Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 1
piÄ…tek, 8 czerwca 2007 - Maksyma,
Bartosz Józwik | wyloguj
Seweryna
Redakcja
TERAPIA- MEDYCYNARODZINNA - WRZESIEC
2006
Rada Naukowa
Redaktor numeru: prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko | Spis treści | Pozostałe numery
Czytelnia
Szczepieniaobowiązkowei zalecane- optymalizacjaprofilaktyki choróbzakaz
nych
Plan wydawniczy
Compulsoryandfacultativeimmunizations- optymalizationof infectious diseases
prophylaxis
Prenumerata
Summary
Ogłoszenia
The paper presents main prophylactic measures of prevention of infectious diseases. Primary
Kalendarz Zjazdów
prophylaxis consists of improvement of sanitary conditions, health education and vaccinations.
Secondary prophylaxis involves isolation of infected people and routine screenings for
Esculap
infectious diseases. The most important preventive measure is immunization.
Kontakt
SÅ‚owakluczowe: choroby zakaz
ne, zapobieganie, szczepienia.
Keywords: infectious diseases, prophylaxis, immunization.
Dr n. med. IwonaPirogowicz1, dr n. med. Ernest Kuchar2
1
Katedrai ZakładMedycyny Rodzinnej AMweWrocławiu
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko
2
Katedrai KlinikaChoróbZakaz
nychWiekuDziecięcego AMweWrocławiu
Kierownik: prof. dr hab. n. med. IrmaKacprzak-Bergman
Wprofilaktyce chorób zakaz
nych przyjęto wyróżniać trzy stopnie. Profilaktykapierwotna
(pierwszorzędowa) to ogół działań mających na celu zmniejszenie ryzyka zakażenia, czyli
ograniczanie narażenia na kontakt z drobnoustrojami chorobotwórczymi i zwiększenie
odporności organizmu ludzkiego. Jest to najskuteczniejsza i najważniejsza forma profilaktyki.
Przykłademdziałań prowadzonych wramach profilaktyki pierwotnej jest poprawa warunków
sanitarnych zamieszkania, nauki czy pracy oraz miejsc odpoczynku (np. budowa szatni z
węzłami sanitarnymi w zakładach pracy i centrach rekreacji), poprawa higieny żywności (np.
zachowanie aseptyki przy pakowaniu), szerzenie oświaty zdrowotnej (np. propagowanie mycia
rąk, czy bezpiecznych zachowań seksualnych) i czynne uodparnianie (szczepienia).
Profilaktyką pierwotną chorób zakaz
nych jest szeroko rozumiana higiena, czyli np., zdrowa
dieta pokrywająca zapotrzebowanie energetyczne i białkowe, zapewniająca właściwą podaż
witamin i mikroelementóworaz odpowiednie nawodnienie, gdyż jest to warunek konieczny
prawidłowej odporności ustroju. Ogromną rolę odgrywają: właściwy odpoczynek po pracy,
dostateczna ilość snu oraz prozaiczne nawyki higieniczne, takie jak picie przegotowanej wody
czy mycie rÄ…k przed jedzeniem.
Profilaktykawtórna polega na wykryciu wczesnej fazy zakażenia lub nosicielstwa i
niedopuszczeniu do jego rozprzestrzeniania. Wjej ramach stosuje siÄ™ izolacjÄ™ chorych,
badania przesiewowe (np. wkierunku zakażeń jelitowych Salmonella u pracownikówmających
kontakt z żywnością, badania wkierunku malarii u osób powracających z krajów tropikalnych).
Profilaktyką wtórną jest także profilaktyczne stosowanie antybiotykówlub surowic po
kontakcie z chorobÄ… zakaz
nÄ… (antybiotyki stosuje siÄ™ np. po kontakcie z meningokokowym
zapaleniemopon mózgowo-rdzeniowych, surowice podaje się po kontakcie z wzw. typu A, czy
po pogryzieniu przez zwierzę podejrzane o wściekliznę). Profilaktyka trzeciorzędowa to
minimalizowanie następstwzakażenia, czyli leczenie chorych (by uniknąć przenoszenia
zakażenia i ewentualnego nosicielstwa).
