ITA 101 BazyDanych podręcznik kursuMSSQL

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk,

Konrad Markowski

Bazy danych

ITA-101

Wersja 1

Warszawa, wrzesień 2009

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA-101 Bazy danych

Strona i-2



2008 Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski.

Autorzy udzielają prawa do bezpłatnego kopiowania i dystrybuowania
wśród pracowników uczelni oraz studentów objętych programem
ITAcademy. Wszelkie informacje dotyczące programu można uzyskać:
pledu@microsoft.com.

Wszystkie inne nazwy firm i producentów wymienione w niniejszym
dokumencie mogą być znakami towarowymi zarejestrowanymi przez ich
właścicieli.

Inne produkty i nazwy firm używane w treści mogą być nazwami
zastrzeżonymi przez ich właścicieli.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA-101 Bazy danych

Strona i-3

Wprowadzenie

Informacje o kursie

Opis kursu
We współczesnej informatyce coraz większą rolę odgrywa przepływ
informacji. Dane są gromadzone i przekazywane w ilościach dotąd
niespotykanych. Od umiejętnego sterowania przepływem danych zależy los
wielu wielkich firm. Odpowiednia automatyzacja procesu przepływu
informacji daje ogromne wymierne korzyści. Bazy danych i systemy
zarządzania bazami danych służą właśnie temu, by móc przechowywać
nawet ogromne ilości danych bez narażenia na ich utratę oraz by móc
odpowiednio szybko i wygodnie sterować ich przepływem.

Bazy danych wdarły się zarówno do sieci lokalnych w firmach, gdzie
gromadzone są dane na potrzeby pracowników, jak również do Internetu,
gdzie dostęp do nich mają miliardy użytkowników na całym świecie.
Dynamiczny rozwój baz danych implikował powstanie wielu nowych
technologii programowania ukierunkowanych na jeszcze wydajniejsze
wykorzystanie baz danych w aplikacjach.

Z kolei administracja systemami zarządzania bazami danych stała się osobną
gałęzią informatyki, tak jak administracja systemami operacyjnymi
komputerów lub administracja sieciami komputerowymi. Wielu
pracodawców poszukuje wykwalifikowanych specjalistów z zakresu
określonych systemów zarządzania bazami danych (jak Oracle czy MS SQL
Server). Znajomość zarówno teorii baz danych, jak i konkretnego
środowiska pracy z nimi, jest więc okazją podniesienia swoich kwalifikacji.

Wykorzystując możliwości systemu zarządzania bazami danych Microsoft
SQL Server 2008 postaramy się w niniejszym podręczniku zilustrować
podstawowe własności baz danych (w szczególności relacyjnych baz
danych) oraz systemów zarządzania tymi bazami.

Mamy nadzieję, że podręcznik pozwoli Państwu na bliższe zapoznanie się z
tematyką baz danych oraz systemem Microsoft SQL Server 2008. Życzymy
owocnej pracy z naszym podręcznikiem.

Uzyskane kompetencje
Po zrealizowaniu kursu będziesz:

•

Zrozumieć schemat, zaprojektować i zoptymalizować prostą bazę
danych,

•

Administrować serwerem bazodanowym MS SQL Sever 2008 na
poziomie podstawowym,

•

Zaimplementować prostą bazę danych w systemie SZBD opartym o
MS SQL Sever 2008,

•

Tworzyć skrypty w języku T-SQL,

•

Monitorować i dokonywać tuningu baz danych,

•

Dbać o bezpieczeństwo systemów SZBD w podstawowym zakresie,

•

Używać języka XML w procesie komunikacji z SZBD,

•

Tworzyć raporty przy użyciu MS SQL Reporting Services

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA-101 Bazy danych

Strona i-4

Wymagania wstępne
Aby przystąpić do pracy z podręcznikiem musisz:

•

umieć obsługiwać komputer z zainstalowanym systemem
operacyjnym Microsoft Windows 9X/NT/2000/ME/XP/2003,

•

znać podstawowe zagadnienia dotyczące programowania (m.in.
wiedzieć, co to jest zmienna, procedura, pętla),

•

nie musisz znać teorii baz danych - poznasz ją czytając wykłady
zawarte w niniejszym podręczniku.

Zakres tematyczny kursu

Opis modułów
W Tab. 1 przedstawiony został opis modułów, zawierający podział na
zajęcia. Każde zajęcie jest zaplanowane na 90 minut. Wykładowca może
dostosować harmonogram do swoich potrzeb.

Tab. 1 Zakres tematyczny modułów

Numer moduł
Tytuł

Opis

Moduł 1

Budowa diagramów
ERD

W tym module zajmiemy się pierwszym krokiem, jaki
należy wykonać projektując bazę danych. Będzie nim
identyfikacja encji i narysowanie na diagramie, zwanym
diagramem ERD, zależności między nimi. Prawidłowy i
przejrzysty diagram ERD jest kluczowym czynnikiem
sukcesu dla zaprojektowania, a później eksploatacji bazy
danych.

Moduł 2

Instalacja i
konfiguracja MS SQL
Server 2008

W tym module znajdziesz informację o podstawowych
zadaniach administratora systemu bazodanowego. Do
zadań tych należy instalacja serwera baz danych,
konserwacja oraz aktualizacji serwisów serwera.
Prawidłowe przygotowanie środowiska pracy zapewni
stabilność oraz pozwoli na poznanie systemu
bazodanowego od podstaw.

Moduł 3

Definiowanie i
zarządzanie bazą
danych

Dobry administrator Systemu Zarządzania Bazami Danych
wie wszystko o bazach danych. W dzisiejszych czasach
rola administratora nie ogranicza się do zarządzania
istniejącymi bazami danych, ale również wymaga
umiejętności zakładania, konserwacji oraz aktualizacji baz
danych znajdujących się pod jego opieką. Moduł przybliży
wszystkie te zagadnienia

Moduł 4

Wewnętrzna
struktura bazy
danych

W tym module znajdziesz informacje w jaki sposób w SQL
Server 2008 przechowywane są dane oraz w jaki sposób
przechowywane są podstawowe obiekty w bazie danych.

Moduł 5

Język SQL - DCL, DDL

Język SQL został opracowany w 1987 roku z myślą o
relacyjnych bazach danych. Składa się on z trzech
składowych: języka definiowania danych (DDL), języka
sterowania danymi (DCL) oraz języka operowania na
danych (DML). W module tym zostaną wprowadzone, a
następnie przedstawione na przykładach podstawowe
instrukcje języka definiowania danych – języka SQL DDL
oraz języka sterowania danymi – języka SQL DCL.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA-101 Bazy danych

Strona i-5

Moduł 6

Język SQL - DML

Język SQL składa się z trzech składowych: języka
definiowania danych (DDL), języka sterowania danymi
(DCL) oraz języka operowania na danych (DML). W
module tym zostaną wprowadzone, a następnie
przedstawione na przykładach podstawowe instrukcje
języka sterowania na danych – języka SQL DML

Moduł 7

Indeksy i transakcje

W module tym znajdziesz informacje na temat dostępu
fizycznego do danych oraz optymalizacji dostępu.
Poznasz indeksy i ich rodzaje a następnie dowiesz się
jakie operacje wykonywane są na indeksach. Dowiesz się,
że jest to parametr niezbędny do zapewnienia
rozsądnych czasów wyszukiwania informacji. W drugiej
części poznasz transakcje, które służą do zapewnienia
spójności bazy danych i mają wpływ na wydajność bazy
danych. Dowiesz się, że obsługa transakcji nie jest rzeczą
łatwą i wymaga rozwiązywania wielu trudnych
problemów.

Moduł 8

Programowanie
zaawansowane
w T-SQL

Programowanie w języku zapytań to ważna umiejętność.
Powinni ją opanować zarówno programiści, jak i
administratorzy. Różne dialekty języka SQL oferują różne
składnie, jednak reguły, jakimi powinien kierować się
tworzący kod, są te same niezależnie od SZBD. Bardzo
często opanowanie w zaawansowanym stopniu składni
jednego języka pozwala w przyszłości na łatwe
opanowanie innego. W module tym znajdziesz
informację na temat zaawansowanego programowania w
T-SQL.

Moduł 9

Procedury
składowane i
wyzwalacze

W module zostanie zaprezentowany sposób działania
oraz podstawy tworzenia procedur składowanych.
Dowiesz na czym polega różnica pomiędzy zwykłym
zapytaniem T-SQL a procedurą składowaną oraz co to jest
kompilacja i rekompilacja procedury. Zostanie
wprowadzony również specjalny rodzaj procedury
składowanej – wyzwalacz.

Moduł 10

Bezpieczeństwo w
bazach danych

W tym module dowiesz się, jak należy rozumieć
bezpieczeństwo baz danych oraz jakie są poziomy
bezpieczeństwa. Ponadto dowiesz się, jakim zagrożeniom
należy przeciwdziałać, a jakich nie da się uniknąć oraz jak
należy planować implementację poszczególnych
poziomów bezpieczeństwa w aplikacji bazodanowej.

Moduł 11

Praca z XML

Wymiana danych z relacyjnymi bazami danych może być
utrudniona ze względu na różnice programowo –
sprzętowe itp. Rozwiązaniem jest język XML, który jest
niezależny od standardów sprzętowych / programowych.

Moduł 12

Praca z Reporting
Services

Aby osiągnąć sukces na dzisiejszym, konkurencyjnym
rynku, przedsiębiorstwa gromadzące duże ilości danych
powinny wprowadzić rozwiązania biznesowe działające w
czasie rzeczywistym zapewniające bezproblemową,
skuteczną wymianę informacji pomiędzy własnymi
oddziałami, swoimi partnerami, a także klientami.
Microsoft SQL Server Reporting Services jest
rozwiązaniem, które pozwala szybko i komfortowo dzielić
i udostępniać dane biznesowe, przy niższych nakładach
rozmaitych zasobów.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA-101 Bazy danych

Strona i-6

Moduł 13

Budowa interfejsu

W module tym napiszemy aplikację , która będzie
wyciągała informacje z bazy danych Prace Dyplomowe.
Zostanie pokazane jak za pomocą Visual Studio
utworzyć bazę danych, jak połączyć się z bazą danych w
jaki sposób wprowadzać dane. Następnie stworzymy
aplikacje Windows, która będzie korzystała z tych
danych.

Dodatek

Podstawy

W tym module zajmiemy się zebraniem
najważniejszych informacji na temat baz danych
niezbędnych do zrozumienia i pełnego wykorzystania
dalszych modułów. Zebrane, najważniejsze pojęcia nie
zastępują pełnego wykładu na ten temat i nie zwalniają
Cię z przestudiowania wykładu lub podręcznika z
zakresu baz danych. Mają one jedynie na celu zebrać i
utrwalić najważniejsze elementy potrzebne do
wykonywania kolejnych modułów. Zazwyczaj pierwsze
zajęcia laboratorium są zajęciami organizacyjnymi.

ITA-101 Bazy danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 1

Wersja 1.0

Budowa diagramów ERD

Spis treści

Budowa diagramów ERD ...................................................................................................................... 1

Informacje o module ............................................................................................................................ 2

Przygotowanie teoretyczne ................................................................................................................. 3

Przykładowy problem .................................................................................................................. 3

Podstawy teoretyczne.................................................................................................................. 3

Przykładowe rozwiązanie ............................................................................................................. 7

Porady praktyczne ..................................................................................................................... 12

Uwagi dla studenta .................................................................................................................... 13

Dodatkowe źródła informacji..................................................................................................... 13

Laboratorium podstawowe ................................................................................................................ 14

Problem (czas realizacji 40 min)................................................................................................. 14

Laboratorium rozszerzone ................................................................................................................. 16

Zadanie 1 (czas realizacji 45 min) ............................................................................................... 16

Zadanie 2 (czas realizacji 45 min) ............................................................................................... 16

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 2/18

Informacje o module

Opis modułu

W tym module zajmiemy się pierwszym krokiem, jaki należy wykonać
projektując bazę danych. Będzie nim identyfikacja encji i narysowanie na
diagramie, zwanym diagramem ERD, zależności między nimi. Prawidłowy
i przejrzysty diagram ERD jest kluczowym czynnikiem sukcesu dla
zaprojektowania, a później eksploatacji bazy danych.

Cel modułu

Celem modułu jest wykształcenie umiejętności budowania poprawnych,
przejrzystych

i dobrze

udokumentowanych

diagramów

ERD

z wykorzystaniem narzędzia MS VISIO.

Uzyskane kompetencje

Po zrealizowaniu modułu będziesz:

•

rozumiał, czym jest diagram ERD,

•

rozumiał, w jaki sposób buduje się diagramy związków encji na
różnych poziomach abstrakcji,

•

umiał zbudować poprawny diagram ERD,

•

umiał dokonać przekształcenia diagramu ERD tak, aby był on
implementowany w relacyjnej bazie danych.

Wymagania wstępne

Przed przystąpieniem do pracy z tym modułem powinieneś:

•

rozumieć, czym jest baza danych i jakie powinna mieć cechy,

•

znać założenia modelu relacyjnego baz danych.

Mapa zależności modułu

Przed przystąpieniem do realizacji tego modułu nie są wymagane inne
moduły.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 3/18

Przygotowanie teoretyczne

Przykładowy problem

Wyobraź sobie, że zostałeś poproszony o przygotowanie bazy danych ułatwiającej zarządzanie
przydziałem sal i zajęć na swoim wydziale na uczelni. Pani Jola zajmująca się przydzielaniem sal na
zajęcia chciałaby uzyskać narzędzie do kontroli i monitorowania obciążenia sal przez różne zajęcia
dydaktyczne oraz chciałaby przy tej okazji zminimalizować liczbę popełnianych błędów. Błędy
polegają najczęściej na tym, że w jednej sali umieszczane są w tym samym czasie różne zajęcia lub
na tym, że ta sama grupa studencka ma zajęcia w różnych salach w jednym czasie. Pani Jola
chciałaby też mieć możliwość szybkiego generowania raportów o przydziale sal i zajęć. Dla
uniknięcia nieporozumień przy pracach nad narzędziem wspomagającym pracę pani Joli zostałeś
poproszony o przygotowanie prostego i krótkiego dokumentu przedstawiającego, jakie dane będą
gromadzone w bazie danych i jakie będą między nimi zależności. Dokument ten powinien zostać
zweryfikowany i zaakceptowany przez panią Jolę przed przystąpieniem do dalszych prac.

Podstawy teoretyczne

Przy modelowaniu baz danych możemy posłużyć się notacją graficzną modelowania danych –
diagramem związków encji (ERD, ang. Entity-Relationship Diagram). Jest to model sieciowy
opisujący na wysokim poziomie abstrakcji dane, które są przechowywane w systemie.

Model ERD budowany jest przez analityka. Służy on do zobrazowania w sposób zrozumiały zarówno
dla projektanta, jak i osoby niemającej wykształcenia informatycznego (np. klienta) obiektów
i związków zachodzących w projektowanej dziedzinie problemowej.

Model ERD nie jest związany z konkretną implementacją systemu (np. na serwerze MS SQL czy
Oracle), choć jego odmiany mogą zawierać informacje specyficzne dla danego języka lub
środowiska implementacyjnego. Staje się on wówczas modelem projektowym

Encja

Encja (ang. entity) jest to coś, co istnieje, co odróżnia się od innych, o czym trzeba mieć informacje.
Zbiory encji reprezentują zbiór elementów występujących w rzeczywistym świecie i każdy element
tego zbioru musi posiadać następujące cechy:

•

Każdy element musi być unikalny, jednoznacznie określony, w celu odróżnienia go od
pozostałych.

•

Każdy element musi odgrywać jakąś rolę w projektowanym systemie, nie może zdarzyć się
sytuacji, w której system może działać bez dostępu do danego elementu.

•

Każdy element powinien być opisany przez odpowiednią liczbę atrybutów.

W diagramach ERD encja jest reprezentowana przez prostokąt, a jej nazwa powinna być
rzeczownikiem.

Atrybut

Atrybut (ang. attribute) jest pewną własnością encji, o której chcemy przechowywać informacje.
Atrybut jest reprezentowany przez pewną wartość. Na przykład encja Student może mieć atrybut
Nazwisko reprezentowany przez wartość Kowalski.

Wśród atrybutów encji wyróżniamy jeden atrybut lub zbiór atrybutów, którego wartość w sposób
jednoznaczny identyfikuje instancję (egzemplarz) encji. Taki atrybut lub zbiór atrybutów nazywamy
kluczem głównym encji. Klucz główny oznacza się często na wykresach symbolem PK (ang. Primary
Key) umieszczanym obok nazwy atrybutu.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

ITA-101 bazy danych

Drugim rodzajem klucza
nazywamy atrybut encji, który wskazuje na klucz główny innej encji. Klucz obcy oznacza się często
na wykresach symbolem FK (ang.

Związek

Bardzo ważnym elementem
i warunki określające te związk
związków to powiązania stopnia drugiego
bierze udział dwóch uczestników (dwie encje). Mogą występować także
powiązana z samą sobą), jak również

W zależności od tego, jakiego typu jest uczestnic
encje na słabe lub regularne.
w powiązaniu, to oznacza, że encja nie może istnieć bez tego powiązania (np. encja
nie może istnieć bez powiązania
w związku jest tylko częściowe, czyli encja może istnieć samodzielnie bez powiązania (np. encja
Klienci może istnieć bez powiązania

Bardzo istotnym czynnikiem określanym przy z
jako maksymalną liczbę instancji jednej encji (wystąpień
z instancją innej encji. Ze względu na wartość mocy możemy wyróżnić trzy typy powiązań:

•

jeden-do-jeden,

•

jeden-do-wiele,

•

wiele-do-wiele.

Związki binarne

Związek jeden-do-jeden (jedno

Jest to najprostszy typ powiązania, występuje wtedy, gdy tylko jedna instancja pierwszej encji jest
powiązana z tylko jedną instancją drugiej encji. Jest to powiązanie
ograniczenia, gdyż warunek jeden do jednego musi być zawsze spełniony. Opcjonalnie przy
powiązaniu jeden może występować również opcja żadne, oznaczana graficznie

Związek jeden-do-wiele (jedno

Najbardziej typowym rodzajem powiązania jest powiązanie jeden
instancja jednej encji może być połączona
na swoją uniwersalność i
Opcjonalnie przy powiązaniu jeden lub wiele może występować również opcja żadne, oznaczana
graficznie w postaci okręgu.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Strona 4/18

stosowanym w bazach relacyjnych jest klucz obcy.

nazywamy atrybut encji, który wskazuje na klucz główny innej encji. Klucz obcy oznacza się często
na wykresach symbolem FK (ang. Foreign Key) umieszczanym obok nazwy atrybutu.

Rys. 1. Przykład klucza obcego (FK1)

Bardzo ważnym elementem w modelu danych są związki (ang. relationship

związki – elementy łączące encje między sobą. Zdecydowana większość

związków to powiązania stopnia drugiego – związki binarne, charakteryzujące się tym, że
bierze udział dwóch uczestników (dwie encje). Mogą występować także

samą sobą), jak również związki ternarne (z trzema uczestnikami).

W zależności od tego, jakiego typu jest uczestnictwo encji w danym związku, możemy podzielić
encje na słabe lub regularne. Encje słabe charakteryzują się całkowitym uczestnictwem

powiązaniu, to oznacza, że encja nie może istnieć bez tego powiązania (np. encja

nie może istnieć bez powiązania z encją Klienci), natomiast uczestnictwo

związku jest tylko częściowe, czyli encja może istnieć samodzielnie bez powiązania (np. encja

może istnieć bez powiązania z encją Zamówienia).

Bardzo istotnym czynnikiem określanym przy związkach jest moc powiązania
jako maksymalną liczbę instancji jednej encji (wystąpień w danej encji), które mogą być powiązane

instancją innej encji. Ze względu na wartość mocy możemy wyróżnić trzy typy powiązań:

jeden (jedno-jednoznaczny)

Jest to najprostszy typ powiązania, występuje wtedy, gdy tylko jedna instancja pierwszej encji jest

tylko jedną instancją drugiej encji. Jest to powiązanie wprowadzające dosyć znaczne

ograniczenia, gdyż warunek jeden do jednego musi być zawsze spełniony. Opcjonalnie przy
powiązaniu jeden może występować również opcja żadne, oznaczana graficznie

wiele (jedno-wieloznaczny)

jbardziej typowym rodzajem powiązania jest powiązanie jeden-do-wiele,

instancja jednej encji może być połączona z jedną lub wieloma instancjami drugiej encji. Ze względu

i małą kłopotliwość, ten typ powiązania jest najczęściej stosowany.

Opcjonalnie przy powiązaniu jeden lub wiele może występować również opcja żadne, oznaczana

postaci okręgu.

Rys. 2. Związek jeden-do-wielu

Moduł 1

Budowa diagramów ERD

bazach relacyjnych jest klucz obcy. Kluczem obcym

nazywamy atrybut encji, który wskazuje na klucz główny innej encji. Klucz obcy oznacza się często

) umieszczanym obok nazwy atrybutu.

relationship) pomiędzy encjami

elementy łączące encje między sobą. Zdecydowana większość

charakteryzujące się tym, że w związku

bierze udział dwóch uczestników (dwie encje). Mogą występować także związki unarne (encja

(z trzema uczestnikami).

danym związku, możemy podzielić

charakteryzują się całkowitym uczestnictwem

powiązaniu, to oznacza, że encja nie może istnieć bez tego powiązania (np. encja Zamówienia

atomiast uczestnictwo encji regularnych

związku jest tylko częściowe, czyli encja może istnieć samodzielnie bez powiązania (np. encja

moc powiązania, która definiuje się

danej encji), które mogą być powiązane

instancją innej encji. Ze względu na wartość mocy możemy wyróżnić trzy typy powiązań:

Jest to najprostszy typ powiązania, występuje wtedy, gdy tylko jedna instancja pierwszej encji jest

wprowadzające dosyć znaczne

ograniczenia, gdyż warunek jeden do jednego musi być zawsze spełniony. Opcjonalnie przy
powiązaniu jeden może występować również opcja żadne, oznaczana graficznie w postaci okręgu.

wiele, w którym pojedyncza

jedną lub wieloma instancjami drugiej encji. Ze względu

jest najczęściej stosowany.

