Komentarz 19 (63/07)

30 kwietnia 2007 r.

Szanowne Koleżanki i Koledzy!
Szanowne Panie i Panowie Prezydenci i Starostowie, Burmistrzowie, Wójtowie!
Szanowne Koleżanki i Koledzy Geodeci Powiatowi, Kierownicy odgik !

1. Geodezja a geoinformacja

W ubiegłym tygodniu przy omawianiu norm geodezyjnych przytoczono cel normalizacji przestrzennej
z punktu widzenia geodezyjnego, jakim jest określanie i systematyzacja wzajemnego położenia punktów
uzyskanych w wyniku pomiarów, przy czym położenie tych punktów określają współrzędne geodezyjne
przestrzenne lub płaskie.

Każdy pomiar, nawet ten nie nawiązany, wykonany na pojedynczą linię pomiarową, tworzy w tym
rozumieniu lokalny układ współrzędnych, który po nawiązaniu do układu referencyjnego może być
źródłem wiarygodnej informacji, a cechuje się tym, że wymiar trwałych obiektów w terenie, lub odległości
między nimi, będą wierne stanowi rzeczywistemu (w granicach dokładności pomiaru) i będą niezmienne w
czasie i w różnych systemach.

Ta podstawowa różnica między geodezyjną normalizacją przestrzenną, bazująca na wynikach pomiarów w
terenie, a geograficzną normalizacją przestrzenną, bazującą przede wszystkim na zobrazowaniach
satelitarnych i zdigitalizowanych mapach topograficznych, uwidacznia się zwłaszcza w budownictwie, ale
także w górnictwie i w problematyce geodezyjno-prawnej. Szczególnie w budownictwie nie do pomyślenia
jest wznoszenie zapory, przebijanie tunelu czy budowa wysokościowca tylko przy pomocy geoinformacji.
Tu bezwzględnie potrzebne są technologie geodezyjne.

O ile zasilanie geoinformacji danymi geodezyjnymi jest możliwe, choć w raczkującej fazie, to
wykorzystanie geoinformacji dla potrzeb geodezyjnych jest bardzo problematyczne i jeszcze długo
będzie wykorzystywane przede wszystkim jako tło i orientacyjna informacja internetowa.

Można się starać tej różnicy nie widzieć ale ona istnieje i będzie się coraz bardziej pogłębiać.

Ten sam narożnik budynku udostępniony w Internecie z dokładnością nawet do milimetrów nie jest
identyczny z tym wykazanym na wyrysie z mapy, a uzyskanym nawet z mniejszą dokładnością, gdyż
jeden uzyskany jest w wyniku identyfikacji pośredniej, a drugi w wyniku identyfikacji bezpośredniej, za
którą stoi pomiar, zdatny do sprawdzenia w każdej chwili, jak zajdzie potrzeba (oczywiście jeśli informacja
udostępniana w Internecie wywodzi się z pomiaru, to wspomniana różnica się zatraca). Ta pozornie drobna
różnica ma fundamentalne znaczenie dla wartościowania geoinformacji. Pomiar, to nie tylko odczytane
podziałki i wyniki na przymiarze czy w instrumencie pomiarowym. To dokonana w terenie na podstawie
oglądu licencjonowanego specjalisty generalizacja obiektu. Pomiar utożsamiany częstokroć z uzyskanym
wynikiem pomiaru jest przetworzeniem stanu rzeczywistego w obraz rejestrowalny dokonany w umyśle
odpowiednio przygotowanego specjalisty, podatnego na schorzenia, stan pogody, nastroje wewnętrzne
np. kłótnię z teściową itp. Ta sama czołówka, mogąca się różnić w resultacie na skutek używanego
przymiaru: taśmy parcianej, czy stalowej, może się różnić u krótkowidza czy osobnika z zezem i są to
różnice pomijalne dopóki metr kwadratowy gruntu nie przekracza kilku tysięcy dolarów, do czego
nieuchronnie zmierzamy, lub dopóki nie wznosimy obiektów budowlanych wymagających wysokiej
precyzji.

2010-05-04

GISPOL - Komentarz 19 (63/07) - 30 …

www.gispol.org.pl/zsk/zsk63-07.htm

1/4

Stąd między innymi nieporozumienia przy IPE i LPIS.

