SPIS TREŚ CI

1. WSTĘP
1.1. Przedmiot normy
1.2. Zakres stosowania

2. MATERIAŁY PODSTAWOWE
2.1. Drewno

2.1.1. Gatunki drewna konstrukcyjnego

2.1.2. Wkł

adki, klocki itp. drobne elementy konstrukcyjne

2.1.3. Klasyfikacja i dane techniczne drewna

2.1.4. Wilgotność drewna

2.1.5. Klasa drewna

2.2. Sklejka

2.2.1. Rodzaje sklejki

2.2.2. Dane techniczne sklejki

2.3. Pł

yty pilśniowe

2.3.1. Rodzaje pł

yt

2.3.2. Dane techniczne pł

yt pilśniowych

2.4. Pł

yty wiórowe pł

asko prasowane zwykł

e

2.4.1. Rodzaje pł

yt

2.4.2. Dane techniczne pł

yt wiórowych

3. MATERIAŁY POMOCNICZE
3.1. Łą czniki

3.1.1. Ś ruby

3.1.2. Nakrę tki do śrub

3.1.3. Podkł

adki pod śruby

3.1.4. Wkrę ty do drewna

3.1.5. Gwoź dzie

3.1.6. Wkł

adki, nakł

adki itp. ł

ą czniki

3.1.7. Kleje

3.2. Preparaty do nasycania drewna i materiał

ów drewnopochodnych

3.3. Preparaty do zabezpieczania drewna przed agresją chemiczną
3.4. Zabezpieczenie elementów metalowych przed korozją

4. ZAŁOŻENIA DO OBLICZEŃ I PROJEKTOWANIA
4.1. Klasy tarcicy stosowanej na elementy konstrukcji drewnianych
4.2. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne drewna

4.2.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste

4.2.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.2.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości

4.2.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych

4.3. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne sklejki

4.3.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste sklejki

4.3.2. Współ

czynniki korekcyjne

POLSKI KOMITET

NORMALIZACJI,

MIAR I JAKOŚ CI

POLSKA NORMA

PN-81

B-03150.01

Konstrukcje z drewna i materiał

ów drewnopochodnych.

Obliczenia statyczne i projektowanie.

Materiał

y.

Zamiast PN-73/B-

03150

Grupa

katalogowa 0732

Timber structures. Design rules.

Materials.

Constructions en bois. Calculs

statique et etude. Materiaux.

Дepeвянны e к oнcтpyк ции.

Cтaтичecк ий pacчeт и

пpоек тироване. К онструк цин.

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

4.3.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości

4.3.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych

4.4. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne pł

yt pilśniowych

4.4.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste pł

yt pilśniowych

4.4.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.4.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości

4.4.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych

4.5. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne pł

yt wiórowych

4.5.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste pł

yt wiórowych pł

asko prasowanych

zwykł

ych

4.5.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.5.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości

4.5.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych

5 POSTANIOWIENIA PRZEJŚ CIOWE. INFORMACJE DODATKOWE

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są rodzaje i wł

aściwości techniczne materiał

ów

stosowanych do konstrukcji z drewna i materiał

ów drewnopochodnych.

1.2. Zakres stosowania. Normę należy stosować przy opracowywaniu dokumentacji technicznej
konstrukcji obiektów budownictwa lą dowego.

2. MATERIAŁY PODSTAWOWE

2.1. Drewno

2.1.1. Gatunki drewna konstrukcyjnego - sosna lub świerk. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza
się stosowanie innych gatunków drewna.

2.1.2. Wkł

adki, klocki itp. drobne elementy konstrukcyjne należy wykonywać z drewna dę bowego,

akacjowego lub innego, podobnie twardego.

2.1.3. Klasyfikacja i dane techniczne drewna. W konstrukcjach budowlanych należy stosować drewno
nastę pują cych klas jakości: K39, K33, K27, K21.
Klasyfikacja drewna może bazować na wytrzymał

ościowym sortowaniu drewna realizowanym

maszynowo lub wizualnie.
Drewno może być zakwalifikowane do jednej z wymienionych klas jakości pod warunkiem, że jego
wytrzymał

ość charakterystyczna na zginanie R

km

i moduł

sprę żystości E

k

bę dą nie mniejsze od

podanych w

tabl. 1

.

Przyję to w

tabl. 1

oznaczenia klas drewna wią żą się z ustaleniami Postanowień przejściowych.

Wartość charakterystyczna moduł

u sprę żystości przyjmuje się przy obliczeniu stateczności elementów

ściskanych i zginanych (PN-81/B-03150.02 p. 4.4. i 5.2.) oraz przy określaniu moduł

u podatności zł

ą czy

(PN-81/B-03150.03)
W konstrukcjach budowlanych stosuje się drewno klejone warstwowo klas jakości wg

tabl. 2

.

Drewno klejone może być zakwalifikowane do jednej z wymienionych klas pod warunkiem, że jego
wytrzymał

ość charakterystyczna na zginanie R

km

i moduł

sprę żystości E

k

bę dą nie mniejsze od

podanych w

tabl. 2

.