Opcjonalnie przy powiązaniu jeden lub wiele może występować również opcja żadne, oznaczana

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 5/18

Związek wiele-do-wiele (wielo-wieloznaczny)

Powiązania tego typu występują równie często jak powiązania jeden do wielu, jednak nie dają się
bezpośrednio implementować w relacyjnych bazach danych. Są one realizowane przy pomocy encji
pośrednich (w modelu relacyjnym są to tabele sprzęgające) powiązanych z encjami pierwotnymi
przy pomocy powiązań jeden do wielu.

W powiązaniu wiele-do-wiele encjami głównymi są encje pierwotne, natomiast encją obcą jest
relacja sprzęgająca, która zwiera klucze główne relacji oryginalnej. Dlatego w powiązaniu
jeden-do-wiele pomiędzy relacjami pierwotnymi a relacją obcą, po stronie relacji oryginalnej
znajduje się strona „jeden” powiązania jeden-do-wiele, a po stronie relacji obcej znajduje się strona
„wiele” z tego powiązania. Związki wiele-do-wiele nie są bezpośrednio implementowane
w relacyjnych bazach danych i wymagają dodatkowych przekształceń.

Rys. 3. Związek wiele-do-wielu

Związki unarne

Powiązania tego typu mają tylko jednego uczestnika, czyli relację, która jest powiązana sama ze
sobą. Powiązanie realizowane jest w podobny sposób jak w przypadku powiązań binarnych, ale
odnosi się do jednej encji. Klucz główny tej encji jest dodawany do tej encji.

Rys. 4. Związek unarny

Powiązania unarne tak jak powiązania binarne mogą być różnej mocy. To znaczy mogą występować
powiązania jeden do wielu, które mogą być opcjonalne po stronie „jeden”. Ten typ powiązania jest
stosowany przy odwzorowywaniu struktur hierarchicznych.

Powiązania unarne mogą być również realizowane jako powiązania wiele do wielu. Wtedy,
podobnie jak przy powiązaniach binarnych, muszą być modelowane przy użyciu tabeli sprzęgającej.

Związki ternarne

Są to powiązania, w skład których wchodzą trzy związane ze sobą encje. Powiązania te, podobnie
jak powiązania wiele-do-wiele, nie mogą być realizowane bezpośrednio w relacyjnych bazach
danych.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 6/18

Rys. 5. Związek ternarny

Związki ternarne nie są bezpośrednio implementowane w relacyjnych bazach danych i wymagają
dodatkowych przekształceń.

Notacje związków

W praktyce spotkasz się z różnymi sposobami reprezentacji graficznej związków (dla przykładu:
w programach służących m.in. do projektowania diagramów ERD takich jak Visio lub IBM Rational
Rose możliwe jest użycie kilku różnych notacji). Bodaj najpopularniejsza jest notacja czysto
graficzna.

Metody przekształcania związków

Związki binarne wiele-do-wiele oraz związki ternarne nie są implementowane w relacyjnych bazach
danych. Przed zamodelowaniem ich w bazie relacyjnej wymagają one pewnych przekształceń.
Przykłady takich przekształceń zaprezentowane są poniżej

Przekształcanie związków wielo-wieloznacznych

Jeśli mamy związek binarny wielo-wieloznaczny, to należy wprowadzić dodatkową encję oraz dwa
nowe związki jednoznaczne. Nowa encja powinna wśród atrybutów zawierać klucze obce
odnoszące się do kluczy głównych dwóch pozostałych encji.

Rys. 6. Przekształcanie związków binarnych wielo-wieloznacznych

Przekształcanie związków ternarnych

Przy przekształcaniu związków ternarnych postępujemy podobnie jak w wypadku związków wielo-
wieloznacznych binarnych. Wprowadzamy wówczas dodatkową encję oraz 3 nowe związki
jednoznaczne.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 7/18

Rys. 7. Przekształcanie związków ternarnych

Podobnie postępujemy, jeśli mamy do czynienia ze związkami o większej liczbie argumentów.

Podsumowanie

W tym rozdziale przedstawione zostało podejście do modelowania konceptualnego bazy danych
z wykorzystaniem techniki zwanej diagramami związków encji.

Dowiedziałeś się, czym jest encja, jakie posiada cechy oraz czym jest związek encji. Pamiętaj, że nie
wszystkie typy związków encji są bezpośrednio implementowane w relacyjnej bazie danych. Związki
typu wiele do wielu oraz związki więcej niż dwu encji wymagają przekształcenia modelu
konceptualnego do postaci dającej się implementować w modelu relacyjnym. Przekształcenie to
polega zazwyczaj na wprowadzeniu dodatkowej encji i dodaniu nowych związków.

Projektując bazę danych warto zawsze rozpocząć modelowanie danych od diagramów ERD.
Diagramy takie powinny przede wszystkim, w pierwszym etapie projektowania, odzwierciedlać
w możliwie przejrzysty sposób dane i zależności występujące w świecie rzeczywistym – na przykład
obiekty biznesowe i zależności między nimi. W pierwszym etapie diagram ERD pokazuje więc często
związki wiele do wielu oraz związki wieloencyjne (rzadziej). Kolejne kroki prowadzą do
przekształcania takiego diagramu aż do postaci modelu zgodnego z modelem relacyjnym.

Przykładowe rozwiązanie

Przypomnijmy problem z początku tego rozdziału dotyczący przygotowania bazy danych
ułatwiającej zarządzanie przydziałem sal i zajęć na wydziale uczelni.

Naszym celem jest przygotowanie modelu danych, który będzie spełniał dwa podstawowe cele:

•

pozwalał zweryfikować wymagania stawiane przez panią Jolę oraz

•

stanowił podstawę do zbudowania relacyjnej bazy danych.

Jak widać musimy posłużyć się językiem wyrazu zrozumiałym zarówno dla osoby niemającej
wykształcenia czy tez doświadczenia informatycznego jak i przydatnym dla informatyka budującego
bazę danych. Jaki środek wyrazu, język wybrać? Dosyć powszechny jest tutaj pogląd, że takim
uniwersalnym środkiem wyrazu spełniającym stawiane przed nami wymagania jest język
obrazkowy – diagramy związków encji.

Sformułujmy więc teraz cel naszych działań w następujący sposób:

Naszym zadaniem jest opracowanie diagramu związków encji, który będzie jednoznacznie
i przejrzyście przedstawiał wymagania pani Joli w zakresie przetwarzanych przez nią danych oraz
umożliwiał zbudowanie na jego podstawie relacyjnej bazy danych.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 8/18

Przypominamy, że diagram związków encji powstaje w sposób iteracyjny. Wynikiem naszych prac
powinien być nie jeden diagram, ale zestaw diagramów przedstawiający nasz problem na różnych
poziomach abstrakcji (np. z różną liczbą szczegółów).

Spróbujemy teraz przedstawić w punktach nasze działania. Co więc i w jakiej kolejności powinniśmy
wykonać?

Krok 1

Powinniśmy uważnie wysłuchać, co ma do powiedzenia ekspert dziedzinowy, czyli pani Jola. Na
podstawie zebranych informacji możemy zidentyfikować i wypisać encje występujące w naszym
problemie. Dobrym zwyczajem jest też wypisanie kilku przykładowych instancji encji dla każdej ze
zidentyfikowanych encji.

Krok 2

Powinniśmy zidentyfikować związki występujące między encjami. Dobrze jest nazwać te związki
i określić role, jakie w nich odgrywają poszczególne encje. Koniecznie powinniśmy też
zidentyfikować liczności związków.

Krok 3

Powinniśmy wykonać pierwszy rysunek diagramu związków encji, na którym zamieszczamy:

•

nazwa encji,

•

związki między encjami,

•

liczności związków.

Warto też umieścić na nim nazwy związków i nazwy ról. Często jednak dla zachowania
przejrzystości rysunku rezygnujemy z umieszczania na diagramie ERD tych informacji.

UWAGA: Diagram związków encji będący wynikiem kroku 3 jest często w postaci
nieznormalizowanej i nierealizowalnej w bazie relacyjnej (np. przedstawia związki wiele do wielu).
Na tym etapie najczęściej nie należy dokonywać przekształceń tego diagramu.

Krok 4

Diagram z kroku 3 powinniśmy skonsultować z ekspertem dziedzinowym. Na tym etapie diagram
ERD nie zawiera zbyt wiele szczegółów, jest więc prosty i przejrzysty. Pozwoli nam to na
upewnienie się, że dobrze zrozumieliśmy stawiane przez eksperta wymagania dotyczące
przetwarzanych danych oraz umożliwi dokonanie niezbędnych poprawek i uzupełnień już na tym
wstępnym etapie.

Krok 5

Rozpoczynamy identyfikowanie atrybutów dla każdej z przedstawionych na diagramie encji.
Powinniśmy zidentyfikować wszystkie atrybuty, które są wykorzystywane w procesach
opisywanych przez eksperta dziedzinowego – czyli tak zwane atrybuty biznesowe. Nie wszystkie ze
zidentyfikowanych na tym etapie atrybutów muszą znaleźć swoje odzwierciedlenie w końcowym
projekcie bazy danych.

Na przykład: na pewnym wydziale po drugim roku studiów dokonywany jest przez studenta wybór
specjalizacji dalszych studiów. O klasyfikacji na specjalizację decyduje, w wypadku braku miejsc,
średnia ocen uzyskanych przez studenta z pierwszych czterech semestrów studiów. Dla osoby
opisującej proces klasyfikacji studentów na specjalizację istotnym atrybutem każdego studenta jest
jego średnia z pierwszych czterech semestrów nauki. Powinniśmy dla encji Student
zidentyfikować atrybut biznesowy srednia_z_czterech_semestrow. W trakcie kolejnych
iteracji budowy diagramu ERD możemy zdecydować, że nie będziemy przechowywać w bazie tej
średniej, ale wyliczać ją, gdy będzie potrzebna, na podstawie ocen cząstkowych.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 9/18

Krok 6

Diagram z kroku 5 powinniśmy skonsultować z ekspertem dziedzinowym.

Krok 7

Dla każdego atrybutu powinniśmy zidentyfikować i zapisać jego dziedzinę. Pamiętaj, że dziedzina
atrybutu to nie to samo, co jego typ. Dziedzina związana jest z wyższym poziomem abstrakcji
modelu i dotyczy wartości, które może przyjmować atrybut wynikających z modelu biznesowego
procesu. Typ natomiast związany jest z niższym poziomem abstrakcji modelu i dotyczy
reprezentacji danych w silniku bazy danych. Na przykład dziedziną dla atrybutu Ocena może być
zbiór { 2; 3; 3,5; 4; 4,5; 5 }, a typem tego atrybutu Integer.

Krok 8

Diagram lub tabelę z kroku 7 powinniśmy skonsultować z ekspertem dziedzinowym.

Krok 9

Po zaakceptowaniu diagramu związków encji przez eksperta dziedzinowego możemy przystąpić do
normalizacji, określenia kluczy głównych i kluczy obcych, dokonać zmian atrybutów (na przykład
dodać atrybuty sztuczne) oraz przekształcenia związków nierealizowalnych w modelu relacyjnym
(np. zamiana związków wiele do wielu na związki jedne do wielu).

Krok 10

Proponujemy aby w tym kroku określić typy wszystkich atrybutów uwzględniając typy silnika bazy
danych, na której będzie realizowana baza danych, zdefiniować niezdefiniowane jeszcze klucze
główne i klucze obce oraz wskazać pola indeksowane.

Na zakończenie powinniśmy dokonać przeglądu diagramu ERD pod kątem jego spójności
i kompletności. W naszym wypadku zadanie jest dosyć proste, gdyż problem, z którym mamy do
czynienia nie jest skomplikowany. Przystępujemy więc do kolejnych kroków budowy diagramu ERD.

Krok 1

Po spotkaniu z panią Jolą identyfikujemy trzy encje: Sala, Zajecia i Grupa.

Przygotowujemy też zestawienie przykładowych instancji encji.

Tabela 1. Zestawienie instancji encji
Encja

Sala

Zajęcia

Grupa

Przykład

instancji

encji

110

C155

A001

Bazy danych – wykład

Bazy

danych

–

laboratorium

Podstawy informatyki

Programowanie
obiektowe

101

112

203

315c

Krok 2

Identyfikujemy związki:

Tabela 2. Liczności związków
Nazwa związku

Encje

Liczności

Zajecia_w_Sali

Sala, Zajęcia

Wiele do jeden (*..1)

Grupa_na_zajeciach

Grupa, Zajęcia

Wiele do wiele (*..*)

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 10/18

Krok 3

Przedstawiamy diagram ERD z uwzględnieniem związków i ich liczności.

Rys. 8. Diagram ERD z uwzględnieniem związków i ich liczności

Krok 4

Pani Jola po obejrzeniu naszego diagramu zauważa, że mogą być zajęcia, które w danym semestrze
nie odbywają się, ale znajdują się w katalogu zajęć (np. przedmiot obieralny, który nie został
w danym semestrze wybrany przez wystarczającą liczbę chętnych). Nie są one przypisane do żadnej
sali ani do grupy studentów.

Dostrzegamy też błąd polegający na początkowym przypisaniu do konkretnej sali tylko jednych
zajęć. Oczywiście na taki luksus żaden wydział nie może sobie pozwolić. Zamieniamy liczność
związku Zajęcia_w_Sali na wiele do wielu.

Uwagę tę powinniśmy uwzględnić na naszym diagramie ERD. Wprowadzamy stosowną poprawkę
na diagramie.

Rys. 9. Diagram ERD po uwzględnień poprawy liczności związku

Krok 5

Przystępujemy do identyfikacji atrybutów. Wygodnie jest informacje o atrybutach zebrać w tabeli
podając jednocześnie przykład wartości atrybutu.

Tabela 3. Przykładowe wartości atrybutów
Encja

Atrybut

Przykład

Sala

Numer Sali

C101

Liczba miejsc

120

Zajecia

Nazwa zajęć

Bazy danych – wykład

Grupa

Nazwa grupy

112

Liczność

Na diagramie ERD:

Rys. 10. Diagram ERD z zaznaczonymi atrybutami

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 11/18

Krok 6

Pokazujemy nasz diagram ERD pani Joli. Jeśli zostanie on zaakceptowany, przechodzimy do kroku
siódmego.

Krok 7

Powinniśmy teraz określić dla każdego atrybutu jego dziedzinę. Najwygodniej będzie nam to
wykonać znowu w postaci tabelki takiej jak tabela xxx uzupełnionej o kolumnę Dziedzina atrybutu.

Tabela 4. Dziedziny atrybutów

Encja

Atrybut

Przykład

Dziedzina atrybutu

Sala

Numer
sali

C101

Ciąg

składający

się

z litery

reprezentującej budynek oraz co
najwyżej czterech cyfr

Liczba
miejsc

120

Przedział od 15 do 250

Zajecia Nazwa

zajęć

Bazy danych – wykład

Lista zajęć

Grupa

Nazwa
grupy

112

Ciąg składający się z 3 lub 4 cyfr
i/lub litery

Liczność 35

Przedział od 12 do 40

Krok 8

Powinniśmy znowu skonsultować wyniki naszej pracy z panią Jolą. Jeśli uzyskamy akceptację,
możemy przejść do kroku dziewiątego. W przeciwnym razie nanosimy poprawki i ponownie
prosimy o akceptację.

Krok 9

Jeśli dobrnęliśmy aż tutaj, to oznacza, że zakończyliśmy konsultację z panią Jolą i możemy
przystąpić do prac zmierzających do nadania naszemu modelowi postaci dającej się
zaimplementować w relacyjnej bazie danych.

W naszym diagramie ERD występują związki wiele do wiele. Są to związki nieimplementowane
bezpośrednio w modelu relacyjnym, dlatego musimy dokonać ich przekształcenia. Wprowadzamy
nowe encje ObciazenieSali i ZajeciaGrupy tak jak na rysunku.

Rys. 11. Diagram ERD

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 12/18

Informację na diagramie możemy uzupełnić o typy danych, tak jak przedstawiamy to na Rys. 12.
Diagram ERD z typami danych

Sala

ID_Sala

uniqueidentifier

Numer sali

varchar(6)

Liczba miejsc

uniqueidentifier

Zajecia

ID_Zajecia

uniqueidentifier

Nazwa zajęć

varchar(255)

Grupa

ID_Grupa

uniqueidentifier

Nazwa grupy

char(10)

Liczność

smallint

ZajeciaGrupy

PK,FK1

ID_Zajecia

int

PK,FK2

ID_Grupa

int

ObciazenieSali

PK,FK1

ID_Sala

int

PK,FK2

ID_Zajecia

int

Dzien

char(10)

GodzinaOd

char(10)

GodzianDo

char(10)

Rys. 12. Diagram ERD z typami danych

Krok 10

W ostatnim kroku dokonujemy przeglądu naszego modelu ERD. Rzadko kiedy pierwsze podejście
będzie całkowicie wolne od błędów, pomyłek czy niedopatrzeń, dlatego zawsze należy
przeprowadzić weryfikację poprawności diagramu.

Porady praktyczne

•

Pamiętaj, że diagram związków encji ma być zrozumiały nie tylko dla informatyka. Ma on
służyć dialogowi między projektantem a użytkownikiem, który formułuje wymagania dla
przyszłej bazy danych. Modelując dane należy posługiwać się jasnym, prostym i przejrzystym
językiem i formami wyrazu.

•

Budując diagram związków encji nie spiesz się. Nie dokonuj zbyt pochopnie przekształceń
i nie wprowadzaj od razu zbyt wielu szczegółów, nawet jeśli przekształcenia wydają Ci się
oczywiste, a definiowanie typów danych czy określanie kluczy natychmiastowe. Pamiętaj, że
kluczowym elementem budowanych diagramów jest ich czytelność i zrozumiałość dla osoby
definiującej wymagania, czyli tak zwanego eksperta dziedzinowego (w każdym razie
w początkowych etapach tworzenia diagramów ERD).

•

Przy identyfikowaniu encji bardzo zachęcamy do tego, aby zawsze wypisać kilka przykładów
instancji encji. Podejście to pozwala na lepsze zrozumienie świata rzeczywistego i weryfikację
poprawności identyfikacji encji. Nazwa encji często nie oddaje jej istoty i może być różnie
rozumiana przez różne osoby biorące udział w budowaniu modelu danych. Szybko docenisz
tę technikę podczas dialogu z przyszłym użytkownikiem bazy, który z pewnością będzie lepiej
rozumiał prezentowane przez Ciebie modele.

•

Rysowanie diagramów związków encji najlepiej zacząć od rysowania na dużej kartce papieru
lub tablicy. Dopiero pod koniec (krok 9) warto jest przenieść diagramy związków encji do
narzędzia wspomagającego pracę z diagramami ERD. Narzędzi takich jest wiele. My
proponujemy wykorzystać do tego celu program MS Visio – znany i wygodny program do
rysowania wyposażony w specjalny moduł wspomagający projektowanie baz danych.

•

Zwracamy uwagę, że w teorii relacyjnych baz danych pod pojęciem relacji rozumie się
dwuwymiarową tabelę danych. Tabele te odpowiadają na etapie projektowym pojęciu encji,
natomiast powiązania między tabelami (encjami) noszą nazwę związków. W niektórych
aplikacjach i w żargonie informatycznym słowo relacja ma jednak czasem inne znaczenie

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 13/18

i oznacza powiązanie między tabelami (encjami), czyli związek. Takie nazewnictwo
stosowane jest na przykład w polskich wersjach aplikacji firmy Microsoft.

•

Ostateczny projekt bazy danych zależy w istotnym stopniu od zwyczajów i upodobań
projektanta. Modele ERD bazy danych zbudowane dla tego samego problemu mogą się
różnić. Nie zawsze potrafimy jednoznacznie wskazać, który z modeli jest lepszy. Często są
one po prostu jednakowo dobre.

•

Zwróć uwagę, że notacja proponowana przez nas w tym module nie jest jedyną notacją
stosowaną przy modelowaniu danych. Popularność zyskuje modelowanie baz danych
z wykorzystaniem języka UML. Modelowanie w języku UML bazuje na podejściu obiektowym
do analizy i projektowania systemów. Choć założenia, na których opiera się modelowania
diagramami ERD i językiem UML są inne, to jednak ogólna droga postępowania jest bardzo
podobna. Jeśli znasz język UML i zasady modelowania obiektowego, to do projektowania baz
danych możesz zamiast diagramów ERD wykorzystać diagramy klas języka UML.

Uwagi dla studenta

Jesteś przygotowany do realizacji laboratorium, jeśli:

•

rozumiesz, czym jest encja i związek między encjami,

•

rozumiesz, na czym polega proces dochodzenia do końcowego diagramu związków encji,

•

umiesz dokonać przekształcenia związków nieimplementowanych w relacyjnych bazach
danych do związków binarnych jednoznacznych,

•

potrafisz przedstawić diagram ERD na różnym poziomie abstrakcji,

•

wiesz, jakie jest znaczenie słowa relacja w teorii relacyjnych baz danych i w żargonie
informatycznym.

Pamiętaj o zapoznaniu się z uwagami i poradami zawartymi w tym module. Upewnij się, że
rozumiesz omawiane w nich zagadnienia. Jeśli masz trudności ze zrozumieniem tematu zawartego
w uwagach, przeczytaj ponownie informacje z tego rozdziału i zajrzyj do notatek z wykładów.

Dodatkowe źródła informacji

Rebeca R. Riordan, Projektowanie relacyjnych baz danych, Microsoft Press, 2000

Książka poświęcona jest praktycznym aspektom projektowania relacyjnych baz
danych w środowisku aplikacji firmy Microsoft. Znajdziesz w niej między innymi
przegląd modeli normalizacyjnych, których nie omawialiśmy w tym module
bezpośrednio. Rebeca Riordan znana jest z łatwego i zrozumiałego języka i łatwości
tłumaczenia zagadnień trudnych. Ten swój talent wykorzystuje również w tej
pozycji. Jeśli nie interesuje Cię zgłębianie teoretycznych podstaw działania baz
danych, a bardziej nastawiony jesteś na praktyczne wykorzystanie wiedzy, to jest to
książka dla Ciebie.

C.J.Date, Wprowadzenie do systemów baz danych, WNT, 2000

Jest to pełny podręcznik do wykładu z baz danych znanego i cenionego na całym
świecie autora. Znajdziesz w nim szersze spojrzenie na problematykę budowy
i modelowania baz danych. Polecamy ją wszystkim, którzy chcieliby poszerzyć
swoje wiadomości z tego zakresu.

