Wykłady i „Podstawy gospodarki odpadami” Czesława Rosik – Dulewska

1. Podstawowe definicje: odpad, odpad niebezpieczny, odzysk, posiadacz, wytwórca,

recykling, produkt uboczny.

2. Podstawowe akty prawne: „Ustawa o odpadach”, dyrektywy i ustawy regulujące

zagadnienia szczegółowe.

3. Obowiązki gminy w gospodarce odpadami – komunalnymi i niebezpiecznymi
4. Rola planu gospodarki odpadami.
5. Systemy zbiórki odpadów komunalnych.
6. Podstawowe własności odpadów komunalnych – skład, własności energetyczne i

nawozowe, podstawowe właściwości fizyczne, wskaźniki nagromadzenia.

7. Zabezpieczenie składowiska powierzchniowego odpadów innych niż niebezpieczne

(uszczelnianie od strony dna, przykrycie – rysunek).

8. Co to jest odciek ? Sposób ujęcia i zagospodarowania. Co to jest gaz wysypiskowy ?

Sposoby ujęcia i zagospodarowania.

9. Oddziaływanie składowiska odpadów komunalnych na środowisko i sposoby

minimalizacji wpływów.

10. Rekultywacja i monitoring zamkniętego składowiska.
11. Na czym polega proces kompostowania od strony procesów zachodzących w

materiale kompostowanym ? Rodzaje technik kompostowania: w pryzmach,
kontenerach, tunelach, bioreaktorach. Zalety stosowania bioreaktorów

12. Proces produkcji biogazu od strony zachodzących zjawisk. Co powoduje rozkład

materiału ? Co to biogaz ? Z czego się składa ? Kaloryczność biogazu. Metody
wytwarzania biogazu.

13. Rodzaje i właściwości odpadów spalanych w procesie odzysku energetycznego.
14. Rodzaje rusztów, zjawiska zachodzące na ruszcie.
15. Schemat spalarni odpadów.
16. Metody oczyszczania gazów spalinowych w spalarni odpadów.
17. Kierunki unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.
18. Sposoby postępowania z odpadami medycznymi.
19. Charakterystyka metody podziemnej i powierzchniowej składowania odpadów

niebezpiecznych.

20. Opis postępowania z odpadem na składowisku podziemnym.
21. Podział odpadów radioaktywnych - sposoby postępowania z odpadami

radioaktywnymi.

22. Ogólna charakterystyka powierzchniowego i podziemnego składowiska odpadów

radioaktywnych.

23. Charakterystyka odpadów wydobywczych, energetycznych i hutniczych.

1. Podstawowe definicje: odpad, odpad niebezpiczny, odzysk, posiadacz, wytwórca,
recykling, produkt uboczny

Gospodarowanie odpadami- rozumie się przez to zbieranie, transport, przetwarzanie
odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze
postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w
charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami

Gospodarka odpadami- rozumie się przez to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie
odpadami

Odpad - rozumie się przez to każdą substancję lub przedmiot (należący do jednej z kategorii
określonych w załączniku nr 1 do ustawy), których posiadacz pozbywa się, zamierza się
pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany;

Odpady niebezpieczne - ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i
inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, a także dla
środowiska.
Oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną spośród właściwości niebezpiecznych, takie,
które stanowią zagrożenie dla organizmów żywych. Właściwości powodujące, że odpady są
odpadami niebezpiecznymi, określa załącznik nr 3 do ustawy:

– wybuchowość,
– utlenialność,
– łatwopalność,
– działanie drażniące,
– szkodliwość dla zdrowia,
– toksyczność,
– działanie rakotwórcze,
– żrące,
– zakaźność,
– teratogenność (wywoływanie wrodzonych deformacji),
– mutagenność (wywoływanie zmian genetycznych),
– ekotoksyczność (może stanowić zagrożenie dla środowiska);
– a także jeśli w kontakcie z wodą, powietrzem lub kwasem uwalnia toksyczne gazy lub

w czasie składowania wydziela substancje (w wyciągu wodnym) posiadające,
którykolwiek z podanych uprzednio właściwości.

Odzysk – rozumie się przez to jakikolwiek proces, którego głównym wynikiem jest to, aby
odpady służyły użytecznemu zastosowaniu przez zastąpienie innych materiałów, które w
przeciwnym przypadku zostałyby użyte do spełnienia danej funkcji, lub w wyniku którego
odpady są przygotowywane do spełnienia takiej funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w
gospodarce.

Posiadacz odpadów – rozumie się przez to wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę
prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będące w
posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem
odpadów znajdujących się na nieruchomości;

Wytwórca odpadów – rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie
powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów), oraz każdego, kto
przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru
lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w
zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz
sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o
świadczenie usługi stanowi inaczej;

Recykling – rozumie się przez to odzysk, w ramach którego odpady są ponownie
przetwarzane na produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub
innych celach; obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego (recykling
organiczny), ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które
mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk;

Produkt uboczny - Przedmiot lub substancja, powstające w wyniku procesu produkcyjnego,
którego podstawowym celem nie jest ich produkcja, mogą być uznane za produkt uboczny,
niebędący odpadem, jeżeli są łącznie spełnione następujące warunki:

1) dalsze wykorzystywanie przedmiotu lub substancji jest pewne;
2) przedmiot lub substancja mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez dalszego

przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa;

3) dany przedmiot lub substancja są produkowane jako integralna część procesu

produkcyjnego;

4) dana substancja lub przedmiot spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym prawne,

w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi, dla określonego
wykorzystania tych substancji lub przedmiotów i wykorzystanie takie nie doprowadzi
do ogólnych negatywnych oddziaływań na środowisko, życie lub zdrowie ludzi.

2. Prawo w gosp. odpadami ( podane na wykładzie)

Prawo europejskie



Art. 80 Traktatu Stowarzyszeniowego(2003 Ateny) – „ przeciwdziałanie
pogarszającemu się stanowi środowiska”, w tym zmniejszeniu ilości
odpadów

Dyrektywy UE



Ramowa z 1975r. znowelizowana 1991r. Definiuje podstawowe zadania w
gospodarce odpadami; wprowadza podstawowe definicje



Szereg dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady dot. m.in. tego jak
prowadzić technologie przetwórstwa, składowania odpadów,
unieszkodliwianiu olei odpadowych, PCB, w sprawie odp.
Niebezpiecznych, spalania odpadów..

Zasada zapobiegania powstawaniu odpadów -> nie wytwarzać, nie
produkować. Zasada gospodarowania odpadami powinna być realizowana
poprzez działania planowe(rola, cel, zadanie tej gospodarki)

PRAWO POLSKIE



W KONSTYTUCJI RP:
-Art. 5 RP zapewnia ochronę środowiska kierując się zasadą
zrównoważonego rozwoju
- Art. 96 Każdy jest zobowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi
odpowiedzialność za spowodowane jego pogorszenie



Ustawa o odpadach(14.12.2012)



Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach(1996
znowelizowana 2011r.)