Oczywiście, że można przez Internet udostępniać i dane geodezyjne pod warunkiem, że są one
pozyskane przy pomocy pomiarów geodezyjnych i udostępniane z danych źródłowych, a nie z
przypadkowej digitalizacji wątpliwej wartości map.

Oczywiście, że zwłaszcza w Polsce szeroko wykorzystano dane geodezyjne dla tworzenia geoinformacji
z tej prostej przyczyny, że dane geodezyjne były, zostały przewłaszczone i w niegeodezyjny sposób
wykorzystane dla stworzenia geoinformacji, która generalnie straciła cechy geodezyjne i może być
udostępniana jako geoinformacja ale nie jako dane geodezyjne. To co zrobiono w IPE i LPIS z
dostosowaniem danych geodezyjnych do formatu SWDE, to co zrobiono w LPIS z naciąganiem granic
ewidencyjnych do granic użytków wykazanych na ortofotomapie może być geoinformacyjną zabawą ale
nie sztuką geodezyjną.

Zatem sprowadzanie wszystkiego do WMS-u, WFS-u i metadanych, czy przystosowanie instrukcji
geodezyjnych do norm ISO z serii 191xx czy do standardów OGC jest tylko obrazową przenośnią, a nie
realnym i jedynym rozwiązaniem, a sprowadzanie geodezji tylko do geoinformacji może wywołać
nieobliczalne szkody, czego miejmy nadzieję mają świadomość członkowie Zespołu Ekspertów przy
MSWiA. Miejmy nadzieję, że mają też świadomość, iż trendy normalizacyjne rodzą się w cywilizacji
posługującej się innym językiem, którego tłumaczenie może prowadzić do absurdów z czym coraz
częściej spotykamy się w próbach tłumaczenia norm z serii ISO 191xx, które jako Polskie Normy
opublikowane zostały tylko w języku angielskim.

2. Normy geodezyjne w budownictwie

Jak przytoczono to w komentarzu 13 (57) jest tych norm 11 oraz 4 projekty norm. Właściwie to tych
projektów jest 5, bo jest jeszcze taka norma ISO 7078 ustanowiona przed ponad 20 laty, która jest
projektem polskiej normy od 10 lat i chyba długo jeszcze będzie projektem , bo w tej normie zderzyły się
dwie geodezje, ta anglosaska przyczepiona do budownictwa i polska zbliżona do krajów
niemieckojęzycznych, która jest bardziej samodzielna. Geodezyjne normy w budownictwie to:

PN ISO

12858-1 2003.10.24

Optyka i instrumenty optyczne - Wyposażenie pomocnicze instrumentów geodezyjny:
Cz.1:Inwarowe łaty niwelacyjne

PN ISO

12858-2 2003.10.24

Optyka i instrumenty optyczne - Wyposażenie pomocnicze instrumentów geodezyjnych:
Cz.2:Statywy

PN ISO

17123-1

p.8322-1

2005.09.06

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych Cz.1:Teoria

PN ISO

17123-2

p.8322-3

2005.09.06

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych Cz.1:Niwelatory

PN ISO

17123-3 2005.09.06

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych Cz.1:Teodolity

PN ISO

17123-4 2005.09.06

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych Cz.1:Dalmierze

PN ISO

17123-6 2005.09.06

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych Cz.1:Lasery wirujące

PN ISO

4463-2

2001.10.26 M etody pomiarowe w budownictwie - Tyczenie i pomiar - Cele i stanowiska pomiarowe

PN ISO

4463-3

2001.10.26

M etody pomiarowe w budownictwie - Tyczenie i pomiar - Wykazy sprawdzające dla
realizacji zadań geodezyjnych i usług pomiarowych

2010-05-04

GISPOL - Komentarz 19 (63/07) - 30 …

www.gispol.org.pl/zsk/zsk63-07.htm

2/4

PN ISO

7077

1999.09.02

M etody pomiarowe w budownictwie - Zasady ogólne i metody weryfikacji zgodności
wymiarowej

PN ISO

9849

2003.10.24 Optyka i instrumenty optyczne - Instrumenty geodezyjne i pomiarowe - Terminologia

PrPN-ISO 12858-3

-

Optyka i instrumenty optyczne - Wyposażenie pomocnicze instrumentów geodezyjnych -
Część 3: Spodarki

