1. Udowodnij, że przestrzeń stanowi system( definicja systemu, elementy i ich cechy, przykłady współzależności i sprzężeń zwrotnych).

System to zbiór elementów, obiektów, zjawisk i subsystemów, które znajdują się w stałych związkach, zależnościach i współoddziaływaniach. Jego elementami mogą być m.in. klimat, rzeźba, ogólne warunki przyrodnicze, których cechy są zależne nie tylko od danej strefy klimatycznej na Ziemi, ale również od działalności człowieka. W systemie wszystko ma swoje miejsce i wszystko na swój sposób kształtuje dany fragment systemu, co oznacza, że każdy z jego elementów ma wpływ na inne, np. klimat, jako jeden z elementów systemu ma wpływ na ogół działań atmosferycznych i termicznych, które z kolei wpływają na jakość wilgotności, temperatury czy nasłonecznienia terenu, a co za tym idzie, wpływają na warunki życia organizmów tam zamieszkujących. Występują również sprzężenia zwrotne- oddziaływania zmian na system, które są albo dobre albo złe.

Przestrzeń, to zbiór dowolnych przedmiotów, między którymi ustalone zostały pewne relacje natury geometrycznej, np. odległość czy kształt.

Człowiek korzysta z przestrzeni- gospodaruje na niej i żyje- jednocześnie jest on w systemie- wpływają na niego warunki klimatyczne, ukształtowanie terenu itp., dlatego też łatwo można stwierdzić, że wszystko jest ze sobą połączone a przestrzeń stanowi system. Oba te czynniki są nierozerwalne i wpływają na siebie.

2. Udowodnij, że dochodzi do zachwiania równowagi systemowej(definicja systemu, elementy i ich cechy, przykłady zachwiania równowagi, ich przyczyny i ewentualne konsekwencje).

Metasystem to zbiór elementów: gospodarka, człowiek, środowisko przyrodnicze tworzące funkcjonalną całość. Zmiana jednego z tych elementów może doprowadzić do zmiany funkcjonowania całego systemu lub też jego zachwiania albo rozpadu. Konflikty natomiast występują wówczas, gdy nie uwzględni się przy podejmowaniu decyzji konsekwencji z punktu widzenia czasu i przestrzeni. Wynika to z wielostronnych powiązań występujących między jego elementami.

Np. Podjęcie decyzji o budowie zakładu bez prospektywnego spojrzenia może mieć skutki negatywne. Zakład ten bowiem może funkcjonować w krótkim czasie. Wówczas zamyka się zakład, zwalnia pracowników narasta wiec bezrobocie, a zagospodarowany teren jest bezużyteczny. Tamtejszy meta system ulega zachwianiu, co zostało spowodowane owym bezrobociem-skutek społeczny- oraz zniszczeniem terenu, n którym firma powstała.

Kolejnym przykładem, czysto naturalnym może być przykład zmian klimatycznych- zachwianie w meta systemie zaszłoby w momencie, kiedy na terenach równikowych, nagle ochłodziłoby się i spadłby śnieg.

Jeśli chodzi o przykłady działalności człowieka na meta system i jego równowagę, to wyróżniamy trzy rodzaje: osadnicze, populacyjne i społeczne. Każde z tych działań może wpłynąć dobrze lub źle na meta system.

Najmniej groźne są działania osadnicze. Człowiek jako jednostka wywiera niewielki wpływ na środowisko- jednak te działania mogą być zarówno pozytywne jak i negatywne. To samo z działaniami populacyjnymi- to działanie nie uwzględnia celowego niszczenie środowiska.

Najbardziej degradacyjnym jest działanie społeczne- ludzie wykorzystują środowisko zaspokajając swoje wszystkie potrzeby i przekształcają je w dowolny sposób, dla własnych zysków, korzyści i zadowolenia( wycinanie lasów, tworzenie śmietnisk- również tych dzikich- oraz zanieczyszczanie wód i powietrza. Człowiek jako element meta systemu nie może istnieć bez środowiska ani gospodarki, ale swoim działaniem prowadzi stopniowo do samounicestwienia.