Prawo ochrony środowiska (27.04.2001r.)



Szereg innych ust. Dot. zagospodarowania odpadów i działań
przemysłowych(np. o odpadach wydobywczych, opakowaniach i
odpadach opakowaniowych, o recyklingu pojazdów wycofanych z
eksploatacji..)

3. Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne
do ich utrzymywania a w szczególności :



Tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i
porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie ich przez odpowiednie
jednostki,



Zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację własnych lub wspólnych z innymi
gminami:

o

Regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych

o

stacji zlewnych, w przypadku gdy podłączenie wszystkich nieruchomości do
sieci kanalizacyjnej jest niemożliwe lub powoduje nadmierne koszty,

o

instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok
zwierzęcych lub ich części,

o szaletów publicznych;



objęcie wszystkich właścicieli nieruchomości na terenie gminy systemem
gospodarowania odpadami komunalnymi; papieru, metalu, tworzyw sztucznych, szkła
i opakowań wielomateriałowych, odpadów komunalnych ulegających biodegradacji



tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób
zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazanie
miejsc, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu EiE pochodzącego
z gospodarstw domowych;



zapewnienie osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu,



zapobieganie zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych



utrzymywanie czystości i porządku na przystankach komunikacyjnych



prowadzą działania informacyjne i edukacyjne w zakresie prawidłowego
gospodarowania odpadami



udostępniają w Internecie i w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o: podmiotach
odbierających odpady, miejscach zagospodarowania odpadów, punktach selektywnego
zbierania odpadów komunalnych, zbierających zużyty sprzęt EiE



dokonują corocznej analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi



określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe



zapobiegają bezdomności zwierząt



zapewniają zbieranie, transport i unieszkodliwianie zwłok zwierzęcych



znakują obszary dotknięte lub zagrożone chorobą zakaźną zwierząt

Gmina ustala stawkę i sposób naliczania opłaty za odbieranie odpadów a także tryb, sposób i
częstotliwość ich wnoszenia. Stawka opłaty jest zależna od: liczby mieszkańców lub od
powierzchni nieruchomości, od ilości zużytej wody lub będzie stawką ryczałtową. Opłata za
posegregowane odpady jest niższa.

4. Rola planu gospodarki odpadami

Plan gospodarki odpadami (PGO) - dokument podający cele założone w polityce ekologicznej
państwa oraz realizację zasad postępowania z odpadami podanymi w ustawie, a także
prowadzący do stworzenia w kraju sieci instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania
odpadów spełniających określone wymagania. Plany są opracowywane na szczeblu
krajowym, wojewódzkim i gminnym na okres 4 lat. Wszystkie te działania maja na celu
zbliżenie nas do racjonalnego gospodarowania odpadami. Polska po wejściu do UE

zobowiązała się, że 15% w 2013r. odpadów będzie zagospodarowanych; w 2020r. - 40%.

5. Systemy zbiórki odpadów komunalnych(kolory przy segregacji...)

Przyporządkowanie kolorów pojemników danym odpadom:



pojemnik zielony - na szkło kolorowe,



pojemnik biały – na szkło białe,



pojemnik niebieski - na papier,



pojemnik żółty - na tworzywa sztuczne,



pojemnik brązowy - na bioodpady,



pojemnik szary - na pozostałe odpady,



pojemnik czerwony - na metal.

6. Podstawowe własności odpadów komunalnych - skład, własności energetyczne i
nawozowe, podstawowe właściwości fizyczne, wskaźniki nagromadzenia.

Podział ze względu na oddziaływanie na środowisko:
Odpad niebezpieczny– ze względu na swoje pochodzenie, skład chemiczny, biologiczny i
inne właściwości i okoliczności stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi a także dla
środowiska. Odpady niebezpieczne oznaczają odpady wykazujące co najmniej jedną spośród

właściwości niebezpiecznych

Odpad obojętny- rozumie się przez to odpady, które nie ulegają istotnym przemianom
fizycznym, chemicznym lub biologicznym; są nierozpuszczalne, nie wchodzą w reakcje
fizyczne ani chemiczne, nie powodują zanieczyszczenia środowiska lub zagrożenia dla życia
lub zdrowia ludzi, nie ulegają biodegradacji i nie wpływają niekorzystnie na materię, z którą
się kontaktują; ogólna zawartość zanieczyszczeń w tych odpadach oraz zdolność do ich
wymywania, a także negatywne oddziaływanie na środowisko odcieku są nieznaczne, a w
szczególności nie stanowią zagrożenia dla jakości wód powierzchniowych, wód
podziemnych, gleby i ziemi;

Podział odpadów ze względu na skład
-organiczne, jeśli udział substancji organicznych przekracza połowę w masie odpadu
-organiczno-mineralne, w przypadku gdy odpady zawierają od 5 do 50% odpadów
organicznych
-mineralne, jeśli substancja organiczna występuje w minimalnym stopniu (do 5% (?))

Na ilość odpadów wpływa:
-charakter regionu
-zaludnienie
-zamożność społeczeństwa
Wydzielanie frakcji biodegradowalnej → kompost do pielęgnacji drzew, kwiatów (ale nie
nawóz rolniczy)

Właściwości odpadów:

– właściwości nawozowe
– zawartość materii organicznej
– zawartość pierwiastków biogennych
– wilgotność materiału
– wykonywalność materiału
– wartość opałowa
– oznaczenie zawartości związków agresywnych SO

3

, SO

4

, NO

x

– zawartość elementarnych pierwiastków- metale ciężkie, dioksyny, furany, chlor, brom,

jod, fluor

*Właściwości fizyczne charakteryzują następujące wskaźniki:
-ciężar objętościowy odpadów (gęstość) wyrażany w kg/m^3 |
- frakcje (analiza sitowa): 0-10, 10-40, 40-100 i powyżej 100 mm
-skład grupowy, który obejmuje podział na 10 podstawowych grup materiałów z jakich
składają się odpady a więc: frakcji drobnej (0-10 mm), odpadów spożywczych
pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, odpadów papieru i tektury, tworzyw sztucznych,
materiałów tekstylnych, metalowych, szkła oraz pozostałych odpadów organicznych i
nieorganicznych.
*Właściwości paliwowe charakteryzują następujące wskaźniki:
- zawartość wody (wilgotność)
- części palne
- części niepalne
- części lotne
-ciepło spalania
- wartość opałowa (w tym robocza)
- składniki agresywne (SO2, HCl, N2O5)

- skład elementarny części palnych (C, H, S, N, Cl, O)
sporadycznie oznacza się również: temp mięknięcia i topienia popiołu, a także skład
chemiczny i pozostałości po spaleniu.
Odpady miejskie na ogół uważane są za materiał o słabych właściwościach paliwowych
Właściwości nawozowe charakteryzują wskaźniki:
-ogólna zawartość substancji organicznych
- zawartość węgla, azotu, fosforu, potasu, metali ciężkich (np. Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn)

