- Krzywa Beveridge'a a rodzaje bezrobocia

Bezrobocie keynesowskie - jest to

bezrobocie

wynikające z niedostatecznego

popytu globalnego

i

niskie płace realne. Nazywane jest również bezrobociem cyklicznym, ponieważ jego wielkość
zmienia się wraz z

cyklem koniunkturalnym

(bezrobocie koniunkturalne).

Pojawia się w sytuacji, kiedy gospodarka wchodzi w okres

recesji

, której jedną z oznak są na

przykład problemy przedsiębiorstwa ze

sprzedażą

wyprodukowanych

towarów

, skutkuje to

spadkiem produkcji oraz redukcją

zatrudnienia

.

Bezrobocie klasyczne (neoklasyczne) oznacza rodzaj bezrobocia pojawiającego się wtedy, kiedy
płaca jest rozmyślnie utrzymywana powyżej poziomu, przy którym krzywe podaży pracy i popytu
na nią się przecinają. Może to być spowodowane albo działalnością związków zawodowych, albo
ustawodawstwem określającym wysokość płac minimalnych, które powoduje, że płace
utrzymywane są na poziomie wyższym od poziomu równowagi.

bezrobocie naturalne) – poziom

bezrobocia

występujący w gospodarce gdy rynek znajduje się w

stanie równowagi
Bezrobocie frykcyjne –

bezrobocie

związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania

innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania
Bezrobocie technologiczne –

bezrobocie

wynikające z

postępu technicznego

, który powoduje

zastępowanie pracy ludzi pracą

maszyn

i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili

przesunięcia zasobów zwolnionej

siły roboczej

do nowych zastosowań.

Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne, keynesowskie) - to

bezrobocie

związane z cyklicznymi

zmianami produktywności gospodarki. I tak:

1. W okresie

recesji

- spada popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa, co

wywołuje spadek produkcji. Spadek produkcji wywołuje zaś spadek zapotrzebowania na pracę, co
prowadzi do pojawienia się bezrobocia cyklicznego.

2. W okresie

koniunktury

- popyt na towary i usługi oferowane przez przedsiębiorstwa wzrasta, co

wywołuje wzrost produkcji. Wzrost produkcji powoduje wzrost zapotrzebowania na pracę, co
prowadzi do stopniowego zaniknięcia bezrobocia cyklicznego.

Bezrobocie strukturalne jest związane z niedopasowaniem

popytu

na pracę oraz

podaży

siły

roboczej. Zjawisko to może stanowić wypadkową zmian w popycie

konsumentów

oraz

wprowadzaniu nowych technologii zastępujących pracę ludzi (na przykład nowoczesne linie
technologiczne).

Tego typu bezrobocie dotyka osoby, których

wykształcenie

i

kwalifikacje

są niewystarczające na

sprostanie wymaganiom stawianym przez pracodawców. Osoba dotknięta bezrobociem tego typu
jest zmuszona do przekwalifikowania się, aby

zwiększyć

szanse na zdobycie zatrudnienia. Również

niedopasowanie systemu szkolnictwa do zapotrzebowania rynku pracy może prowadzić do
występowania tego typu bezrobocia.
Bezrobocie ukryte – występuje, gdy zwiększanie liczby

pracowników

nie powoduje zwiększenia

produkcji. Wówczas krańcowa produkcyjność

pracy

(zmiana produkcji w firmie związana ze

zmianą zatrudnienia o jednostkę) jest równa zero.
Bezrobocie przymusowe występuje wtedy kiedy pracownik jest chętny podjąć prace za

obowiązującą na rynku stawkę

płacy

, a mimo to nie może znaleźć

zatrudnienia

. Bezrobocie

przymusowe jest spowodowane względną sztywnością (niezmiennością) płac w stosunku do
produkcyjności pracy. Gdyby płace były elastyczne, dostosowujące się do zmiennego poziomu
produkcyjnego pracy w zależności od

rozmiarów

zatrudnienia, wówczas zniknęłoby bezrobocie

przymusowe i pozostałoby

bezrobocie dobrowolne

oraz

bezrobocie naturalne

.

Bezrobocie dobrowolne Bezrobocie przymusowe jest spowodowane względną sztywnością
(niezmiennością) płac w stosunku do produkcyjności pracy. Gdyby płace były elastyczne,
dostosowujące się do zmiennego poziomu produkcyjnego pracy w zależności od

rozmiarów

zatrudnienia, wówczas zniknęłoby bezrobocie przymusowe i pozostałoby

bezrobocie dobrowolne

oraz

bezrobocie naturalne

.

Koncepcja krzywej Beveridge’a.

Z koncepcji krzywej Beveridge’a wynika, że między stopą bezrobocia a stopą wolnych miejsc
pracy występuje związek polegający na tym, że w okresach recesji gospodarczej wzrostowi stopy
bezrobocia towarzyszy spadek stopy wolnych miejsc pracy (rysunek- przejście z punktu A do B).

Natomiast jeśli wzrostowi stopy bezrobocia towarzyszy wzrost stopy wolnych miejsc pracy
(przejście z A do C), to- zgodnie z koncepcją krzywej Beveridge’a jest to sygnał świadczący o
nierecesyjnym wzroście bezrobocia. Przyjmując powyższe zależności, można sformułować
następującą hipotezę badawczą, istotną z punktu widzenia ustalonego celu badania: wzrostowi
stopy bezrobocia towarzyszy spadek wolnych miejsc pracy w analizowanym okresie (może to
wskazywać na rosnące znaczenie bezrobocia koniunkturalnego w analizowanej gospodarce)

- Przyczyny bezrobocia

Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie znajdują zajęcia
odpowiadającego ich aspiracjom i wymaganiom finansowym:

•

Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija
pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem

bezrobocia frykcyjnego

i jest ono

zazwyczaj niskie a także nie ma większego wpływu na gospodarkę.

