NARKOTYCZNE LEKI PRZECIWBÓLOWE I NIESTERYDOWE LEKI

PRZECIWZAPALNE



Kryteria stosowania leków p/bólowych

Przed przystąpieniem do terapii należy rozeznać się w rodzaju bólu, czasu jego

trwania i objawami towarzyszącymi.

― Opioidowe leki p/zapalne skuteczne w terapii bólów pourazowych,

pooperacyjnych i nowotworowych

― Nieopioidowe leki p/bólowe skuteczne w leczeniu

patofizjologicznego bólu pochodzenia zapalnego

― Trójcykliczne leki p/depresyjne i leki p/padaczkowe stosowane są w

leczeniu bólu neuropatycznego

― Triptany stosuje się w leczeniu migrenowych bólów głowy

Profilaktyka bólu jest lepsza niż leczenie bólu- np. przed operacja podaje się leki

p/bólowe w odpowiednich dawkach, by pacjent na nie nie cierpiał po zabiegu.

Schemat stopniowej farmakoterapii bólów nowotworowych wg WHO

Rozróżnia się dwie główne grupy leków przeciwbólowych:



leki przeciwbólowe opioidowe (analgetyki opioidowe, opioidy, opiaty,
narkotyczne środki przeciwbólowe = narkoanalgetyki, hipnoanalgetyki, silnie
działające analgetyki) – głownie z ośrodkowym, lecz również obwodowym
działaniem



nieopioidowe leki przeciwbólowe (słabe/małe analgetyki) – charakteryzujące
się działaniem zarówno obwodowym, jak i ośrodkowym, a ponadto
posiadające właściwości przeciwgorączkowe i przeciwzapalne



Opioidowe leki p/bólowe

(opioidy, opiaty, narkotyczne leki przeciwbolowe,

hipnoanalgetyki, silnie działające leki przeciwbolowe)

―

Działają p/bólowo dzięki łączeniu się w sposób agonistyczny z
jednym lub kilkoma typami rec opioidowych

―

Profil działania wszystkich leków z tej grupy jest podobny, nie
identyczny, ze względu na wspólne miejsce wychwytu
opioidowych leków p/bólowych w obrębie receptora
opioidowego

―

Ich działanie jest różnorodne, gdyż rec. opioidowe występują w
licznych organach i tkankach

Efekty ośrodkowe:

―

Analgezja (działanie przeciwbólowe):

∙ hamują na poziomie rdzenia kręgowego impulsy bólowe
∙ aktywują endogenny układ przeciwbólowy
∙ zmieniają odczuwanie bólu w obrębie układu limbicznego

(bole nie są odczuwane już jako bardzo nieprzyjemnie i
zagrażające)

―

Sedacja (nadmierne uspokojenie): opioidy zmniejszają uwagę i
zdolność koncentracji, jednak nie wywołują żadnej amnezji

―

Anksjoliza (redukcja/zmniejszenie lęku): opioidy wykazują działanie
przeciwlękowe;

―

Euforia lub dysforia: w zależności od (wyjściowego) nastroju opioidy
prowadzą do podwyższenia nastroju (euforii) lub drażliwości
(dysforii)

―

Depresja oddechowa: opioidy hamują działanie ośrodka
oddechowego

―

Działanie przeciwkaszlowe: opioidy blokują ośrodek kaszlu

―

Sztywność mięśni

―

Wymioty: opioidy pobudzają początkowo ośrodek wymiotny,
później jednak prowadzą do jego hamowania – a tym samym
ujawniają działanie przeciwwymiotne

―

Zwężenie źrenic: opioidy prowadzą do zwężenia źrenic – poprzez
pobudzenie przywspółczulnej części jądra nerwu okoruchowego

―

Działanie antydiuretyczne: opioidy zwiększają wydzielanie hormonu
antydiuretycznego

Efekty obwodowe:

―

Analgezja: opioidy ujawniają działanie przeciwbólowe również
przez działanie na obwodowe receptory opioidowe

―

Opóźnione opróżnianie się żołądka

―

Zaparcie: opioidy osłabiają motorykę i zwiększają napięcie mięśni
gładkich przewodu pokarmowego

―

Skurcz zwieraczy w obrębie dróg żółciowych

―

Zwiększenie napięcia mięśniówki pęcherza moczowego oraz
zwieraczy pęcherza moczowego (zatrzymanie moczu)

―

Zaburzenia ortostatyczne: opioidy obniżają napięcie mięśniówki
naczyń krwionośnych (spadek ciśnienia) z zagrożeniem reakcjami
ortostatycznymi

―

Uwalnianie histaminy: opioidy mogą – poprzez wyrzut histaminy –
prowadzić do zaczerwienienia skóry, powstania pęcherzy i
ujawnienia się świądu skory, jak również – szczególnie u pacjentów z
astmą oskrzelową – mogą wywołać skurcz oskrzeli

W dalszej kolejności istnieje ryzyko rozwinięcia się psychicznego i fizycznego
uzależnienia oraz ujawnienia się zjawiska tolerancji. Jednak w przypadku
zgodnego z zaleceniami oraz prawidłowego stosowania leków – ryzyko
uzależnienia jest stosunkowo niewielkie.



Farmakologiczny podział opioidowych leków p/bólowych



Opioidy różnią się między sobą w zakresie
powinowactwa do receptora, siły
działania, czasu działania



W zależności od powinowactwa do
rożnych typów receptorow opioidowych
oraz ich wewnętrznej aktywności– opioidy
dzieli się:

o czyści (pełni) agoniści (np. morfi

na)

o mieszani agoniści i antagoniści

(np. pentazocyna)

o częściowi agoniści (np.

buprenorfina)

o czyści antagoniści (np. nalokson)



klasyczne OLp/bólowe działają, jako
czyści agoniści przede wszystkim na rec. µ



czyści antagoniści (aktywność wewnętrzna=0) np. nalokson znoszą działanie
opioidów, ponieważ wiążą się mocniej z receptorami opioidowymi, lecz nie
wywołują żadnego działania. Substancje tego typu stosowane są m.in. w
opanowywaniu zatruć opioidami



związki o mieszanym mechanizmie działania np. pentazocyna (wykazują
działanie agonistyczne w stosunku do rec. Κ i równocześnie antagonistyczne
działanie w stosunku do rec. μ) zostały stworzone z założeniem, że ich
potencjał uzależniający mógłby być niższy niż czystych agonistów receptorów
μ



Podobny cel przyświecał badaniom nad rozwojem częściowych agonistow,
np. buprenorfiny. Podobnie jak morfina – buprenorfina działa przeciwbólowo
poprzez receptory opioidowe μ, jednakże z mniejszą aktywnością
wewnętrzną, tzn. buprenorfina nie jest w stanie osiągnąć maksymalnej
skuteczności przeciwbólowej morfiny (efekt pułapowy)



Efekt pułapowy dotyczy również objawów niepożądanych, np. depresji
oddechowej.