3. Dlaczego zasobami środowiska przyrodniczego należy rozsądnie gospodarować.

Zasoby środowiska przyrodniczego dzielimy na wyczerpywane i niewyczerpywane. Na te drugie składają się zasoby niezmieniane(nasłonecznienie, warunki fizjograficzne) oraz zmienialne(woda i powietrze). Pierwsza grupa- zasobów wyczerpywanych- składa się z: odnawialnych, zmienialnych oraz nieodnawialnych. To właśnie ta grupa reprezentuje zasoby, którymi trzeba gospodarować rozważnie, ponieważ nie zawiera w sobie tzw. ‘rzeczy wiecznych’. Fauna i flora, czyli to, co należy do zasobów wyczerpywanych-odnawialnych ma również swoje granice. Istnieją przecież gatunki zagrożone wyginięciem, które należało objąć ochroną.

Jeśli chodzi o zasoby wyczerpywane- zmienialne, do których należą: gleby, warunki hydrologiczne i klimat lokalny, to są one zależne od działalności człowieka. Jeśli człowiek w sposób nierozważny skaża środowisko- śmieciami lub toksynami oddawanymi do niego, to klimat może ulec zmianie, a razem z nim inne warunki atmosferyczne.

W ostatniej grupie zasobów wyczerpywanych-nieodnawialnych zawierają się wszystkie bogactwa mineralne i kopalniane. Ludzie ciągle z nich czerpią od lat, sprawiając, że ich zapas z roku na rok uszczupla się coraz bardziej. Nie są one w stanie same się odnowić dlatego potrzeba tutaj rozwagi ludzkiej w gospodarowaniu nimi oraz alternatywy dal ich wykorzystywania.

4. Udowodnij, że w Polsce istnieje system osadniczy( definicja systemu i powiązania).

System osadniczy to proces, w którym dochodzi do zajmowania, podziału i użytkowania terenu wraz ze wszystkimi wytworami powstałymi w ramach tej działalności i służącymi jej.

Polski system osadniczy składa się z 884 miast oraz 56 772 wsi, z czego trochę ponad 400 miast mają ponad 10 tys. mieszkańców. To właśnie te czynniki razem z poziomem rozwoju gospodarczego i infrastrukturalnego wpływa na rozwój ogólny Polski- zwłaszcza ten społeczno-demograficzny.

5. Które z funkcji miast mają decydujący wpływ na ich rozwój gospodarczy( omówić funkcje endogeniczne(wewnętrzne) i egzogeniczne(zewnętrzne); współzależności zachodzące między nimi i wskazać, które z nich i dlaczego dynamizują rozwój miast).

Funkcje miast dzieli się na endogeniczne(wewnętrzne) i egzogeniczne(zewnętrzne). Na funkcje wewnętrzne składają się: administracja miejska, przemysł oraz część handlu dotyczące okręgu miejskiego. Na funkcje zewnętrzne składają się z kolei: przemysł, turystyka, handel zewnętrzny, itp. czyli wszystko to, co dotyczy udziału miasta w ‘życiu’ państwa.

Funkcje te są od siebie zależne- dzięki równowadze wewnątrz miasta, może ono prowadzić korzystną politykę na tle kraju. Najważniejsze są te, które sprzyjają rozwojowi ogólnemu miasta: pomagają mu poprawić przemysł, infrastrukturę, ściągają nowych inwestorów- w tym przypadku dużą rolę odgrywają walory turystyczne- oraz sprawiają, że staje się ono bogatsze a jego rozwój rozpędza się.

6. Infrastruktura, jako czynnik akcelerujący rozwój gospodarczy(wysoki poziom zagospodarowania infrastrukturalnego, jako czynnik przyśpieszający rozwój poprzez przyciąganie inwestycji itp.).