System pomocy programu Visio

Jeśli po raz pierwszy spotykasz się z programem Visio, to zajrzyj koniecznie do jego
systemu pomocy. Znajdziesz tam wszystkie niezbędne informacje, aby efektywnie
korzystać z tego oprogramowania.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

ITA-101 bazy danych

Laboratorium podstawowe

Problem (czas realizacji

Jesteś projektantem bazy danych.
użytkownikiem bazy) opracowałeś model diagramu związków encji opisany
Przykładowe rozwiązanie. Model
na papierze. Teraz warto jest przenieść tę dokumentację „do
archiwizację modelu, wprowadzanie zmian
Dodatkowo może też skrócić czas projektowania bazy danych dzięki wykorzystaniu narzędzi RAD
(ang. Rapid Application Design
bazy danych wybrana została aplikacji MS Viso 2007. Twoim zadaniem będzie utworzenie przy
pomocy tego programu modelu danych

Zadanie

Tok postępowania

Uruchom

projekt bazy
danych
w programie MS
Visio 2007

•

Uruchom aplikację MS Visio 2007

•

Z panelu
grupę

Wprowadź

tabele

•

W obszarze roboczym wyłącz linie siatki wybierając
Widok

•

Z zasobnika
roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona encja
o

•

Zaznacz encję
element
tekst

•

Powtórz powyższe czynności dla pozostałych encji

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Strona 14/18

Laboratorium podstawowe

Problem (czas realizacji 40 min)

Jesteś projektantem bazy danych. W wyniku spotkań z ekspertem dzied
użytkownikiem bazy) opracowałeś model diagramu związków encji opisany

. Model i wszystkie dodatkowe dane (np. tabele) zostały zapisane jedynie

na papierze. Teraz warto jest przenieść tę dokumentację „do komputera”. Umożliwi to łatwiejszą
archiwizację modelu, wprowadzanie zmian i wymianę informacji między członkami zespołu.
Dodatkowo może też skrócić czas projektowania bazy danych dzięki wykorzystaniu narzędzi RAD

Rapid Application Design). Jako aplikację wspomagającą prace na tym etapie budowy modelu

bazy danych wybrana została aplikacji MS Viso 2007. Twoim zadaniem będzie utworzenie przy
pomocy tego programu modelu danych i diagramu ERD zgodne z wymaganiami „papierowymi”.

Tok postępowania

Uruchom aplikację MS Visio 2007.
Z panelu Wprowadzenie do programu Microsoft Office Visio
grupę Diagram modelu bazy danych.

W obszarze roboczym wyłącz linie siatki wybierając
Widok -> Siatka.
Z zasobnika Model encja-relacja przeciągnij element
roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona encja
o nazwie Tabela1.
Zaznacz encję Tabela1. W oknie Właściwości bazy danych
element Definicja, a następnie w polu Nazwa koncepcyjna
tekst Sala.

Nazwa encji na obszarze roboczym powinna zmienić się na

Powtórz powyższe czynności dla pozostałych encji

Rys. 13. Fragment okna programu Visio

Moduł 1

Budowa diagramów ERD

ekspertem dziedzinowym (przyszłym

użytkownikiem bazy) opracowałeś model diagramu związków encji opisany w rozdziale

wszystkie dodatkowe dane (np. tabele) zostały zapisane jedynie

komputera”. Umożliwi to łatwiejszą

wymianę informacji między członkami zespołu.

Dodatkowo może też skrócić czas projektowania bazy danych dzięki wykorzystaniu narzędzi RAD

ikację wspomagającą prace na tym etapie budowy modelu

bazy danych wybrana została aplikacji MS Viso 2007. Twoim zadaniem będzie utworzenie przy

wymaganiami „papierowymi”.

Wprowadzenie do programu Microsoft Office Visio wybierz

W obszarze roboczym wyłącz linie siatki wybierając polecenie

przeciągnij element Encja na obszar

roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona encja

Właściwości bazy danych wskaż

Nazwa koncepcyjna wprowadź

Nazwa encji na obszarze roboczym powinna zmienić się na Sala.

Powtórz powyższe czynności dla pozostałych encji w modelu.

. Fragment okna programu Visio

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

ITA-101 bazy danych

Wprowadź

atrybuty

•

Zaznacz encję

•

W oknie

•

W kolumnie

•

Na dole okna
wybór
jest inny sterownik wybierz
a w
Microsoft SQL Server

•

jako typ danych
pole jako
symbol budynku

•

Wprowadź pozostałe kolumny tabeli
jest kluczem głównym
Wprowadź atrybuty pozostałych tabel. Pamiętaj
kolumny stanowią kluc

Zmień widok

dokumentu

•

Przejdź do menu
dokumentu bazy danych
modelu ERD.

Dodaj związki

między encjami

•

Z zasobnika
roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona relacja.
Przeciągnij końce relacji odpowiednio na encje
aby uzyskać zakotwiczenie relacji
program wyróżnia encję czerwonym obramowaniem)

•

Wskaż utworzoną relację.
kategorię
fizyczna

•

Przejdź do kate
różnych opcji kardynalności (liczności).
zdaniem kardynalności dla tej relacji.

•

Zdefiniuj pozostałe związki między encjami.

Zmiana notacji

diagramu

•

Wybierz
zmień zaznaczenie opcji
diagramie ERD.

Zapisz model

•

Zapisz model

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Strona 15/18

Zaznacz encję Sala.
W oknie Właściwości bazy danych zaznacz element
W kolumnie Nazwa fizyczna wprowadź Numer_Sali
Na dole okna Właściwości bazy danych upewnij się, że zaznaczony jest
wybór Fizyczny typ danych (Microsoft SQL Server)
jest inny sterownik wybierz z menu Baza danych -
a w oknie Sterowniki bazy danych z karty
Microsoft SQL Server.
jako typ danych dla kolumny Numer_Sali wybierz
pole jako wymagane, a w uwagach wpisz: Numer sali; litera oznacza
symbol budynku.

Sprawdź w systemie pomocy co oznacza typ danych
zgadzasz się z takim wyborem typu dla pola Nazwa_Sali
Sprawdź, co stanie się po zmianie wyboru na

danych?

Wprowadź pozostałe kolumny tabeli Sala. Wskaż, że kolumna
jest kluczem głównym w tej tabeli.
Wprowadź atrybuty pozostałych tabel. Pamiętaj
kolumny stanowią klucz główny oraz które wartości są wymagane.

Program MS Visio pozwala na przestawienie modelu ERD
zestawem informacji (np. można ukryć lub pokazać typy danych,
oznaczenia kluczy głównych itd.).

Przejdź do menu Baza danych -> Opcje -> Dokument
dokumentu bazy danych wypróbuj różne ustawienia wyświetlania
modelu ERD.

Jakie opcje należy wybrać, aby na diagramie były widoczne typy
danych zdefiniowane w oknie Właściwości bazy danych
poszczególnych atrybutów?

Z zasobnika Model encja-relacja przeciągnij element
roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona relacja.
Przeciągnij końce relacji odpowiednio na encje Sala
aby uzyskać zakotwiczenie relacji (jeśli następuje zakotwiczeni
program wyróżnia encję czerwonym obramowaniem)
Wskaż utworzoną relację. W oknie Właściwości bazy danych
kategorię Nazwa. W pola Fraza orzeczenia, Fraza odwrotna
fizyczna i Uwagi wpisz odpowiednie Twoim zdaniem wartości.
Przejdź do kategorii Różne. Sprawdź, jaki wpływ na diagram ma wybór
różnych opcji kardynalności (liczności). Ustaw prawidłowe Twoim
zdaniem kardynalności dla tej relacji.
Zdefiniuj pozostałe związki między encjami.

Co należy zrobić, aby w widoku roboczym nie były wyświe
związki?

Wybierz z menu Baza danych -> Opcje -> Dokument
zmień zaznaczenie opcji Kurze łapki. Zaobserwuj zmiany notacji na
diagramie ERD.

Zapisz model w odpowiednim pliku na dysku.

Moduł 1

Budowa diagramów ERD

zaznacz element Kolumny.

Numer_Sali.

upewnij się, że zaznaczony jest

Fizyczny typ danych (Microsoft SQL Server). Jeśli wyświetlany

-> Opcje -> Sterowniki,

karty Sterowniki sterownik

wybierz varchar(6), wskaż to

Numer sali; litera oznacza

systemie pomocy co oznacza typ danych varchar(6). Czy

Nazwa_Sali?

się po zmianie wyboru na Pokaż: Przenośny typ

. Wskaż, że kolumna ID_Sala

Wprowadź atrybuty pozostałych tabel. Pamiętaj o wskazaniu, które

główny oraz które wartości są wymagane.

Program MS Visio pozwala na przestawienie modelu ERD z różnym
zestawem informacji (np. można ukryć lub pokazać typy danych,

Dokument i w karcie Opcje

wypróbuj różne ustawienia wyświetlania

Jakie opcje należy wybrać, aby na diagramie były widoczne typy

Właściwości bazy danych dla

przeciągnij element Relacja na obszar

roboczy (kartka). Na obszarze roboczym zostanie utworzona relacja.

Sala i ObciazenieSali, tak

(jeśli następuje zakotwiczenie, to

program wyróżnia encję czerwonym obramowaniem).

Właściwości bazy danych wskaż

Fraza odwrotna, Nazwa

wpisz odpowiednie Twoim zdaniem wartości.

. Sprawdź, jaki wpływ na diagram ma wybór

Ustaw prawidłowe Twoim

widoku roboczym nie były wyświetlane

Dokument i na karcie Relacja

. Zaobserwuj zmiany notacji na

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 16/18

Laboratorium rozszerzone

Zadanie 1 (czas realizacji 45 min)

W pewnej uczelni (jeśli nie w każdej) student kończący pewien etap edukacji musi wykonać
i obronić pracę końcową zwaną pracą dyplomową. Praca dyplomowa realizowana jest na koniec
każdego etapu studiów. Tak więc prace dyplomową piszą studenci studiów licencjackich,
inżynierskich i magisterskich. W przyszłości uczelnia planuje poszerzyć swoją ofertę studiów o nowe
rodzaje studiów, które też będą kończyć się pracą dyplomową. Każdy student oprócz imienia
i nazwiska ma przypisany na uczelni jednoznaczny identyfikator w postaci numeru indeksu. Numer
indeksu jest ciągiem złożonym z 10 znaków i w sposób jednoznaczny identyfikuje studenta
studiującego na uczelni.

Student chcąc ukończyć dany rodzaj studiów musi wybrać temat pracy dyplomowej. Z tematem
pracy związany jest oczywiście jej opiekun zwany zazwyczaj promotorem pracy. Zasadą jest, że
jeden temat kierowany jest przez jednego promotora – pracownika uczelni ze stopniem doktora,
doktora habilitowanego lub profesora.

Władze uczelni zachęcają swoich studentów do pisania prac indywidualnych. Ale dopuszczają
również możliwość realizacji prac przez dwóch lub trzech studentów. Więcej osób nie może pisać
jednej pracy dyplomowej.

Do pracy przyporządkowywane są pewne słowa ze z góry zdefiniowanego zbioru. Są to tak zwane
słowa kluczowe, które pozwalają przypisać tematykę pracy do określonego obszaru, a następnie
odnajdywać prace związane z podobną tematyką. Słowami kluczowymi mogą być: informatyka,
systemy operacyjne, konstrukcje żelbetowe itp. Każda praca powinna mieć przypisane co najmniej
jedno słowo kluczowe.

Po napisaniu pracy student przystępuje do obrony pracy. Obrona ta odbywa się w wyznaczonym
dniu i kończy się wystawieniem pracy dyplomowej końcowej, ostatecznej oceny.

Uczelnia chciałaby usprawnić obsługę prac dyplomowych i związanych z tym procesów. Dlatego
planuje opracować system informatyczny wspierający obsługę tych procesów. Pierwszym etapem
prac ma być zbudowanie bazy danych, która będzie spełniać następujące wymagania:

Umożliwi przechowywanie informacji o obronionych pracach dyplomowych wszystkich
studentów uczelni.

Umożliwi szybkie i łatwe wyszukiwanie prac związanych z daną tematyką lub prowadzonych
przez określonego promotora.

Umożliwi raportowanie o pracach dyplomowych:

•

recenzowanych przez pracowników uczelni,

•

obronionych w danym dniu, miesiącu, roku,

•

obronionych na danym rodzaju studiów.

Zaproponuj diagram ERD dla projektowanej bazy danych. Pamiętaj również o udokumentowaniu
przykładowych instancji encji oraz wartości atrybutów, tak jak robiliśmy to w przykładowym
rozwiązaniu w krokach piątym i siódmym. Model zapisz w pliku programu MS Visio.

Zadanie 2 (czas realizacji 45 min)

Wymagania z zadania 1 okazały się niewystarczające. Nasz ekspert dokonał przeglądu wymagań
i dodał uzupełnienia. W poniższym tekście zostały one uwydatnione.

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 17/18

Zaproponuj diagram ERD dla projektowanej bazy danych po uwzględnieniu rozszerzeń. Pamiętaj
również o udokumentowaniu przykładowych instancji encji oraz wartości atrybutów, tak jak
robiliśmy to w przykładowym rozwiązaniu w krokach piątym i siódmym. Model zapisz w pliku
programu MS Visio.

W pewnej uczelni (jeśli nie w każdej) student kończący pewien etap edukacji musi wykonać
i obronić pracę końcową zwaną pracą dyplomową. Uczelnia składa się kilku wydziałów. Na każdym
wydziale studenci mogą być kształceni na różnych specjalizacjach, a informacja o wydziale
i specjalizacji jest istotna przy wykonywaniu sprawozdań uczelni z obronionych prac dyplomowych.
Praca dyplomowa realizowana jest na koniec każdego etapu studiów. Tak więc prace dyplomową
piszą studenci studiów licencjackich, inżynierskich i magisterskich. W przyszłości uczelnia planuje
poszerzyć swoją ofertę studiów o nowe rodzaje studiów, które też będą kończyć się pracą
dyplomową. Każdy student oprócz imienia i nazwiska ma przypisany na uczelni jednoznaczny
identyfikator w postaci numeru indeksu. Numer indeksu jest ciągiem złożonym z 10 znaków i
w sposób jednoznaczny identyfikuje studenta studiującego na uczelni.

Po napisaniu praca podlega recenzji. Recenzja wykonywana jest przez jednego lub kilku
pracowników uczelni i oceniana. Każdy recenzent może ocenić pracę w skali od 2 do 5. Praca
oceniana jest również przez promotora. Ocena recenzenta i promotora nie może być zbiorczą oceną
pracy, ale musi osobno dotyczyć każdego z autorów pracy.

Do pracy przyporządkowywane są pewne słowa ze z góry zdefiniowanego zbioru. Są to tak zwane
słowa kluczowe, które pozwalają przypisać tematykę pracy do określonego obszaru, a następnie
odnajdywać prace związane z podobną tematyką. Słowami kluczowymi mogą być na przykład:
informatyka, systemy operacyjne, konstrukcje żelbetowe. Każda praca powinna mieć przypisane co
najmniej jedno słowo kluczowe.

Po napisaniu pracy student przystępuje do obrony pracy. Obrona ta odbywa się w wyznaczonym
dniu przed komisją składającą się z 3 członków oraz przewodniczącego i kończy się wystawieniem
ostatecznej oceny każdemu studentowi osobno. W czasie egzaminu każdemu studentowi są
zadawane i protokołowane trzy pytania. Każde z pytań podlega osobnej ocenie.

1. Umożliwi przechowywanie informacji o obronionych pracach dyplomowych wszystkich

studentów uczelni.

2. Umożliwi szybkie i łatwe wyszukiwanie prac związanych z daną tematyką, wydziałem,

specjalizacją lub prowadzonych przez określonego promotora.

3. Umożliwi raportowanie o pracach dyplomowych:

•

recenzowanych przez pracowników uczelni

•

obronionych w danym dniu, miesiącu, roku

•

obronionych na danym rodzaju studiów

W.Dąbrowski, P.Kowalczuk, K.Markowski

Moduł 1

ITA-101 bazy danych

Budowa diagramów ERD

Strona 18/18

4. Umożliwić szybkie sprawdzenie przebiegu obrony pracy dyplomowej danego studenta, w tym
zadanych pytań i składu komisji.

ITA-101 Bazy Danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

Wersja 2.0

Instalacja i konfiguracja Microsoft SQL

Server 2008

Spis treści

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008 ...................................................................................... 1

Informacje o module ............................................................................................................................ 2

Przygotowanie teoretyczne ................................................................................................................. 3

Przykładowy problem .................................................................................................................. 3

Podstawy teoretyczne.................................................................................................................. 3

Przykładowe rozwiązanie ............................................................................................................. 6

Porady praktyczne ..................................................................................................................... 10

Uwagi dla studenta .................................................................................................................... 11

Dodatkowe źródła informacji..................................................................................................... 11

Laboratorium podstawowe ................................................................................................................ 12

Laboratorium rozszerzone ................................................................................................................. 16

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 2/16

Informacje o module

Opis modułu

W tym module znajdziesz informację o podstawowych zadaniach
administratora systemu bazodanowego. Do zadań tych należy instalacja
serwera baz danych, konserwacja oraz aktualizacji serwisów serwera.
Prawidłowe przygotowanie środowiska pracy zapewni stabilność oraz
pozwoli na poznanie systemu bazodanowego od podstaw.

Cel modułu

Celem modułu jest przedstawienie czytelnikowi typowych zagadnień
związanych z instalacją i konfiguracją serwera bazodanowego.

Uzyskane kompetencje

Po zrealizowaniu modułu będziesz:

•

potrafił zaplanować instalację systemu bazodanowego

•

potrafił przeprowadzić instalację SQL Server 2008 za pomocą
centrum instalacji

•

wstępne opcje dotyczące bezpieczeństwa serwera

•

rozumiał czym są serwisy serwera SQL i jakie mają funkcje

•

wiedział, jak skonfigurować poszczególne serwisy serwera SQL

Wymagania wstępne

Przed przystąpieniem do pracy z tym modułem powinieneś:

•

wiedzieć, jak używać oprogramowania Microsoft Virtual PC

•

znać podstawy obsługi systemu Windows 2000 lub nowszego

•

rozumieć, jak przebiega instalacja oprogramowania w systemie
Windows

Mapa zależności modułu

Zgodnie z mapą zależności przedstawioną na rys. 1, nie istnieje konieczność
wykonania wcześniej żadnego innego modułu.

Rys. 1 Mapa zależności modułu

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 3/16

Przygotowanie teoretyczne

Przykładowy problem

Wdrożenie nowego systemu bazodanowego nie jest procesem trywialnym. W pierwszej kolejności
wykonywana jest analiza potrzeb organizacji w zakresie gromadzenia i przetwarzania informacji.
Następnie można wybrać konkretny system z użytecznymi komponentami. Instalacja systemu, testy
wydajnościowe i integracja z istniejącymi składnikami IT organizacji to niezbędne kroki wdrożenia,
przeważnie oddelegowane do doświadczonego informatyka.

Typowym scenariuszem jest pojawienie się potrzeby przetwarzania coraz większych ilości
informacji w małej firmie, która w związku z dogodnymi warunkami na rynku przeżywa dynamiczny
rozwój. Obsługa rosnącej liczby klientów przysparza coraz więcej kłopotów, głównie działowi analiz.
Na kolejnym zebraniu pada propozycja wdrożenia nowego systemu bazodanowego opartego na
technologii Microsoft SQL Server 2008, który pomoże usprawnić procesy związane z obróbką coraz
większej ilości danych o klientach, co potencjalnie przełoży się na jakość obsługi i przyszłe zyski.

Sygnał i wsparcie finansowe od strony biznesowej jest motorem procesu wdrożenia systemu
bazodanowego przedstawionego w tym module.

Podstawy teoretyczne

Właściwie każde oprogramowanie określane mianem serwera (serwer WWW, serwer baz danych)
działa na podobnej zasadzie – opiera się na uruchomionych w systemie operacyjnym usługach. Od
konfiguracji tych usług zależy, czy i jak będzie funkcjonował serwer.

Instalacja

Aby móc cokolwiek konfigurować, w pierwszej kolejności należy dokonać instalacji tego składnika.
Podstawowym składnikiem, czyli usługą systemu bazodanowego, jest silnik (ang. Database Engine),
odpowiadający za niskopoziomowe przewarzanie danych. Element ten znajdziemy w każdym
systemie bazodanowym, choć różnie może się nazywać. Wszystkie inne elementy bezpośrednio lub
pośrednio korzystają z silnika i w przypadku jego braku lub uszkodzenia po prostu nie działają.

Sam silnik jest jednak bardzo niewygodny w obsłudze z punktu widzenia użytkownika serwera
bazodanowego. W tej sytuacji powstało wiele innych komponentów, które uzupełniają i
usprawniają pracę z takim systemem. Narzędzia graficzne do obsługi i administracji serwera (ang.
Client Tools) są szczególnie pomocne dla administratorów. Serwis analityczny (ang. Analysis
Services) jest nieoceniony przy przetwarzaniu dużej ilości danych. Serwis raportujący (ang.
Reporting Services) usprawnia i uatrakcyjnia prezentację analizowanych danych.

W celu integracji czynności instalacyjnych tych i innych komponentów serwera SQL administrator
do dyspozycji ma narzędzie o nazwie Centrum Instalacji przedstawione na rys. 2.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 4/16

Rys. 2 Nowe Centrum Instalacji

Z tego miejsca można dokonać instalacji nowej instancji serwera SQL (w jednym systemie może być
wiele wystąpień serwera bazodanowego), zmodyfikować komponenty serwera, zainstalować
przykładowe bazy danych lub poczytać dokumentację.

Instalacja nowej instancji serwera SQL wiąże się zawsze z kilkoma etapami:

Określenie komponentów serwera, które będziemy instalować.

Określenie miejsca w systemie operacyjnym, gdzie komponenty będą składowane.

Podanie kont systemowych potrzebnych do uruchomienia poszczególnych usług serwera.

Po zakończeniu procesu instalacji powinniśmy przejrzeć i skonfigurować nowe usługi bazodanowe,
które pojawiły się w naszym systemie operacyjnym.

Usługa serwera

Silnik

Silnik serwera bazodanowego, odpowiedzialny za przechowywanie danych, utrzymywanie
spójności danych i obsługę poleceń języka zapytań najczęściej jest tożsamy z główną usługą
serwera. Aby użytkownicy mogli stale korzystać z tej usługi, powinna być ona uruchomiona
praktycznie zawsze (nie licząc czasu na ewentualne prace administracyjne, wymagające przejścia
serwera w tryb offline).