Jeżeli – głownie po długim stosowaniu dużych dawek czystych agonistów rec.
μ – dojdzie do zmiany na lek o mieszanym mechanizmie działaniu w obrębie
tych rec, mogą ujawnić się w określonych warunkach objawy zespołu
odstawionego.



Jeszcze nie stworzono silnie działających opioidów bez niebezpieczeństwa
uzależnienia



Stosowanie preparatow o opoźnionym/przedłużonym działaniu (typu retard)
zmniejsza niebezpieczeństwo uzależnienia i nadużywania leków opioidowych,
bo subst. czynna z preparatów retard uwalnia się wolniej i ze względu na
utrzymywanie się stężenia leku w przybliżeniu na podobnym poziomie
zapobiega powstawaniu pików stężenia w osoczu (z działaniem
euforyzującym!).Powolne zmniejszanie się poziomu substancji w osoczu
zmniejsza ryzyko ujawnienia się objawów odstawiennych.

Wskazania:

―

Lek z wyboru w terapii silnych bolow (np. środ- i pooperacyjnych,
nowotworowych)

―

W przypadku zawału serca( równoczesne działanie
psychosedatywne)

―

W przypadku ostrego obrzęku płuc (powodują przerwanie
błędnego koła prowadzącego do duszności, lęku, pogorszenia się
ekonomiki pracy serca – związanego ze stymulacją układu
wspołczulnego – i nasilenia się obrzęku płuc)

―

w przypadku bólów występujących w chorobach układu ruchu (w
zmianach zwyrodnieniowych stawów, reumatoidalnym zapaleniu
stawów)gdy nie można zastosować NLPZ

―

bóle neuropatyczne

―

w terapii substytucyjnej u osob uzależnionych od narkotykow
(metadon, buprenorfi na; heroina w modelowym projekcie)

―

w biegunce (np. loperamid)

―

jako leki przeciwkaszlowe

Ze względu na różnorodność postaci opioidów, różne są drogi podania: drogą

doustną, parenteralnie lub w pobliże rdzenia kręgowego

(podpajęczynówkowo – intratekalnie, nadtwardówkowo- zewnątrzoponowo –

epiduralnie). Wszystkie te możliwości podania leku mają szczególne znaczenie

wobec rozmaitych postaci bólów i ich intensywności.

Dawkowanie:

―

jako leków p/bólowych dawkowanie ma charakter indywidualny,
zależy od intensywności bólu, czasu trwania i charakteru

―

Ze względu na rozwój tolerancji konieczne jest z czasem zwiększenie
dawki

―

W przypadku przewlekłego stosowania opioidow – leczenie
powinno być prowadzone według określonego planu, a sam
pacjent powinien prowadzić „kalendarzyk” bólu

―

Opioidy przedostają się przez łożysko i do mleka matki

Przeciętne dawki ogólnie stosowanych opioidów:

I.

Pochodne morfiny (dawki dzienne w mg)

Morfina

Kodeina

Dimorfina= heroina

Lek p/ bólowy

p/ kaszlowy, p/bólowy

substytucja- w badaniach

10-60 parenteralnie

60-120 p.o. lub

doodbytniczo

60-120 jako fosforan kodeiny

-----------------------------------

II.

Pochodne dihydromorfiny

Dihydrokodeina

Hydromorfon

Oksykodon

Hydrokodon

p/ kaszlowy, p/ bólowy

p/ kaszlowy

p/ bólowy

p/kaszlowy

20-60 (winian dihydrokodeiny)

2 (parenteralnie)

8-32 (kapsułki typu retard)

20-40
10-15

III.

Grupa petydyny



Petydyna

lek p/ bólowy

25-50

IV.

Grupa metadonu

Lewometadon

piritramid

Lek p/bólowy

Lek p/ bólowy

2,5- 7,5

15- 60

V.

Grupa fenantylu

VI.

Mieszani/ częściowi agoniści

Pentazocyna

Buprenorfina

Tilidyna( w skojarzeniu z

naloksonem)

Tramadol

p/ bólowy
p/ bólowy

p/ bólowy

p/bólowy

30-90

0,3-0,9- parenteralnie

0,2-0,8- podjęzykowo

0,8-1,6 przezskórnie

100-300
100-300

Działania niepożądane:

―

Są wynikiem pobudzenia receptorów opioidowych

―

nudności i wymioty (szczegolnie na początku terapii)

―

sedacja (nadmierne uspokojenie;na początku terapii)

―

depresja oddechu/oddechowa (tłumienie ośrodka

oddechowego): objaw ten jest wyrażony znacznie słabiej u

pacjentów z dolegliwościami bólowymi niż u pacjentów bez bólów,

gdyż ból stymuluje ośrodek oddechowy. Szczególna ostrożność u

pacjentów z obturacyjną chorobą płuc oraz rozedmą. Niemowlęta

i dzieci bardzo wrażliwe na opioidowe leki przeciwbólowe. W takim

przypadku zalecane jest stosowanie częściowych agonistów, np.

jak buprenorfiny, gdyż w przypadku hamowania oddechu

wykazuje ona efekt pułapowy

―

spadek ciśnienia krwi (hipotensja): należy zwracać szczególną

uwagę w przypadku hipowolemii lub u pacjentów biorących

równocześnie leki obniżające ciśnienie

―

zaparcia(spastyczne): występuje w przypadku przewlekłej terapii

opioidami (np. w terapii bólów nowotworowych) i musi być prawie

zawsze opanowywany za pomocą leków przeczyszczających

―

działanie polegające na zatrzymaniu moczu- okresowo

kontrolować stan wypełnienia pęcherza moczowego, gdyż może

dojść do jego przepełnienia, czego pacjent może nie wyczuwać

m.in. w związku z efektem przeciwbólowym

―

zwężenie źrenic (mioza)

―

świąd

―

(nadmierne) pocenie się

―

uzależnienie

: psychiczne i fizyczne uzależnienie przy kontrolowanym i

prawidłowym stosowaniu nie stanowi zwykle poważnego problemu. Prawdziwym

problemem zastosowania opioidowa nie jest powstanie uzależnienia w trakcie

terapii przeciwbólowej, lecz ich wykorzystanie, jako narkotyków. Osoby stają się

uzależnione z powodu euforyzującego działania opioidowa oraz ekstremalnie

nieprzyjemnych objawów abstynencyjnych po ich odstawieniu. Osoby uzależnione

od opioidowa (morfiniści) – charakteryzujące się labilnym nastrojem i bladożółtym

wyglądem – błyskawicznie przyzwyczajają się do dużych dawek morfiny, które

mogą sięgać 1 grama (!) morfiny dziennie (rozwój tolerancji). W zaawansowanym

stadium występują bezsenność, wychudzenie, impotencja, drżenie mięśniowe,

zaburzenia koordynacji oraz zaburzenia psychiczne: pacjent degraduje się

fizycznie i psychicznie. Jeżeli osobie uzależnionej odstawi się nagle opioid – w

ciągu godzin ujawniają się objawy abstynencyjne, takie jak niepokój, depresja,

stany lękowe, poczucie marznięcia lub nadmierne pocenie się i nasilone łzawienie.