Wartości charakterystyczne moduł

u sprę żystości przyjmuję się przy obliczaniu stateczności elementów

ściskanych i zginanych (PN-81/B-03150.03 p. 4.4. i 5.2. oraz przy określaniu moduł

u podatności zł

ą czy

(PN-81/B-03150.03).
Drewno klejone warstwowe może być zaliczone do jednej z wymienionych klas jakości, jeżeli
wykonane jest z tarcicy klasy o jeden stopień niższej wg zasady:

n

klasa KL39 z tarcicy K33,

n

klasa KL33 z tarcicy K27,

n

klasa KL27 z tarcicy K21.

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

Zaleca się , aby najwyższa klasa drewna klejonego KL39 stosowana był

a w konstrukcjach o rozpię tości

wię kszych niż 30 m.

2.1.4. Wilgotność drewna. Dopuszczalna wilgotność drewna iglastego, stosowanego na elementy
konstrukcyjne, zależna jest od warunków eksploatacji i od przyję tej technologii wytwarzania.
Wilgotność ta nie powinna przekraczać:

a. 20% - w konstrukcjach chronionych przed zawilgoceniem,
b. 23% - w konstrukcjach znajdują cych się na wolnym powietrzu,

c. 15% - w konstrukcjach klejonych zgodnie z wymaganiami technologii klejenia.

Wpł

yw podwyższonej wilgotności uwzglę dnia współ

czynnik korekcyjny m.

Wilgotność drewna liściastego, z którego wykonane są wkł

adki, klocki itp., nie powinna przekraczać

15%.

2.1.5. Klasa drewna z jakiego należy wykonywać poszczególne elementy nośne, powinna być podana
na rysunkach konstrukcyjnych oraz w wykazach materiał

ów.

2.2. Sklejka

2.2.1. Rodzaje sklejek. Sklejka stosowana w konstrukcjach powinna być wodoodporna, z drewna

Tablica 1. Wytrzymał

ości charakterystyczne R

k

i moduł

sprę żystości E

k

drewna sosnowego i

świerkowego o wilgotności 15%, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Klasy drewna

K39

K33

K27

K21

1

Zginanie

R

km

39

33

27

21

2

Rozcią ganie wzdł

uż wł

ókien

R

kt

26

23

20

14

3

Rozcią ganie w poprzek wł

ókien

R

kt90

0.75

0.75

0.75

0.75

4

Ś ciskanie wzdł

uż wł

ókien

R

kc

28

24

20

17

5

Ś ciskanie w poprzek wł

ókien

R

kc90

7

7

7

7

6

Ś cinanie wzdł

uż wł

ókien

R

kv

3

3

3

3

7

Ś cinanie w poprzek wł

ókien

R

kv90

1.5

1.5

1.5

1.5

8

Moduł

sprę żystości

E

k

9000

8000

7000

6000

Tablica 2. Wytrzymał

ości charakterystyczne R

k

i moduł

sprę żystości E

k

drewna warstwowo

klejonego, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Klasy drewna

K39

K33

K27

1 Zginanie

R

km

39

33

27

2 Rozcią ganie wzdł

uż wł

ókien

R

kt

26

23

20

3 Rozcią ganie w poprzek wł

ókien

R

kt90

0.75

0.75

0.75

4 Ś ciskanie wzdł

uż wł

ókien

R

kc

28

24

20

5 Ś ciskanie w poprzek wł

ókien

R

kc90

7

7

7

6 Ś cinanie wzdł

uż wł

ókien

R

kv

3

3

3

7 Ś cinanie w poprzek wł

ókien

R

kv90

1.5

1.5

1.5

8 Moduł

sprę żystości

E

k

9000

8000

7000

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

liściastego wg PN-79/D-97005.01, PN-71/D-97003 i BN-66/7113-10. W uzasadnionych przypadkach
dopuszcza się stosowanie sklejki z drewna sosnowego.
Grubość sklejki powinna wynosić co najmniej 5 mm na elementy dachowe i ścienne oraz 8 mm na inne
elementy konstrukcyjne.

2.2.2. Dane techniczne sklejki. Wytrzymał

ości charakterystyczne sklejki przy wilgotności 15%, nie

powinny być mniejsze niż podane w

tabl. 3

zgodnie z rysunkiem.

a) Rkm90, Rkv, Emm90, Gmm, zginanie prostopadł

e do pł

yty, b) Rkm, Rkv90, Emm, Gmm, zginanie

w pł

aszczyź nie pł

yty, c) Rkt, Rkc, Emt, rozcią ganie i ściskanie w pł

aszczyź nie, d) Rkc90, ściskanie

prostopadł

e do pł

yty

2.3. Pł

yty pilśniowe

2.3.1. Rodzaje pł

yt. Do konstrukcji drewnianych mogą być stosowane pł

yty pilśniowe twarde i bardzo

twarde, odpowiadają ce wymaganiom BN-74/7122-11.21 i 22.