NajskuteczniejszÄ… metodÄ… zapobiegania chorobom zakaz
nympozostają cały czas szczepienia
ochronne.
Profilaktyczne stosowanie immunoglobulin
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 2
Uodparnianie przeciwchorobomzakaz
nymmoże także polegać na podaniu przeciwciał
(immunoglobulin), zwykle ludzkich, pochodzących od wielu dawców. Uodpornienie tego typu
zwane jest biernym, gdyż nie wywołuje odpowiedzi biorcy, ani nie pozostawia pamięci
immunologicznej, utrzymuje się, zatemstosunkowo krótko. Podkreślić należy, że stosowane
obecnie preparaty są bezpieczne i nie stwierdzono po nich ani jednego przypadku zakażenia
np. HIV. Uodparnianie bierne ma sens bezpośrednio po kontakcie z chorobą zakaz
nÄ… lub gdy
kontakt jest przewidywany w bliskiej przyszłości. Najczęściej stosuje się podanie
immunoglobulin po kontakcie z wirusowymzapaleniemwÄ…troby typu A oraz w profilaktyce
tężca po zranieniach u osób bez aktualnych szczepień.
Szczepienia ochronne
Szczepienia polegają na pobudzeniu organizmu do wytworzenia swoistej odporności i pamięci
immunologicznej. Wtymcelu podaje się szczepionki, czyli preparaty zawierające całe, zabite
lub osłabione bakterie, ich fragmenty (np. białka lub wielocukry otoczkowe), zabite lub żywe
osłabione wirusy, bądz
ich oczyszczone antygeny. Uodpornienie poszczepienne ma charakter
czynny, jest procesemzależnymod odpowiedzi immunologicznej biorcy. Odporność
poszczepienna utrzymuje się stosunkowo długo. Szczepienia ochronne są skuteczne,
bezpieczne i przeważnie ekonomicznie opłacalne. Postępująca urbanizacja Polski zwiększa
zagęszczenie ludności w miastach. Narażenie na kontakt z dużą liczbą osób sprzyja
przenoszeniu chorób szerzących się drogą wziewną, przede wszystkim zakażeń układu
oddechowego. Z tego względu powinno zalecać się szczepienia szczepionką pneumokokową
dzieci do 2. roku życia i osób starszych oraz corocznie szczepienia przeciwko grypie całej
populacji dorosłych i dzieci po 6. miesiącu życia. Zwiększająca się średnia długość życia i
występowanie chorób cywilizacyjnych wiąże się ze zwiększoną częstością hospitalizacji, co
zwiększa ryzyko zakażeń szpitalnych. Z tego powodu wskazane są szczepienia przeciwko
wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (tzw. żółtaczka wszczepienna). Kolejnymwskazaniem
do szczepień są częste podróże, zwłaszcza do krajówmniej rozwiniętych, o niższych
standardach higienicznych. Wzwiązku z bogaceniemsię społeczeństwa, otwarciemgranic,
popularyzacją "tanich linii lotniczych" i modą na zagraniczne wojaże, podróżujemy znacznie
więcej niż dawniej. Podróżowanie od zawsze wiązało się ze zwiększonymryzykiem
zachorowań na choroby zakaz
ne. Obliczono, że z każdego miliona podróżnych w każdym
miesiącu 39 tysięcy zakaża się malarią, 3 tysiące wirusowymzapaleniemwątroby typu A, 800
osób wzw. typu B, a 3 osoby zapadają na cholerę. Z powyższych względów szczepienia przed
wyjazdami do krajów mniej rozwiniętych powinny być postępowaniemrutynowym. Ponieważ
przed wyjazdemprzeważnie brakuje czasu na ukończenie szczepień, rozsądne wydaje się
zalecanie wszystkimszczepień przeciwko wzw. typu A, a w razie planowania wyjazdu do
Afryki i niektórych regionów Ameryki Południowej także przeciwko żółtej gorączce.
