587
Dorota RONDALSKA
Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa w Poznaniu
BEZPIECZEŃSTWO ORGANIZOWANIA IMPREZ MASOWYCH
W REGULACJACH PRAWNYCH
Wiele osób z utęsknieniem wyczekuje piłkarskich rozgrywek, czy chciałoby
oglądać wspaniałe koncerty. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, ze masowe
imprezy to także spore zagrożenie. Podkreślić należy, że imprezy masowe trzeba
traktować ze szczególnym zachowaniem zasad bezpieczeństwa. Tłumy zebrane
na przykład na koncertach, czy zawodach sportowych, bardzo trudno upilnować,
przy czym wystarczy drobny punkt zapalny, by mogło dojść do tragedii. Większość
społeczeństwa przekonana jest, ze zapewnienie bezpieczeństwa podczas trwania
imprez spoczywa na Policji. Jest to jednak przekonanie błędne, gdyż za bezpie-
czeństwo na imprezach odpowiada przede wszystkim organizator. To organizator
musi zapewnić bezpieczeństwo uczestnikom imprezy, zadbać o właściwą ilość
odpowiednio przeszkolonej służby porządkowej, która będzie w stanie zapobiec
wszelkim próbom zakłócenia ładu i porządku publicznego. Zapewnienie bezpie-
czeństwa zależy przede wszystkim od dobrej i rzetelnej pracy służb porządkowych
organizatora, od momentu rozpoczęcia imprezy do zakończenia. Tak więc, Policja
podejmuje działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa na imprezie dopie-
ro w przypadku, gdy działania służb porządkowych okazują się nieskuteczne.
To właśnie organizatorzy za każdym razem muszą wypełniać surowe normy bez-
pieczeństwa i w zależności od liczby zebranych i rangi organizowanej imprezy
muszą zapewnić dostateczną ochronę.
Bezpieczeństwo (ang. safety), w słownikach języka polskiego jest określane
jako stan, w którym nie istnieje żadne zagrożenie lub przeciwieństwo zagrożenia.
Termin ten ma jednak wiele znaczeń i jest różnie definiowany. Na przykład bezpie-
czeństwo to:
- stan i poczucie pewność, spokoju i zabezpieczenia;
- oznacza również brak zagrożenia i ochronę przed niebezpieczeństwami;
1
- stan w którym kontroluje się zagrożenia i uwarunkowania prowadzące do
szkód fizycznych, psychicznych i materialnych w celu zachowania zdrowia
i dobrego samopoczucia jednostek i społeczności. Jest ono koniecznym
warunkiem w codziennym życiu, potrzebnym jednostkom i społecznościom
do realizowania swoich zamierzeń i aspiracji.
2
Bardzo szeroko rozumiana potrzeba bezpieczeństwa jest jedną z pierwotnych,
a zarazem podstawowych potrzeb człowieka w każdym okresie życia, a jej elemen-
tem jest także wolność od lęku i przemocy. A. Maslow uważa że przeciętne dziec-
ko, a w sposób mniej jawny człowiek dorosły(…) woli przeważnie bezpieczny, upo-
rządkowany, dający się przewidzieć, sprawiedliwy, zorganizowany świat, na który
może liczyć i w którym nie zdarzają się rzeczy nieoczekiwane, nie dające się kon-
1
R. Stępień: Edukacja szkolna a bezpieczeństwo państwa, „Edukacja dla bezpieczeństwa, nr 1, 2000,
s. 5
2
J. Mazur: Promocja zdrowia promocja bezpieczeństwa. Nowe tendencje w zapobieganiu urazom,
„Medycyna Wieku Rozwojowego”, nr 4 supl. 1 2000, s. 189
588
trolować, chaotyczne lub niebezpieczne i którym w każdym razie istnieją potężni
opiekunowie, chroniący je przed doznaniem krzywdy.
