MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
1
1
CECHY
CECHY
MECHANICZNE
MECHANICZNE
GRUNT
GRUNT
Ó
Ó
W
W
Właściwościami mechanicznymi
gruntu
nazywamy te
cechy
, które
decydują
o wielkości i czasie
odkształceń ośrodka gruntowego
Podstawowe cechy mechaniczne gruntu:
• ściśliwość
• wytrzymałość na ścinanie
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
2
2
ODKSZTA
ODKSZTA
Ł
Ł
CALNO
CALNO
ŚĆ
ŚĆ
GRUNT
GRUNT
Ó
Ó
W
W
• Każdy ośrodek poddanym obciążeniom ulega
odkształceniu
• W gruntach
, które są ośrodkami rozdrobnionymi,
odkształcenia
są
stosunkowo duże
i
rozłożone w
długim okresie czasu
• Ta właściwość gruntu wymaga wprowadzenia
odpowiednich metod badań i obliczeń odkształceń
gruntu
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
3
3
Odkształcalność podłoża gruntowego
jest to jego
zdolność
do
odkształceń objętościowych i postaciowych
w wyniku oddziaływania
czynników zewnętrznych i wewnętrznych
zasadnicze
czynniki zewnętrzne:
obciążenia konstrukcją nośną obiektu budowlanego
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
4
4
jego
zdolność
do
zmniejszania objętości
pod wpływem
oddziaływań zewnętrznych, zwłaszcza przyłożonego
obciążenia zewnętrznego
Ś
ciśliwość gruntu
Odprężenie gruntu
zwiększenie
jego
objętości
pod wpływem zmniejszenia
obciążenia zewnętrznego
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
5
5
Krzywe ściśliwości i odprężenia
20,000
19,800
19,600
19,400
19,200
19,000
18,800
18,600
18,400
0,0
0,05
0,10
0,15
0,20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1, 4, 7 - krzywe
ś
ci
ś
liwo
ś
ci pierwotnej
3, 6, 9, 11 - krzywe
ś
ci
ś
liwo
ś
ci wtórnej
2, 5, 8, 10 - krzywe odpr
ęż
enia
Obci
ąż
enie [MPa]
Wysoko
ść
próbki [mm]
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
6
6
Czynniki wpływające na ściśliwość gruntu
:
•
skład granulometryczny gruntu
•
porowatość gruntu
•
skład mineralny gruntu
•
stopień mineralizacji wody gruntowej
•
tekstura gruntu
Miara ściśliwości gruntu
E
[M Pa] – moduł odkształcalności liniowej
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
7
7
Cykliczne obciążanie-odciążanie
Po każdym cyklu obciążenie-odciążenie gruntu
następuje częściowo trwałe i częściowo sprężyste
odkształcenie, wynikiem tego po wielokrotnym przejściu
tych cykli
grunt nabiera właściwości ciała idealnie
sprężystego
Jakie zjawiska fizyczne zachodzą w gruncie w czasie
tych procesów obciążenie-odciążenie?
przyjmując, że
grunt jest ośrodkiem deformującym się
liniowo można stosować do niego prawa i wzory
ośrodka idealnie sprężystego
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
8
8
Edometryczny moduł ściśliwości gruntu
określa ściśliwość gruntu
przy obciążeniu
równomiernie rozłożonym na powierzchni nieograniczonej.
Grunt inaczej zachowuje się pod obciążeniem powtórnie
przyłożonym, a inaczej pod obciążeniem przekraczającym
największe dotychczas występujące.