Najpoważniejszymniebezpieczeństwem związanymze szczepieniemjest odczyn typu
nadwrażliwości na jeden ze składników szczepionki. Nadwrażliwość na szczepionkę jest
oczywiście przeciwwskazaniemdo jej stosowania. Szczepionki poza swoistymi antygenami
zawierają dodatkowo inne składniki, które mogą wywołać odczyny uczuleniowe lub inne
objawy niepożądane, np. niewielkie ilości białek układu biologicznego, w którymzostała
wytworzona (np. antygeny jaja). Szczepionki mogą również zawierać drobne ilości środków
konserwujących, stabilizatorówczy antybiotyków. Najczęstszymi powikłaniami szczepień są:
gorączka, złe samopoczucie, miejscowy odczyn zapalny (ból, zaczerwienienie). Do rzadszych
należą odczyny alergiczne. Wpraktyce nadwrażliwość na szczepionki jest bardzo rzadka.
Poniżej przedstawiono skrótowo najważniejsze szczepienia.
Tabela 1. Szczepienia zalecane waktualnymProgramie
Szczepień Ochronnych
Zalecenia
Opis Schemat Programu
Preparat
preparatu podawania Szczepień
Ochronnych
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 3
Szczepienie
zalecane
wszystkim
osobom>55
1 dawka
r.ż. i wszystkim
corocznie, u
przewlekle
dzieci <9.
chorym>6 m.ż.
r.ż. pierwsze
inaktywowan (astma,
Szczepionka w życiu
a, 3 szczepy cukrzyca,
grypowa szczepienie
wirusa niewydolność
powinno być
krążenia,
dwudawkowe
oddychania,
(wodstępie 4
nerek) oraz
tyg.)
pracownikom
ochrony
zdrowia, szkół,
transportu itp.
Szczepienie
zalecane u
wszystkich osób
>65 r.ż. i >2.
r.ż. wgrupach
podwyższonego
Szczepionka 23 rodzaje
ryzyka (np. ch.
pneumokoko oczyszczonyc
i.m. jeden raz Hodgina,
wa h
w życiu przewlekłe
polisacharydo wielocukrów
choroby serca,
wa otoczkowych
płuc, cukrzyca,
z. nerczycowy,
niedobory
odporności, po
usunięciu
śledziony)
Szczepionka 7 rodzajów 3 dawki i.m. Szczepienie
pneumokoko wielocukrów od 2 m.ż w zalecane u
wa otoczkowych odstępie 4-6 wszystkich
skoniugowan koniugowany tygodni oraz dzieci >2 m.ż.
a ch z białkiem w18 m.ż.
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 4
Szczepienie
zalecane u
dzieci
przedszkolnych,
szkolnych i
młodzieży oraz
dorosłych na
stanowiskach
pracy przy
usuwaniu
odpadów
komunalnych i
2 dawki i.m.
Szczepionka nieczystości
inaktywowan według
przeciwko ciekłych i
a schematu 0,6
wzw. typu A konserwacji
miesięcy
urządzeń
służących temu
celowi lub przy
wyjazdach na
tereny
występowania
zachorowań na
wzw. typu A,
jak też przy
produkcji i
dystrybucji
żywności
Szczepionka inaktywowan 3 dawki i.m. Szczepienie
przeciwko a według zalecane na
kleszczowem schematu: 0, terenach
u zapaleniu 1, 12 występowania
mózgu miesięcy, choroby i na
dawki stanowiskach
przypominajÄ… pracy w
ce w kompleksach
trzyletnich leśnych na
odstępach obszarach
endemicznego
występowania
zachorowań
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 5
Szczepienie
zalecane na
stanowiskach
pracy
zwiÄ…zanychz
diagnostykÄ…
3 dawki s.c. duru
według brzusznego i
schematu 0, innych schorzeń
całe zabite 1, 12 jelitowych oraz
Szczepionka bakterie miesięcy; przy usuwaniu
durowa Salmonella dawki odpadów
typhi przypominajÄ… komunalnych i
ce w3-5 nieczystości
letnich ciekłych i
odstępach konserwacji
urządzeń
służących temu
celowi lub przy
wyjazdach na
tereny
występowania
inaktywowan
Szczepienie
a;
zalecane:
oczyszczone
szczepionki
wielocukry
skoniugowane
Szczepionka lub
i.m. od 2 m.ż.,
meningokoko skoniugowan
jednorazowo szczepionki
wa e z białkiem
polisacharydow
zwiększający
e
m
(nieskoniugowa
immunogenn
ne) >2 r.ż.
