79

Elektronika Praktyczna 5/2001

M I N I P R O J E K T Y

Wspólną cechą układów opisywanych w dziale "Miniprojekty" jest łatwość ich praktycznej realizacji.

Zmontowanie układu nie zabiera zwykle więcej niż dwa, trzy kwadranse, a z jego uruchomieniem można
poradzić sobie w ciągu kilkunastu minut. "Miniprojekty" mogą być układami stosunkowo skomplikowanymi
funkcjonalnie, lecz prostymi w montażu i uruchamianiu, gdyż ich złożoność i inteligencja jest zawarta
w układach scalonych. Wszystkie projekty opisywane w tej rubryce są wykonywane i badane
w laboratorium AVT. Większość z nich wchodzi do oferty kitów AVT jako wyodrębniona seria
“Miniprojekty” o numeracji zaczynającej się od 1000.

Najlepiej, aby syrena spe³-

nia³a wszystkie z†wymienio-
nych poniøej warunkÛw:
- generowa³a düwiÍk o†du-

øym natÍøeniu i†zwra-
caj¹cej uwagÍ tonacji,

- by³a ³atwa w budowie

i†tania w†wykonaniu,

- pobiera³a ma³o

pr¹du w czasie
czuwania.

S y r e n a , k t Û r e j

schemat ideowy poka-
zano na rys. 1, spe³nia
wymienione warunki. Dzie-
je siÍ tak dlatego, øe zosta³a
zbudowana z†uøyciem uk³a-
du ZSD100 zaprojektowane-
go specjalnie do takich za-
stosowaÒ. Schemat blokowy
uk³adu pokazano na rys. 2.
Wynika z†niego, øe g³Ûwn¹
rolÍ w†pracy syreny odgry-
waj¹ dwa generatory. Jeden
z†nich (VCO) jest odpowie-
dzialny za wytworzenie tonu
podstawowego. Natomiast
drugi moduluje ton podsta-
wowy, dziÍki czemu düwiÍk

b a r d z i e j z w r a c a

uwagÍ. OprÛcz tego we-

wn¹trz uk³adu znajduje siÍ
jeszcze blok wzmacniaczy
wyjúciowych formuj¹cych
dwa sygna³y wyjúciowe o†fa-
zie przesuniÍtej o†180

o

. To

pozwala w†³atwy sposÛb do-
³¹czaÊ do uk³adu zewnÍtr-
zne wzmacniacze rÛønicowe
mocy.

CzÍstotliwoúÊ kaødego

z†generatorÛw dobierana jest
za pomoc¹ tylko jednego ele-
mentu - zewnÍtrznego kon-

Syrena z układem ZSD100

Elektroniczne syreny

uøywane s¹ zazwyczaj

w†systemach ochrony

mienia lub jako

elementy sygnalizacyjne,

ostrzegawcze itd.

Zbudowanie

odpowiednio g³oúnej,

a†przy tym niezawodnej

syreny nie jest

zadaniem zbyt prostym,

w†zwi¹zku z†czym

firma Zetex opracowa³a

specjaliowany uk³ad

steruj¹cy, ktÛry

minimalizuje problemy,

na jakie mog¹

napotykaÊ konstruktorzy.

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory
R1: 100k

Ω

Kondensatory
C1: 10

µ

F/16V

C2: 22nF
Półprzewodniki
D1: 1N4004
T1: BC547
T2: BD135
U1: ZSD100
Różne
G1: przetwornik piezo−syrena
S1: przycisk wyzwalający
TR1: transformator np.
ED3715 firmy SEJIN

P³ytka drukowana wraz z kom-
pletem elementÛw jest dostÍpna
w AVT - oznaczenie AVT-1304.

Wzory p³ytek drukowanych
w formacie PDF s¹ dostÍpne
w Internecie pod adresem:
http://www.ep.com.pl/?pdf/
maj01.htm oraz na p³ycie CD-
EP05/2001 w katalogu PCB.

densatora. Kondensator Cout,
o†zalecanej

pojemnoúci

1..100nF, zmienia czÍstotli-
woúÊ tonu podstawowego.
Kondensator Cmod, o†pojem-
noúci od 0,1

µ

F do 100

µ

F,

wp³ywa na czÍstotliwoúÊ mo-
dulacji tonu podstawowego.
DziÍki wyprowadzeniu Rt
moøna dodatkowo modulo-
waÊ ton podstawowy. Jednak
g³Ûwnym zadaniem tego wy-
prowadzenia jest w³¹czanie
i†wy³¹czanie uk³adu. Wypro-
wadzenie Rt nie pod³¹czone
nigdzie lub poprzez dodatko-
wy opornik po³¹czone z†na-
piÍciem zasilania wy³¹cza
uk³ad, minimalizuj¹c pobÛr

Rys. 2.

Rys. 1.

Elektronika Praktyczna 5/2001

80

M I N I P R O J E K T Y

pr¹du. Zwarcie tego wypro-
wadzenia do masy zezwala
na generacjÍ sygna³u. Wypro-
wadzenie SAW s³uøy do wy-

boru rodzaju modulacji tonu
podstawowego. Pozostawie-
nie tej nÛøki uk³adu scalone-
go nie pod³¹czonej spowodu-
je, øe sygna³ moduluj¹cy bÍ-
dzie trÛjk¹tny, natomiast po-
³¹czenie jej z†wyprowadze-
niem Cmod zmieni kszta³t
tego sygna³u na pi³okszta³t-
ny.

Tolerancja zasilania uk³a-

du ZSD100 jest duøa i†mieúci
siÍ w†przedziale od 4V do
18V. Poniewaø w†czasie czu-
wania (Rt po³¹czone z†zasila-
niem) pobÛr pr¹du wynosi
tylko 1

µ

A, syrena moøe byÊ

stosowana w†urz¹dzeniach
zasilanych z†baterii. W†czasie
generowania düwiÍku sam
uk³ad pobiera do 25mA.

Schemat syreny wyko-

rzystuje opisane powyøej
w³aúciwoúci uk³adu scalone-
go. Jako stopieÒ wyjúciowy
mocy zastosowany zosta³
uk³ad Darlingtona. Zadaniem
transformatora TR1 jest pod-
wyøszenie amplitudy sygna-
³u podawanego na przetwor-
nik piezoceramiczny. Z†tego
powodu typ transformatora
jest w³aúciwie obojÍtny, nato-
miast istotna jest jego wiel-
koúÊ (jak najmniejszy) i†prze-
k³adnia, czyli stosunek licz-
by zwojÛw. Stosunek liczby
zwojÛw uzwojenia pierwot-
nego do wtÛrnego moøe wy-
nosiÊ od 1:3 do 1:7.

Syrena, tak jak i†uk³ad

ZSD100, moøe byÊ zasilana

napiÍciem 4-18V. Jednak przy
zasilaniu napiÍciem o
wartoúci niøszej od 6V nale-
øy skorygowaÊ wartoúÊ do³¹-
czonych do uk³adu pojemnoú-
ci. Moøna takøe inaczej wy-
korzystaÊ wyjúcie SAW (patrz
tekst powyøej). Dioda D1 za-
bezpiecza uk³ad przed omy³-
kow¹ zmian¹ polaryzacji na-
piÍcia zasilaj¹cego. W†mode-
lu jako element wykonawczy
zastosowany zosta³ piezoele-
ment w†plastikowej obudo-
wie w†formie syreny. Przy za-
silaniu napiÍciem 8V uk³ad
pobiera³ pr¹d 100mA,
a†düwiÍk by³ czysty i†bardzo
g³oúny.
Ryszard Szymaniak, AVT
[e-mail]

Rys. 3.