Wskaźnik nagromadzenia odpadu- informacja dotycząca ilości odpadów, jakie powstają na
terenie miasta , dla którego projektuje się zakład unieszkodliwiania, stanowi podstawową
wielkość wyjściową i należy ją określić możliwie najściślej. Sprawą istotną dla zamierzonej
inwestycji jest opracowanie prognozy nagromadzenia odpadów na okres, w którym obiekt ma
spełniać swoje zadania.
Opierając się na badaniach z ostatnich lat można zaobserwować następujące prawidłowości w
zakresie zmiany wskaźnika nagromadzenia:



wskaźniki nagromadzenia wzrastają, przy czym tempo wzrostu jest znacznie mniejsze
niż przewidywały prognozy



tempo wzrostu wskaźnika objętościowego utrzymuje się średnio na poziomie 1,2-
2,0% w skali rocznej



wielkości wskaźników są zależne od typu środowiska i w wartościach bezwzględnych
są niższe dla środowiska typu 1 niż dla pozostałych



niewątpliwie istotne znaczenie dla ilości powstających odpadów mają zmiany
gospodarcze zachodzące w kraju, w tym poziom życia mieszkańców miast

*wskaźnik objętościowy: jednostka m

3

/mieszkańca/rok;

*wskaźnik wagowy: kg/mieszkańca/rok

7. Zabezpieczenie składowiska powierzchniowego odpadów innych niż niebezpieczne
(uszczelnianie od strony dna, przykrycie – rysunek)

Sposoby zabezpieczania składowiska:

1. Stworzenie nieprzepuszczalnej i stabilnej warstwy przeciwdziałającej emisji odcieków

i gazu wysypiskowego do środowiska.

2. Gromadzenie i odprowadzenie odcieków
3. Odprowadzanie tworzącego się gazu wysypiskowego
4. Niedopuszczenie do infiltracji w głąb składowiska wód opadowych
5. Zapobieganie pyleniu (warstwy przekładowe)

Dla uszczelniania stosuje się materiały mineralne (minerały: iły illaste, koalinitowe;
drobnoziarniste odpady mineralne: popioły lotne, pyły z cementowni)- minimalna grubość
wynosi 0,5m oraz geosyntetyki (geomembrany, geotekstylia, geosiatki, geodreny, geomaty,
geokompozyty)- ich grubość wynosi 1.5-5mm.

8. Co to jest odciek, sposób ujęcia i zagospodarowania, co to jest gaz
wysypiskowy(właściwości fizyczne pod kątem energetycznym) – sposoby
zagospodarowania

ODCIEK- to woda (opadowa, zawarta w odpadach, powstająca w procesie rozkładu
substancji organicznych zawartych w odpadach). Substancje rozpuszczone w niej to związki
organiczne i nieorganiczne. Barwa od beżowo-zielonkawej do ciemnobrunatnej. Zapach
siarkowodoru, gnojowicy, kiszonki. Ilość zależy od sumy rocznych opadów, powierzchni
składowiska, wieku, składu morfologicznego odpadów, ewentualnych dopływów wody z poza
składowiska.

ZAGOSPODAROWANIE ODCIEKÓW:

1. Rozdeszczowanie- wykorzystanie do nawilżania bieżąco składowanych odpadów.
2. Oczyszczanie- usuwanie z nich zanieczyszczeń mechanicznych, chemicznych,

bakteriologicznych.

Gaz wysypiskowy – gaz powstający na wysypisku w wyniku zachodzących procesów
fermentacji związków organicznych.

SPOSOBY ZAGOSPODAROWANIA:

• Wentylacja (odprowadzanie do atmosfery – bez odzysku, zagrożenie wybuchem,

zapachem, wzrost efektu cieplarnianego).

• Spalanie w pochodniach (bez odzysku, mniejsze zagrożenie wybuchem i zapachem)
• Bezpośrednie spalanie (produkcja ciepła)
• Paliwo silnikowe (energia mechaniczna z lub bez odzysku ciepła)
• Paliwo do turbin (energia elektryczna z lub bez odzysku ciepła)
• Paliwo do pojazdów (odzysk energii mechanicznej)
• Dostarczanie gazu do sieci
• Produkcja chemikaliów.
Sposoby zagospodarowania biogazu:



otrzymywania energii cieplnej ( w wyniku spalania bezpośredniego lub ogrzewania
wody)



otrzymywanie energii elektrycznej (z lub bez odzysku ciepła)



otrzymywanie energii mechanicznej (w silnikach spalinowych)

9. Oddziaływanie składowiska odpadów komunalnych na środowisko i sposoby
minimalizacji wpływów
Odziaływanie składowiska na środowisko:



odory – składniki gazu wysypiskowego posiadające nieprzyjemny zapach,



zapylenie – (pylenie wtórne) unoszone przez wiatr cząstki odpadów,



hałas – pochodzący od maszyn pracujących na składowisku,



pożary – wywołane przez sprzęt spalinowy,



roznoszenie zanieczyszczeń przez ptactwo,



siedlisko gryzoni.

Likwidację (ograniczenie) powyższych uciążliwości uzyskuje się stosując warstwy
przekładkowe, ogrodzenia, strefy zieleni, strefy ochronne, nawilżanie, odstraszanie ptaków
przez odgłosy drapieżników.

10. Rekultywacja i monitoring zamkniętego składowiska

Zamknięcie i rekultywację składowiska przeprowadza się w oparciu o PLAN
REKULTYWACJI SKŁADOWIKA.

Rekultywacja składowiska polega na wykonaniu zabiegów technicznych i biologicznych,
które doprowadzą do ograniczenia negatywnego wpływu składowiska na środowisko wodne i
gruntowe. Rekultywacja jest zakończeniem budowy obiektu.

Rekultywacja techniczna – ukształtowanie korony, wierzchowiny, skarp składowiska, budowa
okrywy celem stworzenia warstwy glebotwórczej, uporządkowanie terenu.

Rekultywacja biologiczna – przygotowanie podłoża do wysiewu, wysiew nasion roślin,
pielęgnacja wysianych roślin

Monitoring składowiska obejmuje:



fazę przed eksploatacyjną



fazę eksploatacji



fazę po zamknięciu.