ość
Szczepienie
pojedyncza zalecane na
dawka s.c.; stanowiskach
Szczepionka
żywy, dawki pracy na
przeciwko
atenuowany przypominajÄ… obszarach
żółtej
wirus ce w występowania
gorÄ…czce
dziesięcioletni lub według
ch odstępach przepisówkraju
docelowego
Szczepionkaprzeciwkogrypie
Grypa wywołuje najwięcej zachorowań ze wszystkich chorób zakaz
nych. Szczepionka grypowa
zawiera zabite wirusy grypy lub ich oczyszczone antygeny. Ze względu na stałe mutacje
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 6
wirusówgrypy skład szczepionki grypowej zmienia się co roku. Z tego powodu oraz ze
względu na to, że odporność poszczepienna jest stosunkowo krótkotrwała, szczepionkę podaje
się corocznie. U młodych dorosłych szczepionka grypowa wykazuje działanie ochronne w
około 75-80%. Nawet jeżeli szczepiony zachoruje, szczepionka zmniejsza ciężkości przebiegu
choroby i zapobiega ciężkiemu bakteryjnemu zapaleniu płuc będącemu powikłaniemgrypy.
Szczepienie przeciwko grypie jest szczególnie korzystne dla osób z grup ryzyka schorzeń
układu oddechowego i układu krążenia, np. chorych na astmę oskrzelową czy niewydolność
krążenia. Szczepienie przeciwko grypie powinny być powszechnie stosowane u wszystkich
dorosłych i dzieci powyżej 6. miesiąca życia.
Szczepionkapneumokokowa
Dwoinka zapalenia płuc (pneumokok) jest główną przyczyną bakteryjnych zapaleń płuc,
zapaleń zatok oraz ostrego zapalenia ucha środkowego. Rzadziej wywołuje ciężkie zakażenia
inwazyjne, takie jak posocznice i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Wyróżniamy dwa
rodzaje szczepionek pneumokokowych: tradycyjnÄ… szczepionkÄ™ polisacharydowÄ… zawierajÄ…cÄ…
23 antygeny otoczkowe (np. Pneumo 23, Pneumovax 23) przeznaczonÄ… do stosowania
powyżej 2. roku życia oraz od niedawna dostępną szczepionkę skoniugowaną, zawierającą
antygeny otoczkowe pneumokokówpołączone z białkiem, co pozwoliło na stosowanie jej u
dzieci od 2. miesiąca życia (Prevenar). Wskazania dla szczepionki pneumokokowej
przypominajÄ… wskazania dla szczepionki grypowej. TradycyjnÄ… szczepionkÄ™ pneumokokowÄ…
podaje się po 2. roku życia jednorazowo, dawkę przypominającą powtarza się, co 5 lat.
Udowodniona skuteczność szczepionki u zdrowych ludzi wynosi 70-75%. Podobnie jak w
szczepieniu przeciwko grypie, największą korzyść ze szczepienia powinni odnieść pacjenci
należący do grup ryzyka, np. chorzy na astmę oskrzelową, pacjenci z usuniętą śledzioną itp.
SzczepionkÄ™ skoniugowanÄ… podaje siÄ™ tak samo jak szczepionki przeciwko Haemophilus
influenzae, czyli trzy dawki od 2. miesiąca życia, co 4-6 tygodni i dawkę przypominającą
około 18 miesiąca życia.
Anatoksynatężcowai błonicza
Anatoksyna tężcowa i błonicza jest mieszanką wymienionych toksyn unieczynnionych
formaliną. Osoby, które otrzymały szczepienie podstawowe wymagają podawania dawek
przypominających wdziesięcioletnich odstępach. Wpraktyce organizowane przez szkolną
służbę zdrowia szczepienia kończą się wwieku 15-18 lat, dlatego kolejne dawki
przypominające powinny być podawane w 25., 35., 45. itd. roku życia. Anatoksynę tężcową
podaje się również w przypadku zranień, o ile od ostatniej dawki minął więcej niż 1 rok.
Zamiast czystej anatoksyny tężcowej można stosować szczepionkę Td, co dodatkowo
wzmacnia uodpornienie przeciwko błonicy. Należy zwracać uwagę by wszyscy mieli aktualne
szczepienia przeciwko tężcowi.