Dodatkowo, ponieważ niektóre czynności wymagają restartu samej maszyny, usługa ta powinna
być skonfigurowana jako uruchamiana wraz ze startem systemu operacyjnego. Niektóre systemy
operacyjne pozwalają również na określenie zachowań usługi w momencie, gdy zostanie ona
nieoczekiwanie zatrzymana (nie przez użytkownika, a na przykład na skutek awarii).

Dla przykładu, w systemie Microsoft Windows Server można skonfigurować każdą usługę tak, by po
nieoczekiwanym zatrzymaniu była podejmowana próba automatycznego restartu usługi (czyli
ponownego jej uruchomienia).

Usługa automatyzacji zadań

Dobry administrator potrafi wykorzystać zdobycze techniki i zautomatyzować pracę systemu
bazodanowego tak, by mieć przy nim jak najmniej pracy. Do automatyzacji najczęściej służy usługa,
która albo jest oferowana przez system operacyjny, albo jest dostarczana wraz z systemem
bazodanowym. Pozwala ona między innymi na przygotowywanie harmonogramów tworzenia kopii
zapasowych baz danych. Taką usługą w systemie Microsoft SQL Server 2008 jest SQL Server Agent.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 5/16

Należy zadbać o to, by była ona zawsze uruchomiona, a często domyślnie usługi te są wyłączone lub
zatrzymane.

Bezpieczeństwo usług

W trakcie konfiguracji usług należy kierować się pewnymi zasadami, by uniknąć nieprawidłowości w
ustawieniach i w działaniu serwera. Zasady te dotyczą głównie kwestii związanych z
bezpieczeństwem środowiska.

Pierwszą ważną zasadą jest zasada minimalizacji ilości usług. Mówi ona, że należy zawsze
instalować i uruchamiać tylko te usługi, z których w danym momencie korzysta nasz system
bazodanowy. Pozostałe usługi, o ile mogą być zainstalowane (w przyszłości może się okazać, że
jakaś dodatkowa usługa będzie potrzebna), o tyle ich uruchamianie powoduje, że administrator ma
więcej pracy, zaś w systemie znajduje się więcej potencjalnych słabych punktów.

Zasada ta obowiązuje głównie osoby administrujące systemami i sieciami komputerowymi.
Stosowanie się do niej może znacznie zwiększyć bezpieczeństwo systemu.

Druga zasada dotyczy konfiguracji kontekstu usług. Usługi w systemie operacyjnym działają jak
użytkownicy – wykonują operacje i mają określone uprawnienia. W niektórych systemach
(np. Windows) każdej usłudze przyporządkowane jest konto użytkownika. Mówimy, że usługa
pracuje w kontekście użytkownika. Oznacza to, że usługa działa w systemie operacyjnym i w sieci
na takich samych uprawnieniach, jakie zostały określone dla użytkownika.

W związku z tym pojawia się problem wyboru właściwego konta dla usług. Problem ten dotyczy
głównej usługi serwera SQL – silnika oraz usługi odpowiedzialnej za automatyzację zadań w tym
systemie.

Większość systemów operacyjnych oferuje wbudowane konta o kreślonych uprawnieniach.
Niestety, uprawnienia te na ogół są zbyt duże, by konta systemowe można było wykorzystać do
pracy z usługami systemu bazodanowego. Przykładem takiego konta jest konto Local System w
systemach Microsoft Windows.

Konto to działa jako element systemu operacyjnego, co w praktyce oznacza, że ma uprawnienia
nawet większe od tych, jakie posiada administrator systemu. Stąd pierwszy wniosek – na ogół nie
wybieramy wbudowanych kont systemowych dla usług serwera SQL. Powstaje pytanie – jakich w
takim razie kont używać?

Jeśli serwer ma pracować w środowisku rozproszonym, ma mieć możliwość dostępu do innych
serwerów i dodatkowo maszyna znajduje się w domenie, to wybieramy dla usług konto domenowe,
specjalnie utworzone i skonfigurowane. Konto to powinno mieć ustawienia, które pozwolą w
sposób nieprzerwany pracować usłudze.

Zatem – należy ustawić dla tego konta silne hasło, które nie powinno mieć daty wygasania (hasło
nigdy nie wygasa) i nie powinno być zmieniane przez użytkowników (użytkownik nie może zmieniać
hasła, bez opcji użytkownik musi zmienić hasło przy pierwszym logowaniu). Co do uprawnień konta,
należy rozważyć przydzielenie konta do roli lokalnego administratora (dla potrzeb na przykład
automatycznego restartu usługi w przypadku nieoczekiwanego jej zatrzymania).

Czasami taka konfiguracja jest wymagana (na przykład przy instalacji systemu Microsoft SQL Server
w klastrze Microsoft Windows). Dla głównych usług możesz skonfigurować jedno konto (ułatwia to
zdecydowanie administrację kontami). Nazwa konta dla zwiększenia bezpieczeństwa nie powinna
kojarzyć się z systemem bazodanowym.

Narzędzia konfiguracji usług

Większość systemów operacyjnych oferuje narzędzie do zcentralizowanego zarządzania usługami
zainstalowanymi w systemie. Jednak ponieważ ogólna ilość usług w systemach operacyjnych jest
ogromna, a dodatkowo bardzo często usługi systemu bazodanowego wymagają dodatkowych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 6/16

ustawień, producenci zazwyczaj dodają narzędzie (lub zestaw narzędzi) do zarządzania usługami
tylko samego serwera SQL.

Dla przykładu, W systemie Microsoft SQL Server 2008 są dwa narzędzia do zarządzania usługami:
Configuration Manager oraz Reporting Services Configuration. Pierwszy program umożliwia
zarządzanie usługami i protokołami sieciowymi, zaś drugi pozwala dostosować usługę raportowania
serwera SQL. Narzędzie Configuration Manager ilustruje rys. 3.

Rys. 3 Konfiguracja serwisów

Przykładowe rozwiązanie

Wdrożenie systemu bazodanowego opartego na Microsoft SQL Server 2008 przebiega w kilku
etapach.

Pierwszym z nich jest wybór maszyny i systemu operacyjnego, który będzie podstawą dla serwera
SQL. Serwery takie jak serwer baz danych, poczty czy stron internetowych zawsze instalowane są
na gotowym środowisku operacyjnym. My mamy do dyspozycji maszynę z systemem Microsoft
Windows Server 2003, która w pełni odpowiada wymaganiom serwera SQL.

Następnym etapem jest uzupełnienie środowiska o wymagane i opcjonalne komponenty.
Komponenty wymagane, takie jak .NET Framework 2.0 czy MS XML 6, znajduję się na płycie z
plikami instalacyjnymi Microsoft SQL Server 2008. Elementy użyteczne, lecz opcjonalne, takie jak
Microsoft

PowerShell,

można

doinstalować

własnego

źródła,

np.

witryny

www.microsoft.com/poland

Właściwa instalacja systemu bazodanowego zaczyna się po uruchomieni instalatora Microsoft SQL
Server 2008.

Środkowa grupa opcji (Install) pozwala na uruchomienie właściwego komponentu programu
instalacyjnego (rys. ). W tym kroku instalator jest gotowy do organizacji swojego środowiska w
naszym systemie. Dopiero teraz widać główne okno centrum instalacji środowiska serwera SQL
Server 2008. Można tu dokonać aktualizacji serwera z wersji SQL Server 2000 lub SQL Server 2005,
przeczytać dokumentację, zainstalować komponenty dodatkowe lub przykładowe bazy.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 7/16

Rys. 4 Instalacja nowej instancji serwera SQL

Wybierając instalacje nowej instancji serwera SQL przechodzimy do kroku, w którym należy określić
składniki systemu bazodanowego. Okno komponentów systemu (rys. ) umożliwia wybór instalacji
interesujących nas części środowiska serwera SQL. Z pewnością potrzeby będzie sam silnik bazy
danych (Database Engine Services), jak i graficzny interfejs dla niego (Client Tools). W dalszej
kolejności przydatne okażą się narzędzia analityczne (Analysis Services), narzędzia pomocy (SQL
Server Books online), itp.

Rys. 5 Wybór składników instalacji

W tym kroku mamy możliwość wyboru miejsca składowania plików serwera SQL w systemie. W
profesjonalnych zastosowaniach ze względów wydajnościowych często spotykaną praktyką jest
rozdzielanie plików systemu operacyjnego i serwera bazodanowego pomiędzy różne dyski.

Następnym ważnym krokiem jest nazwanie instancji instalowanego serwera SQL oraz podgląd
instancji już istniejących. Dla mniej doświadczonych użytkowników zaleca się pozostawienie
ustawień standardowych instalatora.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 8/16

Kolejny etap to określenie komponentów serwera oraz sposobów ich uruchamiania. Serwer SQL
składa się z kilku usług, które muszą być uruchamiane za pomocą odpowiedniego konta
użytkownika. Dla naszej maszyny takim kontem jest Administrator. W tym momencie
poszczególne usługi będą uruchamiane z uprawnieniami administratora.

W obecnej wersji serwer SQL oferuje możliwość zapisywania danych w formacie Unicode czyli
międzynarodowym standardzie kodowania znaków. Poprzednie wersje oferowały zapis w
standardach zorientowanych na konkretne języki. Zakładka Collation pozwala na wybór standardu
kodowania danych (np. w celu zachowania kompatybilności ze starszymi bazami) oddzielnie dla
silnika bazy i serwisu analitycznego, co prezentuje rys. .

Rys. 6 Konfiguracja obsługi stron kodowych

Kolejną rzeczą jest ustalenie, jakich użytkowników serwer SQL będzie honorował. Do wyboru są
użytkownicy związani z systemem operacyjnym lub użytkownicy systemowi oraz użytkownicy
wewnętrzni serwera. Na początek wystarczą nam do pracy sami użytkownicy systemowi.
Należy jednak jednoznacznie sprecyzować konto, które będzie miało uprawnienia do
administrowania serwerem SQL. Ilustruje to rys. .

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 9/16

Rys. 7 Konfiguracja typu autoryzacji

W oknie dotyczącym powiadamiania firmy Microsoft o występujących błędach i użyciu zasobów
serwera SQL możemy zgodzić się lub nie na wysyłanie tych informacji. Przed zaznaczeniem
czegokolwiek warto poczytać dokładnie, jakie informacje będą wysyłane.

Pora na podsumowanie opcji instalacji. W oknie Ready to Install możesz przejrzeć wszystkie
zaznaczone uprzednio opcje, jeżeli coś się nie zgadza, zawsze możesz cofnąć się i wprowadzić
zmianę.

Zatwierdzając wybrane opcje rozpoczynamy kopiowanie plików i wykonywanie skryptów
instalacyjnych zgodnie z założeniami ustalonymi przez nas wcześniej. Możemy podejrzeć postęp
instalacji poszczególnych składników serwera SQL.

Po zakończeniu procesu instalacji komponentów serwera SQL możemy przejść do konfiguracji
poszczególnych usług. W tym celu należy posłużyć się programem SQL Server Configuration
Manager dostepnym w grupie aplikacji SQL Server 2008.

W głównym oknie narzędzia konfiguracyjnego widzimy usługi związane z serwerem SQL. Usługa
automatyzacji zadań (SQL Server Agent) jest wyłączona, co nie jest dla nas stanem zadowalającym,
zatem należy ją aktywować.

Aby usługa uruchamiała się wraz ze startem systemu operacyjnego należy zaznaczyć odpowiednią
opcję w zakładce Service, co ilustruje rys. Błąd! Nie można odnaleźć źródła odwołania..

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 10/16

Rys. 8 Konfiguracja serwisów

Serwer SQL przeważnie działa w środowisku sieciowym opartym o protokoły TCP/IP. Ze względów
bezpieczeństwa obsługa tych protokołów domyślnie jest wyłączona. Jeżeli jesteśmy pewni
zabezpieczeń swojej sieci informatycznej, możemy włączyć obsługę TCP/IP dla serwera SQL.

Ostatnim etapem instalacji serwera SQL jest uruchomienie aplikacji zarządzającej SQL Management
Studio i próba połączenia się z istniejącą bazą danych AdventureWorks. Jeżeli to zadanie się
powiedzie, możemy uznać, że posiadamy gotowy do pracy system bazodanowy.

Porady praktyczne

W miarę możliwości dokonuj instalacji serwera SQL na systemie nieobciążonym przez inne serwery.
W praktycznej działalności serwery bazodanowe mocno wykorzystują zasoby sprzętowe takie jak
czas procesora, pamięć operacyjna czy dostęp do dysku twardego. Współdzielenie tych zasobów z
innymi usługami zdecydowanie obniża wydajność obsługi baz danych.
Pamiętaj o możliwości instalacji wielu instancji serwera SQL na jednej maszynie fizycznej.
Umożliwia to logiczne i organizacyjne rozdzielenie poszczególnych grup baz danych a co za tym
idzie lepsza kontrolę nad nimi.
Dodatkowe serwisy możesz doinstalować w miarę potrzeb. Pamiętaj, że każdy z nich to potencjalne
obciążenie dla systemu i luka w zabezpieczeniach. Planując rozszerzanie funkcjonalności serwera
bazodanowego o dodatkowe serwisy warto zastanowić się nad jego rozbudową od strony
sprzętowej.
Już na etapie instalacji serwera bazodanowego warto przemyśleć sprawę bezpieczeństwa
poszczególnych usług. Usługi serwera powinny posiadać dedykowane konta, za pomocą których są
uruchamiane. Wydzielenie kont i przyznanie im wąskiego zakresu praw minimalizuje możliwość
użycia ich przez nieautoryzowane osoby. Więcej o zabezpieczeniach serwera bazodanowego
znajdziesz w module 10.
Dobrą praktyką jest wydzielenie zasobu sieciowego z plikami instalacyjnymi serwera SQL. Pozwoli
to na szybką re-instalację lub dodanie nowych komponentów do systemu. Niezależnie od tego
warto posiadać kopię plików instalacyjnych na nośniku przenośnym (płyta DVD, pendrive, mobilny
dysk twardy itp.), jeżeli zaistniałaby potrzeba instalacji środowiska na maszynie odciętej od sieci
informatycznej. Dotyczy to także systemów towarzyszących serwerowi baz danych takich jak np.:
serwis publikacji stron WWW.
W przypadku stwierdzenia braku dostępu do instancji serwera SQL, w pierwszej kolejności sprawdź,
czy odpowiednie serwisy systemowe są uruchomione. Jeżeli w wyniku jakiegoś konfliktu usługi
serwera SQL zostały wyłączone lub zatrzymane, dokonaj ich ponownej aktywacji. W skrajnym

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 11/16

przypadku należy zrestartować system operacyjny, który może blokować usługi systemu
bazodanowego przez własne usługi zależne.
Nigdy nie zaniedbuj regularnego skanowania systemu operacyjnego, na którym znajduje się system
bazodanowy pod względem obecności wirusów i złośliwego oprogramowania. System bazodanowy
jest centralną składnicą danych organizacji, a ich utrata zawsze jest bardzo kosztowna.
Zawsze sprawdzaj dostępność najnowszych aktualizacji dla systemu bazodanowego, jak i systemu
operacyjnego, na którym serwer SQL jest zainstalowany. Pamiętaj, że nie ma oprogramowania
doskonałego a producenci starają się ulepszać swoje produkty m.in. poprzez udostępnianie
aktualizacji. Widać to wyraźnie w systemach operacyjnych gdzie np.: bez nowych aktualizacji w
ogóle nie można zainstalować niektórych aplikacji.

Uwagi dla studenta

Jesteś przygotowany do realizacji laboratorium jeśli:

•

rozumiesz, co oznacza serwis systemowy, serwis bazy danych, instalacja serwisu

•

rozumiesz zasadę działania uruchomienia serwisów w kontekście użytkownika

•

umiesz wymienić i opisać podstawowe komponenty systemu bazodanowego

•

umiesz podać przykład zastosowania systemu bazodanowego w praktyce

Dodatkowe źródła informacji

Kalen Delaney, Microsoft SQL Server 2005: Rozwiązania praktyczne krok po kroku, Microsoft
Press, 2006

Podręcznika adresowany do projektantów systemów bazodanowych, którzy
opanowali już podstawy idei relacyjnych baz danych. Przedstawia praktyczne
problemy i ich szczegółowe rozwiązania.

Edward Whalen, Microsoft SQL Server 2005 Administrator’s Companion, Microsoft Press, 2006

Jest to przejrzysty przewodnik, zawierający wszystkie informacje potrzebne do
wdrożenia, administrowania i obsługi SQL Server 2005. Znajdziesz w nim wiele
procedur i wskazówek opartych na doświadczeniach profesjonalistów pracujących z
Microsoft SQL Server 2005.

Dusan Petkovic, Microsoft SQL Server 2008: A Beginner's Guide, McGraw-Hill, 2008

Pozycja adresowana do osób zaczynających przygodę z bazami danych. Znajdziemy tu
wprowadzenie do relacyjnych baz danych, sposoby ich projektowania, optymalizacji i w końcu
wdrożenia w najnowszej odsłonie serwera SQL w wersji 2008. Omówienie języka T-SQL w
osobnej, dużej części książki jest kolejną mocną tej pozycji.

http://www.microsoft.com/sql/2008/default.mspx

Tutaj znajdziemy wszystkie podstawowe informacje na temat MS SQL Server 2008 oraz nowości
z nim związane.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 45 min)

Firma National Insurance w związku z dogodnymi warunkami na rynku
rozwój. Obsługa rosnącej liczby klientów przysparza coraz więcej kłopotów, głównie działowi analiz.
Na ostatnim zebraniu padła propozycja wdrożenia nowego systemu bazodanowego opartego na
technologii Microsoft SQL Server 2008, który pom
większej ilości danych o klientach firmy co potencjalnie przełoży się na jakość obsługi i przyszłe
zyski.

Wdrożenie nowego systemu złożono na barki głównego informatyka firmy, który do tej pory
zajmował się głownie zagadnieniami związanymi z administracją systemami operacyjnymi
i bezpieczeństwem sieci. Jako praktykant dostałeś za zadanie wdrożyć serwera SQL 2008 na
testowej platformie. Twoje doświadczenia z procesu instalacji i konfiguracji serwera będą
wykorzystane przy uruchamianiu systemu roboczego.

Zadanie

Tok postępowania

Uruchom

instalację serwera
SQL Server 2008

•

Uruchom maszynę wirtualną

—
—

•

Klik

•

Na ekranie powinno pokazać się okno instalatora Mi
2008

Dokonaj

konfiguracji
przedinstalacyjnej

•

Z grupy
and Samples

•

Przeczytaj i zaakceptuj postanowienia umowy licencyjnej poprzez
zaznaczenie pola

•

Kliknij przycisk

•

Kliknij przycisk

Dokonaj

•

Kliknij odnośnik

Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 12/16

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 45 min)

Firma National Insurance w związku z dogodnymi warunkami na rynku
rozwój. Obsługa rosnącej liczby klientów przysparza coraz więcej kłopotów, głównie działowi analiz.
Na ostatnim zebraniu padła propozycja wdrożenia nowego systemu bazodanowego opartego na
technologii Microsoft SQL Server 2008, który pomoże usprawnić procesy związane z obróbką coraz
większej ilości danych o klientach firmy co potencjalnie przełoży się na jakość obsługi i przyszłe

Wdrożenie nowego systemu złożono na barki głównego informatyka firmy, który do tej pory

łownie zagadnieniami związanymi z administracją systemami operacyjnymi

Jako praktykant dostałeś za zadanie wdrożyć serwera SQL 2008 na

testowej platformie. Twoje doświadczenia z procesu instalacji i konfiguracji serwera będą

ystane przy uruchamianiu systemu roboczego.

Tok postępowania

Uruchom maszynę wirtualną BD2008.

—

Jako nazwę użytkownika podaj Administrator.

—

Jako hasło podaj P@ssw0rd.

Maszyna wirtualna używa obrazów ISO płyt CD/DVD na równi z
płytami fizycznymi. Ważne jest, aby w wirtualnym napędzie DVD
umieszczony był obraz płyty o nazwie SQLDEV_ENU.ISO

Kliknij dwukrotnie ikonę Mój komputer, a później
Na ekranie powinno pokazać się okno instalatora Mi
2008, tak jak na rys. :

Rys. 9 Strona główna programu instalacyjnego

Z grupy Install kliknij odnośnik Server components, tools,
and Samples.
Przeczytaj i zaakceptuj postanowienia umowy licencyjnej poprzez
zaznaczenie pola I accept the license terms.
Kliknij przycisk Next.
Kliknij przycisk Install.

Kliknij odnośnik New Installation.

Moduł 2

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Firma National Insurance w związku z dogodnymi warunkami na rynku przeżywa dynamiczny
rozwój. Obsługa rosnącej liczby klientów przysparza coraz więcej kłopotów, głównie działowi analiz.
Na ostatnim zebraniu padła propozycja wdrożenia nowego systemu bazodanowego opartego na

oże usprawnić procesy związane z obróbką coraz

większej ilości danych o klientach firmy co potencjalnie przełoży się na jakość obsługi i przyszłe

Wdrożenie nowego systemu złożono na barki głównego informatyka firmy, który do tej pory

łownie zagadnieniami związanymi z administracją systemami operacyjnymi

Jako praktykant dostałeś za zadanie wdrożyć serwera SQL 2008 na

testowej platformie. Twoje doświadczenia z procesu instalacji i konfiguracji serwera będą

ISO płyt CD/DVD na równi z

aby w wirtualnym napędzie DVD

SQLDEV_ENU.ISO.

a później CD ROM (D:).

Na ekranie powinno pokazać się okno instalatora Microsoft SQL Server

Strona główna programu instalacyjnego

Server components, tools, Books Online,

Przeczytaj i zaakceptuj postanowienia umowy licencyjnej poprzez

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 13/16

instalacji
właściwej

•

W oknie sprawdzania konfiguracji kliknij przycisk Details, a potem Next.

•

Zgodnie z rys. 1 zaznacz kolejno Database Engine Services, Full text
search, Analysis Services, Client Tools, SQL Server books online,
Business Intelligence Development Studio.

•

Kliknij przycisk Next.

Rys. 10 Wybór składników instalacji

•

Zostaw ustawienia standardowe i kliknij przycisk Next.

•

W polu Account wpisz nazwę Administrator.

•

W polu Password wpisz P@ssw0rd.

•

Kliknij przycisk Apply to All.