Po okresie 24–48 godzin zespół abstynencyjny, który może być wyjaśniony zarówno

odhamowaniem neuronów noradrenergicznych w miejscu sinawym, jak i

warunkowanym efektem z odbicia po odstawieniu opioidow zwiększeniem

aktywności cyklazy adenylanowej, osiąga swój punkt maksymalnego nasilenia.

Zespół ten charakteryzuje się nudnościami, wymiotami, biegunkami, nasileniem

oddychania, zwiększenie częstotliwości pracy serca i skurczowego ciśnienia krwi,

zwiększeniem temperatury i odwodnieniem – jako objawami wegetatywnej

dysfunkcji. W dalszej kolejności występują drgawki mięśniowe i skurcze jelitowe.

Opisane objawy abstynencyjne mogą wystąpić u osób uzależnionych również po

podaniu antagonistów opioidowych. W sumie trwa to około tygodnia, zanim

objawy abstynencyjne całkowicie ustąpią. Nasilenie symptomatyki odstawiennej

udaje się złagodzić za pomocą α2-adrenomimetyku– klonidyny. Leczenie

odwykowe jest możliwe do przeprowadzenia wyłącznie w warunkach

stacjonarnych. Oprócz odstawienia środka uzależniającego niezbędne jest

wdrożenie metod psychoterapeutycznych i postępowania resocjalizacyjnego. W

przypadku tzw. programów substytucyjnych, usiłuje się za pomocą pozostającego

pod państwową kontrolą stosowania lewometadonu, racematu metadonu,

buprenorfiny, a ostatnio nawet także heroiny– zmniejszyć związaną z

nadużywaniem środków odurzających kryminogenność oraz zwiększyć

skuteczność terapii odwykowej polegającej na długotrwałym podawaniu

stopniowo zmniejszanych dawek opioidu. Po przeprowadzonej detoksykacji osób

uzależnionych od opioidów w terapii odwykowej opartej na oddziaływaniach

psychoterapeutycznych skuteczną farmakologiczną pomocą może być

włączenie naltreksonu. Podobnie jak nalokson jest on antagonistą receptorów

opioidowych i zapobiega łączeniu się innych agonistów, takich jak heroina, z

receptorem. Jego biodostępność przy doustnym podaniu wynosi 10–40% i jest

znamiennie większa od biodostępności naloksonu (ok. 2%), tak, więc naltrekson

może być stosowany doustnie

―

tolerancja:

∙ w trakcie długotrwałego stosowania może nastąpić jej rozwój-

konieczne jest zwiększanie dawki żeby uzyskać ten sam efekt

p/bólowy

∙ dotyczy również działań niepożądanych: nudności, sedacji i

depresji oddechowej– co powoduje, że występują one

głownie na początku terapii i z czasem zmniejsza się ich

nasilenie.

∙ nie rozwija się jednak w stosunku do takich objawów, jak

zaparcia czy zwężenie źrenic, które z tym samym nasileniem

ujawniają się nawet po długotrwałej ekspozycji na opioidy

∙ rozwój tolerancji wiąże się z mechanizmami adaptacyjnymi

receptorów opioidowych, w których ważną funkcję zdają się

pełnić receptory NMDA. U niektórych pacjentów możliwe jest

osłabienie tolerancji opioidowej za pomocą ketaminy –

antagonisty NMDA

Przeciwwskazania:

―

Stany chorobowe, w których należy unikać tłumienia ośrodka
oddechowego

―

Ostra porfiria wątrobowa

―

Niedoczynność tarczycy – względnie

―

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

―

Zapalenie trzustki

―

W przebiegu mocznicy zwiększa się wrażliwość na opioidy

Interakcje:

Równoczesne spożywanie środków o ośrodkowym działaniu hamującym oraz

alkoholu nasila określone działania niepożądane opioidów.

Ostre zatrucie opioidami:

―

Ostre zatrucie charakteryzuje się głęboką śpiączką z płytkim, a
niekiedy prawie niewyczuwalnym oddechem oraz maksymalnym
zwężeniem źrenic ( typowa triada objawów: utrata przytomności,
depresja oddechu i zwężenie źrenic). Pojawia się również sinica,
zimna skóra i hipotermia.

―

Zgon następuje w wyniku porażenia ośrodka oddechowego.

―

Dawka śmiertelna morfiny u osoby dorosłej nieuzależnionej od leku

wynosi < 0,1 g przy podaniu pozajelitowym oraz 0,3–1,5 g przy

podaniu doustnym (dla noworodka podanie już 2–3 kropli nalewki

opiumowej może być śmiertelne)

―

Terapia zatruć morfiną- najważniejsze jest opanowanie braku tlenu-

niedotlenienia

―

Zastosować sztuczne oddychanie i podać antagonistę

opioidowego- nalokson

―

Dawkowanie naloksonu- początkowo 0,4-2 mg dożylnie,

domięśniowo lub podskórnie, następnie, jeśli to niezbędne 0,4-2mg,

co 2 do 3 minuty

―

Z powodu zagrożenia wystąpieniem niebezpiecznego dla życia

zespołu ostrej abstynencji u osób uzależnionych należy stosować

mniejsze dawki przy jednocześnie krótszych odstępach między

kolejnymi podaniami



Opium

―

Zawiera ponad 20 alkaloidów, których proporcje mogą być bardzo

zmienne

―

Gł. alkaloidem jest morfina; pozostałe ważniejsze alkaloidy

towarzyszące: noskapina (dawniej nazywaną narkotyną), kodeina,

papaweryna, tebaina i narceina

―

Opium bywa jeszcze b. rzadko stosowane pod postacią nalewki

opiumowej w celu uspokojenia motoryki jelitowej w biegunkach

―

Ze względu na zawartość innych alkaloidów, zwłaszcza

papaweryny, podawanie opium prowadzi do zaparcia

atonicznego (w przeciwieństwie do zaparcia spastycznego –

wywoływanego przez morfinę)



Silnie działające leki opioidowe stopnia 3 wg WHO

1. Morfina

― Standardowa substancja opioidowa

― Drogi podania: pozajelitowa, doustna, doodbytnicza

― Biodostępność- 25%, związków retard- 40%

― Wolne wchłanianie z przewodu pokarmowego

― Silny efekt pierwszego przejścia

― Podczas pierwszego przejścia przez wątrobę ulega przekształceniu

w 6-glukuronian morfiny, który ma podobne działanie agonistyczne

na receptory µ

― Główny metabolit to nieczynny 3-glukuronian morfiny

― T

1/2

= 2-3 godz.