3
Sytuacje, zjawiska lub zdarzenia niebezpieczne dla zdrowia lub życia możemy
określić jako zagrożenia. Mogą one być związane ze środowiskiem tworzonym
przez człowieka urządzeniami np. ruch drogowy, hałas, wyposażenie pomiesz-
czeń, urządzenia elektryczne; klęskami żywiołowymi oraz zachowaniami i działa-
niami samych ludzi.
Przedmiotem rozważań w niniejszej publikacji będzie analiza przepisów praw-
nych obowiązujących organizatorów imprez masowych, w celu zapewnienia bez-
pieczeństwa uczestnikom podczas trwania imprezy. Tak więc, przed przystąpie-
niem do praktycznej realizacji zamierzonej koncepcji imprezy zespół organizatorów
musi wziąć pod uwagę bezpieczeństwo uczestników biorących w niej udział.
Za imprezę masową według Ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych
uważa się imprezę sportową, artystyczną lub rozrywkową, na której liczba miejsc
dla osób na stadionie czy w innym obiekcie nie będącym budynkiem lub na terenie
umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej wynosi nie mniej niż 1000, a w
przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego przeprowadzenie
imprezy nie mniej niż 300.
4
Co do wyłączeń to należy wskazać, że imprezami masowymi nie będą impre-
zy odbywające się w teatrach, operach, operetkach filharmoniach, kinach, muze-
ach, bibliotekach, domach kultury i galeriach sztuki, a także imprezy organizowane
w placówkach oświatowych, imprezy sportowe organizowane wyłącznie dla spor-
towców niepełnosprawnych oraz imprezy organizowane w ramach współzawodnic-
twa sportowego dzieci i młodzieży oraz imprezy rekreacyjne.
Ponadto przepisów ustawy nie stosuje się do imprez masowych nieodpłatnych
organizowanych na terenach zamkniętych będących w trwałym zarządzie jedno-
stek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez
Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministra Sprawiedliwości oraz ministrów właści-
wych: do spraw wewnętrznych, do spraw oświaty i wychowania, do spraw szkolnic-
twa wyższego oraz do spraw kultury fizycznej i sportu.
5
Przez imprezę masową o podwyższonym ryzyku należy natomiast rozumieć
imprezę masową w czasie, której jak wynika z posiadanych informacji i dotychcza-
sowych doświadczeń dotyczących zachowania osób uczestniczących, istnieje
obawa wystąpienia aktów przemocy lub agresji. W przypadku organizacji takiej
imprezy liczba miejsc dla osób na stadionie, w innym obiekcie nie będącym budyn-
kiem lub na terenie umożliwiającym przeprowadzenie imprezy masowej wynosi nie
mniej niż 300, a w przypadku hali sportowej lub innego budynku umożliwiającego
przeprowadzenie imprezy nie mniej niż 200 osób.
Z organizowaniem i przeprowadzeniem imprezy masowej przepisy wiążą
określone wymogi i konsekwencje. Organizator imprezy masowej musi spełnić
wymagania w zakresie bezpieczeństwa osób obecnych na imprezie podczas jej
trwania. Organizator imprezy masowej w tym celu musi zapewnić spełnienie wy-
mogów określonych w przepisach prawa zwłaszcza przepisach prawa budowlane-
go, w przepisach sanitarnych i przepisach dotyczących ochrony przeciwpożarowej.
3
A.D. Maslow: Motywacja i osobowość. Warszawa 1990, s. 79
4
Ustawa o Bezpieczeństwie Imprez Masowych z dnia 22 sierpnia 1997 r., teks jednolity Dz.U. Nr 120,
poz. 1298 z 2001r.
5
Ibidem
589
Ma również obowiązek zapewnić służbę porządkową i informacyjną odpowiednio
wyszkoloną i wyposażoną, dokonać zabezpieczenia pod względem medycznym,
a także stanem technicznym obiektów budowlanych wraz ze służącymi tym obiek-
tom instalacjom i urządzeniom technicznym w szczególności przeciwpożarowymi
i sanitarnymi m.in. przygotować sprzęt ratowniczy i gaśniczy oraz środki gaśnicze
niezbędne przy zabezpieczeniu działań ratowniczo – gaśniczych, zorganizować
łączność pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zapewnieniu bezpieczeństwa
podczas imprezy oraz przygotować drogi ewakuacyjne oraz drogi umożliwiające
dojazd pojazdom służb ratowniczych i Policji, a także pomieszczenia dla służb
kierujących zabezpieczeniem imprezy.