Szczepionkaprzeciwkowzw. B
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (tzw. wszczepienne) stanowi duży problem
epidemiologiczny w Polsce i na świecie. Wprofilaktyce choroby stosuje się obecnie bardzo
skutecznÄ… i bezpiecznÄ… szczepionkÄ™ rekombinowanÄ… (tj. otrzymane metodami biotechnologii
czyste białko antygenowe HBs). Trzy dawki szczepionki podaje się w odstępie miesiąca oraz 5
miesięcy (schemat 0, 1, 6). Wszystkimzaleca się uodpornienie przeciwko wirusowemu
zapaleniu wÄ…troby typu B.
Tabela 2. Szczepienia obowiÄ…zkowe wProgramie
Szczepień Ochronnych2006
Zalecenia
Opis Schemat Programu
Preparat
preparatu podawania Szczepień
Ochronnych
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 7
Szczepienie
obowiÄ…zkowe;
podawana w
skojarzeniu z
szczepionkÄ…
przeciwko
krztuścowi
toksoidy (jako DTPwlub
bakteryjne: TD DTPa);
- anatoksyna anatoksyna
tężcowa +25 tężcowa u osób
Lf anatoksyny zranionych,
i.m. 2 m.ż., 3/4
błoniczej, Td - anatoksyna
m.ż., 5 m.ż.,
Anatoksyn anatoksyna błonicza po
16/18m.ż., 6
a tężcowa tężcowa +2 Lf kontakcie z
r.ż., 18 r.ż.,
i błonicza: anatoksyny chorymna
dawki
Td, TD błoniczej błonicę.
przypominajÄ…ce
(zmniejszona Szczepienie
co 10 lat
dawka zalecane
anatoksyny (anatoksyna
błoniczej) do tężcowa -T) na
stosowania >7 stanowiskach
r.ż. pracy
wymagajÄ…cych
częstego
kontaktu z
glebÄ… lub przy
usuwaniu
odpadów
komunalnych
Szczepion 2 rodzaje 2 m.ż. (P), 3/4 Szczepienie
ka szczepionki: m.ż (P), 5 m.ż. obowiązkowe;
przeciwko pełnokomórkow(P), 16/18 m.ż program
krztuścowi a (zawiera całe (P), 6 r.ż. (aP) szczepień
: Pw, Pa zabite bakterie zaleca podanie
krztuśca) - Pw 4 pierwszych
bezkomórkowa dawek
(acellularna, szczepionki
zawiera pełnokomórkow
oczyszczone ej (Pw) i 1
antygeny) - Pa dawki
szczepionki
bezkomórkowej
(Pa) w6 r.ż.
Podawana w
skojarzeniu z
anatoksynÄ…
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 8
tężcową i
błoniczą (jako
DTPwlub
DTPa)
Szczepienie
Szczepion 2 rodzaje obowiÄ…zkowe;
ka szczepionki: program
przeciwko atenuowana 3/4 m.ż. (IPV), szczepień
mózgowe (doustne polio 5 m.ż (IPV), zaleca podanie
mu Sabin) - OPV 16/18m.ż w
porażeniu inaktywowana (IPV), 6 r.ż. niemowlęctwie
dziecięce (pozajelitowe (OPV) 3 pierwszych
mu (polio) polio Salk) - dawek IPV i 1
IPV, OPV IPV dawki OPV w6
r.ż.
Szczepion antygen Hbs 3 dawki i.m.: Szczepienie
ka wytwarzany po urodzeniu, 2 obowiÄ…zkowe
przeciwko metodami m.ż., 6/7 m.ż., do 15 r.ż., u
wzw. typu rekombinacji u pozostałych uczniówi
B(HBV) genetycznej nie studentów
szczepionych (u szkół
wszystkich w medycznych, w
14 r.ż. i w zawodach
grupach medycznych z
ryzyka) także narażeniemna
według zakażenie HBV,
schematu: 0, u osób z
1, 6 miesięcy otoczenia
chorych
nosicieli oraz u
innych w
szczególny
sposób
narażonych na
zakażenie
Szczepion
ka
żywa, po urodzeniu, Szczepienie
przeciwko
atenuowana 12 m.ż. obowiązkowe
gruz
licy
(TBC)
Szczepion
ka
przeciwko
odrze,
śwince,
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 9
różyczce
(MMR)
Szczepienie
obowiÄ…zkowe u
osób
pokÄ…sanych i
oślinionych
przez zwierzęta
wprofilaktyce
podejrzane o
poekspozycyjne
wściekliznę (5
j 5 dawek, i.m.