― U chorych z niewydolnością nerek należy zmniejszyć dawkę lub

podać inny lek opioidowy (bo kumuluje się 6-glukuronian morfiny)

― Dawki

∙ dożylnie- 5-10 mg

∙ podskórnie- 10-30 mg

∙ doustnie- 30-60 mg

2. Diamorfina (heroina, diacetylomorfina)

― Ulega szybkiej hydrolizie do morfiny

― Szybciej niż morfina pokonuje barierę krew- mózg (bo jest lipofilna)

― Przez łatwą penetrację do OUN- szybko wywołuje uzależnienie

― Jedyny kraj, który legalnie stosuje ją jako środek przeciwbólowy to

Anglia

― Obecnie wykorzystywana tylko w specjalnych programach

odwykowych

3. Hydromorfon

― 7,5x silniejszy od morfiny

― T

1/2

= 3 godz.

― Biodostępność- 40%

― Główny metabolit- 3-glukuronian hydromorfonu nie działa

p/bólowo

4. Lewometadon

― 4x silniejszy od morfiny

― Ma dłuższy okres działania niż morfina

― Ma słabsze działania niepożądane niż morfina

― Objawy abstynencyjne rozwijają się wolniej i są mniej nasilone

― Prawie całkowita biodostępność i dobra wchłanialność

― T

1/2

= 20-60 godz. (indywidualnie zmienny)

5. Oksykodon

― Nieco silniejszy niż morfina

― Biodostępność większa od morfiny

― T

1/2

= 3-56 godz.

― Stosowany obecnie w preparatach z naloksonem

∙ 10mg oksykodonu i 5mg naloksonu, lub 20mg o. i 10mg n.

∙ Nalokson łączy się z receptorami opioidowymi po

wewnętrznej stronie ściany jelit- zapobieganie zaparciom

indukowanym przez opioidy

∙ Nalokson ulega całkowitemu rozkładowi przy pierwszym

przejściu przez wątrobę, dlatego nie znosi działania

p/bólowego opioidów

6. Petydyna

― Działa 5x słabiej od morfiny

― T

1/2

= 2-6 godz.

― Biodostępność- 50%

― Metabolit to norpetydyna- ma właściwości drgawkorodne

― Nie nadaje się do długotrwałej terapii, bo norpetydyna się kumuluje

7. Piritramid

― Ma podobną siłę działania do morfiny

― Dobra sterowalność przy podaniu dożylnym

― T

1/2

= 4-10 godz.

8. Buprenorfina

― Działanie:

∙ Częściowy agonista receptorów opioidowych µ- duże

powinowactwo do nich

∙ Agonistyczne z małym powinowactwem do receptorów

N/OFQ

∙ Antagonistyczne na receptory opioidowe κ

― 40x silniejsze działanie niż morfina

― Niższa aktywność wewnętrzna- nigdy nie osiąga maksymalnego

efekty analgetycznego (bo częściowy agonista)

― Taki sam potencjał uzależniający jak inne opioidy

― Poza terapią p/bólowa stosowana w leczeniu uzależnień

(wypieranie lub uniemożliwianie wiązania heroiny z receptorami)

― T

1/2

= 12-16 godz.

― Wysoka biodostępność przy podaniu podjęzykowym, a niska przy

podaniu doustnym

― Wolno oddziela się od receptora- duże dawki czystych

antagonistów opioidowych przy przedawkowaniu

― Może być stosowana w przezskórnych systemach terapeutycznych

9. Pentazocyna

― Działanie:

∙ Pełny agonista receptorów opioidowych κ

∙ Antagonista receptorów opioidowych µ

∙ Wykazuje efekt pułapowy (

po przekroczeniu określonej dawki

skuteczność przeciwbólowa nie poprawia się, natomiast znacznie zwiększa się

ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych)

― 1/3 siły działania morfiny

― Podwyższa ciśnienie tętnicze i przyspiesza czynność serca

― T

1/2

= 2-4 godz.

10. Fentanyl

― Może być stosowany w przezskórnych systemach terapeutycznych

11. Alfentanyl

12. Sufentanyl

13. Remifentanyl



Słabo działające leki opioidowe stopnia 2 wg WHO

1. Kodeina

― Stosowana w terapii skojarzonej z nieopioidowymi lekami

p/bólowymi

― Demetylacja kodeiny do morfiny- to wywołuje efekt p/bólowy

― Zależnie od metabolizmu CYP2D6 9enzym odpowiadające za

demetylację) może dojść do zatrucia morfiną, lub

niewystarczającego efektu terapeutycznego

― T

1/2

= 2-3 godz.

2. Dihydrokodeina

― 3x silniejsza od kodeiny

― W wątrobie ulega przemianie do dihydromorfiny (DHC ma duży

potencjał uzależniający)

― DHC ma nasilony efekt pierwszego przejścia

― T

1/2

= 3-5 godz.

3. Tilidyna

― Słabe działanie agonistyczne

― Substancja właściwie działająca to nortilidyna

― Stosowana w preparatach łączonych z naloksonem (50mg t.+4mg

n.)

― Terapia skojarzona nie jest stosowana u chorych z niewydolnością

wątroby, ale polecana u osób z niewydolnością nerek

― Terpaia skojarzona nie wywołuje uzależnień

4. Tramadol

― Najczęściej stosowany opioid

― Działanie:

∙ Słaby agonista receptorów opioidowych µ (1/6000 morfiny)

∙ Hamowanie wychwytu zwrotnego monoamin (NA,

serotonina)

∙ (+)-tramadol hamuje serotoninę, a (-)-tramadol hamuje NA

∙ (+)-tramadol dużo silniejszy niż (-)-tramadol

― Siła działania słabsza niż morfiny

― Słabszy wpływ depresyjny na ośrodek oddechowy i słabsze

działanie uzależniające

― Działania niepożądane:

∙ W dużych dawkach wywołuje nudności i wymioty

― T

1/2

= 5 godz.