Monitoruje się m.in. takie parametry jak:

 Wielkość opadów atmosferycznych ( średnia miesięczna suma)
 Badanie substancji i parametrów wskaźnikowych w wodach powierzchniowych i

podziemnych oraz odciekach

 Wielkość przepływu i skład wód powierzchniowych
 Objętość i skład wód odciekowych
 Poziom i skład wód podziemnych
 Emisję gazu wysypiskowego

11 . Na czym polega proces kompostowania od strony procesów zachodzących w
materiale kompostowanym, rodzaje technik kompostowania: w pryzmach, kontenerach,
tunelach, bioreaktorach. Zalety stosowania bioreaktorów:

Kompostowanie – autotermiczny i termofilowy rozkład biologiczny selektywnie
zebranych bioodpadów, w obecności tlenu i w kontrolowanych warunkach, przez
mikroorganizmy w celu produkcji kompostu, główny kierunek użytkowania i
unieszkodliwiania odpadów organicznych

odpady organiczne + mikroorganizmy + tlen → woda + dwutlenek węgla + kompost + ciepło

Fazy kompostowania: (różniące się od siebie temperaturą i pH)

– faza wstępnego kompostowania nazywana też fazą wzrostu temperatury, w której

następuje zainicjowanie procesu kompostowania i namnażanie mikroorganizmów)

– faza wysokotemperaturowa (faza intensywnego kompostowania; rozkład na czynniki

składników bardzo podatnych w temperaturze 60-70 st.C; giną wszystkie
drobnoustroje)

– faza kompostowania właściwego (rozkład i przetwarzanie składników mało

podatnych, temperatura spada, faza trwa 2-3 miesiące)

– faza dojrzewania kompostu (dalszy spadek temperatury, powstawanie humin, może

trwać kilka miesięcy, pH około 7)

Czynniki wpływające na proces kompostowania:

1. Substancje biogenne:

- dostarczają substancji odżywczych (C, N, P, K); (najważniejszy jest stosunek C:N i
powinien wynosić 35:1, uzyskuje się go poprzez dodawanie różnych składników, takich jak:
słoma[130], makulatura[300], trociny[500] i osady ściekowe[15]. Gotowy kompost powinien
mieć stosunek C:N równy 20:1, a jeśli jest mniejszy gleba ubożeje w N, a jeśli jest mniejszy
od 15 to azot uwalnia się do atmosfery)
- dostarczają mikroelementów dla roślin
- neutralizują CO2 i kwasy organiczne
- absorbują produkty rozkładu

2. Odczyn (najkorzystniejszy jest koło 7, grzyby znoszą wskaźnik pH do 8, a przy

mniejszym od 6 mikroorganizmy giną)

3. Wilgotność (optymalna około 55%,

- przy wilgotności mniejszej niż 20% mikroorganizmy tracą zdolność do pobierania pokarmu
przez błonę pokarmową
- zbyt duża wilgotność ogranicza dostęp tlenu

4. Ilość powietrza (zależy od wilgotności – pory są wypełnione wodą lub powietrzem)

- optymalna ilość to 30-50%
- ilość powietrza jest związana z zapotrzebowaniem na tlen, które wynosi 2g O2/1g s.m.org.

- podawanie powietrza odbywa się poprzez napowietrzanie, przerzucanie lub dyfuzję, wtedy
powietrze wnika na głębokość 0,7m

5. Wymiar cząstek

- im większa powierzchnia czynna tym większy kontakt odpadu z powietrzem i
drobnoustrojami
- zbyt duży wymiar cząstek powoduje małą porowatość
- optymalny wymiar cząstek 1,5-7cm

6. Mikroorganizmy (bakterie tlenowe i beztlenowe, grzyby promieniowce, pleśnie, glony

i pierwotniaki, wrotki)

Przygotowanie materiału do kompostowania:

– wydzielenie niepożądanych składników, segregacja ręczna i mechaniczna
– rozdrabnianie mechaniczne i homogenizacja (wyrównanie)
– komponowanie składników (dobór C/N, wilgotności, dobór dodatków

uszlachetniających, optymalizacja pH)

Podstawowy podział metod kompostowania:

– w warunkach naturalnych (kompostowanie w pryzmach prowadzone jest

jednoetapowo, przez cały proces kompostowania kompost znajduje się w jednym
miejscu

– w warunkach sztucznych:

1. pierwszy etap - w bioreaktorach lub kompostownikach, kompostowanie mechaniczne
2. drugi etap – dojrzewanie kompostu

Systemy kompostowania:

1. Kompostowanie w warunkach naturalnych:

- w pryzmach (materia organiczna wchodzi w układ z bakteriami, stosuje się wspomagacze -
pryzmy (napowietrzanie na zasadzie swobodnego przepływu albo wdmuchiwania). Pełnym
kompostowaniem jest kompostowanie w hali – znajdują się w niej pryzmy, system
napowietrzania i zraszania oraz maszyna do przerzucania, a ochrona przed warunkami
atmosferycznymi daje możliwość kontrolowania powietrza np. unieszkodliwianie odorów
poprzez spalanie lub przepuszczanie przez filtry. Odmianą kompostowania w hali jest:
- kompostowanie w tunelach
- kompostowanie w kontenerach (kompost znajduje się w kontenerach, które są podłączone
do systemu napowietrzania, np. w Krakowie)
- technologia Brikollare-brykiet (kompostowanie w postaci brykietu. Brykiet układa się na
paletach z pustakami (?), zapewniony jest dostęp powietrza. Proces produkcji kompostu tą
technologią jest wydłużony.)
- kompostowanie na wolnym powietrzu (mogą pojawić się odcieki, emisja pyłów, odory)
* odcieki – ciekłe pozostałości zbierane systemem drenażowym z utwardzonego podłoża.
Pochodzą z wód opadowych, z nadmiaru wody użytej do zraszania. Używane są do bieżącego
uzupełniania wilgoci nadwyżki traktowane są jako ściek.
* emisja pyłów – ma miejsce wskutek działania wiatru i przerzucania kompostu.
Przeciwdziałanie – wentylacja
* odory – produkty przemian gnilnych. Zwalczanie – spalanie powietrza odlotowego,
absorpcja, stosowanie filtrów biologicznych

2. Kompostowanie z udziałem bioreaktorów

* bioreaktor – urządzenie umożliwiające prowadzenie procesów mikrobiologicznych. Są to
urządzenia, które powodują, że proces przemiany materii przy pomocy mikroorganizmów
może być prowadzony w sposób kontrolowany

*typy bioreaktorów:
a) wieżowe (bezpółkowe, z półkami) - po wstępnym rozdrobnieniu odpady są kierowane na
złoża pionowe lub poziome, podzielone na większą lub mniejszą liczbę półek poziomych i
przebywają tam przez ściśle określony czas, tzn. 1-8 dni. Na poszczególnych półkach odpady
są mieszane, nawilżane w razie potrzeby i napowietrzane z różną intensywnością, od
naturalnego do intensywnego, nawet ogrzanym powietrzem. Następnie kompost dojrzewa w
pryzmach minimum 6 tygodni)
b) bębnowe (stacjonarne, mobilne) – materiał dostaje się do bębna, do bębna podawane jest
powietrze przeciwne do ruchu materiału w nim zawartego. Krótki czas kompostowania (24-
36 dni)
- fazy kompostowania:
* faza I – kompostowanie wstępne w bioreaktorze (bioreaktorach otwartych i zamkniętych)
* faza II – dojrzewanie kompostu w pryzmach lub komorach zamkniętych)
* po zakończeniu procesu dojrzały kompost poddawany jest procesom oczyszczania,
klasyfikacji i ew. uszlachetniania
Bioreaktor umożliwia prowadzenie procesów mikrobiologicznych, enzymatycznych, jak
również hodowlę komórek organizmów wielokomórkowych. Umożliwia pomiar i regulację
parametrów kompostowania tak, aby maksymalnie ograniczyć lub wyeliminować
występowanie skażeń

12. Proces produkcji biogazu istota od strony zachodzących zjawisk, co powoduje
rozkład materiału, co to biogaz, kaloryczność, z czego się składa, jedna z 2 omawianych
metod wytwarzania biogazu.