Rozróżnia się
dwa
różne
edometryczne moduły ściśliwości
:
M
0
– edometryczny
moduł ściśliwości pierwotnej
M
– edometryczny
moduł ściśliwości wtórnej
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
9
9
Badanie edometrycznych modułów ściśliwości
Edometr
Czujniki
przemieszecze
ń
(
∆
h)
Filtry
Próbka gruntu
Podstawa
Nasadka górna
Przyło
ż
one obci
ąż
enie
zewn
ę
trzne P
Nieodksztacalny
pier
ś
cie
ń
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
10
10
Stanowisko edometru
1 - podstawa
2 - nasadka górna
3 - czujniki pomiarowe
4 - pierścień edometryczny
5 - wieszak do przykładania obciążenia
6- obciążniki
1
2
3
4
5
6
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
11
11
Badania edometryczne
Edometryczne moduły ściśliwości
M
0i
lub
M
i
gdzie:
∆σ
i
–
przyrost naprężenia
∆σ
i
= σ
i+1
- σ
i
[kPa]
h
i
–
wysokość próbki w edometrze przed zwiększeniem
obciążenia w [mm]
∆h
i
–
zmniejszenie wysokości próbki w pierścieniu po
zwiększeniu obciążenia
o ∆σ
i
∆h
i
= h
i
– h
i+1
[mm]
i
i
i
i
i
∆h
h
∆σ
,M
M
⋅
=
0
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
12
12
Wyniki badania edometrycznego gruntu
0,025 0,05
0,1
0,2
0,4
0,8
17,00
20,00
19,50
19,00
18,50
18,00
17,50
16,50
16,00
15,50
Krzywa
ś
ci
ś
liwo
ś
ci pierwotnej
Krzywa
ś
ci
ś
liwo
ś
ci pierwotnej
Krzywa
ś
ci
ś
liwo
ś
ci wtórnej
Krzywa odpr
ęż
enia
Grunt:
pył mi
ę
kkoplastyczny
wysoko
ść
próbki
h [mm]
przyo
ż
one ci
ś
nienie
[MPa]
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
13
13
Wskaźnik skonsolidowania gruntu β
M
M
β
0
=
Typ
gruntu
Grunty niespoiste
Grunty spoiste
Ż, P
o
P
r
, P
s
P
d
, P
ππππ
A
B
C
D
ββββ
1,00
0,90
0,80
0,90
0,75
0,60
0,80
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
14
14
Ś
Ś
CI
CI
Ś
Ś
LIWO
LIWO
Ś
Ś
C GRUNTU
C GRUNTU
w
w
warunkach bocznej rozszerzalno
warunkach bocznej rozszerzalno
ś
ś
ci
ci
Próbka jednoosiowo ściskana
(płaski stan odkształceń)
'
'
,
0
0
i
i
h
h
E
E
∆
⋅
∆
=
σ
E
o
–
moduł pierwotnej
(ogólnej)
odkształcalności gruntu
E
–
moduł wtórnej
(sprężystej)
odkształcalności gruntu
h
i
'
h
o
'
∆σ
i
∆σ
i
d
i
d
0
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
15
15
σ
z
σ
x
σ
y
σ
y
σ
z
σ
x
naprężenia w próbce gruntu badanej w edometrze
(bez obecności naprężeń ścinających)
z
y
x
σ
ξ
σ
σ
⋅
=
=
ξ
-
współczynnik rozporu
bocznego
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
16
16
Odkształcenie boczne próbki
jest sumą odkształceń od składowych naprężeń
σ
x
σ
x
σ
z
σ
z
σ
y
σ
y
o
ś
x - x
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
17
17
E
σ
'
λ
x
x
=
E
σ
ν
''
λ
y
x
⋅
−
=
E
σ
ν
'''
λ
z
x
⋅
−
=
gdzie:
ν
–
współczynnik rozszerzalności bocznej
E
–
moduł odkształcenia
składowe odkształceń próbki w kierunku x – x
od poszczególnych naprężeń składowych
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
18
18
Uwzględniając,
ż
e w
edometrze boczne odkształcenie próbki jest równe zeru
(niemożliwa rozszerzalność boczna próbki)
, otrzymujemy:
0
=
+
+
'''
λ
''
λ
'
λ
x
x
x
0
=
⋅
−
⋅
−
E
σ
ν
E
σ
ν
E
σ
z
y
x
/ ·E
Korzystając z proporcjonalności naprężeń uzyskujemy:
0
=
⋅
−
⋅
⋅
−
⋅
z
z
z
σ
ν
σ
ξ
ν
σ
ξ
ν
ν
ξ
−
=
1
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
19
19
Zależność pomiędzy
Edometrycznym modułem ściśliwości
M
a
Modułem odkształcenia gruntu
E
uzyskuje się przez
porównanie
odkształcenia próbki
(
zmiany jej wysokości
)
w edometrze
z odkształceniem próbki z uwzględnieniem rozszerzalności
bocznej
∆h
i
∆h
i
w
edometrze
z uwzględnieniem
bocznej rozszerzalności
=
0
0
M
δ
E
M
δ
E
⋅
=
⋅
=
gdzie:
( ) (
)
( )
ν
ν
ν
δ
−
−
⋅
+
=
1
2
1
1
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
20
20
Wyznaczanie modułów E
0
i M
0
PN–81/B–03020