Zespół organizatorów dokonuje miedzy sobą podziału obowiązków, wyzna-
czając odpowiedzialnych za wykonanie określonych zadań. Ilość i zakres prac oraz
kompetencji uzależnioną jest od rodzaju i wielkości imprezy, liczby uczestników,
systemu rozrywek, bazy sprzętu, środków technicznych itp. Po dokładnym prze-
glądzie warunków i środków można przystąpić do realizacji zadań przygotowaw-
czych imprezy, spośród których do najistotniejszych należą:
- określenie celu, terminu miejsca i treści imprezy;
- nawiązania kontaktów z przedstawicielami władz lokalnych, w miejscu,
w których przeprowadzona zostanie impreza;
- przedstawienie koncepcji imprezy oraz propozycji dotyczących spodziewa-
nej pomocy;
- opracowanie regulaminu imprezy;
- konstruowanie szczegółowego programu minutowego;
- przygotowanie scenariusza otwarcia przebiegu i zamknięcia imprezy;
- zaprojektowanie preliminarza;
- promocja imprezy zaproszenia komunikaty w środkach masowego przeka-
zu plakaty;
- przygotowanie dekoracji miejsca imprezy.
Większość imprez zazwyczaj realizowana jest według określonych schema-
tów organizacyjnych (dokumentacji) Jest to nie zwykle ważne w programowaniu
imprezy i może w konsekwencji decydować o sprawnym i bezpiecznym jej prze-
biegu.
W przypadku imprezy masowej organizator ubiegający się o uzyskanie ze-
zwolenia na jej przeprowadzenie obowiązany jest nie później niż na 14 dni przed
planowanym terminem rozpoczęcia imprezy wystąpić do Wójta, Burmistrza albo
Prezydenta Miasta właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy,
z wnioskiem o wydanie zezwolenia na przeprowadzenie zamierzonej imprezy.
Do wniosku zobowiązany jest dołączyć m.in. regulamin obiektu, program i re-
gulamin imprezy, graficzny plan obiektu lub terenu, na którym ma być przeprowa-
dzona impreza, informacje o liczbie miejsc dla osób w obiekcie lub na terenie,
gdzie impreza będzie zorganizowana, wskazanie osoby reprezentującej organiza-
tora w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa osób uczestniczących w imprezie
masowej, opinię właściwego miejscowo państwowego inspektora sanitarnego,
opinię właściwych miejscowo komendantów powiatowych (miejskich) Policji i Pań-
stwowej Straży Pożarnej oraz kierownika jednostki organizacyjnej pomocy doraź-
nej – pogotowia ratunkowego. Ponadto dołączyć należy również instrukcję określa-
jąca zadania służby porządkowej oraz warunki łączności pomiędzy podmiotami
biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy, szczegółowe zasady postępowania
590
w przypadku powstania pożaru lub innego miejscowego zagrożenia, a także polisę
ubezpieczeniową.
Tak więc opinie muszą zawierać informacje o niezbędnej wielkości sił i środ-
ków potrzebnych do zabezpieczenia technicznego obiektu oraz przewidywanych
przez Policje zagrożeniach.
Graficzny plan obiektu lub terenu, na którym ma być przeprowadzona impreza
masowa zawiera oznaczenie dróg dojścia i rozchodzenia się publiczności, dróg
ewakuacyjnych i dróg dojazdowych, oznaczenie punktów pomocy medycznej,
punktów czerpalnych wody do picia oraz do celów przeciwpożarowych, oznaczenie
lokalizacji hydrantów przeciwpożarowych, zaworów , przyłączy wody, gazu i ener-
gii, informacje o rozmieszczeniu służb porządkowych, rozmieszczeniu osób na
imprezie masowej i ewentualnym rozdzieleniu ich według sektorów oraz rozmiesz-
czeniu punktów gastronomicznych.