Na składowisku zachodzą procesy fizyczne, chemiczne i biologiczne. Na ich przebieg ma
wpływ:



obecność mikroorganizmów (bakterie, pleśnie, grzyby)



czynniki atmosferyczne – opady, temperatura (optymalna 35-38ºC)



skład chemiczny odpadów, ich toksyczność, pH (optymalne 6-8)



zawartość wody (min 25%, optymalna 60-70%)



dostęp tlenu (bakterie tlenowe i beztlenowe)

Istotny wpływ odgrywa ilość wielocukrów, białek i tłuszczów w odpadach (najbardziej

podatne na rozkład). Biodegradacji nie ulegają składniki mineralne, guma i plastik, mogą
jednak odgrywać rolę w przebiegu procesów.

Obecność antybiotyków, metali ciężkich i innych substancji toksycznych, detergentów,

cyjanków, amoniaku – zawartych w składowanych odpadach – wpływa hamująco na przebieg
procesów.

Procesy są związane z przetwarzaniem białek i tłuszczy na substancje pośrednie, które

prowadzą do powstawania gazu wysypiskowego (złożonego z metanu i CO

2

)

Jeśli celem procesu jest powstanie gazu - wtedy jest to biogaz – w przeciwnym wypadku
gaz jest produktem ubocznym.

Gazy wysypiskowy tworzy się w okresie 15-30 lat a jego głównym składnikiem jest
metan.
Powstawanie gazu:



do 2 tyg – faza tlenowa



2tyg- 2 mies- fermentacja kwaśna (faza beztlenowa)



2mies – 2 lata – fermentacja metanowa niestabilna



10 lat – fermentacja metanowa stabilna

Uzdatnianie gazu polega na doprowadzeniu go do jakości zbliżonej do jakości gazu ziemnego
tj. do kaloryczności ok 40MJ/m

3

. Kaloryczność gazu ,,surowego” ( zawierającego ok 60%

metanu) wynosi ok 20-30 MJ/m

3

.

Oprócz metanu biogaz zawiera:



Siarkowodór



Amoniak



Dwutlenek węgla



Węglowodory



Benzen



Toulen



Aldehyd octowy



Związki chloroorganiczne

Ujmowanie gazu:
Systemy : -pasywny (samoczynny wypływ gazu pod ciśnieniem)
-aktywny (odsysanie pod ciśnieniem)
Do ujmowania gazu budowane są studzienki, w których znajduje się rura obsypana żwirem,
górna część studzienki zabezpieczona jest betonem a poszczególne studnie połączone są ze
sobą siecią rurociągów.

Oczyszczanie gazu polega na usunięciu z niego:



pary wodnej



siarkowodoru



węglowodorów (chlorowanych i fluorowanych)

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE POD KĄTEM ENERGETYCZNYM:

13. Rodzaje i właściwości odpadów spalanych w procesie odzysku energetycznego.

Rodzaje odpadów spalanych w procesie odzysku energii:

- Odpadowa masa roślinna
- Odpady z gospodarki leśnej
- Odpady kory i korka
- Trociny, wióry, ścinki, drewno, inne niż wymienione w 03 01 04, z wyłączeniem trocin,
wiórów, ścinek pochodzących z obróbki płyt wiórowych
- Opakowania z papieru i tektury
- Opakowania z drewna
- Drewno (do wykorzystania jako paliwa, o ile nie jest zanieczyszczone impregnatami i
powłokami ochronnymi)
- Papier i tektura
- Odpady ulegające biodegradacji, kartony

Cechy:

-odpowiednia wartość kaloryczna, która powinna być wyższa (?!) niż 15 MJ/kg,
-wilgotność nie przekraczająca 10%,
-stopień rozdrobnienie (max. 30 mm),
-maksymalna zawartość chloru na poziomie 0,7% ,
-produktem spalania nie mogą być substancje toksyczne,
-wyniku ich spalenia nie mogą powstawać związki zanieczyszczające środowisko
(np. SO

2

, NO

x

).

14. Rodzaje rusztów, zjawiska zachodzące na ruszcie.

Ruszty to podstawowe rodzaje paleniska przy spalaniu odpadów komunalnych. Można

wyróżnić ruszty stałe (tylko w małych paleniskach) oraz ruszty ruchome, zastosowane we
wszystkich dużych spalarniach z paleniskiem rusztowym. Rodzaje paleniska i rusztu decydują
o przebiegu rozkładu termicznego.

Ruszty dzieli się w zależności od:



sposobu transportu paliwa



sposobu doprowadzenia i rozdziału powietrza

Ruszty ruchome występują jako:



nie przegarniające (poziome, schodkowe, walcowe i inne)



przegarniające (posuwiste, posuwisto – zwrotne, ruszty posuwiste w układzie jedno – i
wielostopniowym itd.



specjalne

Z uwagi na doprowadzenie powietrza rozróżniamy ruszty jedno – i wielostrefowe



Spalanie na ruszcie – zjawiska zachodzące na ruszcie:

1. Strefa suszenia (100 – 250 °C) – intensywne odparowanie powierzchniowo i

higroskopijnie związanej wilgoci. Proces nie wymaga dostarczenia tlenu. Strumień
ciepła, doprowadzany do suszonego materiału, pochodzi z jego radiacyjnej i
konwekcyjnej wymiany.

2. Strefa odgazowania (ok. 250°C) – usunięcie z odpadów bardziej lotnych substancji

zachodzący bez udziału tlenu.

3. Strefa spalania (1000 – 1200 °C) – gwałtownie zachodzący egzotermiczny proces

utleniania.

4. Strefa zgazowania (700°C) – przejście przy udziale pary wodnej i powietrza, paliwa

stałego w gazowe.