Moduły odkształcenia gruntu
E
0
Edometryczne moduły ściśliwości
M
0
wyznaczane są w powiązaniu ze
•
stopniem zagęszczenia
I
D
dla
gruntów niespoistych
•
stopniem plastyczności
I
L
dla
gruntów spoistych
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
21
21
PN–81/B–03020
ν
–
współczynnik Poissona
( ) (
)
( )
ν
ν
ν
M
E
M
E
δ
−
⋅
−
⋅
+
=
=
=
1
2
1
1
0
0
M
M
E
E
β
0
0
=
=
Typ
gruntu
Grunty niespoiste
Grunty spoiste
Ż, P
o
P
r
, P
s
P
d
, P
ππππ
A
B
C
D
νννν
0,20
0,25
0,30
0,25
0,29
0,32
0,37
δδδδ
0,90
0,83
0,74
0,83
0,76
0,70 0,565
ββββ
1,00
0,90
0,80
0,90
0,75
0,60
0,80
-
wskaźnik skonsolidowania gruntu
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
22
22
Grunty niespoiste
:
Ż
– żwir
P
o
– pospółka
P
r
– piasek gruby
P
s
– piasek średni
P
d
– piasek drobny
P
Π
Π
Π
Π
– piasek pylasty
PN–81/B–03020
Grunty spoiste
:
A
– mało spoiste:
P
g
, Π
p
, Π
B
– średnio spoiste:
G
p
, G, G
π
C
– zwięzłe:
G
pz
, G
z
, G
π
z
D
– bardzo spoiste:
I
p
, I, I
π
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
23
23
PN–81/B–03020
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000
200000
220000
240000
260000
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
Ż
, Po
Pr, Ps
Pd, P
ππππ
E
o
[kPa]
I
D
Ż
, Po
Pr, Ps
Pd, P
ππππ
GRUNT
62500I
D
2
+117308I
D
+63270
68541I
D
2
+51920I
D
+32308
62497I
D
2
+23080I
D
+19038
E
0
[kPa]
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
180000
200000
220000
240000
260000
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
M
o
[kPa]
I
D
Pd, P
ππππ
Pr, Ps
Ż
, Po
Ż
, Po
Pr, Ps
Pd, P
ππππ
GRUNT
67745I
D
2
+134271I
D
+68898
112982I
D
2
+51922I
D
+40481
90485I
D
2
+25072I
D
+26751
M
0
[kPa]
G
ru
n
ty
n
ie
sp
o
ist
e
(
I
D
–
st
o
p
ie
ń
za
g
ęsz
cz
en
ia
)
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
24
24
PN–81/B–03020
G
ru
n
ty
sp
o
ist
e
(
I
L
–
st
o
p
ie
ń
p
la
st
y
cz
n
o
śc
i)
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000
55000
60000
65000
70000
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
E
o
[kPa]
I
L
A
B
C
D
GRUNT
31330
I
L
+0,376
- 16434
E
0
[kPa]
B
A
C
D
19776,5
I
L
+0,342
- 9157,5
20584,9
I
L
+0,466
- 10327,8
17291,83
I
L
+0,545
- 9506,69
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
40000
45000
50000
55000
60000
65000
70000
75000
80000
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
A
B
C
D
I
L
M
o
[kPa]
GRUNT
37747
I
L
+0,376
- 198004
M
0
[kPa]
B
A
C
D
26725
I
L
+0,342
- 12375
29407
I
L
+0,466
- 14754
30605
I
L
+0,545
- 16826
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
25
25
OSIADANIE ZAPADOWE
OSIADANIE ZAPADOWE
GRUNTU
GRUNTU
Grunty zapadowe
występuje zmiana objętości pod wpływem zawilgocenia, bez
zmiany przyłożonego obciążenia
Kryterium służące do oceny zapadowości gruntów:
stopień wilgotności:
porowatość:
6
0,
S
r
≤
1
0
1
,
e
e
e
n
n
L
≤
+
−
gdzie:
e
L
– wskaźnik porowatości na granicy płynności
e
n
– wskaźnik porowatości naturalnej
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
26
26
Jeżeli są spełnione oba kryteria przeprowadza się oznaczenie
wskaźnika osiadania zapadowego i
mp
za pomocą
edometru
0
h
h''
h'
i
mp
−
=
i
mp
≤
0,02
–
grunt
uważa się za ośrodek o stałej strukturze
nie wrażliwej na działanie wody
i
mp
> 0,02
–
grunt jest
traktowany jako
zapadowy
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
27
27
Badanie wskaźnika osiadania zapadowego
20,00
19,00
18,00
h
0
h'
h''
σ
=
σ
z
ρ
σ
=
σ
zt
w
y
s
o
k
o
ś
ć
p
ró
b
k
i
[m
m
]
napr
ęż
enie [kPa]
Postępowanie
:
•
wyznacza się wysokość próbki
h
0
pod obciążeniem wywołującym
naprężenia pierwotne
σ
z
ρρρρ
dla badanego gruntu
(odpowiadające ciężarowi
gruntu na głębokości pobrania próbki)
.