Rys. 11 Określenie praw dostępu do składników

•

Kliknij zakładkę Collation.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

•

Dla pola

•

Kliknij pole

•

Z listy

•

Kliknij przycisk

•

Dla pola

•

Z listy

•

Kliknij przycisk

•

Przejdź do następnego okna klikając przycisk

•

Aby dodać konto bieżącego użytkownika (
Add Current User

•

Aby dodać konto bieżącego użytkownika (
Add Current User

•

Kliknij

•

Przeczytaj informacje w otwartej stronie WWW

•

Zamknij okno przeglądarki

•

Kliknij

•

Aby zakończyć ten etap i przejść do podsumowania instalacji
przycisk

•

Wyświetl

dziennik

instalacji

klikając

odnośnik

files

•

Przeczytaj informacje zawarte w dzienniku i zamknij okno notatnika

•

Kliknij przycisk

Konfiguracja

•

Kliknij przycisk
Configuration Tools

Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 14/16

Dla pola Database Engine kliknij przycisk Customize
Kliknij pole Windows collation designator.
Z listy Collation designator wybierz Polish.
Kliknij przycisk OK.
Dla pola Analysis Services kliknij przycisk Customize
Z listy Collation designator wybierz Polish.
Kliknij przycisk OK.
Przejdź do następnego okna klikając przycisk Next
Aby dodać konto bieżącego użytkownika (Administrator
Add Current User.
Kliknij przycisk Next.

Rys. 12 Konfiguracja typu autoryzacji

Dla serwisu analitycznego również należy określić konto z
uprawnieniami administracyjnymi.

Aby dodać konto bieżącego użytkownika (Administrator
Add Current User.
Kliknij przycisk Next.
Kliknij odnośnik View the Microsoft SQL Server.
Przeczytaj informacje w otwartej stronie WWW.
Zamknij okno przeglądarki.
Kliknij przycisk Next.
Kliknij przycisk Install.
Aby zakończyć ten etap i przejść do podsumowania instalacji
przycisk Next.
Wyświetl

dziennik

instalacji

klikając

odnośnik

files\Microsoft SQL Server\100\....
Przeczytaj informacje zawarte w dzienniku i zamknij okno notatnika
Kliknij przycisk Close.

Kliknij przycisk START -> Programy -> Microsoft SQL Server 2008

Configuration Tools -> SQL Server Configuration Manager

Moduł 2

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Customize.

Next.

Administrator), kliknij przycisk

Konfiguracja typu autoryzacji

Dla serwisu analitycznego również należy określić konto z

Administrator), kliknij przycisk

Aby zakończyć ten etap i przejść do podsumowania instalacji, kliknij

Wyświetl

dziennik

instalacji

klikając

odnośnik

C:\Program

Przeczytaj informacje zawarte w dzienniku i zamknij okno notatnika.

Microsoft SQL Server 2008 ->

SQL Server Configuration Manager.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 15/16

usług serwera

•

W nowym oknie rozwiń drzewo SQL Server Network Configuration
klikając przycisk +.

•

Zaznacz pole SQL Server Services.

•

Kliknij dwukrotnie pole SQL Server Agent.

•

Kliknij przycisk Start.

•

Kliknij na zakładce Service.

•

W polu Start Mode wybierz z listy rozwijanej opcję Automatic.

•

Kliknij przycisk OK.

•

Kliknij pole Protocols for MSSQLSERVER.

•

Kliknij dwukrotnie pole TCP/IP.

•

Dla pola Enabled z listy rozwijanej wybierz Yes.

•

Kliknij przycisk OK.

•

Zamknij okno SQL Server Configuration Manager.

Sprawdzenie

poprawności
instalacji

•

Kliknij przycisk Start -> Programy -> Microsoft SQL Server 2008 ->
Management Studio.

•

W nowym oknie kliknij przycisk Connect.

•

Jeżeli instalacja system jest poprawna, będziesz mógł w polu Object
Explorer rozwinąć drzewo Databases -> AdventureWorks.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 2

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 16/16

Laboratorium rozszerzone

Zadanie 1 (czas realizacji 90 min)

Jesteś głównym informatykiem firmy National Insurance. Niedawne wdrożenie nowego serwera
bazodanowego opartego na Microsoft SQL Server 2008 zakończyło się sukcesem. Firma planuje
rozbudowę infrastruktury informatycznej o farmę serwerów Microsoft SQL Server 2008 i ich
integrację z istniejącymi bazami danych.

W dotychczasowej działalności od strony baz danych wykorzystywane były serwery Microsoft SQL
Server 2000 i Microsoft SQL Server 2005, na których hostowane bazy zawierały dane w języku
polskim i angielskim. Niezbyt dobrze wyglądała sprawa prezentacji danych, każdy z menedżerów
korzystał ze swoich narzędzi, niekompatybilnych ze sobą. Jako dobry administrator poleciłeś
przetestować nowy serwer pod względem kompatybilności z istniejącymi bazami oraz możliwości
nowego serwisu raportującego.

Zadanie polega na instalacji nowej instancji serwera SQL Server 2008 (na nowej, testowej maszynie)
spełniającej kryteria:

•

Pliki bazy danych i pliki systemu operacyjnego są rozdzielone.

•

Zachowana jest kompatybilność wstecz względem używanych wcześniej baz.

•

Instalacja zawiera serwis silnika, serwis analityczny i serwis raportujący.

•

Dostarczone są narzędzia ułatwiające administrację.

•

Dostarczone są przykładowe bazy.

Zespół testowy przygotuje również dokumentację w formie raportu z instalacji.

ITA-101 Bazy Danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

Wersja 2.0

Definiowanie i zarządzanie bazą

danych

Spis treści

Definiowanie i zarządzanie bazą danych .............................................................................................. 1

Informacje o module ............................................................................................................................ 2

Przygotowanie teoretyczne ................................................................................................................. 3

Przykładowy problem .................................................................................................................. 3

Podstawy teoretyczne.................................................................................................................. 3

Przykładowe rozwiązanie ........................................................................................................... 10

Porady praktyczne ..................................................................................................................... 14

Uwagi dla studenta .................................................................................................................... 15

Dodatkowe źródła informacji..................................................................................................... 15

Laboratorium podstawowe ................................................................................................................ 16

Problem 1 (czas realizacji 45 min) .............................................................................................. 16

Laboratorium rozszerzone ................................................................................................................. 26

Zadanie 1 (czas realizacji 90 min) ............................................................................................... 26

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 2/26

Informacje o module

Opis modułu

Dobry administrator systemu zarządzania bazami danych wie wszystko o
bazach danych. W dzisiejszych czasach rola administratora nie ogranicza się
do zarządzania istniejącymi bazami danych, ale również wymaga
umiejętności zakładania, konserwacji oraz aktualizacji baz danych
znajdujących się pod jego opieką. W tym module poznasz sposoby
tworzenia, rozbudowy i zarządzania bazą danych.

Cel modułu

Celem modułu jest przedstawienie czytelnikowi typowych zagadnień
związanych z zakładaniem i konserwacją bazy danych na serwerze Microsoft
SQL Server 2008.

Uzyskane kompetencje

Po zrealizowaniu modułu będziesz:

•

potrafił zaplanować instalację bazy danych

•

rozumiał czym są pliki bazy, tabele, diagramy, klucze

•

wiedział, jak wykonać kopię bezpieczeństwa bazy oraz jak przywrócić
bazę w razie awarii

Wymagania wstępne

Przed przystąpieniem do pracy z tym modułem powinieneś:

•

wiedzieć, jak używać oprogramowania Microsoft Virtual PC

•

znać podstawy obsługi systemu Windows 2000 lub nowszego

•

rozumieć, jakie są elementy diagramu ERD i powiązania między nimi

•

znać podstawy obsługi narzędzia SQL Server Management Studio

Mapa zależności modułu

Zgodnie z mapą zależności przedstawioną na rys. 1, istnieje konieczność
wykonania wcześniej modułów 1 i 2.

Rys. 1 Mapa zależności modułu

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 3/26

Przygotowanie teoretyczne

Przykładowy problem

Jesteś administratorem systemu bazodanowego w firmie National Insurance. Analitycy w dziale
deweloperskim stworzyli diagram bazy danych dla nowego produktu firmy. Diagram zawiera
informacje o wszystkich tabelach i relacjach bazy. Wskazuje też na możliwe do użycia typy danych.
Diagram bazy danych przedstawiony jest na rys. 2.

Rys. 2 Diagram przykładowej bazy danych

Twoim zadaniem jest założenie bazy danych wraz z odpowiednimi tabelami, ustanowienie kluczy
głównych, powiązań między nimi i określenie dogodnych typów danych. W końcowej fazie
powinieneś wypełnić bazę przykładowymi danymi i zapewnić jej kopię bezpieczeństwa.

Podstawy teoretyczne

Dysponując gotowym projektem relacyjnej bazy danych, jesteś na początku długiej drogi, zanim
baza powstanie na serwerze i rozpocznie swoje życie. Zanim zaimplementujesz bazę danych, musisz
zaplanować wiele ustawień dotyczących różnych aspektów działania bazy.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 4/26

Rozmieszczenie plików bazy danych

Baza danych składa się z plików. Plik bazy można podzielić na pliki danych i pliki dziennika
transakcji. W plikach danych przechowywane są obiekty baz danych, takie jak tabele (wraz z
danymi), indeksy czy procedury składowane. W plikach dziennika transakcji system zapisuje strony
(w przypadku systemów SQL Server strona to blok 8 KB, ale można go zwiększyć) zawierające
modyfikacje danych.

Rozmieszczenie plików odgrywa znaczącą rolę w procesie tworzenia i optymalizacji bazy danych.
Istnieje szereg zasad przydatnych w planowaniu fizycznej implementacji bazy danych. Zasady te to
m.in.:

•

Pliki dziennika transakcji należy umieszczać na innym dysku fizycznym niż pliki danych – w
przypadku awarii jednego z dysków tracimy tylko część bazy.

•

Tabele często występujące razem w złączeniach (ang. joins) należy umieszczać w osobnych
plikach (grupach plików) na osobnych dyskach fizycznych – dzięki temu możliwe jest
równoległe pobieranie danych z tych tabel.

•

Indeksy nieklastrowane należy umieszczać na innych dyskach fizycznych niż ich bazowe
tabele – zyskujesz większą wydajność zapisu danych.

•

Tabele często modyfikowane należy oddzielić fizycznie (umieścić na innym dysku) od tabel
rzadko modyfikowanych – w przypadku większych baz danych upraszcza to proces
wykonywania kopii zapasowych.

•

W przypadku naprawdę dużych instancji bazy stosowane są dedykowane rozwiązania
programowo-sprzętowe typu klastry z wydajnymi macierzami dyskowymi.

Jednoczesne spełnienie wszystkich wymienionych punktów jest raczej niemożliwe, ale w idealnym
przypadku oddzielenie dziennika transakcji od danych i maksymalne rozczłonkowanie danych
pomiędzy tak wiele dysków, jak się da, byłoby rozwiązaniem dającym maksymalne bezpieczeństwo
i wydajność bazy.

Bezpieczeństwo fizyczne danych

Dane, jak i dziennik transakcji można dodatkowo zabezpieczyć przed ewentualnymi awariami
dysków fizycznych. Do tego celu należy użyć macierzy dyskowych z zaimplementowanymi
konfiguracjami RAID (ang. Redundant Array of Independent Disks).

Istnieje wiele konfiguracji RAID, ale do najbardziej znanych i zarazem najczęściej stosowanych
należą: RAID-0, RAID-1, RAID-5 oraz RAID-10. Implementacja RAID może być rozwiązana drogą
sprzętową lub programową w systemie operacyjnym. Rozwiązania różnią się wydajnością i… ceną.

Więcej o systemach RAID i bezpieczeństwie systemów bazodanowych znajdziesz w module 10.

Przy tworzeniu bazy danych administrator musi zdecydować o jej konfiguracji. Konfiguracja ta
dotyczy nie tylko plików bazy danych, ale także pewnych ustawień samej bazy danych. Ustawienia
te decydują o tym, jak będzie się zachowywała baza w trakcie swojego cyklu życia.

Ustawienia dotyczące plików

Po wybraniu odpowiedniej struktury bazy i określeniu jej nazwy przychodzi pora na ustawienie
pewnych właściwości plików bazy danych. Ustawienia te to:

•

ilość i lokalizacja plików

•

wielkość początkowa plików

•

sposób powiększania plików (powinien zostać wybrany automatyczny przyrost rozmiaru)

•

maksymalny rozmiar dla każdego z plików (alternatywnie można maksymalny rozmiar
pozostawić nieokreślony, ale wówczas administrator jest zmuszony do monitorowania
wolnego miejsca na dysku twardym)

•

nazwy logiczne plików

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 5/26

Rys. 3 Właściwości przykładowej bazy danych w SQL Server 2008

W praktyce należy pamiętać o takim ustawieniu rozmiaru początkowego plików, by znalazło się w
nich miejsce na nowe dane. Proces powiększania rozmiaru pliku może niepotrzebnie obciążyć bazę
danych. Co za tym idzie, należy też zadbać o to, by przyrost rozmiaru pliku nie był zbyt mały.

Najlepszym nawykiem jest manualne powiększanie rozmiarów plików poza godzinami, w których
baza jest używana przez największą liczbę użytkowników. Opcja automatycznego powiększania
plików może być ustawiona na wszelki wypadek (gdyby administrator zapomniał o swoich
obowiązkach lub wystąpiła nieoczekiwana sytuacja wymagająca powiększenia pliku). Niemniej
jednak taka automatyzacja jest dyskusyjna ponieważ wpływa na wydajność bazy.

Dziennik transakcji należy ustawić na początek na 20-30% rozmiaru plików danych. W trakcie pracy
bazy danych rozmiar ten można zmienić wedle potrzeb.

Ustawienia dotyczące bazy danych

Równie ważne jak ustawienia plików są ustawienia samej bazy danych. Ustawienia te to na
przykład:

•

ustawienia dotyczące języka, metod sortowania tekstu, znaków dialektycznych

•

ustawienia dotyczące zapisu zmian w dzienniku transakcji (tzw. model przywracania bazy,
ang. recovery model)

•

ustawienia dotyczące statystyk (statystyki to zapis rozkładu danych w kolumnach najczęściej
wykorzystywanych w tabelach, mogą być tworzone i utrzymywane automatycznie)

•

ustawienia dotyczące dostępu do bazy danych (w niektórych sytuacjach niezbędne jest
ograniczenie dostępu do bazy danych dla użytkowników, np. przy przywracaniu bazy danych
z kopii zapasowej)

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 6/26

Rys. 4 Opcje przykładowej bazy danych w SQL Server 2008

Ustawienia opcji bazy danych zmieniają się w trakcie działania bazy. Zmiany dokonywane są przy
pomocy narzędzi graficznych (np. SQL Server Management Studio) lub poleceń SQL (np.

ALTER

DATABASE). Do ciekawszych opcji należą polecenia Auto Shrink, która optymalizuje rozmiar
plików (z taką samą wadą jak automatyczne zwiększanie rozmiaru) i

Auto Create Statistics,

która generuje automatycznie statystyki na podstawie dystrybucji wartości w kolumnie danych.
Informacja ta jest używana przez SQL Server Query Optimizer do generowania planu zapytań
bazującego na kosztach używania różnych kolumn.

Tabela bazy danych

Tabela jest dwuwymiarowym zbiorem wzajemnie powiązanych danych dotyczących wspólnego
obszaru lub encji. Składa się ona z kolumn, w których przechowywane są dane, np. w tabeli
Pracownicy przeważnie znajdziemy kolumny takie jak Nazwisko czy PESEL. W relacyjnej bazie
danych relację zachodzą właśnie pomiędzy danymi w poszczególnych kolumnach nazywanych także
atrybutami tabeli.

Pojedynczy rząd obejmujący kolumny reprezentuje instancję danych, czyli rekord (ang. record).
Większość operacji na bazie danych wykonuje się na rekordach lub, częściej, zbiorach rekordów
(ang. recordset).

Do jednoznacznej identyfikacji tabeli służy klucz główny (ang. primary key), który przeważnie jest
dodatkową kolumną z unikatowymi wartościami. Dzięki znajomości tych wartości możemy szybko
wskazać interesujący nas rekord w danej tabeli, a następnie odczytać go lub zmodyfikować.

Tabele możemy utworzyć za pomocą narzędzi graficznych, np. w Management Studio rozwijając w
obszarze Object Explorer odpowiednie menu.

Możemy też posłużyć się odpowiednim poleceniem języka SQL (i tak najczęściej postępuje się w
praktyce):

CREATE TABLE nazwa_tabeli (kolumny_tabeli)

Więcej na ten temat znajdziesz w module 5.

Podczas tworzenia tabeli należy zdefiniować chociaż jedną kolumnę zawierającą dane.
Przechowywane dane mogą być tylko ściśle określonego typu. Typ ten jest wspólny dla całej
kolumny.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 7/26

Typy danych

Typ danych jest pierwszą wielkością jaką definiuje użytkownik dla kolumny tabeli. Typ danych
kolumny kontroluje typ informacji jaka może być przechowywana w kolumnie. Należy zdefiniować
typ danych przez wpisanie za nazwą kolumny słowa kluczowego, może ono wymagać parametrów.
Po zdefiniowaniu typ danych kolumny tabeli jest stałą właściwością i nie powinno być zmieniany.

Można również wykorzystać typy danych do definicji innych struktur przechowujących dane, takich
jak parametry i lokalne zmienne.

Przegląd wybranych typów danych dostępnych na platformie Microsoft SQL Server prezentuje tab.
1

Tab. 1 Podstawowe typy danych dostępne w Microsoft SQL Server

Kategoria

Opis

Typ danych

Szczegóły

Typy binarne Dane zawierają łańcuchy binariów

zapisanych w postaci liczb w
systemie szesnastkowym
(heksadecymalnym).

binary

Dane o stałej przypisanej długości (do 8
KB).

varbinary

Dane o różnej długości aż do
zdefiniowanej maksymalnej (do 8 KB).

image

Dane mogą być różnej długości i
przekroczyć rozmiarem 8 KB.

Typy tekstowe Dane są kombinacją liter, cyfr i

symboli.

char

Dane o stałej przypisanej długości (do 8
KB).

varchar

Dane o różnej długości aż do
zdefiniowanej maksymalnej (do 8 KB).

text

Dane tekstowe o rozmiarze
przekraczającym 8 znaków

Data i czas

Dane są kombinacją dobrze
sformatowanej daty i czasu. Nie
istnieją typy danych opisujące
osobno datę i czas.

datetime

Data z zakresu od 1 stycznia 1753 do 31
grudnia 9999 (jedna wartość zajmuje 8 B).

smalldatetime

Data z zakresu od 1 stycznia 1900 do 6
lipca 2079 (jedna wartość zajmuje 4 B).

datetimeoffset

zapewnia obsługę stref czasowych

datetime2

Wspiera szerszy zakres dat oraz większą
precyzję części ułamkowych sekundy i
także umożliwia określanie precyzji

Typy liczb
dziesiętnych

Dane liczbowe o dokładności do
ostatniej znaczącej cyfry.

decimal

Maksymalnie 38 cyfr, z czego wszystkie
mogą znajdować się po prawej stronie
przecinka. Typ przechowuje dane
dokładne (nie przybliżone).

numeric

W SQL Server jest to odpowiednik typu
decimal.

Typy liczb o
zmiennej
precyzji

Dane są przybliżonymi liczbami
zmiennoprzecinkowymi o
dokładności takiej, jaka może w
danej chwili być obsłużona przez
mechanizmy obliczeniowe.

float

Liczba zmiennoprzecinkowa z zakresu od
-1,79E+308 do 1,79E+308.

real

Liczba zmiennoprzecinkowa z zakresu od–
2.40E + 38 do 2.40E + 38.

Typy liczb
całkowitych

Dane są liczbami całkowitymi.

bigint

Liczba całkowita z zakresu od –2^63
(-9223372036854775808) do 2^63-1
(9223372036854775807). Rozmiar jednej
liczby 8 B.

int

Liczba całkowita z zakresu od
-2 147 483 648 do 2,147,483,647. Rozmiar

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 8/26

Kategoria

Opis

Typ danych

Szczegóły

jednej liczby to 4 B.

smallint

Liczba całkowita z zakresu od -32,768 do
32,767. Rozmiar jednej liczby to 2 B.

tinyint

Liczba całkowita z zakresu od zera do 255.
Rozmiar jednej liczby to 1 B.

Typy
monetarne

Dane reprezentują ujemne lub
dodatnie sumy pieniędzy.

money

Wartość monetarna z zakresu od
-922,337,203,685,477.5808 do
922,337,203,685,477.5807. Rozmiar
jednej wartości to 8 B.

smallmoney

Wartość monetarna z zakresu od
-214,748.3648 do 214,748.3647. Rozmiar
jednej wartości to 4 B.

Typy
specjalne

Dane specjalne to dane, które nie
pasują do innych kategorii.

bit

Dane zawierają wartość 1 albo 0. Używaj
ich, gdy chcesz przedstawić zagadnienia
typu PRAWDA lub FAŁSZ albo TAK lub NIE.

cursor

Typ danych używany przez zmienne lub
parametry wyjściowe procedur
składowanych, które zawierają referencje
do kursora.

timestamp

Typ danych używany do wskazania ciągu
aktywności

uniqueidentifier Dane są 16-bajtowymi szesnastkowymi

liczbami wskazującymi na globalnie
unikalne identyfikatory (GUID). GUID są
użyteczne, gdy wiersz musi być unikalny
pośród wielu wierszy.

SQL_variant

Ten typ danych przechowuje wartości
różnych typów z wyjątkiem typów

text,

ntext, timestamp, image oraz
sql_variant.

table

Typ danych przechowujący zestaw
wyników do dalszego przetwarzania.
Może być używany tylko do definiowania
zmiennych lokalnych lub wartości
zwracanych przez funkcje użytkownika.

Typy Unicode Dane tekstowe zapisane w postaci

Unicode. Zajmują one dwukrotnie
więcej miejsca niż zwykłe dane
tekstowe.

nchar

Dane o stałej przypisanej długości (do
4000 znaków Unicode).

nvarchar

Dane o różnej długości aż do
zdefiniowanej maksymalnej (do 4000).

ntext

Dane mogą długością przekraczać 4000
znaków Unicode.