Infrastruktura to jeden z najważniejszych czynników gospodarki, ubogacających jej rozwój. Rozwój sieci komunikacyjnych przyciąga nowych inwestorów, a ci z kolei tworzą w danym miejscu- lepiej dostępnym dzięki dobrej sieci dróg- swoje placówki oraz fabryki, które w dalszym ciągu przyczyniają się do zmniejszania bezrobocia oraz zwiększenia poziomu wzrostu gospodarczego. Dobrze rozwinięta infrastruktura przyciąga też turystów- jeśli w pobliżu znajdują się jakieś obiekty warte odwiedzenia- oraz sprzyja rozwojowi osadnictwa w kraju.

7. Jakie czynniki wpływają na kształtowanie się liczby ludności i struktury demograficznej. Udowodnij, że struktury demograficzne są przestrzennie zróżnicowane(wymień czynniki determinujące kształt rzeczywisty poziomu ludności, na przykładzie wybranych krajów pokazać zróżnicowanie struktur demograficznych i powiedzieć dlaczego są zróżnicowane).

Na liczbę ludności a tym samym strukturę demograficzną w danym kraju składa się wiele czynników zarówno politycznych jak i gospodarczo-społecznych.

Przez pojecie struktury demograficznej rozumiemy podział całej populacji według grup wiekowych, płci, stanu cywilnego, wykonywanych zawodów, wykształcenia, miejsca zamieszkania itd. Struktura demograficzna to obraz aktualnego stanu społeczeństwa.

Czynniki determinujące rzeczywisty poziom ludności kraju to:

-przyrost naturalny,

-polityka prorodzinna państwa,

-poziom gospodarczy danego kraju,

-migracje zewnętrzne,

-rozwój medycyny.

Przyrost naturalny decyduje o strukturze demograficznej każdego kraju. Jest  to różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów, ujemna - odwrotnie. Dynamikę przyrostu naturalnego kształtuje zarówno stopa urodzeń jak i  stopa zgonów. 

Przyczyny spadku przyrostu naturalnego są one różne w zależności od poziomu gospodarki. W krajach wysoko rozwiniętych o ustabilizowanym stylu życia, wysokiej automatyzacji, wymagająca wysoko wykwalifikowanej siły roboczej, planuje się rodzinę zgodnie z możliwościami finansowymi. Niski przyrost naturalny w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, wiąże się ze zmianą struktury gospodarki, brakiem mieszkań, pracy,  bardzo małymi zarobkami co w konsekwencji prowadzi do obniżenia liczby dzieci w rodzinach.

 Przez pojecie struktury demograficznej rozumiemy podział całej populacji według grup wiekowych, płci, stanu cywilnego, wykonywanych zawodów, wykształcenia, miejsca zamieszkania itd. Struktura demograficzna to obraz aktualnego stanu społeczeństwa. Na kształtowanie się przyrostu naturalnego i zasobów siły roboczej w danym kraju ma wpływ struktura płci i wieku.

 W analizach i opisach sytuacji demograficznej nieznaczną, liczebną przewagę kobiet w populacjach traktuje się współcześnie jako zjawisko normalne. Natomiast deformacja struktury przejawiająca się w postaci wyraźnej nadwyżki osób jednej bądź drugiej płci utożsamiana jest z anomalią, której towarzyszyć mogą niekorzystne procesy obejmujące m.in. sferę tworzenia rodzin.

 Struktura ludności według wieku, podobnie jak w przypadku płci, jest pochodną przemian zachodzących w reprodukcji ludności (zmiana w liczbie i częstości urodzeń oraz zgonów) a także, w mniejszym stopniu, mobilności przestrzennej osób. Eksperci wyróżniają trzy grupy krajów o odmiennych strukturach wieku. 

Z przedstawionych uwag dotyczących struktury ludności według wieku wynika m.in., że podstawowa część przyrostu liczby ludności w wieku produkcyjnym pochodzić będzie w najbliższych dziesięcioleciach z krajów reprezentujących dwa pierwsze z omawianych typów struktur wieku. 

Kraje, które posiadają duży procent ludności w wieku poprodukcyjnym (powyżej 64 roku życia), a stosunkowo mały procent ludności w wieku produkcyjnym (od 18 do 65 lat), a także mały procent kobiet oraz dzieci (od 0 do 17 lat) są krajami, w których społeczeństwo się starzeje. Dysponują one bardzo małymi własnymi zasobami siły roboczej i są zmuszone ją importować, np. Niemcy, Francja, Szwecja, Kuwejt.