PrPN-ISO 17123-5

-

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych - Cz.5: Tachimetry elektroniczne

PrPN-ISO 17123-7

-

Optyka i instrumenty optyczne - Terenowe procedury testowania instrumentów
geodezyjnych i pomiarowych - Cz.7: Pionowniki optyczne

PrPN-ISO

4463-1

-

M etody pomiarowe w budownictwie - Tyczenie i pomiar - Dopuszczalne odchyłki pomiaru

Z pośród 15 wymienionych norm 11 to normy typowo sprzętowe zaś 4 to metody pomiarowe
w budownictwie. Jest tam trochę terminologii zbieżnej z geodezyjną, w 3 przypadkach (na 16 ogółem)
różnej od geodezyjnej (np. grawimetr, tachimetr) ale mieści się to w przyzwoitych granicach. Natomiast w
normie ISO 7078 Wznoszenie obiektów budowlanych-Procedury tyczenia i pomiaru-Terminologia, na 181
terminów różna jest ponad połowa i to jest problem do rozwiązania.

3. Casus normy ISO 7078

Norma ISO 7078 podzielona jest na 6 działów: Terminy ogólne, jakość pomiaru, Podziałki, Narzędzia
pomiarowe, Instrumenty pomiarowe i Metody pomiaru. Pojęć zbieżnych ale nie identycznych jest 55. To
jest w 55 przypadkach można by przyjąć definicję zawartą w Polskich Normach, mimo że nie jest ona
identyczna z ISO, ale podobna. Zdecydowanie różnych jest 45 terminów a dla 81 terminów brak jest
odpowiedników w Polskich Normach.

Dla przykładu „BŁĄD“ według ISO, to: wartość pomierzona minus wartość prawdziwa mierzonej wielkości
(w pomiarach budowlanych jest to różnica między wartością zaobserwowaną lub obliczoną pewnej
wielkości a wartością prawdziwą lub wartością przyjętą za prawdziwą);

Wg.PN, to niezgodność wyniku pomiaru (6.23) z wartością wielkości mierzonej.

(W wyjaśnieniu PN podaje, że wartość wielkości mierzonej jest wielkością porównawczą i może równać
się w poszczególnych przypadkach: „wartości rzeczywistej“ (5.5) - na ogół nieznanej, „wartości poprawnej“
(5.6) lub średniej arytmetycznej wyników serii pomiarów).

Zaś DOKŁADNOŚĆ POMIARU (2.4) wg ISO, to - stopień zgodności między wynikiem pomiaru (rzeczywistą
wartością zmierzoną) a wartością prawdziwą lub wartością przyjętą za prawdziwą;

PN podaje termin przeciwny tj. „niedokładność pomiaru“ (9.21) określoną jako zespół błędów granicznych
zawierający wszystkie błędy systematyczne oraz graniczne błędy przypadkowe.

Nie są to różnice nie do uzgodnienia ale spowodowały przyhamowanie prac nad polskimi normami
z zakresu geodezji, spowodowały, że do tak zmozaikowanej dziedziny jaką jest geodezja, w której tylko
ramowe standardy są w stanie zapewnić wymianę danych, zaczęły wdzierać się hegemonistyczne zapędy
informatyków regulowania wszystkiego w drodze monopolu jednego producenta, a właściwie korporacji
producentów, jaką jest OGC (Open Geospatial Consortium). Korporacja ta wywarła bardzo silny wpływ
bezpośredni także na dyrektywę INSPIRE. Miejmy nadzieję, że w ostatecznym rozrachunku będą jednak
dominować zaadaptowane przez CEN normy ISO, przynajmniej z zakresu informacji geograficznej.

2010-05-04

GISPOL - Komentarz 19 (63/07) - 30 …

www.gispol.org.pl/zsk/zsk63-07.htm

3/4

Co jednak zrobić z pozostałymi dziedzinami geodezji?

Spróbujemy zaproponować rozwiązanie po scharakteryzowaniu w następnych tygodniach pozostałych
dwóch elementów systemu norm w geodezji.

- Powrót -

2010-05-04

GISPOL - Komentarz 19 (63/07) - 30 …

www.gispol.org.pl/zsk/zsk63-07.htm

4/4