Tablica 3. Wytrzymał

ości charakterystyczne sklejki, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Liczba fornirów

Rysunek

nr

3

5

7

grubość sklejki, mm

<7

7÷15

>15

1 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

km

27/18

27/18

27/18

1b

2

Zginanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

km90

65/15

58/25

50/30

1a

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kt

45/20

40/25

35/30

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kc

25/10 22.5/14 20/17

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

kc90

10/9.5 10/9.5 10/9.5

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kv

3/3

3/3

3/3

1a

7

Ś cinanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

kv90

10/10

10/10

10/10

1b

Wartości podane w liczniku dotyczą wzdł

uż wł

ókien, a w mianowniku kierunku w poprzek

wł

ókien.

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

2.3.2. Dane techniczne pł

yt pilśniowych. Wytrzymał

ości charakterystyczne R

k

pł

yt pilśniowych

twardych i bardzo twardych o wilgotności do 8% i grubości 3,2÷5,0 mm nie powinny być mniejsze niż
podane w

tabl. 4

(rysunek).

2.4. Pł

yty wiórowe pł

asko prasowane zwykł

e

2.4.1. Rodzaje pł

yt. Do konstrukcji drewnianych mogą być stosowane pł

yty wiórowe pł

asko prasowane

zwykł

e, odpowiadają ce wymaganiom BN-80/7123-04.11 typ 1 B.

2.4.2. Dane techniczne pł

yt wiórowych prasowanych zwykł

ych o wilgotności (7÷8%) nie powinny być

mniejsze niż podane w

tabl. 5

.

3. MATERIAŁY POMOCNICZE

3.1. Łą czniki

3.1.1. Ś ruby - wg PN-73/M-82101 i PN-73/M-82121.

3.1.2. Nakrę tki do śrub - wg PN-75/M-82144 i PN-75/M-82151.

Tablica 4. Wytrzymał

ości charakterystyczne R

k

pł

yt pilśniowych twardych i bardzo

twardych, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Twarde

Bardzo

twarde

Rysunek

nr

1

Zginanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

km90

35

40

1a

2 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

km

20

28

1b

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kt

20

25

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kc

20

25

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

kc90

14

15

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kv

2.5

3

1a

7 prostopadle do pł

aszczyzny pł

yty

R

kv90

20

20

1a

8 Docisk w ściankach otworu

R

kc

20

20

--

Tablica 5. Wytrzymał

ości charakterystyczne R

k

pł

yt wiórowych pł

asko prasowanych

zwykł

ych, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Liczba fornirów

Rysunek

nr

8÷12

16÷19 22÷25

1

Zginanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

km90

20

18

15

1a

2 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

km

13

12

10

1a

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kt

10

9

8

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kc

12

11

10

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

kc90

10

10

10

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

kv

1.5

1.5

1.5

1a

7

Ś cinanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

kv90

7.5

7.5

7.5

1b

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

3.1.3. Podkł

adki pod śruby - wg PN-59/M-82010.

3.1.4. Wkrę ty do drewna - wg PN-72/M-82501, PN-72/M-82503, PN-72/M-82504, PN-72/M-82505.

3.1.5. Gwoź dzie - wg BN-71/5028-12.

3.1.6. Wkł

adki, nakł

adki itp. ł

ą czniki należy wykonywać ze stali wę glowej St0S zwykł

ej jakości zgodnie

z PN-72/H84020 lub też z innych materiał

ów o parametrach mechanicznych nie niższych od

odpowiednich parametrów dla drewna twardego. Wkł

adki zę bate, np. pierścienie zę bate, zaleca się

wykonywać ze stali 18G2.

3.1.7. Kleje stosowane do wykonywania konstrukcji drewnianych powinny być wodoodporne. Klej
kazeinowy można stosować tylko w poł

ą czeniach konstrukcji drewnianych zabezpieczonych w każdej

fazie budowy i eksploatacji przed dział

aniem wilgoci.

3.2. Preparaty do nasycania drewna i materiał

ów drewnopochodnych. Preparaty te należy stosować

zgodnie z instrukcjami ITB (Instrukcja techniczne w sprawie powierzchniowego zabezpieczania drewna
budowlanego oraz instrukcja w sprawie kompleksowego zabezpieczenia drewna budowlanego przed
szkodnikami biologicznymi i ogniem).
Miejsce podlegają ce zabezpieczeniu powinno być oznaczone na rysunkach roboczych i podane w opisie
technicznym.
Ś rodki przeciwwilgociowe, opóź niają ce czas zapł

onu, powinny być stosowane w przypadkach, w

których wymagana jest odpowiednia klasa odporności ogniowej konstrukcji lub konieczne jest
uzyskanie materiał

u trudno zapalnego.

3.3. Preparaty do zabezpieczania drewna przed agresją chemiczną . Drewno i materiał

y

drewnopochodne stosowane w konstrukcjach należy zabezpieczyć przed korozją chemiczną , jeśli
konstrukcje te przeznaczone są do pracy w środowisku chemicznie agresywnym. Preparaty
antykorozyjne powinny mieć świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie.

3.4. Zabezpieczanie elementów metalowych przed korozją . Czę ści metalowe, jak ścią gi, elementy
skratowań oraz inne akcesoria metalowe powinny być zabezpieczone przed korozją zgodnie z
wymaganiami obję tymi odpowiednimi przepisami.