  W krajach słabo i średnio rozwiniętych pięciokrotnie wyższa liczba ludności w wieku produkcyjnym stanowi dla krajów wysoko rozwiniętych główne źródło pozyskiwania taniej, ale wykwalifikowanej siły roboczej.

 

8. Infrastruktura, jako czynnik lokalizacji działalności gospodarczej(poziom zagospodarowania infrastrukturalnego wpływa na wielkość koniecznych do podniesienia nakładów, co potem wpływa na koszt eksploatacji itp.).

Lokalizacja obiektów gospodarczych(zwłaszcza tych dużych, mających wielki wpływ na rozwój przemysłu na skalę ogólnokrajową i wyżej) jest często bardzo uzależniona od warunków jakie stwarza infrastruktura w danym regionie. Dlatego, im lepiej rozwinięta sieć dróg( a przede wszystkim im lepszy ich stan) tym większe szanse na rozwój danego przedsiębiorstwa produkcyjnego oraz powiększenie się jego zasięgu działalności.

Więcej przedsiębiorstw i fabryk oraz ich inwestorów( chodzi przede wszystkim o źródła zagraniczne), swój wybór miejsca produkcyjnego wybiera na podstawie nie tylko dostępu do siły roboczej ale przede wszystkim dlatego, że owo miejsce jest łatwo dostępne dzięki zorganizowanej i unowocześnionej infrastrukturze.

9. Dlaczego koszty osadnictwa są przestrzennie zróżnicowane(teoria progowa- zróżnicowania związane są z cechami infrastruktury i progami- opisać).

Koszt to wyrażone wartościowo zużycie środków pracy (środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych), przedmiotów pracy, usług obcych i samej pracy oraz pewne wydatki nie odzwierciedlające zużycia, które są związane z prowadzeniem typowej działalności przez jednostkę gospodarczą w określonym czasie. Ocena ekonomiczna, która uwzględnia koszty i zyski, pozwala określić problemy w zagadnieniach urbanistycznych i związanych z nimi inwestycjach. Istnieje rozbieżność w momencie wyboru kierunku realizacji określonych działań społeczno- gospodarczych. Jeśli mówimy o kosztach przestrzennie zróżnicowanych, to są one przede wszystkim uzależnione od progów, czyli czynników utrudniających rozwój infrastruktury w danym regionie. Są to: 
-progi fizyczne (bariera wodna, tereny górzyste) 

-progi środowiskowe (nadmierne zanieczyszczenie gleby) 
-progi funkcjonalne (użytkowania terenów miasta, które nie odpowiadają aktualnym potrzebom) 
-progi infrastrukturalne (niedostosowanie możliwości istniejącej infrastruktury technicznej do rosnących potrzeb, np. sieć komunikacyjna, wodociągowa). 
Ograniczenia progowe mogą mieć charakter: 
-przestrzenny (linie progowe na mapie, granice terenów uzbrojonych, nadających się pod zabudowę) -ilościowy (brak określonego zasobu np. wodnego, gruntowego, kanalizacyjnego) strukturalny (barierą struktura przestrzenna miasta, dalszy rozwój wymaga przebudowy układu przestrzennego). 
Analiza progowa wykorzystywana jest m.in. do podejmowania decyzji o najkorzystniejszym kierunku rozwoju miasta, ustalenia kolejności zagospodarowywania. Progi ograniczają rozwój miasta i możliwości wzrostu liczby mieszkańców. Rozwój ludnościowy miasta, bez poniesienia nakładów związanych z przekraczaniem ograniczeń, oznacza pogarszanie się warunków życia mieszkańców .W wypadku wielkich miast, stanowiących ośrodek napływu migracyjnego, pokonywanie kolejnych progów oznacza ponoszenie ogromnych kosztów.

10. Dlaczego przemysł, a nie rolnictwo jest w stanie wydźwignąć kraj/region z zacofania gospodarczego(przemysł w ogóle i przemysł nowoczesnych technologii).

