EGZAMIN

W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM

Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW

MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH

Informacje dla ucznia
1. Sprawd

ź, czy zestaw egzaminacyjny

zawiera 22 strony. Ewentualny brak zg

łoś

nauczycielowi.

2. Rozwi

ązania zapisuj długopisem lub

piórem z czarnym atramentem.
Nie u

żywaj korektora.

3. W zadaniach od 1. do 25. s

ą podane

cztery odpowiedzi: A, B, C, D. Tylko jedna
z nich jest poprawna. Wybierz j

ą i zaznacz

odpowiedni

ą literę znakiem

r, np.:

Je

śli się pomylisz, otocz znak

r kółkiem

i zaznacz inn

ą odpowiedź, np.:

4. Rozwi

ązania zadań od 26. do 34. zapisz

czytelnie i starannie w wyznaczonych
miejscach. Pomy

łki przekreślaj.

5.

W arkuszu znajduje si

ę miejsce na

brudnopis. Mo

żesz je wykorzystać,

redaguj

ąc odpowiedź. Zapisy

w

brudnopisie nie b

ędą sprawdzane

i oceniane.

Powodzenia!

miejsce

na naklejkę

z kodem

dysleksja

KWIECIE

Ń 2007

Czas pracy:

do 180 minut

UZUPEŁNIA ZESPÓŁ NADZORUJĄCY

KOD UCZNIA

DATA URODZENIA UCZNIA

dzień miesiąc

rok

Liczba punktów

do uzyskania: 50

GM-4-072

Strona 2 z 22

Informacje do zada

ń 1. – 6.

Zasolenie morza okre

śla się jako ilość gramów soli

rozpuszczonych w jednym kilogramie wody morskiej i podaje
w promilach (‰). Przeci

ętnie w jednym kilogramie wody

morskiej znajduje si

ę 34,5 g różnych rozpuszczonych w niej soli

(czyli przeci

ętne zasolenie wody morskiej jest równe 34,5‰).

Zasolenie Ba

łtyku (średnio 7,8‰) jest znacznie mniejsze

od zasolenia oceanów, co t

łumaczy się wielkością zlewiska

(du

ży dopływ wód rzecznych), warunkami klimatycznymi (małe

parowanie) oraz utrudnion

ą wymianą wód z oceanem.

Zadanie 1. (0 – 1)
Pokonuj

ąc trasę z Kopenhagi do Oulu, statek płynie przez

wody Morza Ba

łtyckiego o zasoleniu

A. coraz mniejszym.
B. coraz wi

ększym.

C. sta

łym.

D. pocz

ątkowo rosnącym, a potem malejącym.

Zasolenie
Morza Ba

łtyckiego

granice pa

ństw

trasa statku

2‰

izolinie zasolenia

N

Strona 3 z 22

Zadanie 2. (0 – 1)
Statek, który przep

łynął z Kopenhagi do Oulu, przemieścił

si

ę w kierunku

A. po

łudniowo-wschodnim.

B. po

łudniowo-zachodnim.

C. pó

łnocno-zachodnim.

D. pó

łnocno-wschodnim.

Zadanie 3. (0 – 1)
Na stosunkowo du

że zasolenie w cieśninach duńskich

(od 10‰ do 30‰) decyduj

ący wpływ ma

A. opad atmosferyczny w postaci

śniegu.

B. du

ży dopływ wód rzecznych.

C. ma

łe parowanie.

D. sta

ły dopływ wód oceanicznych.

Zadanie 4. (0 – 1)
Jedna tona

średnio zasolonej wody z Morza Bałtyckiego

zawiera oko

ło

A. 0,078 kg soli.
B. 0,78 kg soli.
C. 7,8 kg soli.
D. 78 kg soli.


Zadanie 5. (0 – 1)
Zasolenie zmieniaj

ące się od 2‰ do ponad 20‰ mają wody

wzd

łuż wybrzeża państwa, które na rysunku oznaczono

liczb

ą

A.

1

B.

2

C.

3

D.

4

Strona 4 z 22

Zadanie 6. (0 – 1)
Wybierz zestaw, w którym liczbom z rysunku prawid

łowo

przyporz

ądkowano nazwy państw.