Dołączyć należy także regulamin obiektu wraz z informacją o sposobie udo-
stępnienia go uczestnikom imprezy masowej oraz program i regulamin imprezy
masowej, ewentualnie terminarz imprez masowych odbywających się cyklicznie.
Wspierając się szczegółowo opracowanym regulaminem, organizatorzy mogą
uniknąć wielu niepotrzebnych sytuacji konfliktowych, protestów i roszczeń.
Informację o liczbie miejsc dla osób w obiekcie lub na terenie, gdzie impreza
masowa będzie organizowana, zapewnienie porządku publicznego, w tym infor-
mację o ewentualnym uznaniu imprezy masowej za imprezę o podwyższonym
ryzyku, osób które mogą być obecne na imprezie masowej, o stanie liczebnym,
organizacji i oznakowaniu dróg ewakuacyjnych.
Wskazanie osoby reprezentującej organizatora w zakresie zapewnienia bez-
pieczeństwa osób uczestniczących imprezie – kierownika ds. bezpieczeństwa.
Pisemną instrukcję określającą zadania służb porządkowych oraz warunki
łączności pomiędzy podmiotami biorącymi udział w zabezpieczeniu imprezy.
Szczegółowe zasady postępowania w przypadku powstania pożaru lub innego
miejscowego zagrożenia.
6
Polisę ubezpieczeniową organizatora imprezy masowej na którą wstęp jest
odpłatny.
Organ do którego złożono wniosek wydaje zezwolenie na przeprowadzenie
imprezy masowej albo odmawia jego wydania w terminie siedmiu dni od dnia zło-
żenia wniosku na przeprowadzenie imprezy masowej. Wydanie zezwolenia na
przeprowadzenie imprezy masowej lub odmowa jego wydania następuje w formie
decyzji administracyjnej, od której wnioskodawca może się odwołać w trybie prze-
widzianym we właściwych normach kodeksu postępowania administracyjnego.
7
Dla imprez masowych przeprowadzanych przez tego samego organizatora w
tych samych obiektach, dla których opracowano terminarz, właściwy organ może
wydać zezwolenie na przeprowadzenie wskazanej liczby imprez masowych lub
przeprowadzenie takich imprez w okresie jednego roku. Za wydanie zezwolenia na
przeprowadzenie imprezy masowej należy uiścić odpowiednią opłatę skarbową,
6
Zob. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej, Dz. U. Nr 81, poz. 351 z póź. zm.,
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992r. w sprawie ochrony przeciwpo-
żarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów , Dz. U. Nr 92, poz. 460 z póź. zm.
7
Ustawa z dnia 14 czerwca 1974 r. Kodeks Postępowania Administracyjnego, Dz. U. Nr 98, poz. 1071
z 2000 z póź. zm.
591
która jest uregulowana w ustawie o opłacie skarbowej , obowiązującej od dnia
1 stycznia 2007 r.
8
Wskazać należy, że w razie stwierdzenia nie spełnienia przez organizatora
imprezy warunków określonych w zezwoleniu uprawniony przedstawiciel organu
może przerwać imprezę masową mimo wcześniejszej pozytywnej decyzji w tej
sprawie. Dodatkowo organ, który wydał zezwolenie, może również wydać później
decyzję o zakazie przyprowadzenia imprezy masowej w przypadku zmiany warun-
ków bezpieczeństwa decydujących o wydaniu zezwolenia na jej przeprowadzenie.