Dronabinol

― Stereoizomer 9-tetrahydrokanabinolu (THC)
― Podawanie jest dyskusyjne
― Tylko postępowanie uzupełniające, wspomagające w terapii bólu

(gł. stwardnienie rozsiane, lekooporny świąd)

― Max dawka: 500 mg na 30 dni
― B. słaba dostępność doustnie
― Przechodzi przez barierę krew-mózg, łożysko i do mleka matki
― Gł. metabolit: 11-hydroksy-9-THC jest związkiem czynnym
― Potencjał uzależniający względnie słaby, ale objawy

abstynencyjne po odstawieniu dawek leczniczych, możliwe
uzależnienie fizyczne

― Działanie:

∙ Nieselektywne wiązanie z receptorami kannabinoidowymi

CB

1

i CB

2

― Działania niepożądane:

∙ Tachykardia
∙ Suchość w jamie ustnej
∙ Działania ośrodkowe: osłabienie sprawności psychofizycznej,

pamięci



Leki przeciwkaszlowe

Tłumienie odruchu kaszlu w wyniku hamowania ośrodka kaszlu i/lub blokowania
receptorów kaszlowych w drzewie oskrzelowym.

Wskazane tylko w suchym kaszlu.

1. Kodeina

― Pochodna morfiny
― Działanie p-bólowe osłabione przez eteryfikację gr. hydroksylowej

pierścienia fenolowego morfiny

― Wykazuje pełne działanie przeciwkaszlowe morfiny
― Może być stosowana p-bólowo

2. Dihydrokodeina

― Jeden z najczęstszych leków
― Może być stosowana p-bólowo

3. Hydrokodon

― Stosowany w ciężkich przypadkach
― Może prowadzić do uzależnienia

4. Noskapina

― Alkaloid maku lekarskiego
― Działanie p-kaszlowe porównywalne z kodeiną, brak działania p-

bólowego

― Rzadkie działanie niepożądane: zespół Stevensa-Johnsona

5. Dekstrometorfan

― Prawoskrętny enencjomer metyloeteru leworfanolu
― Oddziałuje na receptory opioidowe dopiero po przedawkowaniu
― Antagonistyczne działanie na receptor NMDA
― Coraz częściej stosowany w neuropatiach

6. Klobutinol

― Strukturalnie podobny do metadonu
― Brak działania p-bólowego i depresyjnego na ośrodek oddechowy
― Wydłuża odstęp QT

C

(wycofany z rynku)

7. Pentoksyweryna

― Zasadowy ester
― Brak działania nasennego i depresyjnego na ośrodek oddechowy



Nieopioidowe leki p/bólowe stopnia 1 wg WHO

― Określane jako małe lub obwodowe (błędnie) analgetyki
― Działanie p-bólowe i p-gorączkowe

― Brak działania psychotropowego i uspakajającego (sedatywnego)
― Zakres działania bardzo duży (wyj: NEFOPAM, FLUPIRTYNA)
― W bólach wywołanych stanami zapalnymi ich działanie jest lepsze

od opioidów

Patofizjologia gorączki i zapalenia

― Termoregulacja i gorączka

∙ Ośrodek termoregulacji: w przedniej części podwzgórza
∙ Przegrzanie: wzmożone pocenie i nasilenie przepływu krwi

przez skórę

∙ Przechłodzenie: skurcz naczyń obwodowych

― Gorączka: termoregulacja z przestawieniem wartości należnej

temperatury na wyższy poziom. (temp. 37

0

odczuwalna jest jako

wychłodzenie)

∙ Związki powodujące gorączkę: egzogenne pirogeny ( części

patogennych mikroorganizmów, wirusy)

∙ Powstawanie odczynu gorączkowego: współdziałanie

układu immunologicznego, endokrynnego i OUN

∙ Krążeniowe pirogeny: cytokiny IL-1, IL-2, czynnik martwicy

nowotworu α (TNF-α)

∙ IL-1- gł. w miejscu uszkodzenia tkanki
∙ W mózgu cytokiny indukują COX-2 -> synteza prostaglandyn,

gł. PGE

2

∙ PGE

2

– końcowy przekaźnik odczynu gorączkowego

(pobudzenie receptorów prostaglandynowych, zwiększenie
zależnej od cAMP przemiany komórkowej neuronów ośrodka
termoregulacyjnego podwzgórza, wzrost ciepłoty ciała)

― Potwierdzające badania na zwierzętach:

∙ antagoniści IL-1 i leki hamujące COX-2 (wybiórcze i

nieselektyne) działają przeciwgorączkowo

∙ myszy pozbawione COX-2 (znokautowane genetycznie) po

podaniu egzogennego pirogenu nie reagują odczynem
gorączkowym

― Faza gorączki:

∙ Skurcz skórnych naczyń krwionośnych, dreszcze i

subiektywne odczucie zimna

∙ (temp. 37

0

odczuwalna jest jako wychłodzenie)

― Faza odgorączkowania:

∙ Panująca temperatura ciała odczuwalna jest jako zbyt

wysoka

∙ Obfite pocenie się, rozszerzenie naczyń skórnych,

subiektywne uczucie gorąca

Zapalenie

― Odczyn zapalny na skutek działania fizycznych i chemicznych

czynników szkodliwych (noksów)

― Ścisłe powiązanie reakcji naczyniowych i komórkowych oraz

odczynów obronnych zarówno specyficznych, jak i
niespecyficznych antygenowo.