Znaczenie przemysłu w gospodarce jest ogromne i wyraża się tym, że to właśnie przemysł wytwarza największą spośród innych działów gospodarki narodowej część produktu krajowego brutto(PKB). Ponadto dostarcza on niezbędnych produktów i usług(nie tylko z lokalnego źródła ale przede wszystkim pochodzących z importu) zaspokajających potrzeby ludności. Warunkuje on również rozwój innych działów gospodarki narodowej, zatrudniając stosunkowo największą liczbę pracowników. Dzięki temu wszystkiemu, ma on największy wpływ na udział w wymianie międzynarodowej i tym samym ‘rozsławienie’ kraju pochodzenia.

Jeśli chodzi o przemysł nowoczesnych technologii, to opiera się on przede wszystkim na najnowszych osiągnięciach naukowych, technicznych i technologicznych przy produkcji i rozpowszechnianiu gotowego już produktu. Do tej grupy należą: przemysł farmaceutyczny i biotechniczny, elektroniczny, lotniczy, itp.- jak widać są to bardzo ważne dziedziny, wspomagające życie człowieka, dlatego ich rozwój, ze względu na zapotrzebowanie w owych dziedzinach, jest w stanie wydźwignąć kraj macierzysty z zacofania gospodarczego.

11. Typy rolnictwa na świecie( intensywne, ekstensywne, wielkoobszarowe- cechy charakterystyczne, przykłady, w jakich krajach występuje).

Rolnictwo to jeden z działów gospodarki zajmujący się uprawą produktów roślinnych oraz hodowlą zwierząt, które następnie dostarcza na rynek. Rolnictwo dzieli się na:

* Rolnictwo żarowo- odłogowe:  obecnie rodzaj tego rolnictwa zachował sie na obszarach krajów tropikalnych Afryki, Ameryki Południowej i Azji Południowo- Wschodniej. Występowanie: głownie w lesie równikowym oraz na pograniczu sawanny i terenów leśnych. Uprawia się głównie zboża (proso, sorgo, ryż, kukurydza), rośliny okopowe (maniok, bataty), rośliny strączkowe (fasola).

* Rolnictwo plantacyjne: polega na uprawie danego gatunku na dużym obszarze. Cechą charakterystyczną jest uprawa roślin jednego gatunku. W taki sposób uprawiane są na przykład banany, bawełna, orzeszki ziemne, trzcina cukrowa, kauczukowce, kakaowce, kawa, herbata. Rolnictwo plantacyjne rozwinęło się głównie w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.

*Rolnictwo intensywne: cechą charakterystyczną jest duży nakład pracy i kapitału na jednostkę powierzchni gospodarstwa. Daje ono wysokie plony. Występuje w krajach o małej powierzchni lub dużej liczbie ludności. Przykładem krajów występowania są: Belgia, Wielka Brytania, Luksemburg.

* Rolnictwo ekstensywne: charakteryzuje się małymi nakładami pracy i kapitału na jednostkę powierzchni gospodarstwa. Daje ono niskie plony. Rolnictwo ekstensywne jest typowe dla państw o dużej powierzchni z małą gęstością zaludnienia, często także o mniej sprzyjających warunkach naturalnych, np. USA (Wielkie Równiny), Kanada, Argentyna, Brazylia, Australia, Rosja, Ukraina.

Farma- duże powierzchnie o wysokim stopniu mechanizacji i specjalizacji. Stosuje się  na nich racjonalne nawożenie, meliorację. Występują głównie w USA, Kanadzie i Australii.

Plantacje- zajmują duże obszary, głównie występują w strefie międzyzwrotnikowej (Azja, Afryka, Ameryka Łacińska). Nastawione są na uprawę wieloletnich roślin, np. bananowców, trzciny cukrowej, orzeszków ziemnych, kawy, herbaty, palmy oleistej,  bawełny. Dla plantacji charakterystyczna jest uprawa monokulturowa prowadzona przez wiele lat.