A. 1-Finlandia, 2-Szwecja, 3-Estonia, 4-Dania
B. 1-Szwecja, 2-Norwegia, 3-Litwa, 4-Niemcy
C. 1-Szwecja, 2-Finlandia, 3-Litwa, 4-Dania
D. 1-Norwegia, 2-Szwecja, 3-Estonia, 4-Dania


Zadanie 7. (0 – 1)
D

ługość trasy na mapie w skali 1 : 10 000 000 jest równa

7,7 cm. W rzeczywisto

ści trasa ta ma długość

A. 7,7 km

B. 77 km

C. 770 km

D. 7700 km

Zadanie 8. (0 – 1)
Uczniowie mieli otrzyma

ć 5-procentowy wodny roztwór

soli. Pracowali w czterech zespo

łach. W tabeli podano

masy sk

ładników wykorzystanych przez każdy z zespołów.

Zespó

ł

Masa soli

Masa wody

I

1 g

20 g

II

1 g

19 g

III

5 g

100 g

IV

5 g

95 g

Który zespó

ł prawidłowo dobrał masy składników?

A. Tylko zespó

ł III.

B. Tylko zespó

ł IV.

C. Zespó

ł I i zespół III.

D. Zespó

ł II i zespół IV.

Strona 5 z 22

Informacje do zada

ń 9. i 10.

Na rysunkach przedstawiono flagi sygna

łowe

Mi

ędzynarodowego Kodu Sygnałowego używanego do

porozumiewania si

ę na morzu.

Zadanie 9. (0 – 1)
Który z przedstawionych rysunków flag ma 4 osie symetrii?

A.

I

B.

II

C.

III

D.

IV

Zadanie 10. (0 – 1)
Który z przedstawionych rysunków flag nie ma

środka

symetrii?

A.

I

B.

II

C.

III

D.

IV

I II III

IV

Strona 6 z 22

Informacje do zada

ń 11. i 12.

Powa

żnym problemem są zanieczyszczenia Bałtyku

substancjami biogennymi. Diagramy przedstawiaj

ą procentowy

udzia

ł państw nadbałtyckich w zanieczyszczeniu Morza

Ba

łtyckiego związkami azotu (diagram a) i związkami fosforu

(diagram b) w 1995 roku.

Diagram

a

Diagram

b

Zadanie 11. (0 – 1)
Procentowy udzia

ł Polski w zanieczyszczeniu Bałtyku

zwi

ązkami azotu w 1995 r. był taki, jak łącznie krajów

A. Szwecji i Rosji.

B. Rosji i

Łotwy.

C. Danii i Finlandii.

D. Rosji i Finlandii.

Strona 7 z 22

Zadanie 12. (0 – 1)
Czworo uczniów podj

ęło próbę ustalenia na podstawie

diagramów, czy w 1995 roku do Ba

łtyku trafiło z obszaru

Polski wi

ęcej ton związków azotu czy związków fosforu.

Oto ich odpowiedzi:
Bartek – Trafi

ło więcej ton związków fosforu.

Ewa – Trafi

ło więcej ton związków azotu.

Tomek – Do Ba

łtyku trafiło tyle samo ton związków azotu

co fosforu.

Hania – Nie mo

żna obliczyć, bo brakuje danych o masie

zanieczyszcze

ń poszczególnymi związkami.

Kto odpowiedzia

ł poprawnie?

A. Ewa

B. Tomek

C. Bartek

D. Hania

Zadanie 13. (0 – 1)
Wybierz zdanie, które jest prawdziwe dla wody jako
zwi

ązku chemicznego.

A. Woda nale

ży do węglowodanów.

B. Sk

ład chemiczny wody można zmienić.

C. Sk

ładu chemicznego wody nie można zmienić.

D. Woda nale

ży do wodorotlenków.

Zadanie 14. (0 – 1)
Ile atomów tworzy cz

ąsteczkę wody i ile pierwiastków

wchodzi w jej sk

ład?

A. Dwa atomy, trzy pierwiastki.
B. Trzy atomy, dwa pierwiastki.
C. Trzy atomy, jeden pierwiastek.
D. Dwa atomy, dwa pierwiastki.