5. Strefa dopalania – końcowy proces spalania odpadów

15. Schemat spalarni odpadów.

Pozostałości po

segregacji odpadów,

kompostowaniu,

fermentacji

Dostawa,

magazynowanie,

obróbka cieplna

Palenisko

Kocioł parowy,

turboagregat

Prąd, para

Gospodarstwa

domowe, przemysł

Obróbka ścieków,

pyłów i żużla

Gips, sole, pył, żużel,

placki filtracyjne

Odpylanie

16. Metody oczyszczania gazów ze spalin.

Spalanie 1 Mg odpadów powoduje powstanie 4000 – 6000 [m

3

] gazów spalinowych:



pyłów



CO

2



CO



H

2

O



SO

x



NO

x



CxH

y



HCL



HF



metale ciężkie (Pb, Cd)



dioksyny



furany

Hala

rozładunku

Zasobnik

odpadów

Lej zasypowy

Komora

paleniskowa

Ruszt do

spalania

Odżużlacz

Kocioł parowy

Elektrofiltr

Płuczka spalin

Komin

W pierwszej kolejności prowadzi się odpylanie spalin w elektrofiltrach. Usuwanie

zanieczyszczeń gazowych osiąga się w układzie wielostopniowym. SO

x

usuwa się bazując na

reakcji z CaCO

3

(metody suche, mokre, półsuche). NO

x

usuwa się metodą amoniakalną.

Dioksyny, furany powstające w temperaturze 200 °C z materiałów zawierających związki
chloru i materię organiczną – usuwa się metodą adsorpcji na węglu aktywnym lub koksie.
Metoda ta pozwala na równoczesną adsorpcję metali ciężkich.

Produktami spalania i oczyszczania gazów lotnych/odlotowych są m. in. żużel i popiół

lotny.

Przykładowy schemat postępowania ze spalinami.

17. Kierunki unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych

Utylizacja i unieszkodliwianie eliminacja lub zmniejszenie ilości zawartych w nich
składników szkodliwych i toksycznych, otrzymanie nowego surowca lub energii.

Metody unieszkodliwiania:
a) odzyskiwanie i ponowne wykorzystanie - grawitacyjne rozdzielenie, filtracja, destylacja,
separacja chemiczna;

b) metody fizyczne - łączenie mniejszych składników w jeden większy, np. proces pylenia;

c) metody chemiczne:

– w wyniku reakcji chemicznej substancja niebezpieczna staje się obojętną, np.

Odpylanie

Gaz surowy z kotła

Elektrofiltr

Składowisko

odpadów

niebezpiecznych

Usuwanie chlorowco

- wodorów

Ług sodowy

Płuczka HCL (z części

wydziela się sól

kuchenną)

Pozostałość

parowania

Składowisko

odpadów

niebezpiecznych

Odsiarczanie

Wapień

Płuczka SO

2

(częściowo wytwarza

się z niej bardzo

czysty gips)

Pozostałośc

parowania

Składowisko

odpadów

niebezpiecznych

Usuwanie dioksyn

Koks do pieca

topnikowego

Filtr z koksu

aktywnego

Koks do spalania

Usuwanie NO

x

Amoniak

Katalizator DEXOX

Koks do spalania

odsiarczanie;

– strącanie z roztworu z jonami szkodliwymi (w wyniku reakcji chemicznej wytwarza

się stała substancja szkodliwa, ale w mniejszym procencie niż pierwotna – redukcja
masy/objętości).

d) biologiczna - fermentacja, rozkład tlenowy – wykorzystanie reakcji biochemicznych w
celu przekształcenia niebezpiecznej substancji organicznej w nieorganiczną – np. przez
wydzielanie ciepła zabijane są drobnoustroje;

e) termiczna - spalanie i piroliza, może prowadzić do powstania substancji bardziej
niebezpiecznej niż pierwotna;

f) zestalanie – stabilizowanie;

g) izolowanie - tymczasowe zamykanie w szczelnych pojemnikach przed właściwym
składowaniem;

h) składowanie - w miejscu wywierającym jak najmniejszy wpływ na wszystkie elementy
środowiska, z uwzględnieniem późniejszej rekultywacji terenu, w miejscach takich jak:
mogilniki, zbiorniki zamknięte i otwarte (boksy), baseny, składowiska naziemne lub
podziemne;


18. Sposoby postępowania z odpadami medycznymi

Odpady medyczne - rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem
świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie
medycyny.

Zbieranie odpadów:

Odpady niebezpieczne za wyjątkiem tych z ostrymi końcami i krawędziami powinny

być gromadzone w miejscu ich powstawania w pojemnikach lub w workach jednorazowego
użytku zapewniających odpowiednie zabezpieczenie życia i zdrowia ludzi oraz środowiska.
Przedmioty o ostrych krawędziach powinny być umieszczane w sztywnych odpornych na
przebicie pojemnikach. Worki jednorazowego użytku powinny być umieszczane w sztywnych
stelażach, tak aby ich górna wywinięta na ok. 20cm krawędź nie ulegała skażeniu. Worki
należy przekazać do unieszkodliwienia po napełnieniu do 2/3 objętości. Pojemniki i worki
należy wymieniać na nowe nie rzadziej niż 1 raz dziennie. Nie wolno otwierać raz
zamkniętych worków i pojemników, a w przypadku uszkodzenia należy je w całości umieścić
w nowym worku lub pojemniku.

Transport wewnątrzzakładowy odpadów:

Transport odpadów z miejsca powstawania do miejsca składowania, unieszkodliwiania

czy miejsca odbioru powinien odbywać się w sposób gwarantujący maksymalne
bezpieczeństwo. Worki jednorazowe powinny być transportowane w specjalnie
przeznaczonych do tego sztywnych pojemnikach lub na przeznaczonych do tego celu
wózkach. Wewnątrzzakładowe środki transportu (pojemniki wielokrotnego użytku, wózki)
należy zdezynfekować lub umyć po każdym użyciu.

Magazynowanie odpadów na terenie zakładów:

Na terenie zakładu udzielającego świadczeń zdrowotnych odpady medyczne powinny

być magazynowane poza miejscem ich powstania, w odpowiednio przystosowanym do tego
celu pomieszczeniu spełniającym odpowiednie wymagania higieniczne. W przypadku
niewielkich placówek medycznych możliwe jest przechowywanie odpadów medycznych w
wydzielonym miejscu, odizolowanym od miejsca, w którym udzielane są świadczenia
zdrowotne. Czas przechowywania odpadów zakaźnych nie może być dłuższy niż 48 godzin w
pomieszczeniach o temperaturze wyższej niż 10 °C. W pomieszczeniach o temperaturze
niższej niż 10 °C odpady mogą być magazynowane tak długo, jak pozwala na to ich rodzaj,
ale nie dłużej niż 14 dni.

19. Charakterystyka metody podziemnej i powierzchniowej składowania odpadów
niebezpiecznych

Składowisko powierzchniowe
W okresie powojennym zaczęto tworzenie powierzchniowych składowisk tzw. mogilników. Były to
ziemne kręgi studzienne następnie wybetonowane. W mniejszym lub większym stopniu izolowano je
od środowiska. Stanowiły bombę ekologiczną ze względu na niedokładność wykonania i
nieograniczony dostęp do nich. W latach 90-tych przeprowadzono akcję likwidacji tego typu
składowisk. Zdeponowane odpady kierowano do składowisk, często za granicą.
Współcześnie w tej formie unieszkodliwia się tylko azbest oraz zawierające go wyroby.