Przestrzenne
typy danych

Dane przestrzenne to dane, które
identyfikują geograficzne
lokalizacje i kształty, w
szczególności na kuli ziemskiej

Point

Lokalizacja

MultiPoint

Seria punktów

LineString

Seria obejmująca zero lub więcej punktów
połączonych liniami

MultiLineString

Zestaw obiektów LineString

Polygon

Spójny region opisany przez zbiór
zamkniętych obiektów LineString

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 9/26

Kategoria

Opis

Typ danych

Szczegóły

MultiPolygon

Zestaw wielokątów

GeometryCollection

Kolekcja typów geometrycznych

Oczywiście nie będziesz używać wszystkich typów danych, ale kilku będziesz używać prawie zawsze
podczas pracy z serwerem Microsoft SQL Server.

Perspektywy

W najprostszym rozumieniu perspektywa (ang. view) jest wirtualną tabelą. W szerokim znaczeniu
perspektywa jest odwzorowaniem globalnego schematu bazy danych na schemat „zewnętrzny”,
przystosowany do potrzeb i przyzwyczajeń konkretnego użytkownika.

Perspektywy stosujemy, aby uprościć (sobie lub użytkownikowi) życie. Powodów stosowania
perspektyw jest wiele:

•

Uproszczenie z punktu widzenia użytkownika modeli pojęciowych – dzięki temu możemy
znacznie uprościć schemat bazy, a tym samym ułatwić użytkownikowi dostęp do danych.

•

Dostosowanie się do punktu widzenia i terminologii dziedziny zastosowań BD – zmiana
schematu wprowadzana przez perspektywę może być wykorzystana na przykład do
dostosowania nazw tabel i kolumn do języka, którym posługuje się użytkownik.

•

Ograniczenie dostępu do obiektów – perspektywy powodują ukrycie przez użytkownikiem
końcowym prawdziwego schematu bazy danych. Może to mieć również pozytywny wpływ na
poprawę bezpieczeństwa danych, gdyż użytkownik nie ma bezpośredniego dostępu do
schematu rzeczywistego.

•

Współdziałanie systemów heterogenicznych (wspólny schemat) – w wypadku systemów
rozproszonych, zbudowanych z różnych systemów baz danych, perspektywa może pomóc w
ukryciu różnic.

•

Przystosowanie starszych systemów do nowszych technologii i wymagań.

Z punktu widzenia użytkownika (i innych procesów) perspektywa powinna być dla niego
przezroczysta, to znaczy, że można na niej wykonywać takie same operacje, jak na „prawdziwych”
tabelach. Warunek przezroczystości perspektyw jest bardzo trudny do spełnienia, gdyż dla
pewnych odwzorowań danych przyjęte środki definicji perspektyw (np. SQL) mogą okazać się
niewystarczające.

Rys. 5 Schemat działania perspektyw

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 10/26

Rodzaje perspektyw

Perspektywy dzielimy na dwie grupy:

•

perspektywy wirtualne

•

perspektywy zmaterializowane

Perspektywy wirtualne

Perspektywa wirtualna istnieje wyłącznie w postaci definicji. Wyliczenie (czyli wyznaczenie zbioru
krotek danej perspektywy, zwane też materializacją perspektywy) następuje w momencie
odwołania się do perspektywy. Wynik ten nie jest później nigdzie przechowywany. Oznacza to, że
każde wywołanie perspektywy wirtualnej powoduje jej ponowne wyliczenie (materializację), co
obciąża zasoby systemu.

Wadą perspektyw wirtualnych jest obciążanie systemu za każdym odwołaniem do procedury
wirtualnej, a tym samym dłuższy czas oczekiwania na materializację perspektywy. Perspektywy
wirtualne mają też szereg zalet.

W sytuacji stosowania perspektyw wirtualnych nie ma dublowania danych oraz problemów z
aktualizacją danych i problemów z przetwarzaniem transakcji.

Perspektywy zmaterializowane

Perspektywa zmaterializowana jest wyliczana (materializowana) w czasie pierwszego użycia.
Następnie wynik tego wyliczenia (dane) są przechowywane, aby móc ich użyć przy ponownym
wywołaniu perspektywy. Dzięki temu kolejne wywołanie perspektywy nie obciąża systemu, a czas
dostępu do danych znacznie się zmniejsza.

Przykładowe rozwiązanie

Posiadając gotowe, przetestowane środowisko bazodanowe przystępujemy do założenia pierwszej
bazy danych. Do zarządzanie bazami danych, w tym ich tworzenia jaki i usuwania służy narzędzie
Management Studio dostępne wraz z podstawową instalacją SQL Server.

Po uruchomieniu narzędzia i połączeniu się z danym serwerem widzimy obszar Object Explorer
wraz z drzewem obiektów Databases. Wybierając opcję tworzenia nowej bazy musimy
sprecyzować jej kilka podstawowych parametrów. Oprócz nazwy dla nowej bazy podajemy lokację i
początkową wielkość pliku dla danych i pliku dla dziennika transakcji. Plików tych może być
sprecyzowanych więcej, jednakże minimum to określenie jednego pliku każdego typu, co pokazuje
rys. 6.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 11/26

Rys. 6 Tworzenie nowej bazy danych

Zaraz po utworzeniu bazy warto przyjrzeć się dostępnym opcjom i od razu dokonać wstępnej
konfiguracji. Przed wypełnieniem bazy danymi należy określić parametry takie jak poziom
kompatybilności bazy z poprzednimi wersjami serwera SQL, dostępność i widoczność przez
poszczególne grupy użytkowników czy zachowanie plików bazy w przypadku zbliżenia się do
poziomu zapełnienia danymi.

Jedną z ważniejszych opcji, która należy zainteresować się od samego początku jest Recovery
model. Opcja ta decyduje o tym, jak dużo informacji o modyfikacjach danych będzie zapisywana do
dziennika transakcji bazy danych.

Listę opcji bazy danych znajdziesz w systemie pomocy Books Online pod hasłem „database options”
(najszybciej znajdziesz ten fragment pomocy używając indeksu dostępnego w Books Online). W tym
kroku dodamy wymagane tabele bazy danych i określimy ich atrybuty.

Po ustaleniu podstawowych parametrów bazy można przejśc do kroku określania jej wyglądu, czyli
tabel i związków pomiędzy nimi. Rozwijając w obszarze Object Explorer drzewo naszej bazy danych
widzimy wszystkie obiekty wchodzące w jej sklad, w tym tabele. Po wybraniu opcji tworzenia nowej
tabeli należy sprecyzować przynajmniej jeden atrybut, czyli kolumnę. Dla danej kolumny
wybieramy nazwę i typ danych, które będzie ona przechowywała. Tutaj należy zdecydować, czy
kolumna ma zawsze zawierać jakieś dane, czy może przechowywać wartości puste (ang. null). Do
kontroli nad warościami pustymi służy pole Allow Nulls, co ilustruje rys. .

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 12/26

Rys. 7 Określanie nazwy i typu danych dla kolumny

Pozostało nam jeszcze ustalić identyfikator naszej tabeli – klucz główny. Kolumna zawierająca
unikalne dane jest dobrym kandydatem dla klucza głównego.

Typowa tabela zawiera wiele kolumn o różnych typach danych oraz klucz główny. Dane
przechowywane w poszczególnych kolumnach są ze sobą skojarzone np. dla tabeli zawierającej
dano o pracy dyplomowej studenta będą tam kolumny reprezentujące temat pracy, datę obrony
czy ocenę z obrony.

Rys. 8 Główna tabela bazy PraceDyplomowe

Najczęstrzym typem związku pomiędzy dwiema tabelami jest wiele-do-wielu. Niestety tego typu
związku nie można w bezpośredni sposób zamodelować w relacyjnej bazie danych. Aby obejść ten
problem, tworzymy niejako sztuczną, pośrednią tablę. Tabela ta posiada tylko dwie kolumny,
wskazujące na łączone tabele.

Ponieważ dla tej tabeli unikalna będzie zarówno jedna jak i druga kolumna, klucz główny możemy
założyć na obydwu jednocześnie. Ilustruje to rys. .

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 13/26

Rys. 9 Tabela Autorzy z kluczem głównym na dwóch kolumnach

Posiadając zdefiniowane wszystkie tabele w bazie danych, następnym krokiem jest utworzenie
związków pomiędzy nimi. Najwygodniej utworzyć je na graficznym diagramie bazodanowym
dostępnym z poziomu Management Studio.

Dla przykładowych tabel po stworzeniu związku zostanie utworzony klucz obcy w tabeli

Autorzy

jako identyfikator powiązanej tabeli

Osoba.

Jako rezultat powinniśmy posiadać diagram tabel i związków pomiędzy nimi bardzo zbliżony do
początkowego diagramu ERD.

Rys. 7 Tworzenie pozostałych kluczy obcych

Posiadając gotową bazę danych warto zrobić jej kopię zapasową przed dalszymi eksperymentami.
Narzędzie Management Studio umożliwia łatwe wykonywanie kopii zapasowej i przywracanie z niej
bazy danych. Rozpoczęcie procedury tworzenia kopii bezpieczeństwa ilustruje rys. 8.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 14/26

Rys. 8 Uruchamianie procedury kopii bezpieczeństwa

Jeżeli jest to tylko możliwe, należy zmienić nazwę pliku kopii bezpieczeństwa i jego domyślną
lokację. Przeważnie w sieci istnieje dedykowany serwer plików, na którym przechowywane są pliki
kopii bezpieczeństwa.

W celu weryfikacji pliku kopii wygodnie jest odzyskać tak utworzoną bazę do innej, roboczej bazy
danych. Taką roboczą bazę można przeglądać pod względem zgodności i testować nawet na innym
serwerze bazodanowym. Procedurę odzyskiwania dazy z kopii bezpieczeństwa ilustruje rys. 9.

Rys. 9 Odzyskiwanie bazy danych z pliku backup

Porady praktyczne

Zanim przystąpisz do implementacji bazy danych na serwerze, uważnie przyjrzyj się diagramowi
ERD lub diagramowi bazodanowemu. Zrozumienie relacji zawartych na tych diagramach pozwoli
uniknąć błędów w logice bazy. Błędy popełnione na tak wczesnym etapie będą negatywnie
wpływać niemal na każde późniejsze działanie systemu bazodanowego. I z drugiej strony, im więcej
uwagi poświęcimy prawidłowemu projektowi bazy tym bardziej zaprocentuje to w przyszłości.

Upewnij się, że każda tabela ma założony klucz główny, bez niego nie zdziałasz za wiele. Klucz
główny oprócz funkcji identyfikacji danej tabeli pełni również rolę indeksu, który może przyśpieszyć
obsługę danych. Jest on elementem niezbędnym w tabelach systemu bazodanowego niezależnie od
platformy.

Uważnie przemyśl sprawę doboru typów danych. Nie mogą być one za małe dla przechowywanej
wartości, z drugiej strony szastanie zbyt obszernymi typami sumarycznie zmniejsza wydajność bazy.
W szczególności przyjrzyj się nowym możliwościom jakie oferuje w zakresie typów danych MS SQL
2008. Współczesne wymagania co do obsługi danych typu pliki czy hierarchia obiektów znalazły
swoje odzwierciedlenie w nowych serwerach baz danych.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 15/26

Zawsze zapisuj tworzone obiekty typu tabele, diagramy. System nie robi tego automatycznie!
Zapominanie o zapisywaniu swojej pracy może skutkować przykrymi konsekwencji utraty informacji
i co za tym idzie czasu użytkownika serwera baz danych. Wiele operacji w ogóle nie zostanie
wykonana jeżeli np.: zaktualizowana struktura tabeli nie zostanie zapisana do pliku bazy.

Uwagi dla studenta

Jesteś przygotowany do realizacji laboratorium jeśli:

•

rozumiesz, co oznacza relacja i czym różni się od powiązania w relacyjnych bazach danych

•

rozumiesz zasady przypisywania odpowiednich typów danych do atrybutów tabeli

•

wiesz jak założyć bazę danych i ustalić jej podstawowe parametry

•

umiesz podać przykład diagramu ERD dla typowego zbioru danych

Dodatkowe źródła informacji

William R. Stanek, Vademecum Administratora Microsoft SQL Server 2005, Microsoft Press,
2006

Kompleksowe opracowanie na temat zaplanowania i wdrożenia system bazodanowego
opartego o MS SQL Server 2005 w małym i średnim przedsiębiorstwie. Autorzy postawili na
formułę przedstawiania wielu problemów z praktyki administratora baz danych oraz możliwych
dróg do ich rozwiązania. Książka jest adresowana do praktykujących użytkowników.

Wiesław Dudek, Bazy danych SQL. Teoria i praktyka, Helion, 2006

Książka przedstawia większość zagadnień związanych z przechowywaniem i przetwarzaniem
danych w współczesnych systemach bazodanowych. Znajdują się w niej informacje o relacyjnym
i obiektowym modelu danych oraz najczęściej stosowanych systemach zarządzania bazami
danych.

Strona domowa SQL Server 2008, http://www.microsoft.com/sql/2008/default.mspx

Tutaj znajdziemy wszystkie podstawowe informacje na temat MS SQL Server 2008 oraz nowości
z nim związane.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 45 min)

W firmie National Insurance trwa właśnie sezon urlopowy. Jako jedyny obecny administrator baz
danych postanowiłeś przetestować implementacje
częścią twojego semestralnego projektu zaliczeniowego. W
zaprojektowany przez kolegę z zespołu
SQL Server 2008 wraz z graficznym interfejsem
zadania.

Zadanie

Tok postępowania

Utwórz bazę

danych

•

Uruchom maszynę wirtualną

—
—

•

Kliknij
SQL Server Management

•

W oknie logowania kliknij

•

W oknie
Databases

•

W pole

•

Ustaw początkowe wielkości plików na
pliku dziennika transakcji

•

Kliknij przycisk

Ustaw opcje

•

Kliknij prawym przyciskiem myszy

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 16/26

Laboratorium podstawowe

ealizacji 45 min)

W firmie National Insurance trwa właśnie sezon urlopowy. Jako jedyny obecny administrator baz

postanowiłeś przetestować implementacje bazy danych

Prace Dyplomowe

częścią twojego semestralnego projektu zaliczeniowego. Wytyczne do bazy
zaprojektowany przez kolegę z zespołu diagram. Postanowiłeś użyć dostępnego systemu
SQL Server 2008 wraz z graficznym interfejsem SQL Server Management Studio do wykonania tego

Tok postępowania

Uruchom maszynę wirtualną BD2008.

—

Jako nazwę użytkownika podaj Administrator.

—

Jako hasło podaj P@ssw0rd.

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w
PC, dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku
D:\VirtualPC\Dydaktyka\BD2008.vhd.

Kliknij Start. Z grupy programów Microsoft SQL Server 2008
SQL Server Management Studio.
W oknie logowania kliknij Connect.
W oknie Object Explorer kliknij prawym przyciskiem myszy folder
Databases i z menu kontekstowego wybierz New Database
W pole Database name wpisz nazwę bazy danych
Ustaw początkowe wielkości plików na 4 MB dla pliku danych i
pliku dziennika transakcji.

Rys. 10 Tworzenie nowej bazy danych

Kliknij przycisk OK.

Kliknij prawym przyciskiem myszy bazę danych

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

W firmie National Insurance trwa właśnie sezon urlopowy. Jako jedyny obecny administrator baz

Prace Dyplomowe, która jest

do bazy jasno określa

diagram. Postanowiłeś użyć dostępnego systemu Microsoft

Management Studio do wykonania tego

li nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w Microsoft Virtual

dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku

Microsoft SQL Server 2008 uruchom

kliknij prawym przyciskiem myszy folder

New Database.

wpisz nazwę bazy danych PraceDyplomowe.

dla pliku danych i 1 MB dla

Tworzenie nowej bazy danych

danych PraceDyplomowe i z

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

bazy danych

menu kontekstowego wybierz

•

W oknie
stronie opcj

•

Zmień ustawienie opcji

•

Kliknij przycisk

Dodaj tabele

do bazy danych

•

Kliknij prawym przyciskiem myszy pol
bazy

•

Kliknij opcję

•

Kliknij pol

•

Kliknij pol

•

Odznacz pole
kolumny wartości

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 17/26

menu kontekstowego wybierz Properties.
W oknie Database Properties - PraceDyplomowe
stronie opcję Options.
Zmień ustawienie opcji Recovery model na Simple

Rys. 11 Ustawianie właściwości bazy danych

Kliknij przycisk OK.

Listę opcji bazy danych znajdziesz w systemie pomocy
pod hasłem database options (najszybciej znajdziesz ten fragment
pomocy używając indeksu dostępnego w Books Online)

W tym kroku dodamy wymagane tabele bazy danych i określimy ich
atrybuty. Zaczniemy od prostych tabel.

Kliknij prawym przyciskiem myszy pole Tables w rozwiniętym drzewie
bazy PraceDyplomowe.
Kliknij opcję NewTable.
Kliknij pole Column name i wpisz nazwę ID_TypStudiow
Kliknij pole Data Type i z listy rozwijanej wybierz smallint
Odznacz pole Allow null w celu zapobiegania wpisywania do tej
kolumny wartości null.

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

PraceDyplomowe kliknij po lewej

Simple.

tawianie właściwości bazy danych

systemie pomocy Books Online

pod hasłem database options (najszybciej znajdziesz ten fragment
pomocy używając indeksu dostępnego w Books Online).

W tym kroku dodamy wymagane tabele bazy danych i określimy ich

w rozwiniętym drzewie

ID_TypStudiow.

smallint.

w celu zapobiegania wpisywania do tej

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 18/26

Rys. 12 Określanie nazwy i typu danych dla kolumny

•

Ustal nazwę dla nowej tabeli klikając ikonę dyskietki z górnego paska
zadań.

•

Wprowadź nazwę TypStudiow i kliknij przycisk OK.

Rys. 16 Tworzenie nowej tabeli

Ustal klucz

główny dla tabeli

•

Kliknij prawym klawiszem nazwę kolumny.

•

Kliknij opcję Set Primary Key.

•

Zapisz tabelę klikając ikonę dyskietki.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

Uwórz

pozostałe proste
tabele

•

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele
i
ID_SlowoKlucz

•

Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę trzech tabel w polu
PraceDyplomowe

Utwórz

główne tabele
bazy

•

Kliknij prawym przyciskiem myszy pol
NewTable

—
—
—
—
—
—

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 19/26

Rys. 17 Tworzenie klucza głównego tabeli

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele
i SlowoKlucz zawierające odpowiednio kolumny
ID_SlowoKlucz, obydwie z typem danych varchar(25)
Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę trzech tabel w polu
PraceDyplomowe.

Rys. 18 Pozostałe proste tabele bazy PraceDyplomowe

Pora na utworzenie głównej tabeli naszej bazy danych. Tabela
PracaDyplomowa jest punktem centralnym bazy i zawiera kolumny
ID_Pracy, Temat, Data, Ocena.

Kliknij prawym przyciskiem myszy pole Tables
NewTable.

—

Wprowadź nazwę dla nowej kolumny ID_Pracy

—

Ustal typ danych dla tej kolumny jako smallint.

—

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako

—

Ustal typ danych jako varchar(100).

—

Wprowadź nazwę dla trzeciej kolumny jako Data

—

Jako typ danych ustal datetime.

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Tworzenie klucza głównego tabeli

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele Stopien

zawierające odpowiednio kolumny ID_Stopien i

archar(25).

Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę trzech tabel w polu Tables bazy

Pozostałe proste tabele bazy PraceDyplomowe

Pora na utworzenie głównej tabeli naszej bazy danych. Tabela

jest punktem centralnym bazy i zawiera kolumny

Tables i wybierz opcję

ID_Pracy.

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako Temat.

Data.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

—
—

•

Dla każdej kolumny odznacz opcję

•

Ustal klucz główny klikając prawym przyciski
ID_Pracy

•

Zapisz tabelę pod nazwą

•

Kliknij prawym przyciskiem myszy pol
Table

—
—
—
—
—
—
—
—

•

Dla każdej kolumny odznacz opcję

•

Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na kolumnie
ID_Osoby

•

Zapisz tabelę pod nazwą

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 20/26

—

Wprowadź nazwę dla ostatniej kolumny jako Ocena

—

Jako typ danych ustal smallint.

Dla każdej kolumny odznacz opcję Allow null.
Ustal klucz główny klikając prawym przyciski
ID_Pracy i wybierając opcję Set Primary Key.
Zapisz tabelę pod nazwą PracaDyplomowa klikając ikonę dyskietki

Rys. 19 Główna tabela bazy PraceDyplomowe

Następną dużą tabelą jest tabela Osoba przechowująca informacje o
osobach wykonujących prace dyplomowe oraz wykładowcach i
recenzentach

Kliknij prawym przyciskiem myszy pole Tables
Table.

—

Wprowadź nazwę dla nowej kolumny ID_Osoby

—

Ustal typ danych dla tej kolumny jako smallint.

—

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako

—

Ustal typ danych jako varchar(50).

—

Wprowadź nazwę dla trzeciej kolumny jako Nazwisko

—

Jako typ danych ustal varchar(50).

—

Wprowadź nazwę dla ostatniej kolumny jako Nr_Indeksu

—

Jako typ danych ustal varchar(10).

Dla każdej kolumny odznacz opcję Allow null.
Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na kolumnie
ID_Osoby i wybierając opcję Set Primary Key.
Zapisz tabelę pod nazwą Osoba klikając ikonę dyskietki

Rys. 13 Tabela Osoba

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Ocena.

Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy kolumnę

klikając ikonę dyskietki.

Główna tabela bazy PraceDyplomowe

przechowująca informacje o

osobach wykonujących prace dyplomowe oraz wykładowcach i

i wybierz opcję New

ID_Osoby.

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako Imie.

Nazwisko.

Nr_Indeksu.

Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na kolumnie

klikając ikonę dyskietki.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

Utwórz tabele

pomocnicze

•

Kliknij prawym przyciskiem myszy pol
Table

—
—
—
—

•

Dla każdej kolumny odznacz opcję

•

Zaznacz z wciśniętym klawiszem

•

Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na zaznaczeniu i
wybierz opcję

•

Zapisz tabelę pod nazwą

Utwórz

pozostałe tabele
pomocnicze

•

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele
i
ID_Pracy

•

Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę wszystkich tabel w polu
bazy

Utwórz

związki pomiędzy

•

Kliknij prawym klawiszem myszy pol
PraceDyplomowe

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 21/26

Kliknij prawym przyciskiem myszy pole Tables
Table.

—

Wprowadź nazwę dla nowej kolumny ID_Osoby

—

Ustal typ danych dla tej kolumny jako smallint.

—

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako

—

Ustal typ danych jako smallint.

Dla każdej kolumny odznacz opcję Allow null.