Strona 8 z 22

Zadanie 15. (0 – 1)
Ile gramów wodoru i ile gramów tlenu znajduje si

ę w 72 g

wody? (Masy atomowe: M

H

= 1 u, M

O

= 16 u)

A. wodoru – 8 g, tlenu – 64 g
B. wodoru – 2 g, tlenu – 16 g
C. wodoru – 48 g, tlenu – 24 g
D. wodoru – 64 g, tlenu – 8 g


Informacje do zadania 16.
Ciep

ło właściwe substancji to ilość energii, którą należy

dostarczy

ć, aby ogrzać 1 kg substancji o 1

°C. W tabeli podano

ciep

ła właściwe wybranych cieczy o temperaturze 20

°C.

Ciecz

Ciep

ło właściwe

(

C

kg

J

°

⋅

)

Kwas octowy

2050

Olej lniany

1840

Olej parafinowy

2200

Woda 4180

Na podstawie: Tablice fizyczno-astronomiczne, Warszawa 2002.

Zadanie 16. (0 – 1)
Do czterech jednakowych naczy

ń wlano po 200 g: kwasu

octowego, oleju lnianego, oleju parafinowego i wody
(do ka

żdego naczynia inną ciecz). Temperatura początkowa

ka

żdej cieczy wynosiła 20

°C. Do wszystkich naczyń

dostarczono tak

ą samą ilość energii. Najbardziej wzrosła

temperatura

A. kwasu octowego.
B. oleju lnianego.
C. oleju parafinowego.
D. wody.

Strona 9 z 22

Zadanie 17. (0 – 1)
Pierwszego wrze

śnia wodomierz wskazywał zużycie

108,593 m

3

wody, a pierwszego pa

ździernika zużycie

126,205 m

3

wody. Oblicz, zaokr

ąglając do całości, ile

metrów sze

ściennych wody zużyto od 1 września do

1 pa

ździernika.

A. 16 m

3

B. 17 m

3

C. 18 m

3

D. 22 m

3

Zadanie 18. (0 – 1)
Pierwszego pa

ździernika wodomierz wskazywał

126,205 m

3

. Jakie b

ędzie wskazanie tego wodomierza

po zu

życiu kolejnych 10 litrów wody?

A. 136,205 m

3

B.

127,205

m

3

C. 126,305 m

3

D.

126,215

m

3

Zadanie 19. (0 – 1)
Obj

ętość (V) cieczy przepływającej przez rurę o polu

przekroju S oblicza si

ę według wzoru V = Sv

c

t, gdzie

v

c

oznacza pr

ędkość przepływu cieczy, t – czas przepływu.

Który wzór na pr

ędkość cieczy przepływającej przez rurę

jest rezultatem poprawnego przekszta

łcenia podanego

wzoru?

A.

St

V

c

v

=

B.

V

St

c

v

=

C.

VSt

c

v

=

D.

Vt

S

c

v

=

Strona 10 z 22

Zadanie 20. (0 – 1)
Rodzice Jacka kupili 36 butelek wody mineralnej
o pojemno

ściach 0,5 litra i 1,5 litra. W sumie zakupili

42

litry wody. Przyjmij,

że x oznacza liczbę butelek

o pojemno

ści 0,5 litra, y – liczbę butelek o pojemności

1,5

litra. Który uk

ład równań umożliwi obliczenie,

ile zakupiono mniejszych butelek wody mineralnej, a ile
wi

ększych?

A.

⎩

⎨

⎧

=

+

=

+

36

1,5y

0,5x

42

y

x

B.

⎩

⎨

⎧

=

+

−

=

42

1,5y

0,5x

y

36

x

C.

⎩

⎨

⎧

=

+

+

=

+

42

1,5)

y)(0,5

(x

36

y

x

D.

⎩

⎨

⎧

=

+

−

=

36

1,5x

0,5y

y

42

x

Zadanie 21. (0 – 1)
Która strza

łka poprawnie ilustruje bieg promienia światła

po przej

ściu z powietrza do wody?

A.

1

B.

2

C.

3

D.