•

Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na przekształcenia
gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (

bezrobocie

strukturalne

). W Polsce na początku lat 90. XX wieku była to bardzo duża grupa, co

spowodowane było między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki
planowanej a także

restrukturyzacją

przemysłu. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in.

górnicy

,

hutnicy

, stoczniowcy, pracownicy

PGR

-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez

odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka

regionu

(często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali) nie może
stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. Bezrobocie takie
utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie.

•

Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są
poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one
długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało

produktywnymi

.

Z tego powodu

absolwenci

często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na

pracowników w danej

branży

.

•

Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze

względu na niewielką

mobilność

ludności (np. niechęć do przeprowadzki do miasta i

trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno znaleźć
zatrudnienie.

•

Osoby potrafiące wytworzyć

wartość dodaną

na poziomie X, a których koszt zatrudnienia

(

płaca minimalna

,

podatki

, składki na

ubezpieczenia społeczne

, koszty przeszkoleń i inne)

są większe od X nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie

podatków

lub płacy minimalnej może

spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne.

•

Pracodawcy

mogą obawiać się zatrudniania osób, pomimo że aktualnie potrzebują siły

roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia kiedy

popyt

będzie mniejszy. Sytuację tę

rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak

umowy na czas

określony

,

umowy o dzieło

, czy

zlecenia

.

Czynniki wpływające na zjawisko bezrobocia[

edytuj

]

Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczne, ponieważ jest to zjawisko
wytworzone w społeczeństwie. Rozmiar bezrobocia zależy od

systemu gospodarczego

i aktualnie

prowadzonej

polityki

krajowego rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem nowych inwestycji

i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo powstałych i nowoczesnych zakładach pracy
sektora publicznego lub prywatnego.

Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych danych:

•

Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem osiągnięcia
korzyści z systemu pomocy społecznej.

•

Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano

renty

z tytułu niezdolności do

pracy

nie pracują choć są zdolne do pracy, nie znajdują się jednak w statystykach bezrobocia.

•

W gospodarce centralnie planowanej, a rzadziej w rynkowej, zatrudnienie jest
niewspółmiernie duże do potrzeb firmy. Jest to tzw.

bezrobocie ukryte

. Osoby te można

byłoby zwolnić nie powodując większych strat w gospodarce, nie figurują one jednak w
statystykach bezrobocia.

- Wyjaśnij dlaczego w krajach występują różnice w naturalnej stopie bezrobocia

- Insiderzy i outsiderzy w histerezie (również graficznie)

„Swoi” to są osoby pracujące, natomiast „obcy” to osoby bezrobotne. Płaca jest wynikiem
negocjacji i porozumienia między pracodawcami i pracobiorcami. W wyniku recesji część „swoich”
traci pracę i przechodzi na stronę „obcych”. Gdy jednak po okresie recesji pojawia się ożywienie,
„swoi”, wywierając wpływ na pracodawców, domagają się podwyższenia płac. W wyniku ich
podwyżki pracodawcy chcą zatrudnić mniej nowych osób
Wykres- ostatni wykład

- Bezrobocie klasyczne a keynesowskie oraz w jaki sposób państwo zapobiega temu bezrobociu.

Instrumenty aktywizacji zawodowej[

edytuj

]

•

prace społecznie użyteczne

•

staż

•

szkolenia

•

prace interwencyjne

•

przygotowanie zawodowe dorosłych

•

finansowanie badań lekarskich lub psychologicznych

•

zwrot kosztów przejazdu

•

zwrot kosztów zakwaterowania

•

studia podyplomowe

•

jednorazowe przyznanie środków na rozpoczęcie działalności gospodarczej

•

przyznanie środków na założenie

spółdzielni socjalnej

•

skierowanie do uczestnictwa w zajęciach

centrum integracji społecznej

Rządy wielu państw na różne sposoby próbują ograniczyć bezrobocie:
subwencjonując gospodarkę - państwo może przysyłać dotacje (bezzwrotne środki finansowe)
przedsiębiorstwom i przez to poprawiać ich sytuację ekonomiczną, podnosząc przy tym poziom
zatrudnienia,
zmniejszając podaż siły roboczej np. poprzez wcześniejsze emerytury i krótszy tydzień pracy,
organizując roboty publiczne,
wspierając przedsiębiorczość.

Sposoby proponowane przez rząd
Rządowe programy przeciwdziałają bezrobociu na dwa sposoby:
1. Bierny – charakter osłonowy (wypłacanie zasiłków)
2. Aktywny – tworzenie miejsc pracy (przez inwestycyjne, roboty publiczne, szkolenia,
przekwalifikowania bezrobotnych, doradztwo zawodowe i pośrednictwo pracy)
Wzmocnienie polityki proinwestycyjnej.
Ściślejsze powiązanie programów modernizacyjnych i restrukturyzacyjnych z sytuacją na rynku
pracy.
Sterowanie szkolnictwem zawodowym zgodnie z zapotrzebowaniem rynku pracy.
Polityka fiskalna, np. mniejsze podatki = rozwój firmy = wzrost zatrudnienia.
Kierowanie obywateli polskich do pracy za granicą.