Ponieważ dla tej tabeli unikalna będzie zarówno jedna jak i druga
kolumna, klucz główny możemy założyć na obydwu jednocześnie

Zaznacz z wciśniętym klawiszem Shift obydwie kolumny
Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na zaznaczeniu i
wybierz opcję Set Primary Key.
Zapisz tabelę pod nazwą Autorzy klikając ikonę dyskietki

Rys. 14 Tabela Autorzy z kluczem głównym na dwóch kolumnach

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele
i Recenzent, zawierające odpowiednio kolumny
ID_Pracy oraz ID_Osoby, wszystkie z typem danych
Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę wszystkich tabel w polu
bazy PraceDyplomowe.

Rys. 15 Wszystkie tabele bazy PraceDyplomowe

Kliknij prawym klawiszem myszy pole Database Diagrams
PraceDyplomowe.

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

i wybierz opcję New

ID_Osoby.

Wprowadź nazwę dla następnej kolumny jako ID_Pracy.

Ponieważ dla tej tabeli unikalna będzie zarówno jedna jak i druga

klucz główny możemy założyć na obydwu jednocześnie.

obydwie kolumny.

Ustal klucz główny klikając prawym przyciskiem myszy na zaznaczeniu i

klikając ikonę dyskietki.

Tabela Autorzy z kluczem głównym na dwóch kolumnach

Bazując na poprzednim schemacie postępowania utwórz tabele Slownik

zawierające odpowiednio kolumny ID_SlowoKlucz,

, wszystkie z typem danych smallint.

Jako rezultat powinieneś zobaczyć listę wszystkich tabel w polu Tables

Wszystkie tabele bazy PraceDyplomowe

Database Diagrams bazy

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 22/26

tabelami

•

Wybierz opcję New Database Diagram.

•

W nowym oknie dodaj wszystkie nazwy tabel klikając przycisk Add.

•

Kliknij przycisk Close.

•

Kliknij i przeciągnij kursor myszki pomiędzy pole ID_Osoby tabeli Osoba
a polem ID_Osoby tabeli Autorzy.

Rys. 16 Tworzenie związku pomiędzy tabelami

•

W nowym oknie dotyczącym właściwości związku kliknij przycisk OK.

•

Zostanie utworzony klucz obcy w tabeli Autorzy jako identyfikator
powiązanej tabeli Osoba. Zatwierdź klikając przycisk OK.

Rys. 17 Tworzenie klucza obcego

•

Powtórz tą operację dla każdego związku pomiędzy tabelami zgodnie z
diagramem bazodanowym. Jako rezultat powinieneś otrzymać diagram
jak na rys. 18.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 23/26

Rys. 18 Tworzenie pozostałych kluczy obcych

10.

Wykonaj kopię

zapasową bazy

•

Zamknij wszystkie okna z diagramem i definicjami tabel.

•

Kliknij prawym klawiszem myszy na pole PraceDyplomowe.

•

Z menu wybierz opcję Tasks -> Back Up.

Rys. 26 Uruchamienie procedury kopii bezpieczeństwa

•

W nowym oknie możesz zmienić nazwę pliku kopii bezpieczeństwa i
jego domyślną lokację. Kliknij przycisk OK.

•

Po chwili powinien pojawić się komunikat o prawidłowym zakończeniu
tworzenia kopii bezpieczeństwa.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 24/26

Rys. 27 Tworzenie kopii bezpieczeństwa zakończone sukcesem

•

Kliknij przycisk OK.

11.

Odzyskaj bazę

danych z kopii
bezpieczeństwa

•

Załóż nową bazę danych o nazwie PraceDyplomowe_TMP.

•

Kliknij prawym przyciskiem myszki nazwę nowej bazy danych.

•

Z menu wybierz opcję Tasks -> Restore -> Database.

Rys. 28 Odzyskiwanie bazy danych z kopii bezpieczeństwa

•

W nowym oknie kliknij pole From device.

•

Kliknij ikonę listy wyboru […].

•

Kliknij przycisk Add.

•

Wskaż lokację pliku z kopią zapasową bazy danych.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

ITA

101 Bazy Danych

•

Kliknij przycisk

•

Kliknij pole

•

Zaznacz pole

•

Kliknij przycisk

ski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 25/26

Rys. 29 Wskazywanie pliku z kopią zapasową

Kliknij przycisk OK.
Kliknij pole Options z listy po lewej stronie.
Zaznacz pole Overwrite an existing database.
Kliknij przycisk OK.

Odzyskanie bazy danych PraceDyplomowe zakończyło się sukcesem.
Możesz sprawdzić, czy nic po drodze nie zginęło
strukturę bazy w obszarze Object Explorer.

Moduł 3

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Wskazywanie pliku z kopią zapasową

zakończyło się sukcesem.

czy nic po drodze nie zginęło, przeglądając

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 3

ITA

101 Bazy Danych

Instalacja i konfiguracja MS SQL Server 2008

Strona 26/26

Laboratorium rozszerzone

Zadanie 1 (czas realizacji 90 min)

Zachęcony sukcesem w utworzeniu bazy danych

PraceDyplomowe postanowiłeś ją rozbudować.

Przyglądając się uważnie diagramowi dostarczonemu wraz z dokumentacją bazy zauważyłeś, że
przy tworzeniu bazy umknęła Ci tabela reprezentująca nośnik. W bazie nie ma też jak dotąd
żadnych danych. Postanowiłeś podjąć następujące kroki:

•

dodać tabelę z typem nośnika pracy dyplomowej

•

rozbudować bazę o możliwość przechowywania informacji o wydziale i kierunku studenta

•

dodać możliwość zaznaczenia liczby dostarczonych kopii pracy z podziałem na wersję
papierową i elektroniczną

•

dodać możliwość umieszczenia przez recenzenta recenzji pracy i własnej oceny

•

zastanawiasz się też, czy byłaby możliwość automatycznego obliczania średniej z oceny z
recenzji, obrony i promotora pracy

•

zasilić bazę w odpowiednią ilość danych

Tak przygotowaną bazę należy skopiować do bezpiecznej lokacji. Bazując na opcjach dostępnych w
narzędziu Management Studio zastanów się, jak najprościej możesz zarządzać kopiami
bezpieczeństwa.

ITA-101 Bazy Danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

Wersja 1.0

Wewnętrzna struktura bazy danych

Spis treści

Wewnętrzna struktura ......................................................................................................................... 1

Informacje o module ............................................................................................................................ 2

Przygotowanie teoretyczne ................................................................................................................. 3

Przykładowy problem .................................................................................................................. 3

Podstawy teoretyczne.................................................................................................................. 3

Przykładowe rozwiązanie ............................................................................................................. 8

Porady praktyczne ..................................................................................................................... 11

Uwagi dla studenta .................................................................................................................... 12

Dodatkowe źródła informacji..................................................................................................... 12

Laboratorium podstawowe ................................................................................................................ 13

Problem 1 (czas realizacji 25 min) .............................................................................................. 13

Problem 2 (czas realizacji 20 min) .............................................................................................. 17

Laboratorium rozszerzone ................................................................................................................. 19

Zadanie 1 (czas realizacji 90 min) ............................................................................................... 19

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 2/19

Informacje o module

Opis modułu

W tym module znajdziesz informacje, w jaki sposób w SQL Server 2008
przechowywane są dane, jak zbudowana jest strona danych, oraz w jaki
sposób przechowywane są podstawowe obiekty w bazie danych. Dowiesz
się również w jaki sposób należy wyznaczać wielkość pliku danych.

Cel modułu

Celem modułu jest zapoznanie czytelnika z wewnętrzną strukturą
przechowywania danych w SQL Server 2008.

Uzyskane kompetencje

Po zrealizowaniu modułu będziesz:

•

Wiedział, w jaki sposób zbudowane są strony danych (nagłówek
strony, wiersze danych, tablica przesunięć wierszy)

•

potrafił badać zawartość stron danych używamy instrukcji

DBCC

PAGE, która umożliwia oglądanie nagłówka strony, wierszy danych i
tablicy przesunięć wierszy

•

wiedział jak wygląda struktura wierszy danych

•

potrafił wyświetlić i przeanalizować wiersze danych zapisane w
tabelach

Wymagania wstępne

Przed przystąpieniem do pracy z tym modułem powinieneś:

•

potrafić budować diagram ERD (patrz: moduł 1)

•

wiedzieć, w jaki sposób tworzy się nową bazę danych

•

wiedzieć, w jaki sposób tworzy się podstawowe obiekty bazy danych

Mapa zależności modułu

Zgodnie z mapą zależności przedstawioną na rys. 1, przed przystąpieniem
do realizacji tego modułu należy zapoznać się z materiałem zawartym
w modułach 1 i 3.

Moduł 4

Dodatek

Moduł 1

Moduł 2

Moduł 3

Moduł 5

Moduł 6

Moduł 7

Moduł 8

Moduł 9

Moduł 10

Moduł 11

Moduł 12

Moduł 13

Rys. 1 Mapa zależności modułu

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

Przygotowanie teoretyczne

Przykładowy problem

Jak zapewne wiesz, z SQL Server 2008 można korzystać w bardzo efektywny sposób nie mając
wiedzy na temat sposobu wewnętrznej organizacji danych, jednak w wielu przypadkach dobrze jest
wiedzieć, jak takie przechowywane dane są zorganizowane. Ułatwia to zrozumienie wielu
mechanizmów funkcjonujących w SQL Server 2008

Typowy problem pojawiający
danych, zbudowany diagram ERD, zdefiniowane relacje oraz przypisane atrybutom typy danych.
Nie zawsze jednak etap projektowania jest przeprowadzony we właściwy sposób.
sposób zorganizowane są dane możemy lepiej dobierać typy danych na atrybutach mając
świadomość tego, gdzie fizycznie są one umieszczone. Możemy uniknąć pewnych błędów, na
przykład co do doboru wielkości typu danych. Szczególnie duże znaczenie ma to w przypadku
obiektów typu OLE.

Kolejnym problemem pojawiającym się w tym zagadnieniu jest próba odpowiedzenia sobie na
pytanie, jaka powinna być początkowa wielkość pliku danych i dziennika transakcji w momencie,
kiedy wiemy, ile danych ma zostać wpisanych do naszej bazy. Na podstawie t
kolejności możemy ustawić, o ile pliki danych i dziennika transakcji mają wzrosnąć.

Z punktu widzenia administracji bazą danych są to bardzo ważne problemy, które możemy
rozwiązać dzięki znajomości budowy wewnętrznej struktury w SQL Server

Podstawy teoretyczne

Chociaż z SQL Server można korzystać efektownie bez znajomości wewnętrznej budowy,
zrozumienie szczegółów przechowywania danych pomaga w pisaniu wydajnych aplikacji.

Gdy tworzy się tabelkę, do wielu katalogów systemowych wstawia
niezbędnymi do jej obsługi. Wiersze są dodawane do katalogów systemowych
sysindexes i syscolumns

Dla każdej nowo utworzonej tabeli do widoku
nazwę, identyfikator obiektu
każdej kolumny z nowej tabeli informacje zawierające nazwę kolumny, typ danych i długość. Każda
z kolumn otrzymuje unikatowy identyfikator, który wyznacza kolejność, w jakiej zostały kolumny
zdefiniowane w tabeli.

Na rys. 2 pokazano wiersze, które dodawane są do widoku
tworzenia tabeli

Ksiazka.

Rys.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 3/19

Przygotowanie teoretyczne

Typowy problem pojawiający się w tym zagadnieniu jest następujący. Mamy zaprojektowaną bazę
danych, zbudowany diagram ERD, zdefiniowane relacje oraz przypisane atrybutom typy danych.
Nie zawsze jednak etap projektowania jest przeprowadzony we właściwy sposób.

organizowane są dane możemy lepiej dobierać typy danych na atrybutach mając

świadomość tego, gdzie fizycznie są one umieszczone. Możemy uniknąć pewnych błędów, na
przykład co do doboru wielkości typu danych. Szczególnie duże znaczenie ma to w przypadku

Z punktu widzenia administracji bazą danych są to bardzo ważne problemy, które możemy
rozwiązać dzięki znajomości budowy wewnętrznej struktury w SQL Server 2008.

QL Server można korzystać efektownie bez znajomości wewnętrznej budowy,

zrozumienie szczegółów przechowywania danych pomaga w pisaniu wydajnych aplikacji.

Gdy tworzy się tabelkę, do wielu katalogów systemowych wstawiane są rekordy z informacjami
niezbędnymi do jej obsługi. Wiersze są dodawane do katalogów systemowych

syscolumns.

Dla każdej nowo utworzonej tabeli do widoku

sysobjects dodawany jest wiersz zawierający

nazwę, identyfikator obiektu oraz właściciela nowej tabeli. Widok

syscolumns

każdej kolumny z nowej tabeli informacje zawierające nazwę kolumny, typ danych i długość. Każda
z kolumn otrzymuje unikatowy identyfikator, który wyznacza kolejność, w jakiej zostały kolumny

pokazano wiersze, które dodawane są do widoku

sysobjects

Rys. 2 Informacje katalogowe zapisane po utworzeniu tabeli

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

się w tym zagadnieniu jest następujący. Mamy zaprojektowaną bazę

danych, zbudowany diagram ERD, zdefiniowane relacje oraz przypisane atrybutom typy danych.
Nie zawsze jednak etap projektowania jest przeprowadzony we właściwy sposób. Wiedząc w jaki

organizowane są dane możemy lepiej dobierać typy danych na atrybutach mając

świadomość tego, gdzie fizycznie są one umieszczone. Możemy uniknąć pewnych błędów, na
przykład co do doboru wielkości typu danych. Szczególnie duże znaczenie ma to w przypadku

Kolejnym problemem pojawiającym się w tym zagadnieniu jest próba odpowiedzenia sobie na
pytanie, jaka powinna być początkowa wielkość pliku danych i dziennika transakcji w momencie,
kiedy wiemy, ile danych ma zostać wpisanych do naszej bazy. Na podstawie tej informacji w
kolejności możemy ustawić, o ile pliki danych i dziennika transakcji mają wzrosnąć.

Z punktu widzenia administracji bazą danych są to bardzo ważne problemy, które możemy

2008.

QL Server można korzystać efektownie bez znajomości wewnętrznej budowy,

zrozumienie szczegółów przechowywania danych pomaga w pisaniu wydajnych aplikacji.

ne są rekordy z informacjami

niezbędnymi do jej obsługi. Wiersze są dodawane do katalogów systemowych

sysobjects,

dodawany jest wiersz zawierający

syscolumns otrzymuje dla

sysobjects i columns podczas

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 4/19

Strony danych

Strony danych są strukturami zawierającymi wszystkie dane (z wyjątkiem

text i image), których

stały rozmiar wynosi 8 KB (8192 bajtów). Składają się one z trzech elementów (rys. 3): nagłówka
strony, wierszy danych i tablicy przesunięć wierszy.

Rys. 3 Struktura strony danych

Nagłówek strony

Nagłówek strony danych zawiera pierwszych 96 bajtów strony danych. Informacje zawarte w
nagłówku pokazano w tab. 1.

Tab. 1 Informacje zawarte w nagłówku strony

Pole

Zawartość

m_poleID

Numer pliku i numer strony bazy danych.

m_nextPage

Numer pliku i nazwa następnej strony. Parametr wyświetlany jeżeli
bieżąca strona należy do łańcucha stron.

m_prev_Page

Numer pliku i nazwa poprzedniej strony. Parametr wyświetlany jeżeli
bieżąca strona należy do łańcucha stron.

m_objID

Identyfikator obiektu, do którego należy bieżąca strona.

m_lsn

Numer LSN używany do modyfikowania tej strony.

m_slotCnt

Łączna liczba wierszy tej strony.

m_level

Poziom strony w indeksie. Dla stron liści wartość zawsze równa 1.

IndexId

Identyfikator indeksu strony. Dla stron danych zawsze wartość równa 1.

m_freeData

Przesunięcie bajtowe pierwszego wolnego obszaru na tej stronie.

pminlen

Liczba bajtów części wiersza zawierającej pola o stałej długości.

m_freeCnt

Liczba niewykorzystanych bajtów na stronie.

m_reservedCnt

Liczba bajtów zarezerwowanych przez wszystkie transakcje.

m_xactReserved

Liczba bajtów zarezerwowanych przez ostatnio uruchomiona transakcje.

m_flagBits

2-bajtowy ciąg bitów zawierający dodatkowe informacje o stronie.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 5/19

Wiersze danych

Za nagłówkiem znajduje się obszar, w którym przechowywane są dane tabeli. Maksymalny rozmiar
pojedynczego wiersza danych wynosi 8060 bajtów. Wiersz danych nie może obejmować kilku stron.
Wyjątek stanowią kolumny, którym przypisano typ

image lub text. Należy zauważyć, iż liczba

wierszy może się różnić w zależności od struktury tabeli oraz przechowywanych danych. Tabele,
które posiadają kolumny o stałej długości będą zawierały na każdej stronie taką samą liczbę wierszy
danych, natomiast tabele zawierające kolumny o różnych długościach będą zawierały na każdej
stronie różną liczbę wierszy danych.

Tablica przesunięć wierszy

Tablica przesunięć wierszy jest blokiem 2-bajtowych wpisów, z których każdy stanowi przesunięcie
na stronie, od którego zaczynają się właściwe dane wiersza. Należy pamiętać o tym, że bajty te nie
są zapisywane w wierszu razem z danymi. Wpływają one jednak na liczbę wierszy mieszczących się
na stronie.

Badanie stron danych

Do badania zawartości stron danych używamy instrukcji

DBCC PAGE, która umożliwia oglądanie

nagłówka strony, wierszy danych i tablicy przesunięć wierszy dla każdej strony bazy danych.
Polecenia tego może używać tylko administrator systemu. Składnię polecenia

DBCC PAGE

pokazano poniżej:

DBCC PAGE ({id_bazy | nazwa_bazy}, numer_pliku, numer_strony[, opcje])

W tab. 2 zostały opisane podstawowe parametry instrukcji

DBCC PAGE

Tab. 2 Parametry polecenia DBCC PAGE
Parametr

Opis

id_bazy

Identyfikator bazy danych.

nazwa_bazy

Nazwa bazy danych.

numer_pliku

Numer pliku zawierającego stronę

numer_strony

Numer strony w obrębie pliku.

opcje

Parametr ustawiany opcjonalnie przyjmuje następujące
wartości:

•

0 – domyślnie. Zwraca informacje o nagłówku bufora i
nagłówku strony.

•

1 – zwraca informacje o nagłówku bufora, nagłówku
strony, każdym wierszu (osobno) oraz tablicę przesunięć
wierszy.

•

2 – zwraca informacje o nagłówku bufora, nagłówku
strony, zawartość całej strony oraz tablicę przesunięć
wierszy.

•

3 – zwraca informacje o nagłówku bufora, nagłówku
strony, każdym wierszu (osobno) oraz tablicę przesunięć
wierszy, a po każdym wierszu listę poszczególnych
wartości kolumn.

Przykładowy wynik działania instrukcji

DBCC PAGE

pokazano na rys. 4.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 6/19

Rys. 4 Przykładowy wydruk instrukcji DBCC PAGE

Wydruk instrukcji

DBCC PAGE składa się z czterech sekcji:

BUFFER – przedstawia informacje o buforze danej strony.

PAGE HEADER – pokazuje dane dla pól nagłówka strony.

DATA – zawiera informacje o każdym wierszu tabeli. Dane strony dzielone są na trzy części.
Część pierwsza (lewa kolumna) określa położenie bajtowe w obrębie wiersza, część druga
(środkowe cztery kolumny) zawiera właściwe dane zapisane na stronie, zaś część trzecia
(prawa kolumna) zawiera znakową reprezentacje danych.

OFFSET TABLE – pokazuje zawartość tablicy przesunięć wierszy, która znajduje się na końcu
strony. Pierwszy wiersz fizycznie znajdujący się na stronie jest wierszem numer 6, z
przesunięciem w tablicy przesunięć równym 96.

Struktura wiersza danych

Na rys. 5 pokazano ogólną strukturę wierszy danych. Na pierwszym miejscu znajdują się dane
kolumn o stałej długości. Za nimi znajdują się dane wszystkich kolumn o zmiennej długości.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 7/19

Rys. 5 Struktura wierszy danych

W każdym bloku o stałej długości lub danych o zmiennej długości dane są przechowywane w
kolejności w jakiej kolumny zostały zdefiniowane przy tworzeniu tabeli. Przyjrzyjmy się poniższemu
przykładowi:

CREATE TABLE Proba
{

Kolumna_1 int NOT NULL,

Kolumna_2 char(25) NOT NULL,

Kolumna_3 varchar(60) NULL,

Kolumna_4 int NOT NULL,

Kolumna_5 varchar(20) NOT NULL
}

W powyższym przykładzie w części związanej z danymi o stałej długości wiersze będą zawierały
najpierw dane kolumny

Kolumna_1 następnie Kolumna_2 i wreszcie Kolumna_4. W następnej

kolejności będą występowały dane o zmiennej długości związane odpowiednio z

Kolumną_3 i

Kolumna_5.

Tablice przesunięć kolumn

Wiersz danych, który ma kolumny o stałej długości, nie zawiera licznika zmiennych kolumn ani
tablicy przesunięć kolumn. Wiersz danych, w którym znajdują się kolumny o zmiennej długości,
zawiera tablicę przesunięć kolumn.

Połączenia stron

W SQL Server 2008 strony łączone są ze sobą na każdym poziomie indeksu. Jedynym sposobem, w
jaki SQL Server określa, które strony należą so tabeli, jest zaglądanie do stron IAM tabeli.
Poleceniem

DBCC EXTENTINFO można uzyskać listę wszystkich obszarów należących do obiektu.

W poniższym przykładzie pokazano listę wszystkich obszarów należących do obiektu

Orders w

bazie danych

Northwind.

Osiem pierwszych wierszy wskazuje rozmiar obszaru (

ext_size) równy 1. Wynika to z tego, że

pierwszych osiem stron w tabeli alokowanych jest z obszarów mieszanych. Gdy tabela osiągnie
osiem stron, wówczas SQL Server przydziela jej obszary jednolite po osiem stron każdy.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 8/19

Rys. 6 Wydruk wszystkich obszarów należących do obiektu

Rozmiar danych

Znając strukturę tabel oraz typy danych kolumn w bazie danych, możemy oszacować rozmiar pliku
danych.