Latyfundia- są to wielkie gospodarstwa hodowlane w Argentynie, Brazylii, Boliwii. Osiągają powierzchnią kilkuset tysięcy hektarów.

Ferma- wydzielona z gospodarstwa rolnego (farmy) jednostka produkcyjna specjalizująca się w hodowli na przykład drobiu lub produkcji ogrodniczej, np. szklarniowej.

12. Energochłonność produkcji żywności( czym jest energochłonność(nie zalicza się do niej pracy ludzkiej i energii słonecznej) i przestrzenne zróżnicowanie energochłonności- przykłady).

Szybki wzrost zaludnienia Ziemi - spowodowany głównie wysokim przyrostem naturalnym w krajach Trzeciego Świata - sprawia, że wyżywienie ludności staje się jednym z najważniejszych problemów współczesności. Istnieją poważne dysproporcje w poziomie odżywiania się społeczeństw różnych krajów, a także poszczególnych warstw społecznych w obrębie tego samego kraju. Jest to następstwo nierównomiernego rozmieszczenia produkcji żywności i zróżnicowania standardu życia.

Problem wyżywienia ludności świata ma coraz większe znaczenie wobec wzrastającego zaludnienia, degradacji środowiska przyrodniczego wzrostu energochłonności produkcji rolnej, przy jednoczesnym wyczerpywaniu się gruntów uprawnych i zasobów słodkiej wody. Konieczna jest też długotrwała pomoc finansowa, naukowo - techniczna i organizacyjna dla rolnictwa krajów zacofanych ze strony państw gospodarczo rozwiniętych.

Wszystko to składa się na energochłonność- tereny nieurodzajne należy odpowiednio przystosować do uprawy roślin, a to nie tylko kosztuje dużo zaangażowania i dodatkowych składników ale również pieniędzy.

Takie problemy i sposoby ich zwalczania miały miejsce w Meksyku, Indiach i Pakistanie oraz na Filipinach i w wielu krajach Afrykańskich, dzięki pomocy organizacji pozarządowych(UNICEF). 

13. Scharakteryzuj po 2 okręgi przemysłowe, które ukształtowały się w oparciu o:

-bazę paliwową(surowce energetyczne);

* Donieckie Zagłębie Węglowe we wschodniej Ukrainie obfituje w zasoby węgla kamiennego, rtęci i soli kamiennej. W oparciu o te surowce oraz dowożone z innych rejonów Ukrainy powstały tu huty żelaza i metali nieżelaznych, przemysł chemiczny oraz ciężkie branże przemysłu elektromaszynowego. W oparciu o rozwijające się hutnictwo wykształciły się stalochłonne gałęzie przemysłu maszynowego, zwłaszcza produkcja urządzeń dla górnictwa i hutnictwa (Kramatorsk, Gorłowka), taboru kolejowego, czołgów, traktorów (Charków) oraz łożysk tocznych, obrabiarek i maszyn budowlanych. Chłonny rynek zbytu stworzył dogodne warunki do rozwoju produkcji materiałów budowlanych, paliw płynnych i środków piorących oraz przemysłu lekkiego i spożywczego.

* Karpacki Okręg Przemysłowy — główne ośrodki przemysłowe: Krosno, Jasło, Gorlice, Jedlicze, Sanok, Nowy Sącz; raczej słabo wykształcony — brak dużych pokładów surowców mineralnych; przemysł elektromaszynowy, szklarski, zakłady wydobywające i przetwarzające ropę naftowa — Jedlicze, Krosno, Jasło;

-bazę surowcową.