dawek);
inaktywowana, według
Szczepion szczepienie
wirus schematu 0, 3,
ka zalecane
hodowany na 7, 14, 30dzień
przeciwko (profilaktyka
ludzkich wprofilaktyce
wściekliz
ni przedekspozycy
komórkach przedekspozycy
e jna) na
diploidalnych jnej 3 dawki,
stanowiskach
i.mwedług
pracy
schematu: 0,
zwiÄ…zanych z
1, 12 miesięcy
diagnostykÄ…
wścieklizny lub
wymagajÄ…cych
kontaktu z
nietoperzami (3
dawki)
Szczepienie
obowiÄ…zkowe
do ukończenia
Szczepion antygen
2 r.ż. u dzieci z
ka polisacharydow
placówek
przeciwko y bakterii 4 dawki i.m.: 2
opiekuńczo-
Haemophi koniugowany z m.ż., 3/4 m.ż.,
wychowawczyc
lus białkiem 5 m.ż, 16/18
h i rodzin
influenzae zwiększającym m.ż,
wielodzietnych,
typu b immunogennoÅ›
szczepienie
(Hib) ć
zalecane u
pozostałych
dzieci
Szczepionkaprzeciwkodurowi brzusznemu
Dur brzuszny wciąż stanowi problemzdrowotny wregionach słabiej rozwiniętych, takich jak
Środkowy Wschód, Afryka, Azja czy Meksyk. Choroba wywołana jest przez bakterię Salmonella
typhi i przenosi siÄ™ drogÄ… pokarmowÄ…. Obecnie dysponujemy skutecznymi szczepionkami
durowymi: żywą doustną oraz zabitą podawaną podskórnie.
SzczepionkaprzeciwkowirusowemuzapaleniuwÄ…trobytypuA(wzw. A)
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 10
Wszyscy turyści wyjeżdżający do krajówo niskich standardach higieny (np. strefa
subtropikalna i tropikalna) powinni zostać zaszczepieni przeciwko tzw. żółtaczce pokarmowej.
Szczepionka zawiera zabite wirusy wzw. typu A i obejmuje 2 dawki. PierwszÄ… dawkÄ™
szczepionki należy podać minimum2-3 tygodnie przed wyjazdem. Drugą dawkę podaje się po
upływie 6 miesięcy. Przed wyjazdemczęsto brakuje czasu na szczepienia przeciwko
wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, dlatego wszystkich planujących udział w wyjazdach
zagranicznych powinno się zaszczepić wcześniej, wdogodnym dla nich okresie.
Szczepionkaprzeciwko żółtej gorączce
Wrazie planowania wyjazdu do Afryki (Angola, Czad, Etiopia, Ghana, Kamerun, Kongo, Niger,
Somalia, Senegal, Togo, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej, Zair) i pewnych regionów
Ameryki Południowej (Brazylia, Boliwia, Ekwador, Gujana, Wenezuela) Światowa Organizacja
Zdrowia zaleca szczepienia przeciwko żółtej gorączce. Przeprowadzenie szczepienia jest
potwierdzane międzynarodowym świadectwem(International Certificate of Immunization)
wymaganymobowiązkowo przez służby graniczne niektórych krajów (np. Benin, Burkina Faso,
Ghana, Kongo, Kamerun, Niger, Togo i Zair). Szczepionka zawiera żywe osłabione wirusy, jest
bezpieczna i bardzo skuteczna. Po podaniu podskórnie jednej dawki szczepionki odporność
rozwija siÄ™ po 10 dniach i utrzymuje siÄ™ przez minimum10 lat.