W momencie otrzymania pozytywnej decyzji organizator imprezy obowiązany
jest na 14 dni przed planowanym terminem przeprowadzenia imprezy przekazać
właściwemu ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy masowej komen-
dantowi powiatowemu (miejskiemu) Policji i Państwowej Straży Pożarnej, pań-
stwowemu terenowemu inspektorowi sanitarnemu oraz kierownikowi jednostki
organizacyjnej pomocy doraźnej – pogotowia ratunkowego, informacji o imprezie
masowej. Również po uzyskaniu zezwolenia nie później niż na 14 dni przed pla-
nowanym rozpoczęciem imprezy organizator ma obowiązek zwrócić się do komen-
danta wojewódzkiego Policji o udzielenie informacji z rejestru osób objętych zaka-
zem wstępu na imprezy masowe
9
Uzyskana bowiem informacja zachowuje waż-
ność przez 90 dni.
Ponadto organizator imprezy masowej zasadniczo jest uprawniony, a może
być do tego zobowiązany przez komendanta wojewódzkiego policji do utrwalenia
przebiegu imprezy, a w szczególności zachowania osób za pomocą urządzeń reje-
strujących obraz i dźwięk. Również należy zapoznać się z wykazem sporządzonym
przez Wojewodę stadionów, obiektów i terenów, na których utrwalanie przebiegu
imprezy jest obowiązkowe. Należy podkreślić, że materiały zgromadzone podczas
utrwalania przebiegu imprezy mogą później stanowić dowody pozwalające na
wszczęcie posterowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia
np. odszkodowawczych wobec uczestników imprezy, którzy naruszając jej regula-
min, wyrządzili organizatorowi szkodę.
10
Zgromadzone podczas utrwalania prze-
biegu imprezy masowej materiały, nie zawierające dowodów pozwalających na
wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia
lub dowodów mających znaczenie dla toczących się takich postępowań, przecho-
wuje się po zakończeniu imprezy masowej przez okres co najmniej jednego mie-
siąca, a następnie ulęgają one komisyjnemu zniszczeniu.
Ważne zadania w czasie trwania imprezy masowej należą do służb porząd-
kowych. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia wymogi, jakie powinny
spełniać służby porządkowe w zakresie wyszkolenia i wyposażenia, oraz szczegó-
łowe warunki i sposoby działania tych służb, w tym tematykę i formy szkolenia,
jednostki właściwe do przeprowadzenia szkoleń, wzór zaświadczenia o ukończeniu
szkolenia, wymagane wyposażenie służb porządkowych, w zalewności od poten-
cjalnego ryzyka, zakres sprawdzania przez służby porządkowe uprawnień osób do
8
Ustawa z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej, Dz. U. Nr 253, poz. 1635 z 2006
9
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 kwietnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad
i trybu dokonywania wpisów do prowadzonego przez Komendanta Głównej Policji rejestru prawomoc-
nych orzeczeń zobowiązujących do powstrzymania się do przebywania w miejscu przeprowadzania
imprez masowych oraz sposobu prowadzenia rejestru, Dz. U. Nr 62, poz. 397
10
Zob. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach
o wykroczenia , Dz. U. 106, poz. 1149 z 2001r.
592
uczestnictwa w imprezie masowej, sposoby legitymowania w celu ustalenia tożsa-
mości osób obecnych, przeglądania ich bagaży i odzieży oraz usuwania osób za-
kłócających imprezę.
11
W odniesieniu do służb porządkowych przyjmuje się przelicznik co najmniej
10 porządkowych na 300 osób, które mogą być obecne na imprezie, co najmniej
1 porządkowy na każde następne 100 osób, a w przypadku uznania imprezy
za imprezę o podwyższonym ryzyku przeliczniki te wynoszą odpowiednio 30 po-
rządkowych na 300 osób, które mogą być obecne na imprezie i co najmniej 3 po-
rządkowych na każde następne 100 osób.