― Objawy podstawowe ostrej reakcji zapalnej Aulusa Corneliusza

Celsusa:

∙ zaczerwienienie (rubor)
∙ obrzęk (tumor)
∙ miejscowe podwyższenie ciepłoty (calor)
∙ ból (dolor)
∙ upośledzenie czynności (functio laesa) –piąty objaw

dodatkowy Galena



następstwa zaburzeń w obrębie mikrokrążenia z
ucieczką składników osocza do przestrzenie
międzykomórkowej (wysięk)



pobudzenie i uwrażliwienie nocyceptorów przez
mediatory zapalenia



może dołączać się migracja elementów
komórkowych krwi (granulocyty, monocyty), rozplem
histiocytów i fibroblastów, co może mieć wpływ
szkodliwy np. w przewlekłych zapaleniach
reumatycznych



Właściwości farmakologiczne nieopioidowych leków p/bólowych

Podział:

ANELGETYKI NIEOPIOIDOWE

NLPZ (NSAID)

inne



Pochodne kwasowe (prócz

niektórych inhibitorów COX-2)



Mają wł. Lipo- i hydrofilne



Działanie:

1. Przeciwbólowe

2. Przeciwgorączkowe

3. PRZECIWZAPALNE



Bardzo silnie wiążą się z białkami

osocza (99%)



Pochodne obojętne lub lekko

zasadowe



Brak wł. Lipo- i hydrofilnych



Działanie:

1. Przeciwbólowe

2. Przeciwgorączkowe



Znacznie słabiej wiążą się z

białkami osocza

Wł. przeciwzapalne NLPZ-ów jest sprawą wątpliwą:

― NLPZy gromadzą się w tkankach o kwaśnym pH (stan zapalny)
― Docierają tam z białkami osocza (wysięk zapalny osocza)
― Hipoteza opiera się na tym, że w tej tkance jest odpowiednia ilość

frakcji niezwiązanej z białkami

― Przeciwko w/w hipotezie: inhibitory COX niekwasowe mają takie

samo działanie jak NLPZy

NIEOPIOIDOWE ANALGETYKI

Poch. Kwasowe - NLPZ

Poch. Niekwasowe - inne

NP.

Salicylany

Poch. Kw. Octowego

Poch. Kw. Propionowego

Oksamy

Fenamaty i in.

NP.

Paracetamol

Fenazon

Propyfenazon poch.

pirazolowe

Metamizol

fenylobutazon

Mechanizm działania NLPZów:

― Oddziaływują na biosyntezę PG
― W dawkach leczniczych



hamują COXy (zamiana kw.

Arachidonowego



cykliczne nadtlenki, np. PG H2, która jest

prekursorem dla PG, THA2, prostacyklin)

― Blokują syntezę PG (działanie):

∙ Przeciwbólowo
∙ Przeciwgorączkowo
∙ Przeciwzapalnie

― PG syntetyzowana prawie we wszystkich komórkach i tkankach

COX-1

COX-2



Enzym KONSTYTUTYWNY

(stale występujący)



Występowanie: żołądek,

płytki krwi, nerki

 

COX-1 ujawnia DN w/w

narządach



Enzym SZYBKO

INDUKOWANY (gen dla

COX-2 – gen

natychmiastowej wczesnej

odpowiedzi) przez różne

czynniki, np. cytokiny

 

COX-2 w czasie:

- zapalenia

- reakcji bólowej

- inne uszkodzenia tkanek

 

COX-2 odp. Za działanie

NLPZów, tj. przeciwbólowo,

gorączkowo i zapalnie

Biorą udział w powstawaniu: bólu,

gorączki i stanu zapalnego

NLPZ w dawkach leczniczych



hamują oba COXy (izoformy)

wyjątek KOKSYBY  selektywne na COX-2

COX-2 jako enzym konstytutywny w:

- rdzeń kręgowy

- nerki

- macica

- śródbłonek naczyń

Jego duże wytwarzanie (COX-2):

- w miejscu gojenia się ran lub wrzodu

- w macicy w procesie zagnieżdżania się jaja

- komórki śródbłonka naczyń

Farmakokinetyka:

― Szybkie i dobre wchłanianie

Wskazania:

― Różne stany bólowe (np. bóle głowy i zębów)

― Bóle w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów

― Migrena

― Gorączka

― Patofizjologiczne (warunkowane procesem zapalnym bóle

nocyceptywne, włącznie z występującymi w związku z chorobą

reumatyczną

― Bóle związane z przerzutami nowotworowymi do kości

― Inhibitory syntezy prostaglandyn -> zamknięcie przetrwałego

przewodu tętniczego Botalla

Działania niepożądane:

― Zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nadżerki, owrzodzenia, krwawienia,

perforacje

― Reakcje skórne

― Zaburzenia czynności nerek – retencja sodu i wody -> tworzenie się

obrzęków

― Zahamowanie agregacji płytek krwi

― Objawy ze strony OUN

― Zmniejszenie aktywności motorycznej macicy

― Powikłania sercowo naczyniowe

― Wyzwolenie napadu astmy (związane z zahamowanie

cyklooksygenaz i podaż substratu dla lipooksygenaz)

Zwróć uwagę



― COX-2 mają działania podobne do nieselektywnych NLPZ poza:

∙ brakiem hamowania COX-1

∙ hamowania agregacji płytek

Przeciwwskazania:

― Choroba wrzodowa żołądka i XII-cy

― Astma

― Skaza krwotoczna

― Ostatnie tygodnie ciąży (bo przedwcześnie zamknie się przewód

Botalla)

― Uszkodzenie wątroby i nerek -> stosujemy z dużą ostrożnością

Interakcje:

― GKS zwiększają niebezpieczeństwo powikłań żołądkowo- jelitowych

― Zmniejsza się urykozouryczne działanie probenecidu

― Zmniejszają moczopędne działanie saluretyków

― Nasilają działanie hipoglikemiczne doustnych leków

p/cukrzycowych

― Spowalniają eliminację metotreksatu

― Zmniejszają wydalanie Li+

― Osłabiają działanie p/zakrzepowe pochodnych kumaryny

― Zmniejszają efekt antyhipertensyjny leków p/nadciśnieniowych,

szczególnie inhibitorów ACE



Kwas acetylosalicylowy (ASA)

― Działanie

∙ P/gorączkowe i p/zapalne w szczególności zahamowanie

agregacji płytek krwi

∙ Inaktywuje cyklooksygenazy przez nieodwracalną

acetylację reszty serynowe

∙ Płytki krwi -> nie mają jąder -> nie mogą się regenerować ->

krótki czas działania ASA ok 15 min utrzymuje się przez kilka

dni zanim kolejna pula trombocytów dojrzeje

― Szybkie wchłanianie

― T1/2= 15 min w osoczu, kwas salicylowy 2-3h

― Wydalanie -> nerki

― Dawkowanie:

∙ W stanach bólowych i gorączkowych 1,5-3g/dobę

∙ Ch. Reumatyczne 4-6g/dobę

∙ Profilaktyka zawałów 100mg/dobę

― Specyficzne działania niepożądane (częściej niż w innych NLPZ):

∙ Zgaga, dolegliwości żołądkowe

∙ Mikrokrwawienia śluzówki żołądka

― Ciężkie działania niepożądane:

∙ Szum w uszach, upośledzenie słuchu, zawroty głowy,

nudności wymioty, krwawienia z przew pokarmowego,

owrzodzenia

∙ Obniżenie protrombiny

∙ Zespół Reye’a u dzieci– dlatego raczej nie stosuje się u

dzieci!