Składowisko podziemne
Podziemne składowiska odpadów mogą być wykonywane w wyrobiskach nieczynnych kopalń lub
wyrobiskach zaprojektowanych i wykonanych specjalnie dla celu utworzenia składowiska. Dla obu
tych przypadków wymagana jest koncesja, czyli forma zgody na prowadzenie działalności
gospodarczej, która poprzedza złożenie wniosku. Do podziemnego składowania odpadów dopuszcza
się odpady, które ze względów technicznych bądź ekonomicznych nie można było poddać procesom
odzysku.
Pod ziemią nie wolno składować:

o

odpadów, które mogą być poddane procesowi odzysku,

o

odpadów zawierających wolną wodę,

o

odpadów mogących wybuchnąć lub ulec procesowi samozapalenia,

o

materiałów, substancji organicznych,

o

substancji wydzielających gaz.

Podziemnego składowiska nie można lokalizować:

o

w sferach ochrony ujęć wody, zbiorników wodnych,

o

na obszarach gdzie mogą wystąpić gwałtowne zjawiska (sejsmiczne, masowe ruchy ziemi,
zjawiska krasowe, erozja wgłębna itp.),

o

na obszarach górniczych kopalin leczniczych,

o

na obszarach szczególnej wartości kulturowej, rekreacyjnej, zdrowotnej,

o

z naruszeniem interesów racjonalnej gospodarki złożem.

Potencjalny inwestor szukający miejsca na składowisko musi wziąć pod uwagę rozporządzenie
ministra z 2011r.
Składowisko może być lokalizowane jako:

 płytkie,
 we wnętrzu wzniesienia,
 głębokie.

Bariera naturalna stanowi masyw skalny. Dla spełnienia wymogów, za najkorzystniejsze uważa się:
granit, sól kamienną i ił.


SKŁADOWISKO PŁYTKIE

Lokalizuje się w warstwach nieprzepuszczalnych do głębokości około 30m. Wykonane jest

techniką wkopową . Jest odmianą składowiska powierzchniowego, nie wymaga koncesji. Po
wykonaniu całość zasypuje się gruntem rodzimym. Od powierzchniowego różni się sposobem
przykrycia- zabezpieczone od warunków atmosferycznych. Brak dostępu dla osób niepowołanych.

SKŁADOWISKO W STOKU GÓRY

Warstwa nieprzepuszczalna skał powyżej 50m, filar pomiędzy stokiem, a wyrobiskiem nie

powinien być oddalony o mniej niż 100m. Filar powinien zapewnić szczelność mimo erozji stoków. Z
uwagi na wodę (powodzie, zlewy) występują minimum dwa połączenia o charakterze sztolni.
Składowisko posiada prosty system komunikacji. Może być realizowane jako jedno lub
wielopoziomowe. Wentylowane wymuszonym ruchem powietrza. Nie może występować zjawisko
osuwiskowe.

SKŁADOWISKO GŁĘBOKIE

Najczęstsze rozwiązanie stosowane w praktyce. Składa się z 2 powiązanych części:

powierzchniowej(przyjmowanie odpadów, infrastruktura, sieć komunikacyjna, administracja,
laboratoria, pomieszczenia socjalne) i podziemnej (sieć wyrobisk, pustek, z których niektóre służą
jako miejsce, gdzie bezpośrednio lokuje się odpady, inne funkcje pomocnicze: zaplecze logistyczne,
pracownicze, „archiwum”). Przy budowie bierze się pod uwagę następujące zagadnienia:
ograniczenia geologiczne, uwarunkowania przyrodnicze, infrastruktura powierzchniowa. Składowisko
zabezpieczone przed osobami niepowołanymi- ogrodzenie i kontrola ruchu załogi. Komory podziemne
konstruuje się tak, aby można było odciąć od nich dostęp po wypełnieniu składowiska.

20.Opis postępowania z odpadem na składowisku podziemnym.

Dostawy materiałów odpadowych realizowane są za pośrednictwem umów między

składowiskiem i wytwórcą. W dniu dostawy przygotowywane jest miejsce do przyjęcia w
magazynie powierzchniowym (jako konstrukcja musi uniemożliwiać kontakt z opadami
atmosferycznymi i wodami powierzchniowymi). Odpady sprawdza się w sposób losowy:
najpierw pobiera się próbkę i wykonuje tzw. „test zgodności” w laboratorium składowiska.
Przez okres prowadzenia testu odpady pozostają na powierzchni w magazynie. Tylko
potwierdzenie testu zgodności umożliwia wprowadzenie ich pod ziemię do komory
składowej, w przeciwnym wypadku zostają zwrócone na koszt wytwórcy. Zawsze
zachowywana jest jedna próbka do celów badawczych, która po opisaniu umieszczana jest w
„archiwum odpadów”.

Proces składowania odbywa się w komorach. Transport odpadów wewnątrz

składowiska odbywa się na paletach, a na drodze od magazynu do komory nie mogą się
znajdować osoby postronne. Układanie odpadów przeprowadza się tak, aby uniknąć
zniszczenia opakowań warstwy najniższej. Obowiązuje zasada- komora, jeden rodzaj
odpadów. Po wypełnieniu pustki wypełniane są najczęściej materiałem rodzimym. Dostęp do
komór odcinany jest tamą, a na niej wieszana jest tablicę z informacją o rodzaju
składowanych odpadów i okresie składowania. Po zamknięciu składowiska przeprowadzany
jest monitoring przez okres 30 lat, aby sprawdzić m.in. czy składowane odpady wpływają na
jakoś wód podziemnych.

21. Podział odpadów radioaktywnych sposoby postępowania z nimi:

Odpady promieniotwórcze – odpady stałe, ciekłe, gazowe zawierające substancje
promieniotwórcze lub są skażone tymi substancjami, zaliczamy do nich: wypalone paliwo
jądrowe, filtry wody w reaktorach jądrowych i zużyte wymieniacze jonowe, materiały i
narzędzia używane w rutynowych pracach przy instalacjach jądrowych.

Klasyfikacja odpadów promieniotwórczych:

– odpady o bardzo niskiej aktywności (VLLW, <400 Bq/kg),
– odpady niskoaktywne (LLW)
– odpady o średniej aktywności (ILLW, >4x106 Bq/kg)
– odpady wysokoaktywne (HLW)

Metody postępowania z odpadami promieniotwórczymi:

– VLLW - wprowadzane do środowiska po rozcieńczeniu lub wcześniejszym obniżeniu

aktywności

– LLW, ILLW – składowane powierzchniowo bez lub po wcześniejszym zestaleniu
– ILLW, HLW – składowane głęboko pod powierzchnią ziemi (długi czas połowicznego

rozpadu)

Stosowane bariery ochronne:

– bariery chemiczne – wiązanie w związki o małej rozpuszczalności w wodzie),
– bariery fizyczne – zestalanie (stabilizowanie metodami chemicznymi o fizyczno-

chemicznymi) i utrwalanie za pomocą spoiwa,

– opakowania (składowanie w mogilnikach, zbiornikach zamkniętych, basenach,

zbiornikach otwartych-boksach, składowiskach naziemnych),

– bariera inżynierska (konstrukcja składowiska),
– bariera geologiczna (właściwości środowiska geologicznego).