Służby porządkowe wykonujące swoje zadania muszą się legitymować identy-
fikatorem umieszczonym w widocznym miejscu i są uprawnione do sprawdzania
uprawnień do przebywania na imprezie, legitymowania osób w celu ustalenia ich
tożsamości, przeglądania zawartości bagaży, odzieży osób, w przypadku podej-
rzenia, że osoby te wnoszą lub posiadają bron lub inne przedmioty niebezpieczne,
materiały wybuchowe, wyroby priotechniczne, materiały pożarowo niebezpieczne,
napoje alkoholowe, środki odurzające lub substancje psychotropowe, a także do
wydawania poleceń porządkowych osobom zakłócającym porządek publiczny lub
zachowującym się niezgodnie z regulaminem imprezy masowej.
W przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na imprezie lub
nie wykonania polecenia porządkowego służby porządkowe organizatora imprezy
masowej mają prawo do stosowania chwytów obezwładniających oraz podobnych
technik obrony w sytuacji zagrożenia dóbr powierzonych ochronie lub odparcia
ataku na członka służby porządkowej lub inną osobę oraz ujęcia w celu niezwłocz-
nego przekazania Policji.
Służby porządkowe mają prawo nie wpuścić na imprezę masową osób wobec
których zostało wydane orzeczenie, zakazujące wstępu na imprezę w razie ukara-
nia za wykroczenia oraz zobowiązujące do powstrzymania się przebywania w
miejscach przeprowadzania imprez wydane przez sąd wobec skazanego w związ-
ku z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności albo wo-
bec nieletniego na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.
12
Po-
nadto mogą usunąć z miejsca przeprowadzania imprezy osoby, które swoim za-
chowaniem zakłócają porządek publiczny lub zachowują się niezgodnie z regula-
minem imprezy.
13
W przypadku zmiany terminu imprezy organizator ma obowiązek na 7 dni
przed jej terminem zawiadomić o tym fakcie Prezydenta, Policję, Staż Pożarną
i Pogotowie Ratunkowe oraz Inspektorat Sanitarny.
Na koniec warto zwrócić uwagę na to, że za nie dopełnienie obowiązków or-
ganizator może ponosić odpowiedzialność.
Organizator imprezy masowej, na którą wstęp jest odpłatny ma obowiązek
ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone uczestnikom
11
Zob. Rozporządzenie Rady Ministrów określające wymogi , jakie powinny spełniać służby porządko-
we w zakresie wyszkolenia i wyposażenia, oraz szczegółowe warniku i sposoby działania tych służb.
12
Zob. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( Dz. U. Nr 35
z 1992r., Nr 24, poz. 101 z 1995r., Nr 89, poz. 443 z 1998 r., Nr 106, poz. 668 z 1999r., Nr 83, poz.931
oraz Nr 12, poz. 136 i Nr 91, poz. 1010 z 2000r.
13
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 marca 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków i spo-
sobów działania służb porządkowych organizatora imprezy masowej, Dz. U. 32, poz. 169
593
imprezy. Polisę takiego ubezpieczenia również należy dołączy do składanego
wniosku o wydanie zgody na przeprowadzenie imprezy masowej.
14
Organizator
imprezy masowej odpowiada za rzeczywiste szkody, które poniosła Policja, Pań-
stwowa Straż Pożarna i inne jednostki ochrony przeciwpożarowej oraz służba
zdrowia.
15
Reasumując należy podkreślić, że osoby zajmujące się organizowaniem im-
prez masowych mają obowiązek zapoznania się z ustawą dotyczącą bezpieczeń-
stwa imprez masowych, a także z wymogami , które należy spełnić aby uniknąć
odpowiedzialności za zagrożenia jakie mogą spotkać uczestników imprezy maso-
wej.
14
Określenie minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia uregulowane jest w drodze rozporządzenia
Dz. U. Nr 105, poz. 665 z 1998r.
15
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 lipca 1999r. w sprawie szczegółowych zasad
ustalania szkód poniesionych przez Police, Państwową Straż Pożarną i inne jednostki ochrony przeciw-
pożarowej oraz służbę zdrowia w związku z ich działaniami w miejscu i czasie odbywania się imprezy
masowej oraz trybu wypłat odszkodowań przez jej organizatora, Dz. U. Nr 61, poz. 672