Uwagi doprogramuszczepień ochronnychna2006rok
W2006 roku Główny Inspektor Sanitarny wprowadził kilka korzystnych zmian w kalendarzu
szczepień wyraz
nie dostosowujących go do standardów szczepień obowiązujących wkrajach
Unii Europejskiej. Chcielibyśmy zwrócić uwagę na najważniejsze:
szczepienie przeciwko gruz
licy składa się obecnie tylko z jednej dawki podawanej po
urodzeniu
wmiejsce szczepionki odrowej i szczepionki przeciwko różyczce wprowadzono
potrójną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce.
po raz kolejny zrezygnowano z umieszczenia w programie wytycznych dotyczÄ…cych
odstępów między szczepieniami. Jest to zmiana bardzo istotna dla lekarza-praktyka,
gdyż znosi formalne przeszkody dla bardziej elastycznego ustalania indywidualnych
terminów szczepień
Tabela 3. Skrócony kalendarz szczepień według
Programu Szczepień Ochronnych
Wiek
Szczepienia Szczepienia
wykonania
obowiÄ…zkowe zalecane
szczepienia
HBV, TBC(bez próby
Po urodzeniu
tuberkul.)
Hib*, DTPa
2 m.ż. HBV, DTPw
(zamiast DTPw)
Hib*, DTPa
3/4 m.ż. DTPw, IPV
(zamiast DTPw)
Hib*, DTPa
5 m.ż. DTPw, IPV
(zamiast DTPw)
6/7 m.ż. HBV
12 m.ż. TBC(przy braku blizny)
13/14 m.ż. MMR Ospa wietrzna
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 11
Hib*, DTPa
16/18 m.ż. DTPw, IPV
(zamiast DTPw)
6 r.ż. DTPa, OPV HAV
10 r.ż. MMR (wszyscy)
MMR (dziewczęta
11 lub 12 r.ż.
nieszczepione w10r.ż.)
HBV (3 dawki: 0, 1, 6 -
14 r.ż. dzieci dotąd nie
szczepione), Td
19 r.ż. Td
Skróty: HBV - szczepionka przeciwko wzw. typu B, TBC -
szczepionka przeciwko gruz
licy, DTPw- szczepionka skojarzona
przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (całokomórkowa),
DTPa - szczepionka skojarzona przeciwko błonicy, tężcowi i
krztuścowi (bezkomórkowa), MMR - szczepionka skojarzona
przeciwko odrze, śwince i różyczce, Hib - szczepionka
skoniugowana przeciwko Haemophilus influenzae B, HAV -
szczepionka przeciwko wzw. typu A, OPV- doustna szczepionka
przeciwko polio, IPV - pozajelitowa szczepionka przeciwko
polio, Td - szczepionka przeciwko tężcowi i błonicy ze
zmniejszoną ilością anatoksyny błoniczej, * - obowiązkowe u
dzieci z zakładówopiekuńczo-wychowawczych i rodzin
wielodzietnych
Podsumowanie
Najważniejszymi sposobami zapobiegania chorobom zakaz
nymjest szeroko rozumiana
higiena, szerzenie wiedzy o przenoszeniu się zakażeń oraz szczepienia. Korzyść ze szczepienia
polega na zmniejszeniu ryzyka zachorowania na chorobÄ™ zakaz
ną. Oznacza to, że np. osoba
zaszczepiona szczepionką grypową nie powinna zachorować na grypę lub szczepienie złagodzi
jej przebieg. Szczepienie stanowi swego rodzaju "ubezpieczenie od choroby". Po szczepieniu
nie jest wymagane jakiekolwiek ograniczenie aktywności życiowej. Wszystkim ludziomzaleca
się szczepienia zgodnie z aktualnymProgramemSzczepień Ochronnych, tj. przeciwko wzw.