*Okręg Uralski w Rosji. Jest największym okręgiem przemysłowym w Rosji, zaliczanym do najbogatszych zagłębi surowcowych świata. W paleozoicznych kompleksach skalnych Uralu Środkowego i Uralu Południowego zalegają bogate złoża rud żelaza i metali uszlachetniających stal, miedzi, cynku, ołowiu, złota, srebra i platyny oraz złoża węgla brunatnego, soli kamiennej i soli potasowych, azbestu, boksytów i różnorodnych surowców skalnych. Baza paliwowa samego Uralu jest skromna, nie opodal znajdują się jednak wielkie złoża ropy naftowej i gazu ziemnego basenu Wołżańsko – uralskiego i rejonu Uchty oraz złoża węgla kamiennego w rejonie Workuty (Peczorskie Zagłębie Weglowe). W oparciu o miejscowe surowce i dowozone paliwa rozwinęło się na wielką skalę hutnictwo żelaza i stali (Magnitogorsk, Nizny Tagił, Czelabińsk) oraz  miedzi, aluminium, magnezu, cynku, ołowiu i niklu (Orsk, Czelabińsk). Na tej bazie rozwinięto produkcje urządzeń dla górnictwa i hutnictwa, traktorów, koparek, taboru kolejowego, różnorodnego uzbrojenia, samochodów, samolotów i turbin (Czelabińsk, Niżny Tagił, Magnitogorsk, Jekatierinburg), a w oparciu o surowce chemiczne ( w tym dostarczane rurociągami – ropę i gaz ziemny) produkcję nawozów sztucznych, kwasu siarkowego i paliw płynnych (Ufa, Bieriezniki, Perm). Rynek zbytu oraz ogromne zasoby drewna w pobliskich kompleksach leśnych umożliwiły rozwój przemysłu celulozowo – papierniczego. Okręg uralski jest też, podobnie jak większość obszarów uprzemysłowionych i zurbanizowanych na świecie, skupiskiem wielu ośrodków przemysłu lekkiego i spożywczego.

* Górnośląski Okręg Przemysłowy w Polsce. Jest to typowy okręg surowcowy, zlokalizowany w zagłębiu węgla kamiennego. Dominuje tu przemysł ciężki - górnictwo węgla kamiennego, hutnictwo żelaza (Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Ruda Śląska), energetyka (Jaworzno, Łaziska Górne) i przemysł maszynowy (Sosnowiec, Katowice, Mikołów). Chłonny i skoncentrowany rynek zbytu wpłyną na rozwój przemysłu lekkiego, spożywczego i produkcji różnorodnych materiałów budowlanych.

14. Streść przeczytany artykuł(streścić ogólnie, bez tabel, co było przedmiotem analizy i wnioski).

Jaki artykuł>?

15. Uzupełnij tabelę:

-liczba ludności;

-przyrost naturalny;

-PKB/os.;

Struktura wieku ludności według grup ekonomicznych;

-sektorowa struktura zatrudnienia ludności.

(tabela będzie dotyczyć 10 największych krajów świata, o zróżnicowanym poziomie rozwoju gospodarczego- Artykuły W. Rakowski).

Dla 2000(w przybliżeniu)

Kraj	Liczba ludności	Przyrost naturalny	PKB/os. W mld $	Struktura wieku ludności według grup ekonomicznych				Sektorowa struktura zatrudnienia ludności
				przedprodukcyjna	produkcyjna	poprodukcyjna	rolnictwo		przemysł	usługi
Chiny	1275mln	7,0‰	1 417,0	22,4%	46,3%	31,3%	49%		22%	29%
Indie	1008mln	16,4‰	600,6	30,8%	64,3%	4,9%	60%		12%	28%
USA	283 mln	5,8‰	10 948,5	20,2%	67,2%	12,6%	0,7%		22,9%	76,3%
Indonezja	212 mln	14,8‰	208,3	26,8	64%	8,2%	14,6%		44%	41,4%
Brazylia	170 mln	14,3‰	492,3	26,2%	67%	6,7%	6,1%		26,9%	67%
Rosja	145 mln	-6,0‰	432,9	15,1%	72,0%	12,9%	4,5%		36,9%	58,6%
Pakistan	141 mln	19,8‰	82,3	39%	52,6%	8,4%	19,6%		26,8%	53,6%
Bangladesz	137 mln	19,6‰	51,9	33,2%	59%	7,8%	19%		29%	52%
Japonia	127 mln	1,0‰	4 300,9	13%	63%	24%	8%		40%	52%
Nigeria	114 mln	25,2‰	58,4	30%	54,9%	15,1%	17,6%		52,7%	29,7%