∙ Występują w wysokich dawkach po dłuższym stosowaniu

― Interakcje z NLPZ:

∙ ASA i ibuprofen – ibuprofen może związać się z katalitycznym

centrum COX-1 przed ASA -> dlatego możliwe jest zniesienie

działania kardioprotekcyjnego -> pacjenci przy profilaktyce

zawału mogą zażywać nie więcej niż 1 dawkę ibuprofenu 2h

po przyjęciu ASA

∙ Równoczesne przyjmowanie paracetamolu, diklofenaku,

celekoksybu nie wpływa na działanie ASA

― Zatrucia:

∙ OSTRE:

- hiperwentylacja (nadmierne wydychanie CO

2

->

oddechowa zasadowica)

- poty, pobudzenie

- porażenie czynności oddechowej

- utrata przytomności

- hipertermię

- odwodnienie

- postępujące zatrucie prowadzi do kwasicy

∙ LECZENIE:

- zahamowanie dalszego wchłaniania ASA -> wlew

wodorowęglanu sodu

- w przypadku zatruć zagrażających życiu wykonuje się

hemodializę



Pochodne kwasu octowego

1. Indometacyna

― bardzo silny inhibitor cyklooksygenaz (mocniej na COX-1)

― przeważające działanie:

∙ przeciwzapalne

∙ przeciwreumatyczne

― dawka 50-150 (-200) mg

― działania niepożądane:

∙ zaburzenia żółądkowo-jelitowe (częściej niż w innych NLPZ

∙ zaburzenia czucia

∙ bóle głowy (okol. czołowa)

∙ zaburzenia widzenia

∙ wymioty

― prolek dla indometacyny – acematacyna

2. Diklofenak

― dawka 12,5-25 mg, terapia przeciwreumatyczna 50-100 mg

― w celu uzyskania środków lepiej znoszonych niż indometacyna

zsyntetyzowano aromatyczne lub heteroaromatyczne pochodne

kwasu octowego, np. diklofenak

― bardzo silny inhibitor COX (niewielka preferencja do COX-2)

― działania niepożądane:

∙ zaburzenia żołądkowo-jelitowe (mniej niz indometacyna)

∙ prowadzi do zwiększenia się poziomu enzymów

wątrobowych

∙ przy podaniu pozajelitowym – szok anafilaktyczny

∙ owrzodzenia przewodu pokarmowego – podajemy razem z

0,2 mg mizoprostolu

3. Pochodne kwasu arylopropionowego

― posiadają asymetryczny atom węgla

― enancjomery typu S hamują cyklooksygenazy 100-1000 razy silniej

niż R

― występują jako racematy (mieszanki S i R) albo czyste S (np.

naproksen)

― enancjomery S nie wywołują mniej działań niepożądanych

― niektóre enancjomery R mogą in vivo przechodzic w S

Ibuprofen:

― względnie słaby, nieselektywny inhibitor cyklooksygenaz

― najmniejsze ryzyko ciężkich żołądkowo-jelitowych działań

niepożądanych

― sól D,L-lizynowa dobrze rozpuszcza się w obrębie przewodu

pokarmowego, dlatego potrzebuje mniej czasu, żeby osiągnąć

skuteczny poziom w osoczu

― deksibuprofen - S-ibuprofen (działa silniej niz R-ibuprofen, mimo to

stosowany w połowie dawki powoduje podobne działania

niepożądane)

― dawka: pojedyncza 200-400 mg (przeciwbólowe)

400-800 mg (przeciwreumatyczne)

maksymalnie 1200-2400 mg

Naproksen: dawka 200 mg, max 600 mg

4. Oksykamy

― Piroksykam – nieslektywny inhibitor cykooksygenazy

∙ Dawka dzienna w leczeniu przeciwreumatycznym: 20 mg

― Meloksykam – hamuje COX-2> COX-1

∙ Dawka dzienna w leczeniu przeciwreumatycznym:7,5 –

15mg

― Lornoksykam - nieslektywny inhibitor cykooksygenazy

∙ Dawka dzienna w leczeniu przeciwreumatycznym:12-16mg



Niesteroidowe leki przeciwzapalne selektywne względem COX-2 (koksyby)

Wszystkie koksyby powinny być stosowane w możliwie najmniejszych dawkach, przez

możliwie jak najkrótszy czas gdyż ryzyko powikłań sercowo naczyniowych wzrasta

prawopodobnie z dawką i czasem stosowania.

― Działanie: hamują tylko COX-2
― Wskazania :terapia rodzinnej polipowatośći gruczalakowatej jelita

grubego – COX-2 hamują znacznie wzrost różnych komórek
nowotworowychi polilów jelita grubego.

― Działania niepożądane: mniej niż w tradycyjnie stosowanych NLPZ

∙ infekcje górnych dróg oddechowych
∙ niestrawność
∙ biegunki
∙ uczucie ucisku w nadbrzuszu
∙ bóle głowy
∙ obwodowe obrzęki~Jak w tradycyjnych NLPZ
∙ podwyższenie ciśnienia krwi~jak w tradycyjnych NLPZzawał

serca i udar mózgu (rzadko)

― Przeciwwskazania: ciąża

1. Celekoksyb

― Dawka:

∙ W zmianach zwyrodnieniowych stawów (jednorazowo) 200

mg

∙ W reumatoidalnym zapaleniu stawów (dwa razy) 100 – 200

mg

∙ W FAP – rodzinnej polipowatości gruczolakowatej jelita

grubego (dwa razy) 400 mg

― Farmakokinetyka

∙ Biodostępność 50 – 70%
∙ Maksymalne stężenie w osoczu po 3h
∙ Metabolizm: przez CYP2A9 do nieczynnych metabolitów
∙ Okres półtrwania: 6 – 12h

― Działania niepożądane: celekoksyb jest pochodną sulfonamidu

dlatego może dojść do alergii

2. Etorikoksyb

― Dawka:

∙ w zmianach zwyrodnieniowych stawów (jednorazowo) 60

mg

∙ w reumatoidalnym zapaleniu stawów (jednorazowo) 90 mg
∙ w ostrym zapaleniu stawów (jednorazowo) 120 mg (do 8 dni)

― Przeciwwskazania: zespoły bólowe z nadciśnieniem

3. Lumirakoksyb (wycofany – ze wzgl. Na ddoniesenia o ciężkich reakcjach

ze str. Wątroby.)