4. ZAŁORZENIA DO OBLICZEŃ I PROJEKTOWANIA

4.1. Klasy tarcicy stosowanej na elementy konstrukcji drewnianych. W zależności od rodzaju pracy
zaleca się poszczególne elementy konstrukcyjne wykonywać z klas jakości drewna zgodnie z

tabl. 6

.

Tablica 6. Zalecane klasy jakości tarcicy przeznaczonej na elementy konstrukcji

drewnianych w zależności od rodzaju ich pracy

Lp.

Rodzaj pracy elementów

Klasa tarcicy

K33

K27 K21

1

a. elementy rozcią gane
b. strefa rozcią gana elementów zł

ożonych, ł

ą czonych na

ł

ą czniki mechaniczne

c. strefa rozcią gana belek klejonych (nie mniej niż

1

/

8

wysokości przekroju poprzecznego, liczą c od krawę dzi, lecz
nie mniej niż 2 deski

+

+

-

2

a. elementy ściskane i zginane
b. strefa ściskana belek klejonych (nie mniej niż

1

/

8

wysokości

przekroju poprzecznego, liczą c od krawę dzi, lecz nie mniej
niż 2 deski)

-

+

+

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

4.2. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne drewna

4.2.1. Wytrzymał

ość obliczeniową i charakterystyki sprę żyste.

Wytrzymał

ość obliczeniową drewna R

d

w MPa określa się dzielą c wytrzymał

ość charakterystyczną R

k

przez współ

czynnik

λ

m

, wg wzoru:

(1)

Współ

czynnik materiał

owy stanowi iloczyn czę ściowych współ

czynników wg wzoru:

(2)

w którym:

λ

m1

- czę ściowy współ

czynnik bezpieczeństwa wyrażają cy wpł

yw dł

ugotrwał

ości obcią żenia na

wytrzymał

ość drewna wg

tabl. 7

.

λ

m2

- czę ściowy współ

czynnik bezpieczeństwa zależny od rodzaju wytrzymał

ości,

λ

m2

= 1,25 dla zginania,

λ

m2

= 1,05 dla ściskania,

λ

m2

= 1,25 dla rozcią gania.

3

a. strefa środkowa belek drewnianych klejonych ściskanych i

zginanych

b. deskowanie lub ł

acenie pod pokrycie

c. elementy rozcią gane drugorzę dne, których uszkodzenie nie

powoduje niebezpiecznych zmian konstrukcji nośnej

-

-

+

Znak + oznacza, że na dany element zaleca się stosowanie tarcicę danej klasy, znak -, że
na dany element nie zaleca się stosować tarcicy tej klasy

Tablica 7. Wpł

yw dł

ugotrwał

ości obcią żenia na wytrzymał

ość

drewna

Określenie

czasu

dział

ania

obcią żenia

Czas dział

ania obcią żenia

Współ

czynnik

γ

m1

Dł

ugotrwał

y

>105 h (10 lat)

1.67(2.51)

Normalny

103÷105 h (od 6 tygodni do

10 lat)

1.50(2.00)

Krótkotrwał

y

<103 h ( do 6 tygodni

1.43(1.67)

Wielkości w nawiasach dotyczą wył

ą cznie rozcią gania

prostopadł

ego do wł

ókien.

Tablica 8. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

i średnie charakterystyki sprę żystości E

m

i G

m

drewna sosnowego i świerkowego o wilgotności 15%, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Klasa drewna

K39

K33

K27

K21

1 Zginanie

R

dm

18.5

15.5

13

10

2 Rozcią ganie wzdł

uż wł

ókien

R

dt

12.5

11

9.5

6.5

3 Rozcią ganie w poprzek wł

ókien

R

dt90

0.35

0.35

0.35

0.35

4 Ś ciskanie i docisk wzdł

uż wł

ókien

R

dc

16

13.5

11.5

9.5

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

Wytrzymał

ości obliczeniowe dla drewna podano w

tabl. 8

, a dla drewna klejonego w

tabl. 9

.

Do obliczenia odkształ

ceń elementów konstrukcyjnych oraz określenia zastę pczych charakterystyk (PN-

81/B-03150.02) przekrojów wielomateriał

owych należy przyjmować średnie wartości moduł

ów

sprę żystości podane w

tabl. 8

i

9.

Mię dzy danymi technicznymi drewna podanymi w

tabl. 8

i

9

a odpowiednimi danymi odpowiadają cymi

wilgotności w % takiej, że 15<=w<=23 zachodzi zależność:

(3)

w której:
R

15

, E

15

, G

15

- odpowiednio wytrzymał

ości i moduł

sprę żystości podł

użnej, odkształ

cenia postaciowego

5

Ś ciskanie i docisk w poprzek
wł

ókien

R

dc90

3.5

3.5

3.5

3.5

6 Docisk w otworach

R

dci

wg PN-81/B-03150.03

7 Ś cinanie wzdł

uż wł

ókien

R

dv

1.4

1.4

1.4

1.4

8 Ś cinanie w poprzek wł

ókien

R

dv90

0.7

0.7

0.7

0.7

9

Moduł

u sprę żystości wzdł

uż

wł

ókien - średni

E

m

11500

10000

9000

8000

10

Moduł

u sprę żystości w poprzek

wł

ókien - średni

E

m90

480

450

400

350

11

Moduł

u odkształ

cenia

postaciowego - średni

G

m

700

650

550

500

W przypadku dział

ania sił

pod ką tem a do wł

ókien, dla 0° < a < 90° wartości R

dc

i R

dv

należy interpolować liniowo

Tablica 9. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

i średnie charakterystyki sprę żyste E

m

i G

m

drewna klejonego warstwowo, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Klasa drewna

K39

K33

K27

1 Zginanie

R

dm

18.5

15.5

13

2 Rozcią ganie wzdł

uż wł

ókien

R

dt

12.5

11

9.5

3 Rozcią ganie w poprzek wł

ókien

R

dt90

0.35

0.35

0.35

4 Ś ciskanie i docisk wzdł

uż wł

ókien

R

dc

16

13.5

11.5

5 Ś ciskanie i docisk w poprzek wł

ókien

R

dc90

3.5

3.5

3.5

6 Docisk w otworach

R

dci

wg PN-81/B-03150.03

7 Ś cinanie wzdł

uż wł

ókien

R

dv

1.4

1.4

1.4

8 Ś cinanie w poprzek wł

ókien

R

dv90

0.7

0.7

0.7

9

Moduł

u sprę żystości wzdł

uż wł

ókien -

średni

E

m

11500

10000

9000

10

Moduł

u sprę żystości w poprzek

wł

ókien - średni

E

m90

480

450

400

11

Moduł

u odkształ

cenia postaciowego -

średni

G

m

700

650

550

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

drewna przy wilgotności 15%, w MPa,
R

w

, E

w

, G

w

- odpowiednio wytrzymał

ości i moduł

sprę żystości podł

użnej, odkształ

cenia postaciowego

drewna przy wilgotności w %, w MPa,
a

w

- współ

czynnik wg

tabl. 10

.

4.2.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.2.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości. Współ

czynnik m zmniejszają cy lub zwię kszają cy obliczeniowe

wytrzymał

ości drewna określa się ze wzoru:

(4)

w którym:
m

1

- współ

czynnik określają cy warunki wilgotnościowe wg

tabl. 11

i

12,

m

2

- współ

czynniki uwzglę dniają ce warunki użytkowania konstrukcji znajdują cej się w stał

ej

podwyższonej temperaturze lub pracuje pod przeważają cym dział

aniem stał

ego obcią żenia wg

tabl. 13

,

m

3

- współ

czynnik uwzglę dniają cy rodzaj drewna w stosunku do drewna sosny lub świerka wg

tabl. 14

,

m

4

- współ

czynnik uwzglę dniają cy uprzednie wygię cie elementu wg

tabl. 15

.

Tablica 10. Współ

czynniki a

v

uwzglę dniają ce wilgotność

drewna

Rodzaj wł

aściwości

Sosna i

modrzew

Ś wierk i

jodł

a

Ś ciskanie wzdł

uż wł

ókien

0.05

0.04

Zginanie

0.04

0.04

Ś cinanie wzdł

uż wł

ókien

0.03

0.03

Moduł

sprę żystości podł

użnej

0.02

0.02

Moduł

odkształ

cenia postaciowego

0.02

0.02

Tablica 11 Współ

czynniki korekcyjne m

1

uwzglę dniają ce

warunki wilgotnościowe środowiska

Określenie czasu dział

ania

obcią żenia

Klasy warunków

wilgotnościowych wg

tabl. 12

1

2

3

Dł

ugotrwał

y

1

1

0.85

Normalny

1

1

0.85

Krótki

1

1

0.85

Tablica 12. Klasy warunków wilgotnościowych podczas

użytkowania

Klasa

Warunki wilgotnościowe

1

Wzglę dna wilgotność powietrza nie przekraczają ca
80%, a tylko przez czas nie wię kszy niż tydzień
przekraczają ca 60%

2

Wzglę dna wilgotność powietrza przekraczają ca
tylko na krótki okres nie dł

uższy niż tydzień 80%

3

Pozostał

e warunki wilgotnościowe

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

4.2.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych. Przy obliczaniu odkształ

ceń konstrukcji

pracują cej w warunkach stał

ej wilgotności powyżej 80% należy do stał

ych sprę żystych drewna

stosować współ

czynnik zmniejszają cy k

1

= 0.85.

Dla konstrukcji pracują cych w stał

ej temperaturze 40<=t<=55 należy w obliczeniach odkształ

ceń

przyjmować charakterystyki sprę żyste ze współ

czynnikiem zmniejszają cym k

2

= 0.8.

4.3. Obliczeniowe wł

aściwości technicznej sklejki

4.3.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste sklejki. Wartości wytrzymał

ości

obliczeniowych oraz moduł

ów E

m

i G

m

dla sklejki wodoodpornej liściastej podano w

tabl. 16

.

Tablica 13. Współ

czynniki korekcyjne m

2

uwzglę dniają ce warunki użytkowania konstrukcji

Lp.