typu B, wzw. typu A, tężcowi, grypie i pneumokokom. Pomimo doniesień o korzystnym
wpływie na odporność podawania cynku, witamin antyoksydacyjnych (E i C), niesteroidowych
leków przeciwzapalnych, wyciągów z grasicy, czy glutaminy, wymienione sposoby uznać
należy za kontrowersyjne, niedostatecznie udokumentowane i nie zalecane. Udowodniono
natomiast, że zmniejszenie stresu łagodzi wyrzut hormonów stresowych (kortyzol) i prowadzi
do mniejszych zaburzeń immunologicznych towarzyszących stresowi. Poniżej przedstawiono
praktyczne zalecenia dotyczÄ…ce zapobiegania chorobom zakaz
nymsformułowane pierwotnie
przez specjalistÄ™ immunologii sportowej prof. Dawida Niemana:
Ogranicz do minimumstresy związane z życiemcodziennym(stres psychiczny
zwiększa zagrożenie zakażeniami górnych dróg oddechowych)
Dowiedz się o sposobach przenoszenia się i zapobiegania częstymchorobom
zakaz
nym
Stosuj zrównoważoną dietę bogatą w witaminy i mikroelementy
Unikaj przeciążenia pracą i przewlekłego zmęczenia
Sypiaj regularnie, zapewnij organizmowi wystarczającą ilość snu (nieregularny sen i
niewyspanie zmniejszają odporność)
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55
Miesięcznik dla lekarzy i farmaceutów TERAPIA on-line Page 12
Unikaj gwałtownego spadku masy ciała (obniża odporność)
Unikaj dotykania rękoma okolic nosa i oczu (co sprzyja przeniesieniu zakażenia)
Wczasie epidemii unikaj kontaktówz chorymi i o ile to możliwe przebywania w
miejscach zatłoczonych (zapobiega zakażeniu)
Zaszczep się przeciwko wzw. typu B, wzw. typu A, tężcowi, szczepionką
pneumokokowÄ… oraz co roku przeciwko grypie (szczepienie zabezpiecza przed chorobÄ…
lub Å‚agodzi jej przebieg).
Piśmiennictwo:
1. Ustawa o chorobach zakaz
nych i zakażeniach z 6 września 2001 roku (Dz. U. 126
poz. 1384).
2. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z 19 grudnia 2002 w sprawie wykazu
obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji
szczepień (Dz. U. 237 poz. 2018).
3. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z 23 marca 2004 zmieniajÄ…ce rozporzÄ…dzenie w
sprawie wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i
dokumentacji szczepień (Dz. U. 51 poz. 513).
4. RozporzÄ…dzenie Ministra Zdrowia z 3 stycznia 2003 wsprawie wykazu stanowisk
pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonywania pracownikom
podejmujÄ…cympracÄ™ lub zatrudnionymna tych stanowiskach (Dz. U. 5 poz. 60).
5. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 14 marca 2006 (Dz. Urz. M.Z. z
2006 roku) - ProgramSzczepień Ochronnych na rok 2006.
6. Vaccine Preventable Disease Surveillance Manual. 3 ed. CDC, Atlanta 2002.
7. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases. The Pink Book Course
Textbook Updated 8th Edition.
8. Friman G., Ilback N.: Acute infection: Metabolic Responses, Effects on performance,
Interaction with exercise and myocarditis. Int. J. Sports. Med. 1997, 18 (suppl.3):
172-182.
9. Friman G., Wesslen L.: Infections and exercise in high-performance athletes.
Immunol. Cell Biol. 2000, 78: 510-522.
10. Kuchar E.: Perspektywy stosowania szczepień ochronnych u sportowców. Med. Sport.
2000, 102: 7-9.
11. WHO. International travel and health. Vaccination requirements and health advice.
Genewa, WHO 1997.
12. Steffen R.: Travel Medicine - prevention based on epidemiological data. Transactions
of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene 1991, 85: 156-162.
13. Simon H.: The immunology of exercise. A brief review. J. Amer. Med. Assoc. 1984,
252: 2735-2738.
14. Nieman D.: Exercise immunology: Practical applications. Int. J. Sports. Med. 1997, 18:
S91-100.
Autor: Iwona Pirogowicz, Ernest Kuchar
y
ródło: "TERAPIA" NR 9, z. 1 (183), WRZESIEC
2006 , Strona 14-21
Redakcja | Rada Naukowa | Czytelnia | Plan wydawniczy | Prenumerata | Ogłoszenia | Kalendarz Zjazdów | Esculap | Kontakt
Copyright ©2001-2006 WarsawVoice S.A. All rights reserved.
Design by: esculap.pl | Kontakt z Webmasterem
http://www.terapia.com.pl/czytelnia/pub.html?pub=2476&edition=129 2007-06-08 12:24:55