dóbr, ludzi, informacji i środków
pieniężnych.Pokazuje jak rozmieszczone są na danym obszarze poszczególne rodzaje działalności
gospodarczej i czynniki produkcji i jak są ze sobą powiązane.

Struktura przestrzeni ekonomicznej ma charakter hierarchiczny. Stosując metodę regionalizacji
gospodarczej przestrzeo ekonomiczną można podzielid, na regiony typu:
– loco (lokalne)
– mikro (mikroregiony)
– submezo (submezoregiony)
– mezo (mezoregiony)
– makro (makroregiony) przy czym najwyższym szczeblem hierarchicznym jest tu na ogół
paostwo.
Struktura przestrzenna powinna zachowad:

1.Logikę przestrzenną, czyli funkcjonalnośd w rozmieszczeniu elementów gospodarczych i
społecznych w przestrzeni
2.Przestrzenną czytelnośd
3.Optymalizację przemieszczeo osób, towarów, środków pieniężnych i informacji w przestrzeni
4.Piękno otoczenia wynikające z istnienia i zachowanie pozytywnych form przestrzennych
(naturalnych, przekształconych i sztucznych) oraz proporcji między nimi i ich lokalizacji względnej
5.Racjonalny współczynnik ekologiczny
6.Optymalną, sprzyjającą rozwojowi, relację między centrum a obszarami peryferyjnymi

2.Jakie procesy zachodzą w kształtowaniu się struktury przestrzennej gospodarki.



Samorzutne ( autonomiczne ) – wynikają z działania czynników struktury przestrzennej
powodujących dostosowanie się jej elementów i adaptowanie do zmian zachodzących w
otoczeniu



Indukowane – wynikają z działao podejmowanych wobec danej struktury przestrzennej przez
zewnętrze podmioty instytucjonalne lub gospodarcze. Są innowacyjnymi procesami



Kontytuowane – takie sama, z tym że są następstwem niegdyś podjętych działao tego typu.

Przykłady procesów :



Koncentracja – skupianie się podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych
oraz związane z ich funkcjonowaniem form zagospodarowania przestrzeni
(lokalizacja musi byd korzystna)



Centralizacja – przejmowanie przez pewien fragment danej przestrzeni ekon. jej
głównych funkcji i podporządkowaniu pozostałych części tej przestrzeni



Decentralizacja – przejmowanie przez jednostki niższego rzędu niektórych funkcji od
czołowej jednostki danego układu przestrzennego-prowadzi to do osłabienia jej
dominującej pozycji



Segregacja – wewnętrzne ujednolicanie jednostek składających się na daną strukturę
przestrzenną a zarazem ich różnicowanie względem pozostałych jednostek



Dyfuzja – rozprzestrzenianie się w obrębie danego układu jego elementów lub
nowych form zagospodarowania, bądź idei wpływających na jego funkcjonowanie



Inwazja- sukcesja – w miejsce podmiotów gospodarczych, gosp domowych, form
zagospodarowania lub funkcji danej struktury przestrzennej pojawiają się nowe lub
nowe wypierają te dotychczasowe

3.Wyjaśnij pojęcie ład przestrzenny.

Rozumiany jako kształtowanie struktur przestrzennych pozwalających na:

1. Zrealizowanie celów gospodarowania przy danych środkach
2. Zapewnienie wzrostu gospodarczego danej struktury
3.Wyeliminowanie konfliktów przestrzennych, społecznych i ekologicznych

Celem jest osiągnięcie maximum krajowego potencjału rozwojowego, umożliwiając zrównoważony i
trwały wzrost gospodarczy. Zagospodarowując przestrzeo należy działad tak, by środowisko
przyrodnicze i elementy antropogeniczne współgrały ze sobą.

Przykłady braku ładu przestrzennego: Slumsy(Mubaj, Indie) – 55% ludności, Fawele (dzielnice nędzy
w Rio de Janeiro w Brazylii), Kibera- dzielnica slumsów w Nairobi w Kenii 800tys mieszkaoców.
Ład przestrzenny : przykłady : Singapur, Central Park w NY,

4.Jakie konflikty i kolizje zachodzą w przestrzeni ekonomicznej?

Brak ładu przestrzennego prowadzi do pojawienia się konfliktów (kolizji) przestrzennych. Powstają w
wyniku ograniczoności zasobów środowiska geograficznego (przestrzeni).

Przejawem kolizji przestrzennych jest:



Konkurencja o miejsce lokalizacji



Nadmierne i bezładne zagospodarowanie przestrzeni



Nieefektywne jej wykorzystanie



Blokowanie realizacji różnych zadao ekonomicznych i społecznych



Dewastowanie przestrzeni i zasobów środowiska geograficznego

Mogą wynikad z niefrasobliwego zagospodarowywania przestrzeni np. sprzeczności między celami
regionalnymi i lokalnymi, graniczenia z sobą wykluczających się form użytkowania przestrzeni bądź
niewłaściwej lokalizacji jakiegoś obiektu.