Warunki użytkowania konstrukcji

Współ

czynnik

m

2

1)

1

Konstrukcje narażone na dział

anie stał

ej podwyższonej temperatury w

granicach 40÷55°C (ustalona temperatura ośrodka)

0.80

2

Konstrukcje pracują ce pod przeważają cym dział

aniem stał

ego

obcią żenia

2)

0.80

3 Deskowanie do żelbetu, z wyją tkami stempli

1.25

1. Współ

czynnik m

2

może być w szczególnych przypadkach iloczynem wielkości

zestawionych w tabl.13.

2. Współ

czynnik wpł

ywu stał

ego obcią żenia uwzglę dnia się w przypadku, gdy

obcią żenie to lub zastę pcze obcią żenie równomiernie rozł

ożone jest wię ksze niż 80%

obcią żenia cał

kowitego.

Ś nieg i wiatr stanowi obcią żenie krótkotrwał

e.

Tablica 14. Współ

czynniki korekcyjne m

3

uwzglę dniają ce

rodzaj drewna w stosunku do sosny lub świerku

Rodzaj

drewna

Współ

czynnik m

3

rozcią ganie,

zginanie,

ściskanie i

docisk

równolegle

dowł

ókien

ściskanie i

docisk w

poprzek

wł

ókien

ścinanie

Modrzew

1.2

1.2

1.0

Jodł

a

0.8

0.8

0.8

Współ

czynnik m

3

należy stosować wizualnej klasyfikacji

drewna

Tablica 15. Współ

czynnik poprawkowy uwzglę dniają cy

uprzednie wygię cie elementu

Stosunek

h/r

1/125

1/150

1/175

1/200

1/250

m

4

0.85

0.90

0.93

0.95

1

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

4.3.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.3.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości. Współ

czynniki korekcyjny m zmniejszają cy lub zwię kszają cy

obliczeniowe wytrzymał

ości sklejki oblicza się ze wzoru:

(5)

w którym:
m

1

- współ

czynniki uwzglę dniają ce warunki wilgotnościowe wg

tabl. 11

,

m

2

- współ

czynniki uwzglę dniają ce warunki użytkowania konstrukcji wg

tabl. 13

, z wyją tkiem lp. 1.

4.3.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych. Przy obliczaniu odkształ

ceń konstrukcji

zawierają cej elementy ze sklejki i pracują cej w warunkach stał

ej wilgotności powietrza powyżej 90%

należy do charakterystyk sprę żystych tego materiał

u, wzię tych z

tabl. 16

, stosować współ

czynniki

zmniejszają cy k

1

= 0.75.

Dla elementów zginanych (wykonanych z drewna i sklejki), w których naprę żenia od obcią żeń stał

ych

przekraczają 50% wytrzymał

ości obliczeniowych, należy przy obliczaniu odkształ

ceń przyjmować

charakterystyki sprę żyste drewna lub sklejki ze współ

czynnikiem określanym ze wzorów:

przy wilgotności powietrza <= 70%

Tablica 16. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

oraz moduł

y sprę żystości E

m

i odkształ

cenia

postaciowego G

m

dla sklejki liściaste wodoodpornej, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Równoległ

e

do wł

ókien

Prostopadł

e

do wł

ókien

Rysunek

nr

liczba fornirów

<= 5 <=

1

Zginanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dm90

15

6

1a

2 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dm

11

7.5

1b

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dt

10

5

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dc

10

5

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dc90

3.6

3.6

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dv

1.1

1.1

1a

7

Ś cinanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dv90

2.2

2.2

1b

8

Moduł

sprę żystości przy zginanie

prostopadle do pł

aszczyzny

E

mm90

700

3000

1a

9

Moduł

sprę żystości przy zginaniu w

pł

aszczyź nie pł

yty

E

mm

5000

3500

1b

10

Moduł

sprę żystości przy ściskaniu i

rozcią ganiu w pł

aszczyź nie pł

yty

E

mt

5000

3500

1c

11

Moduł

odkształ

cenia postaciowego

przy ściskaniu i rozcią ganiu w
pł

aszczyź nie pł

yty

G

mm

250

250

1a

12

Moduł

odkształ

cenia postaciowego

przy zginaniu w pł

aszczyź nie pł

yty

G

mm

500

500

1b

Wytrzymał

ość obliczeniowa na ściskanie i rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty przy dział

aniu

sił

y pod ką tem do wł

ókien obł

ogów należy określić przez interpolacje liniową .

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

(6)

przy wilgotności powietrza > 70%

(7)

w których:

σ

m

- naprę żenia normalne w elemencie zginanym wywoł

ane przez obcią żenie stał

e, MPa,

R

dm

- zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty, MPa.

4.4. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne pł

yt pilśniowych

4.4.1. Wytrzymał

ości obliczeniowe i charakterystyki sprę żyste pł

yt pilśniowych. Wytrzymał

ości

obliczeniowe R

d

i moduł

y E

m

G

m

pł

yt pilśniowych twardych i bardzo twardych o wilgotności 8% i

grubości 3.2÷5 mm podano w

tabl. 17

.