4

1

2

3 4

powietrze





woda

promie

ń

światła

Strona 11 z 22

Zadanie 22. (0 – 1)
Kropla wody spadaj

ąca z chmury poruszała się

pocz

ątkowo ruchem przyspieszonym, a później ruchem

jednostajnym. Wybierz rysunki, na których poprawnie
przedstawiono si

ły działające na kroplę wody

w pocz

ątkowej i w końcowej fazie spadania (

o

F

r

oznacza

si

łę oporu powietrza,

g

F

r

– si

łę ciężkości).

I

II

III

IV

A. Faza pocz

ątkowa – rysunek II, końcowa – rysunek III

B. Faza pocz

ątkowa – rysunek I, końcowa – rysunek III

C. Faza pocz

ątkowa – rysunek II, końcowa – rysunek IV

D. Faza pocz

ątkowa – rysunek IV, końcowa – rysunek I

Zadanie 23. (0 – 1)
Wody rzeki rze

źbią jej brzegi, powodując czasami

powstanie starorzecza. Wybierz prawid

łową kolejność

poni

ższych rysunków ilustrujących ten proces.

1

2

3

A.

1-2-3

B.

3-2-1

C.

3-1-2

D.

1-3-2

g

F

r

o

F

r

o

F

r

o

F

r

g

F

r

g

F

r

g

F

r

Strona 12 z 22

Zadanie 24. (0 – 1)
W ekosystemie wodnym fitoplankton (plankton ro

ślinny)

pe

łni rolę

A. producentów.
B. destruentów.
C. konsumentów I rz

ędu.

D. konsumentów wy

ższych rzędów.

Zadanie 25. (0 – 1)
Żywych form fitoplanktonu nie spotyka się na dużych
g

łębokościach w morzach i oceanach przede wszystkim

dlatego,

że

A. panuje tam za niska temperatura.
B. dociera tam za ma

ło światła.

C. panuje tam za wysokie ci

śnienie.

D. jest tam za ma

ło pokarmu.

Informacje do zada

ń 26. i 27.

Na schemacie zilustrowano zmiany wielko

ści produkcji

fitoplanktonu oraz ilo

ści światła docierającego do Morza

Ba

łtyckiego w kolejnych porach roku.

Na podstawie: www.naszbaltyk.pl

Strona 13 z 22

Zadanie 26. (0 – 1)
W której porze roku do wód Morza Ba

łtyckiego dociera

najwi

ęcej światła?

Odpowied

ź: .............................................

W której porze roku produkcja fitoplanktonu w Morzu
Ba

łtyckim jest największa?

Odpowied

ź: ...............................................

Zadanie 27. (0 – 2)
W tabeli podano cztery hipotezy. Wpisz obok ka

żdej z nich

odpowiednio: tak – je

śli analiza schematu potwierdza

hipotez

ę, nie – jeśli jej nie potwierdza.

Lp.

Hipoteza

tak / nie

1. Produkcja fitoplanktonu w Morzu

Ba

łtyckim jest największa wtedy,

gdy

dociera do niego najwi

ększa ilość

światła.

2. Produkcja fitoplanktonu maleje zawsze

wtedy, gdy maleje ilo

ść

światła

docieraj

ącego do Morza Bałtyckiego.

3. Produkcja fitoplanktonu w Morzu

Ba

łtyckim jest najmniejsza wtedy,

gdy dociera do niego najmniejsza ilo

ść

światła.

4. Spadek produkcji fitoplanktonu mo

że być

spowodowany zarówno du

żą, jak i małą

ilo

ścią światła docierającego do Morza

Ba

łtyckiego.

Strona 14 z 22

Zadanie 28. (0 – 2)
Do pocz

ątkowo pustych wazonów, takich jak

przedstawione na rysunkach, jednakowym i równomiernym
strumieniem wp

ływała woda.

Na wykresach I

–

IV przedstawiono schematycznie

charakter zale

żności wysokości poziomu wody w wazonie

od czasu jego nape

łniania. Pod każdym wazonem wpisz

numer odpowiedniego wykresu.

II

I

III

IV

Strona 15 z 22

Zadanie 29. (0 – 2)
W wiadrze jest x litrów wody, a w garnku y litrów wody.
Ile litrów wody b

ędzie w wiadrze, a ile w garnku, jeśli:

1. z wiadra przelejemy do garnka 1,5 litra wody;
2. przelejemy po

łowę wody z garnka do wiadra?

Wpisz do tabeli odpowiednie wyra

żenia algebraiczne.