― Dawka: 100 mg/doba

― Skuteczność : taka jak innych koksybów

― Działania niepożądane: jako pochodna diklofenaku podnosi

poziom enzymów wątrobowych

4. Parekoksyb (prolek waldekoksybu)

― Podawany pozajelitowo

― Dawka: 40 mg i.v., maksymalnie 80 mg/d i.v.

― Zastosowanie: krótkotrwała terapia bólów pooperacyjnych\

5. Rofekoksyb (wycofany)

― Wycofany ze względu na podwyższone ryzyko wystąpienia

powikłań sercowo naczyniowych



Inne niesteroidowe leki p/zapalne

1. Nabumeton – prolek

― Dawka: 500 mg 2x dziennie

― Nie posiada działania drażniącego

― Działania niepożądane – takie jak inne NLPZ

2. Nimesulid

― Dawka: 100 mg 2x

3. Aceklofenak

― Dawka: 200 mg dziennie – w leczeniu zwyrodnienieniowych zmian

kostno– stawowych lub RZS

― Działanie:

∙ słaby inhibitor COX
∙ hamuje syntezę interleukiny-1 prostaglandyny zapalne

― Zastosowanie:

∙ reumatoidalne zapalenie stawów
∙ zwyrodnienia kostno-stawowe

4. Oksaceprol [N-acetylohydroksyprolina]

― Dawka: 200 – 400 mg 3x dziennie

― Zastosowanie: choroby degeneracyjne i zapalne stawów

― Działania niepożądane:

∙ zaburzenia żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, utrata

łaknienia, biegunki)

∙ alergie skórne

∙ ulcerogenność i nefrotox – rzadko



Leki p/gorączkowe i p/bólowe niebędące kwasami

Mechanizm działania:

― Przenikają barierę krew-mózg i hamują syntezę prostaglandyn

wywołaną bodźcami bólowymi (na poziomie rdzenia kręgowego i

mózgowia, dlatego tez nie hamują syntezy prostaglandyn na

obwodzie i m-cu zapalenia, poza tym nie wykazują typowych

działań niepożądanych)

― Przykład : paracetamol ---> ulega deacetylacji do 4-aminofenolu,a

następnie przez enzym FAAH do arachidonoilofenolaminy (AM-

404), która jest nieselektywnym inhibitorem cyklooksygenaz

― Ale tylko w OUN jest wystarczające stez FAAH

Pochodne aniliny

1. Paracetamol

― Dobre działanie p/gorączkowe, słabe p/bólowe i bardzo słabe

p/zapalne (nie działa w ognisku, bo brak FAAH)

― Per os wchłania się szybko i dobrze

― Okres półtrwania 2-3h

― Wiazanie z bialkami 30%

― Eleminacja przez biotrans. do glukuronianu i siarczanu

― Dawki :500-1000 mg/24h dorośli, 50mg/kg m.c. dzieci

― Zatrucia

∙ Wykazuje głownie działanie hepatotoksyczne

∙ Dawki powyżej 10g prowadza do śmiertelnej martwicy

hepatocytow (leczenie środkami z grupami -SH : metionina ,

cysteamine, acetylocysteine)

Pochodne pirazolu

1. Metamizol:

― Dobrze zwalcza bol (dobrze rozpuszczalny w wodzie--> i.v., ale

istnieje ryzyko wstrząsu ! dlatego powolne podawanie np. jako

krótkotrwały wlew)

― Działa spazmolitycznie (kolki)

― Może być podawany doustnie (substancja czynna jest wtedy 4-

metylofenazon)

― Okres połowicznego rozpadu 2-5h po per os

― Wydalanie przez nerki (czasem czerwone zabarwienie moczu-kw.

rubazonowy)

― Dawka : per os 0,5-1 g , i.v. 1-2,5g

― Działania niepożądane:

∙ agranulocytoza

∙ zmiany na bl. śluzowych i skórze

∙ przy zatruciach- drgawki

∙

2. Fenazon i propyfenazon:

― Działania niepożądane i skuteczność jak metamizol

3. Fenylobutazon:

― Per os dobrze wchłania się

― Dobre wiązanie z białkami (98%)

― T1/2 ok.70h

― Metabolity również działają p/zapalnie, poza tym może być i.v.

(jako sól)

― Zastosowanie:

∙ Ostre napady dny,

∙ Ch. Bechterewa (zesztywniajace zap. stawow kregoslupa)

― Dawkowanie:

∙ Dna-> 400-800mg/24 przez 3 doby

∙ Ch.Bechterewa 200-400mg/24 do 7 dni

― Działania niepożądane: o wiele częściej (30% pacjentów), niż w

metamizolu

― Interakcje:

∙ Obniża wiązanie leków p/cukrzycowych i p/zakrzepowych

typu dikumarolu z bielakami osocza

Flupirtyna

― Mechanizm działania:

∙ Właściwości p/bólowe + ośrodkowe działanie

miorelaksacyjne (brak działania p/gorączkowego i

p/zapalnego)

∙ Zwiększa przepuszczalność kanałów przez jony potasu

(słabsze pobudzanie przez bodźce nycoreceptywne)

― Wchłaniana w 90%, wydalana przez nerki

― Dawka:

∙ per os 100mg, max.600mg (niewydolność nerek max. 300mg)

― Działania niepożądane:

∙ Zaburzenia OUN

∙ Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

∙ Suchość w ustach

∙ Nadmierne pocenie się

∙ Reakcje skórne

∙ Zaburzenia widzenia

― Przeciwwskazania:

∙ encefalopatia wątrobowa

∙ zastój żółci

∙ miastenia

― Nasila działanie : etanolu, l. uspakajających, zwiotczających

mięsnie, p/zakrzepowych

Zikonotyna

― Pochodna trucizny ślimaka morskiego Conus magnus

― Blokuje na poziomie rdzenia kręgowego presynaptyczne kanały

wapniowe typu N (hamuje uwalnianie mediatorów bólowych)

― Jest do podawania podpajęczynówkowego

― Nie jest metabolizowana w płynie mózgowo-rdzeniowym

― T1/2=4-5h

― Podawanie we wlewie za pomocą cewnika dokanałowego

(dawka początkowa 2,4 mikra/gram/dzień), zalecany odstęp 48 h

miedzy kolejnymi dawkami, max dawka = 21,6 mikrogram

― Działania niepożądane:

∙ oczopląs

∙ bole głowy

∙ zawroty

∙ zaburzenia chodu

∙ zab. Pamięci

∙ astenia

∙ senność

∙ działania niepożądane sercowe, nerkowe, płucne

Złożone leki p/bólowe

― Znaczna część preparatów w połączniu z kofeina, środkami

nasennymi, lekami rozkurczowymi

― Istnieje ryzyko uszkodzenia nerek