4.4.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.4.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości. Współ

czynnik korekcyjny m zmniejszają cy wytrzymał

ości

Tablica 17. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

i moduł

y E

m

i G

m

pł

yt pilśniowych twardych i

bardzo twardych, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Pł

yty pilśniowe

Rysunek

nr

twarde

bardzo

twarde

1

Zginanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dm90

10

10

1a

2 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dm

7

5

1b

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dt

5

6

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dc

5

6

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dc90

3.7

3.7

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dv

0.5

0.5

1a

7

Ś cinanie prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

R

dv90

2

3

1b

8 Docisk do ścianki otworu

R

dc

7.5

7.5

--

9

Moduł

sprę żystości przy zginanie

prostopadle do pł

aszczyzny

E

mm90

3500

4000

1a

10

Moduł

sprę żystości przy zginaniu w

pł

aszczyź nie pł

yty

E

mm

2000

2500

1b

11

Moduł

sprę żystości przy ściskaniu i

rozcią ganiu w pł

aszczyź nie pł

yty

E

mt

2000

2500

1c

12

Moduł

odkształ

cenia postaciowego przy

zginaniu prostopadle do pł

aszczyzny

pł

yty

G

mm90

200

200

1a

13

Moduł

odkształ

cenia postaciowego przy

zginaniu w pł

aszczyź nie pł

yty

G

mm

1000

1250

1b

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

obliczeniowe pł

yt pilśniowych należy obliczać wg wzoru

(5)

, w którym:

m

1

- współ

czynniki uwzglę dniają ce pracę konstrukcji w warunkach podwyższonej wilgotności (powyżej

70%) należy przyjmować odpowiednio:
m

1

= 0.5 dla pł

yt pilśniowych twardych,

m

1

= 0.6 dla pł

yt pilśniowych bardzo twardych;

w normalnych warunkach wilgotnościowych (w <= 70%) m

1

= 1;

m

2

- współ

czynniki uwzglę dniają ce warunki użytkowania konstrukcji wg

tabl. 13

lp. 2.

4.4.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych. Przy obliczaniu odkształ

ceń konstrukcji

zawierają cej elementy z pł

yt pilśniowych i pracują cej w warunkach stał

ej wilgotności powyżej 70%

należy do charakterystyk sprę żystych tego materiał

u, wzię tych z

tabl. 17

, stosować współ

czynnik

zmniejszają cy k

1

równy 0.5 dla pł

yt pilśniowych twardych i 0,6 dla pł

yt pilśniowych bardzo twardych.

Współ

czynnik k

2

dla elementów zginanych uwzglę dniają cy przeważają cy wpł

yw obcią żenia stał

ego

należy obliczać wg wzorów

(6)

i

(7)

.

4.5. Obliczeniowe wł

aściwości techniczne pł

yt wiórowych

4.5.1. Wytrzymał

ość obliczeniowa i charakterystyki sprę żyste pł

yt wiórowych pł

asko prasowanych

zwykł

ych. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

oraz moduł

y E

m

i G

m

pł

yt wiórowych prasowanych zwykł

ych

podano w

tabl. 18

.

4.5.2. Współ

czynniki korekcyjne

4.5.2.1. Współ

czynniki do wytrzymał

ości. Współ

czynniki korekcyjny m zmniejszają cy obliczeniowe

wytrzymał

ości pł

yt wiórowych należy obliczać wg wzoru

(5)

, w którym:

m

1

- współ

czynnik uwzglę dniają cy pracę konstrukcji w warunkach podwyższonej wilgotności powietrza

(powyżej 70%) należy przyjmować m

1

= 0.65; w normalnych warunkach wilgotnościowych (w <=

70%) m

1

= 1;

Tablica 18. Wytrzymał

ości obliczeniowe R

d

i moduł

y E

m

i G

m

dla pł

yt wiórowych

prasowanych zwykł

ych, w MPa

Lp.

Rodzaj wł

aściwości

Oznaczenie

Grubość pł

yty, mm

Rysunek

nr

8÷12

16÷19

22÷25

1

Zginanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

dm90

5.4

4.8

4.2

1a

2 Zginanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dm

4.1

3.6

3

1b

3 Rozcią ganie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dt

3

2.7

2.4

1c

4 Ś ciskanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dc

3.4

3.3

3

1c

5

Ś ciskanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

dc90

3

3

3

1d

6 Ś cinanie w pł

aszczyź nie pł

yty

R

dv

0.5

0.5

0.5

1a

7

Ś cinanie prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

R

dv90

2.15

2.15

2.15

1b

8

Moduł

sprę żystości przy zginaniu w

pł

aszczyź nie pł

yty

E

mm

2200

1900

1600

1b

9

Moduł

sprę żystości przy zginanie

prostopadle do pł

aszczyzny

E

mm90

3200

2800

2400

1a

10

Moduł

sprę żystości przy ściskaniu w

pł

aszczyź nie pł

yty

E

mc

, E

mt

2200

2000

1700

1c

11

Moduł

odkształ

cenia postaciowego

przy zginaniu prostopadle do
pł

aszczyzny pł

yty

G

mm90

200

200

200

1a

12

Moduł

odkształ

cenia postaciowego

przy zginaniu w pł

aszczyź nie pł

yty

G

mm

1100

1000

850

1b

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

m

2

- współ

czynniki uwzglę dniają ce warunki użytkowania konstrukcji wg

tabl. 13

lp. 2.