Ilo

ść wody (w litrach)

w wiadrze

w garnku

Pocz

ątkowo

x y

1. Po przelaniu z wiadra

do garnka 1,5 litra wody.

Pocz

ątkowo

x y

2.

Po przelaniu po

łowy

wody z garnka do wiadra.

Strona 16 z 22

Zadanie 30. (0 – 4)
W ci

ągu 30 dni w czajniku o mocy 1600 W podgrzewano

wod

ę średnio przez 15 minut dziennie. Oblicz koszt energii

elektrycznej zu

żytej przez czajnik w ciągu tych 30 dni.

Przyjmij,

że cena 1 kWh energii wynosi 32 gr. Zapisz

obliczenia.















Odpowied

ź: ..............................................................................

Zadanie 31. (0 – 3)
Na wykresach przedstawiono zale

żność rozpuszczalności

wybranych substancji w wodzie od temperatury.

0

50

100

150

200

250

300

0

20

40

60

80

100

temperatura (

°C)

rozpuszczalno

ść

(g / 100 g wody)

rozpuszczalno

ść soli

NaNO

3

CuSO

4

KNO

3

Strona 17 z 22

Korzystaj

ąc z wykresów, uzupełnij zdania.

Ze wzrostem temperatury rozpuszczalno

ść soli

………........……............., a gazów ………....................………. .

W 100 g wody o temperaturze 50°C mo

żna rozpuścić co

najwy

żej ................... g NH

3

.

Aby w 50 g wody mo

żna było rozpuścić 75 g NaNO

3

, trzeba

podgrza

ć wodę do temperatury co najmniej ..................°C.

0

30

60

90

120

0

20

40

60

80

100

temperatura (

°C)

rozpuszczalno

ść

(g / 100 g wody)

rozpuszczalno

ść gazów

HCl

NH

3

SO

2

ro

śnie / maleje

ro

śnie / maleje

Strona 18 z 22

Informacje do zada

ń 32. i 33.

Przekrój poprzeczny ziemnego wa

łu przeciwpowodziowego ma

mie

ć kształt równoramiennego trapezu o podstawach długości

6 m i 16 m oraz wysoko

ści 12 m. Trzeba jednak usypać wyższy

wa

ł, bo przez dwa lata ziemia osiądzie i wysokość wału

zmniejszy si

ę o 20% (szerokość wału u podnóża i na szczycie

nie zmienia si

ę).

Strona 19 z 22

Zadanie 32. (0 – 4)
Oblicz, ile metrów sze

ściennych ziemi trzeba przywieźć na

usypanie 100-metrowego odcinka ziemnego wa

łu

przeciwpowodziowego (w kszta

łcie graniastosłupa

prostego) opisanego w informacjach. Zapisz obliczenia.



























Odpowied

ź: ............................................................................

................................................................................................. .

Strona 20 z 22

Zadanie 33. (0 – 4)
Po zako

ńczeniu osiadania ziemi, w celu zmniejszenia

przesi

ąkania, na zboczu wału od strony wody zostanie

u

łożona warstwa gliny. Oblicz pole powierzchni, którą

trzeba b

ędzie wyłożyć gliną na 100-metrowym odcinku tego

wa

łu (wał ma kształt graniastosłupa prostego). Zapisz

obliczenia. Wynik podaj z jednostk

ą.

Odpowied

ź: .................................................................................

.................................................................................................... .

Strona 21 z 22

Zadanie 34. (0 – 3)
Uzupe

łnij zdania pod rysunkiem, wpisując

w

wykropkowane miejsca odpowiednie wyrazy spo

śród

podanych.

Gdy w Krynicy Morskiej S

łońce góruje, to w Międzyzdrojach

............................... górowa

ło.

Je

żeli w Międzyzdrojach jest godzina 12.00 czasu miejscowego

(s

łonecznego), to w Krynicy Morskiej południe słoneczne

........................................................ .

W Krynicy Morskiej i w innych miejscowo

ściach położonych na

po

łudniku 19

°30′E Słońce góruje .............................................. .

ju

ż / jeszcze nie

jednocze

śnie / niejednocześnie

by

ło wcześniej / będzie później

Strona 22 z 22

Brudnopis