Składowisko powierzchniowe - w Różanie (jedyne w Polsce).
Składowisko podziemne – podstawowym wymogiem jest zachowanie szczelności
składowiska przez co najmniej 10 000 lat.

22. Ogólna charakterystyka powierzchniowego i podziemnego składowiska odpadów
radioaktywnych.

Odpady radioaktywne można też podzielić ze względu na aktywność na trzy grupy:



nisko- lub słabo- aktywne. Odpady tej grupy w postaci stałej lub ciekłej są najpierw na
drodze stężania, ściskania lub spalania redukowane do możliwie najmniejszej
objętości. Następnie zostają zacementowane w beczkach.



średnio aktywne odpady, rozdrabnia i zacementowuje się także w beczkach.



wysoko aktywne. Są to z reguły produkty rozpadu rozpuszczone w kwasie azotowym.
Opracowano dla nich specjalny proces zeszkliwienia. Na początku następuje proces
zagęszczania i chemicznego przetwarzania. Następnie w temperaturze powyżej
1100°C stapia się je z proszkiem szklanym, tworząc z nich nierozłączny składnik
szkliwa, którym wypełnia się grubościenne beczki ze stali nierdzewnej. Te odpady

trzeba zmagazynować w sposób bezpieczny bez ograniczeń czasowych, gdyż nawet
po wielu pokoleniach będą one nadal stanowić duże zagrożenie.

Składowanie odpadów promieniotwórczych

Odpady promieniotwórcze – stałe ciekłe lub gazowe, zawierające substancje

promieniotwórcze lub są nimi skażone

Opakowania odpadów radioaktywnych wykonuje się głównie ze stali z odpowiednimi

składnikami, substancje osłonowe (betonit, ołów, beton)
Składowanie powierzchniowe

Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych w Różanie, składuje odpady

średnio i nisko aktywne. Do budowy wykorzystano stary fort wojskowy.
Komory betonowe stanowią miejsce składowania

Odpady dostarczane są w stalowych pojemnikach. Oprócz wykorzystania komór

betonowych buduje się komory w kształcie studni mające połączenie z powierzchnią,
zamykane są włazami.
Fosy wykonane w warstwach nieprzepuszczalnych, konstrukcja betonowa pokryta betonem i
warstwą ziemi.

Składowanie podziemne

Konstrukcja tak jak w przypadku składowania odpadów niebezpiecznych. Do

składowiska dostarcza się beczki przechowywane wcześniej na terenie elektrowni jądrowych
w wysokich zbiornikach. Najkorzystniejsze warunki składowania – rejon niżu polskiego (Wał
kujawsko pomorski). Składowisko odpadów radioaktywnych nie może być zlokalizowane
tam gdzie prowadzone są prace górnicze.

Przekrój przez składowisko podziemne odpadów promieniotwórczych

Typowe miejsce przechowywania odpadów promieniotwórczych - z reguły są to

wyeksploatowane kopalnie soli. Najpłycej składuje się odpady słabo aktywne - są to
poukładane beczki z odpadami. Na średnim poziomie kopalni przechowuje się odpady
średnio aktywne, które w beczkach wrzuca się w procesie zautomatyzowanym do komory.
Odpady wysoko aktywne zostają zabetonowane na najniższym poziomie kopalni (poniżej
1.000 m).
Należy także pamiętać przy wyborze miejsca składowania odpadów radioaktywnych, aby
miejsce ich składowania było rejonem wolnym od wstrząsów sejsmicznych i uskoków
tektonicznych. Także aby miejsce składowania nie miało styczności z wodami gruntowymi.


23. Charakterystyka odpadów wydobywczych, energetycznych i hutniczych.

ODPADY WYDOBYWCZE:

Odpady węglowe



Ziarna > 10 [mm]. kruszywa wykorzystywane są głównie z mocniejszych
piaskowców. Zagęszczone mechanicznie łupki piaszczyste i ilaste są używane do
konstrukcji wałów przeciwpowodziowych. Wszystkie te materiały są wykorzystywane
są do budowy podsadzek w pustkach podziemnych. Oddzielane poprzez

wprowadzanie do cieczy zwanej ciężką, której gęstość jest większa od gęstości węgla.
Metoda ta nosi nazwę metody wzbogacania płuczką



odpady drobnoziarniste – ziarna < 2 [mm] (muły); w przypadku zawartości węgla w
tym odpadzie stanowią paliwo o niskiej kaloryczności; przy mniejszej zawartości
węgla bywają stosowane do produkcji cegły (musi posiadać odpowiedni skład
petrograficzny) w innym wypadku są umieszczane na składowiskach

Odpady z rud



Polskie rudy pochodzą z miocenu, skały towarzyszące to bardzo mocne węglany;
wykorzystywane jako kruszywo przy budowie dróg i autostrad.

Odpady przeróbcze



Bardzo drobny odpad z procesu flotacji – regulacji zwilżalności poszczególnych
ziaren; ziarna zawierające metal w skutek kontaktu z flokulantem łączą się z
pęcherzykami powietrza i tworzą pianę flotacyjną. Ziarna nie zawierające metalu
opadają na dno.
Materiał jest stosowany do wypełniania pustek podziemnych.

ODPADY ENERGETYCZNE:

Część odpadu – niespalonej skały – ulega w wysokiej temperaturze stopieniu i opada

na dno kotła w postaci żużla; materiał o ziarnach średnicy kilku [mm], nieregularny kształt
ziaren;

W piecach fluidalnych do żużla dodawana jest pewna ilość materiałów (skały

zmielone wapienne) tworząc odpad ze złoża fluidalnego. W kotłach tych powstają również
popioły lotne.

Metoda mokra oczyszczania spalin tworzy wykorzystywany w budownictwie gips

syntetyczny. Materiał ten charakteryzuje się dużą czystością.

Mikrosfery – wypełniacze w produkcji farb i lakierów.

Wykorzystanie w geotechnice do zmian właściwości gruntu, a także w budownictwie

drogowym.

ODPADY Z PRZEMYSŁU HUTNICZEGO:



żużle – usuwane z różnego rodzaju pieców, gdzie metal jest oddzielany od innych
składników;



pyły – zawierają tyle metalu, że najczęściej zawracane są do procesu
technologicznego;



substancje stałe będące efektem oczyszczania (najczęściej odsiarczania spalin)

Żużle stosowane są jako kruszywo w budownictwie, materiał do produkcji cementu
hutniczego – CEM III. Osady z oczyszczania spalin to różnego rodzaju zawiesiny i pasty
będące odpadami niebezpiecznymi.