4.5.2.2. Współ

czynniki do charakterystyk sprę żystych. Przy obliczaniu odkształ

ceń konstrukcji

zawierają cej elementy z pł

yt wiórowych i pracują cej w warunkach stał

ej wilgotności powietrza powyżej

70% należy do charakterystyk sprę żystych tego materiał

u, wzię tych z

tabl. 18

, stosować współ

czynnik

zmniejszają cy k

1

= 0.65.

Współ

czynnik k

2

dla elementów zginanych uwzglę dniają cy przeważają cy wpł

yw obcią żenia stał

ego

należy obliczać ze wzorów

(6)

i

(7)

.

5 POSTANOWIENIA PRZEJŚ CIOWE
Do czasu cał

kowitego znormalizowania wytrzymał

ościowego sortowania przyjmuje się nastę pują cą

relacje klas:
tarcica o grubości >= 38 mm
K39 - MKW lub KW,
K33 - MKS lub KS,
K27 - MKG lub KG.
tarcica o grubości < 38 mm
K33 - MKS lub KW,
K27 - MKG lub KS,
K21 - KG.
Dopuszcza się również korzystanie z opracowań pt. Analiza technicznych możliwości zastosowania
tarcicy sortowanej wytrzymał

ościowo na konstrukcje drewniane w budownictwie - dr inż. W. Dzbeński,

inż. B. Jankiewicz - SGGW - Akademia Rolnicza. Warszawa - kwiecień 1981 r.

KONIEC

INFORMACJE DODATKOWE

1. Instytucja opracowują ca normę - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego,
Warszawa przy współ

udziale Zespoł

u Rzeczoznawców PZITB, Oddział

Warszawski.

2. Normy i dokumenty zwią zane

n

PN-81/B-03150.02

Konstrukcje z drewna i materiał

ów drewnopochodnych. Obliczenia statyczne i

projektowaniu. Konstrukcja.

n

PN-81/B-03150.03

- - Zł

ą cza

n

PN-71/D-97003 Sklejka ogólnego przeznaczenia.

n

PN-79/D-97005.01 Sklejka. Podział

, nazwy i oznaczenia.

n

PN-72/H-84020 Stal wę glowa konstrukcyjna zwykł

ej jakości ogólnego przeznaczenia. Gatunki.

n

PN-59/M-82010 Podkł

adki kwadratowe w konstrukcjach drewnianych.

n

PN-74/M-82101 Ś ruby z ł

bem sześcioką tnym.

n

PN-73/M-82121 Ś ruby z ł

bem kwadratowym.

n

PN-75/M-82144 Nakrę tki sześcioką tne.

n

PN-75/M-82151 Nakrę tki kwadratowe.

n

PN-75/M-82501 Wkrę ty do drewna z ł

bem sześcioką tnym.

n

PN-75/M-82503 Wkrę ty do drewna z ł

bem stożkowym.

n

PN-75/M-82504 Wkrę ty do drewna z ł

bem stożkowym soczewkowym.

n

PN-72/M-82505 Wkrę ty do drewna z ł

bem kulistym.

n

BN-70/5028-12 Gwoź dzie budowlane. Gwoź dzie z trzpieniem okrą gł

ym i kwadratowym

n

BN-66/7113-10 Sklejka szalunkowa.

n

BN-74/7122-11.21 Pł

yty pilśniowe. Pł

yty twarde zwykł

e. Wymagania techniczne.

n

BN-74/7122-11.22 Pł

yty pilśniowe. Pł

yty bardzo twarde. Wymagania techniczne.

n

BN-80/7123-04.11 Pł

yty wiórowe prasowane. Pł

yty zwykł

e. Wymagania.

n

Instrukcja w sprawie kompleksowego zabezpieczania drewna budowlanego przed szkodnikami
biologicznymi i ogniem. Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa 1969 r.

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

n

Instrukcja techniczna w sprawie powierzchniowego zabezpieczania drewna budowlanego.
Instytut techniki budowlanej. Warszawa 1969 r.

3. Autorzy projektu normy - mgr inż. Bgdan Bany - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy
Budownictwa Przemysł

owego Bistyp - Warszawa, doc. dr inż. Zbigniew Dziarnowski - Politechnika

Warszawska, prof. dr hab. inż. Zbigniew Mielczarek - Politechnika Szecińska, doc. dr inż. Wł

adysł

aw

Nożyński - Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysł

u Stolarki Budowlanej - Woł

omin.

Konsultacje - dr inż. Witold Dzbeński - Szkoł

a gł

ówna Gospodarstwa Wiejskiego - Akademia Rolnicza w

Warszawie, prof. inż. Wincenty Michniewicz - profesor emerytowany Politechniki Warszawskiej.

PDF created with FinePrint pdfFactory Pro trial version

http://www.fineprint.com

www.lech-bud.org