•
próbkę gruntu obciąża się
do uzyskania przewidywanych
naprężeń całkowitych po
wzniesieniu projektowanego
obiektu budowlanego
σ
zt
i
odczytuje się wysokość próbki
h’
.
•
nasyca się próbkę wodą do
uzyskania stopnia wilgotności
S
r
= 1,0
.
•
po uzyskaniu konsolidacji próbki odczytujemy jej wysokość
h’’
.
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
28
28
P
P
Ę
Ę
CZNIENIE GRUNT
CZNIENIE GRUNT
Ó
Ó
W
W
Zwiększanie objętości wskutek wchłaniania wody
w
gruntach spoistych
Pęcznienie powoduje:
• zmniejszania się parametrów wytrzymałościowych gruntu
• zwiększania się odkształcalności gruntu
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
29
29
Miary zdolności gruntów do pęcznienia
Ciśnienie pęcznienia wywołuje:
• podnoszenie się fundamentów
• zwiększenie się sił parcia na konstrukcje oporowe
Grunt uważa się za pęczniejący, gdy
P
c
≥
10 kPa
(PN – 88/B – 04481)
εεεε
p
-
wskaźnik pęcznienia
P
c
-
ciśnienie pęcznienia
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
30
30
Pomiar wskaźnika pęcznienia za pomocą edometru
1
2
3
4 5 7 10
20
30
50
100
200 300
500 1000
2000
4000
10000
10,00
10,50
11,00
11,50
12,00
12,50
Czas [min]
W
y
s
o
k
o
ś
ć
p
ró
b
k
i
[m
m
]
h'
h''
Postępowanie
•
pierścień edometru z próbką
zanurzamy w wodzie,
•
dokonujemy pomiaru wysokości
próbki w określonych odstępach
czasu od momentu zalania jej
wodą, uzyskując wykres
pęcznienia gruntu,
•
z wykresu wyznaczamy wskaźnik
pęcznienia gruntu
εεεε
p
•
wyznaczamy ciśnienie pęcznienia
dokonując pomiaru siły, przy
której próbka gruntu umieszczona
w edometrze nie wykazuje zmian
wysokości w warunkach dostępu
wody
100
⋅
−
=
h'
h'
h''
ε
p
[%]
gdzie:
h’
– wysokość próbki gruntu przed zalaniem
jej wodą;
h’’
– wysokość próbki gruntu po maksymalnym
spęcznieniu.
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
31
31
M
0
– edometryczny moduł ściśliwości pierwotnej
M – edometryczny moduł ściśliwości wtórnej
E
0
– moduł pierwotnej (ogólnej) odkształcalności gruntu
E – moduł wtórnej (sprężystej) odkształcalności gruntu
ββββ
– wskaźnik skonsolidowania gruntu
CECHY
CECHY
MECHANICZNE
MECHANICZNE
GRUNT
GRUNT
Ó
Ó
W
W
oznaczenia
oznaczenia
MG SS
MG SS
–
–
w 5
w 5
32
32
νννν
– współczynnik rozszerzalności bocznej
ξξξξ
– współczynnik rozporu bocznego
i
mp
– wskaźnik osiadania zapadowego
εεεε
p
– wskaźnik pęcznienia
P
c
– ciśnienie pęcznienia