Procedura szacowania rozmiaru pliku danych przebiega według następującego schematu:

Na podstawie tabeli określamy rozmiar pojedynczego wiersza. Dla typów danych o stałym
rozmiarze dodajemy liczbę bajtów poszczególnych kolumn, zaś dla typów o zmiennym
rozmiarze przyjmujemy wartość średnią.

Następnie maksymalną liczbę bajtów na pojedynczej stronie danych (8060) dzielimy przez
szacunkową wielkość wiersza. W wyniku otrzymujemy liczbę wierszy mieszczących się na
stronie.

Następnie szacunkową liczbę wierszy dzielimy przez otrzymaną liczbę wierszy na stronie. W
ten sposób otrzymujemy liczbę stron niezbędnych do zapisania danych znajdujących się w
tabeli.

W kolejnym kroku otrzymaną liczbę stron mnożymy przez 8196 B (rozmiar pojedynczej
strony), co daje nam w wyniku wielkość pliku danych.

Przykładowe rozwiązanie

Wyświetlanie wierszy danych

Zanim będziesz mógł wyświetlić wiersze danych w twojej tabeli w bazie danych będziesz musiał
odpowiednio zgromadzić informacje na temat numeru pliku i numeru strony na której interesujące
Cię dane są zawarte. Wyobraźmy sobie, że stworzyliśmy tabelę

Ksiazka o postaci:.

CREATE TABLE [dbo].[Ksiazka]
(

[ID_Ksiazka] [int] IDENTITY(1,1) NOT NULL,

[Tytul] [varchar](50) NULL,

[Autor] [varchar](30) NULL,

[Rok] [char](4) NULL

)

Do nowo powstałej tabeli

Ksiazka wpisujemy trzy dowolne rekordy.

Podczas tworzenia tabeli

Ksiazka do widoku systemowego:

•

sysindexes wstawiany jest nowy wiersz, przechowujący informację o nowym obiekcie

(tabela

Ksiazka), który przed chwilą został stworzony, co możemy zaobserwować na rys. 7.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

•

syscolumns

wstawiane są

atrybutów, z których złożona jest tabela

W celu poprawnego uruchomienia
widoku

sysindexes (0x9D0000000100

na rys. 7). W pierwszym kroku należy zamienić bajty, aby uzyskać ciąg
Pierwsze dwie grupy (

00 01

00 9D) – numer strony. Zatem plik ma numer 1, a strona ma numer 157.

Na rys. 9 pokazano faktyczną zawartość wierszy

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 9/19

Rys. 7 Wstawiony wiersz do tabeli sysindexes

wstawiane są wiersze, przechowujące informację na temat poszczególnych

atrybutów, z których złożona jest tabela

Ksiazka, co możemy zaobserwować

Rys. 8 Wstawione wiersze do tabeli syscolumns

W celu poprawnego uruchomienia polecenia

DBCC PAGE należy pobrać odpowiednią wartość z

0x9D0000000100) i przekształcić ją na adres pliku

). W pierwszym kroku należy zamienić bajty, aby uzyskać ciąg

00 01 00 00 00 9D

00 01) reprezentują 2-bajtowy numer pliku, a ostatn

numer strony. Zatem plik ma numer 1, a strona ma numer 157.

pokazano faktyczną zawartość wierszy tabeli

Ksiazki z bazy danych

Rys. 9 Wiersze danych tabeli Ksiazki

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

przechowujące informację na temat poszczególnych

co możemy zaobserwować na rys. 8.

należy pobrać odpowiednią wartość z

strony (kolumna

first

00 01 00 00 00 9D.

bajtowy numer pliku, a ostatnie cztery grupy (

00 00

azy danych

Biblioteka.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 10/19

Polecenie

DBCC PAGE wyświetla wiersze danych w czterech grupach po 4 bajty naraz. W obrębie

każdej z grup bajty wyświetlane są w odwrotnej kolejności.

Szacowanie wielkości pliku danych

W przykładzie tym posłużymy się wcześniej stworzona tabelą

Ksiazki oraz stworzymy nową

tabelę

Czytelnicy oraz tabelę techniczna Ksiazki_Czytelnicy. Dla tej tabeli określimy

wielkość pliku danych.

Określamy rozmiar pojedynczego wiersza w tabeli

Ksiazki, Czytelnicy oraz

Ksiazki_Czytelnicy.

Tabela

Ksiazki

Kolumna

Typ

Rozmiar

ID_Ksiazka

int

4 bajty

Tytul

varchar(200)

200 bajtów

Autor

varchar(50)

50 bajtów

Rok

char(4)

4 bajty

ID_Czytelnik

int

4 bajty

Suma

262 bajtów

Tabela

Czytelnicy

Kolumna

Typ

Rozmiar

ID_Czytelnik

int

4 bajty

Nazwisko

varchar(50)

50 bajtów

Imie

varchar(30)

30 bajtów

Data_urodzenia

smalldatatime

4 bajty

ID_Ksiazka

int

4 bajty

Suma

92 bajtów

Tabela

Ksiazki_Czytelnicy

Kolumna

Typ

Rozmiar

ID_Ksiazka

int

4 bajty

ID_Czytelnik

int

4 bajty

Suma

8 bajtów

Wyznaczamy liczbę wierszy mieszczących się na stronie. W naszym przypadku mamy:

Ksiazki = 8060 / 262 B = 31 wierszy na stronie

Czytelnicy = 8060 / 92 B = 88 wierszy na stronie

Ksiazki_Czytelnicy = 8060 / 8 B = 1008 wierszy na stronie

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 11/19

Przy założeniu, że w tabeli

Ksiazki będzie znajdowało się 5000 rekordów, w tabeli

Czytelnicy 2000 rekordów a w tabeli Ksiazki_Czytelnicy 22000 rekordów,
wyznaczamy liczbę stron niezbędnych do zapisania danych znajdujących się w tabeli.

Ksiazka = 5000 rekordów / 31 wiersze = 162 strony

Czytelnicy = 2000 rekordów / 88 wierszy = 23 strony

Ksiazki_Czytelnicy = 22000 rekordów / 1008 wierszy = 22 strony

Sumujemy liczbę wszystkich stron

162 strony + 23 strony + 22 strony = 207 stron

Obliczamy wielkość pliku danych.

8196 B * 207 stron = 1696572 B= 1,7 MB

Porady praktyczne

•

Widok systemowy

sysindex zawiera dwie ważne kolumny, które reprezentują numery

stron w obrębie bazy danych:

id i first. Kolumna id przechowuje numer identyfikacyjny

bazy danych. Kolumna

first przechowuje wartość, powyżej której znajdują się fizycznie

wpisane rekordy (numer strony danych) oraz numer pliku danych.

•

W sytuacji, kiedy tabela przechowuje dane typu OLE (

text, ntext lub image), rzeczywiste

dane mogą nie być przechowywane na stronach razem z resztą danych wiersza. Wynika to z
faktu, iż dane tego typu zajmują dużo przestrzeni dyskowej a zatem ich fragmenty mogą być
przechowywane w różnych plikach oraz na różnych stronach danych.

•

Z racji tego, iż obiekty typu OLE zajmują dużo przestrzeni dyskowej pamiętaj, że należy
podczas wyboru tego typu danych kilkakrotnie zastanowić się czy jest to niezbędny typ
danych i czy nie można zastąpić go innym lżejszym typem.

•

W celu poprawnego uruchomienia polecenia

DBCC PAGE, należy prawidłowo pobrać

odpowiednia wartość z widoku systemowego

sysindexes i przekształcić ją na adres pliku i

strony.

•

Pamiętaj, że z widoku

sysindexes pobieramy zawartość kolumny first w postaci

heksadecymalnej. W pierwszym kroku należy zawsze zamienić bajty. Uzyskana wartość
składa się z dwóch części: numeru pliku (pierwsze dwie grupy) oraz numeru strony (ostatnie
cztery grupy).

•

Widoki systemowe

sysindexes i syscolumns przechowują wiele różnorodnych informacji

na temat obiektów w ramach bazy danych (data utworzenia, data modyfikacji, itp.)
przydatnych w skutecznych i sprawnych pracach administracyjnych.

•

Pamiętaj, w wielu sytuacjach szacowanie wielkości pliku danych i pliku dziennika transakcji
jest rzeczą bardzo ważną z punktu widzenia administracji serwerem bazodanowym. Ma to
szczególne znaczenie w przypadku przenoszenia bazy danych z innego systemu zarządzania
bazą danych, gdzie znana jest liczba rekordów w poszczególnych obiektach bazy danych.

•

W przypadku, obliczenia wielkości pliku danych wychodzi wartość niecałkowita (patrz
przykładowe obliczenie wielkości pliku danych), np. 5.48MB, wówczas w celu zapewnienia
odpowiedniej przestrzeni na importowane dane należy ustawić wielkość początkową pliku
danych na 6.0MB. Microsoft SQL Server 2008 nie daje możliwości stworzenia bazy danych z
plikiem danych wielkości niecałkowitej.

•

Pamiętaj, w systemowej bazie danych

tempdb dostarczonej z serwerem Microsoft SQL

Server 2008, ustawione są parametry wyjściowe Twojej bazy danych. Jeżeli zmienisz
cokolwiek w tej bazie danych wszystkie bazy tworzone w ramach serwera będą pobierały jej
wartości początkowe.

•

Pamiętaj nigdy nie kasuj baz danych dostarczonych wraz z Microsoft SQL Server 2008.
Operacja ta może doprowadzić do niestabilnej pracy serwera a w niektórych sytuacjach
wręcz do jego poważnego uszkodzenia.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 12/19

•

Pamiętaj w opcji SQL Server 2008 przy tworzeniu bazy danych mamy możliwość ustawienia
wielkości pliku danych oraz wielkości wzrostu pliku danych. Wielkości te są liczbami
całkowitymi z dokładnością do 1 MB. Dobrą praktyką jest ustawienie parametru wzrostu
pliku danych jako 30% wartości pliku danych (jednak nie mniej niż 1MB). Przykładowo dla
pliku danych wielkości 10MB powinniśmy ustawić wielkość wzrostu pliku danych na poziomie
3MB.

Uwagi dla studenta

Jesteś przygotowany do realizacji laboratorium jeśli:

•

rozumiesz, co oznacza strona danych, nagłówek strony, wiersze danych, tablica przesunięć
wierszy

•

rozumiesz składnię instrukcji

DBCC

•

umiesz przeliczać system heksadecymalny na system dziesiętny

•

znasz podstawowe typy danych w SQL Server 2008

•

umiesz obliczać wielkość pliku danych

Dodatkowe źródła informacji

Jeffrey D. Ullman, Jennifer Widom, Podstawowy wykład z systemów baz danych, WNT, 2000

W książce autor w przystępny i zrozumiały sposób przedstawia między innymi jak
zorganizowane jest przechowywanie danych oraz pokazuje, w jaki sposób można
odczytać strony danych.

Christopher J. Date, Wprowadzenie do systemów baz danych, WNT, 2000

W książce tej znajdziemy dużo szczegółowych informacji na temat teorii
przechowywania danych w bazach danych. Znajdzie cie w niej również szczegółową
informację na temat polecenia DBCC, wraz z wieloma wariantami jego użycia w celu
przeglądania danych na bardzo niskim poziomie. Pozycja szczególnie polecana dla
osób pragnących poszerzenie swojej wiedzy z tej tematyki.

Ramez Elmasri, Shamkant B. Navathe, Wprowadzenie do systemów baz danych, Wydawnictwo
Helion, 2005

Podobnie jak w poprzedniej pozycji, w książce tej znajdziemy bardzo szczegółowe
informacje na temat teorii przechowywania danych w bazach danych. Pozycja
szczególnie polecana dla osób pragnących poszerzyć swoją wiedzę z tej tematyki.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 25 min)

Jesteś administratorem w firmie National
dostępową do twojej bazy danych poprosili Cię jako eksperta o zaprezentowanie sposobu
przechowywania danych w SQL Server 2008. Ma to im pomóc w zrozumienia sposobu
przechowywania danych i ulepszeniu niskopozi

Zadanie

Tok postępowania

Utwórz

testową bazę i
tabelę

•

Uruchom maszynę wirtualną

—
—

•

Kliknij
SQL Server Management Studio

•

W oknie logowania kliknij

Utwórz bazę

•

Wykonaj poniższy kod tworzący bazę danych

USE master
GO

--
--

IF EXISTS (SELECT *

GO

CREATE DATABASE Dyplomowe
ON
( NAME = 'Dyplomowe', FILENAME = N'C:
Server
3072KB , MAXSIZE =

LOG ON
( NAME = 'Dyplomowe_log', FILENAME = N'C:
SQL Server
1536KB , MAXSIZE = 2048GB , FILEGROWTH = 10%)
GO

•

Stwórz dwie tabele

CREATE TABLE Osoba(

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 13/19

Laboratorium podstawowe

Problem 1 (czas realizacji 25 min)

Jesteś administratorem w firmie National Insurance. Programiści modernizujący aplikacje
dostępową do twojej bazy danych poprosili Cię jako eksperta o zaprezentowanie sposobu
przechowywania danych w SQL Server 2008. Ma to im pomóc w zrozumienia sposobu
przechowywania danych i ulepszeniu niskopoziomowego działania aplikacji.

Tok postępowania

Uruchom maszynę wirtualną BD2008.

—

Jako nazwę użytkownika podaj Administrator.

—

Jako hasło podaj P@ssw0rd.

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w
PC, dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku
D:\VirtualPC\Dydaktyka\BD2008.vhd.

Kliknij Start. Z grupy programów Microsoft SQL Server 2008
SQL Server Management Studio.
W oknie logowania kliknij Connect.

Wykonaj poniższy kod tworzący bazę danych Dyplomowe

-- (1) Ustawiamy sie na baze danych master

USE master
GO

-- (2) sprawdzmy, czy taka baza juz istnieje;
-- jesli tak, to usuwamy ja

IF EXISTS (SELECT *
FROM master..sysdatabases
WHERE name = 'Dyplomowe')
DROP DATABASE Dyplomowe
GO

-- (3) Tworzymy baze danych Dyplomowe

CREATE DATABASE Dyplomowe
ON
( NAME = 'Dyplomowe', FILENAME = N'C:\Program Files
Server\MSSQL10.MSSQLSERVER\MSSQL\DATA\Dyplomowe.mdf' , SIZE =
3072KB , MAXSIZE = UNLIMITED, FILEGROWTH = 1024KB )

LOG ON

( NAME = 'Dyplomowe_log', FILENAME = N'C:\Program Files
SQL Server\MSSQL10.MSSQLSERVER\MSSQL\DATA\Dyplomowe.ldf' , SIZE =
1536KB , MAXSIZE = 2048GB , FILEGROWTH = 10%)
GO

Stwórz dwie tabele: Osoba i Praca. W tym celu wykonaj poniższy kod

-- (3) Tworzenie przykladowych dwoch tabel: Osoba i Praca

CREATE TABLE Osoba(
ID_Osoby smallint

NOT NULL,

Imie varchar(20)

NOT NULL,

Nazwisko varchar(50)

NOT NULL,

Nr_Indeksu

varchar(6)

NOT NULL

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

Insurance. Programiści modernizujący aplikacje

dostępową do twojej bazy danych poprosili Cię jako eksperta o zaprezentowanie sposobu
przechowywania danych w SQL Server 2008. Ma to im pomóc w zrozumienia sposobu

omowego działania aplikacji.

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w Microsoft Virtual
PC, dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku

Microsoft SQL Server 2008 uruchom

Dyplomowe:

(2) sprawdzmy, czy taka baza juz istnieje;

Program Files\Microsoft SQL
Dyplomowe.mdf' , SIZE =

UNLIMITED, FILEGROWTH = 1024KB )

Program Files\Microsoft
Dyplomowe.ldf' , SIZE =

1536KB , MAXSIZE = 2048GB , FILEGROWTH = 10%)

ykonaj poniższy kod:

(3) Tworzenie przykladowych dwoch tabel: Osoba i Praca

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

)

CREATE TABLE Praca(

)

•

Uzupełnij tabele

Sprawdź

zawartość
widoków
systemowych

•

Z menu głównego wybierz

•

Odszukaj plik

•

Na utworzonej bazie danych

USE Dyplomowe
GO

SELECT name, object_id, type,

GO

•

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku
systemowym

•

Wykonaj zapytanie:

SELECT object_id, name, column_id,

GO

•

W wyniku
systemowym

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 14/19

CONSTRAINT [PK_Osoba] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[ID_Osoby] ASC
)

CREATE TABLE Praca(
ID_Pracy smallint

NOT NULL,

Temay varchar(200) NOT NULL,
Data smalldatetime NOT NULL,
Ocena smallint

NOT NULL

CONSTRAINT [PK_Praca] PRIMARY KEY CLUSTERED
(
[ID_Pracy] ASC
)

Uzupełnij tabele Osoba i Praca przykładowymi danymi.

Z menu głównego wybierz File -> Open -> File.
Odszukaj plik C:\widoki_systemowe.sql i kliknij Open
Na utworzonej bazie danych Dyplomowe wykonaj poniższe zapytanie

-- (1) Ustaw się n abaze danych Dyplomowe

USE Dyplomowe
GO

-- (2) Informacja o wpisie w widoku sysobjects

ELECT name, object_id, type,

type_desc, create_date, modify_date
FROM [Dyplomowe].[sys].[objects]
WHERE name='Osoba' OR name='Praca'
GO

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku
systemowym sysobjects.

Rys. 10 Wpis w widoku systemowym sysobjects

W wyniku wykonania zapytania na tabeli
otrzymasz między innymi informację o numerze identyfikacyjnym
obiektu tabeli object_id. Numer ten będzie Ci pomocny w wyszukaniu
odpowiedniego wpisu w widoku systemowym syscolumns

Wykonaj zapytanie:

-- (3) informacja na temat wpisu w widoku systemowym sy

SELECT object_id, name, column_id,
system_type_id, max_length, collation_name
FROM [Dyplomowe].[sys].[columns]
where object_id='85575343' OR object_id='117575457'
GO

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku
systemowym syscolumns.

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

CONSTRAINT [PK_Osoba] PRIMARY KEY CLUSTERED

CONSTRAINT [PK_Praca] PRIMARY KEY CLUSTERED

przykładowymi danymi.

Open.

wykonaj poniższe zapytanie:

Informacja o wpisie w widoku sysobjects

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku

Wpis w widoku systemowym sysobjects

W wyniku wykonania zapytania na tabeli systemowej sysobject
otrzymasz między innymi informację o numerze identyfikacyjnym

. Numer ten będzie Ci pomocny w wyszukaniu

syscolumns.

(3) informacja na temat wpisu w widoku systemowym syscolumns

system_type_id, max_length, collation_name

where object_id='85575343' OR object_id='117575457'

powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

•

Wykonaj zapytanie:

SELECT id, first, root, minlen, name, rows
FROM [Dyplomowe].[sys].[sysindexes]
WHERE
GO

•

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku
systemowym

Zbadaj strony

danych

•

Dla tabeli
(0x9B0000000100

•

Zamień bajty, aby uzyskać ciąg

•

Pierwsze dwie grupy (
ostatnie cztery grupy (
1

•

Z menu głównego wybierz

•

Odszukaj plik

•

Wywołaj instrukcję

DBCC TRACEON(3604)
GO
DBCC PAGE (Dyplomowe,1,155,1)

•

W wyniku powinieneś otrzymać

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 15/19

Rys. 11 Wpis w widoku systemowym syscolumns

Wykonaj zapytanie:

-- (4) Informacja na temat wpisu w widoku systemowym sysindexes

SELECT id, first, root, minlen, name, rows
FROM [Dyplomowe].[sys].[sysindexes]
WHERE name='PK_Osoba' OR name='PK_Praca'
GO

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku
systemowym sysindexes.

Rys. 12 Wpis w widoku systemowym sysindexes

Informacja z kolumny first w widoku systemowym
na temat numeru pliku oraz numeru strony, na której przechowywane
są dane z tabeli.

Dla tabeli Osoba odczytaj wartość kolumny first

0x9B0000000100) i przekształć ją na adres pliku strony

Zamień bajty, aby uzyskać ciąg 00 01 00 00 00 9B.
Pierwsze dwie grupy (00 01) reprezentują 2-bajtowy numer pliku, a
ostatnie cztery grupy (00 00 00 9B) numer strony. Zatem plik ma numer
1, a strona ma numer 155.
Z menu głównego wybierz File -> Open -> File.
Odszukaj plik C:\strona_danych.sql i kliknij Open.
Wywołaj instrukcję BDCC PAGE z ustalonymi wcześniej parametrami

DBCC TRACEON(3604)
GO
DBCC PAGE (Dyplomowe,1,155,1)

Instrukcja DBCC TRACEON(3604) nakazuje żeby SQL Server wyświetlił
strony danych na ekranie monitora w sposób przyjazny dla
użytkownika.

W wyniku powinieneś otrzymać informacje jak na

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

Wpis w widoku systemowym syscolumns

(4) Informacja na temat wpisu w widoku systemowym sysindexes

W wyniku powinieneś otrzymać informację na temat wpisu w widoku

Wpis w widoku systemowym sysindexes

widoku systemowym zawiera informacje

na temat numeru pliku oraz numeru strony, na której przechowywane

first z widoku sysindexes

ją na adres pliku strony.

bajtowy numer pliku, a

) numer strony. Zatem plik ma numer

z ustalonymi wcześniej parametrami:

nakazuje żeby SQL Server wyświetlił

danych na ekranie monitora w sposób przyjazny dla

informacje jak na rys. 13.

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 16/19

Rys. 13 Wyświetlona strona danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski
ITA-101 Bazy danych

Problem 2 (czas realizacji 20 min)

Jesteś administratorem w firmie National Insurance.
zaimportowane nowe dane. W tym celu musisz przeprojektować swoja bazę danych i obliczyć
wielkość początkową pliku danych i pliku dziennika transakcji.

Zadanie

Tok postępowania

Utwórz

testową bazę

•

Uruchom maszynę wirtualną

—
—

•

Kliknij
SQL Server Managemen

•

W oknie logowania kliknij

•

Rozwiń węzeł

•

W obrębie bazy danych
Diagram

•

Powinieneś zobaczyć diagram taki jak na Rys. 14.

Oszacuj

wielkość pliku
danych

•

Recenzja = ID_Osoby(2B) + ID_Pracy(2B) + ID_Ocena(2B) = 6B
Osoba = ID_Osoby(2B) + Imie(20B) + Nazwisko(50B) +
Nr_Indeksu(int)(4B) + ID_Stopien(2B) = 78B
StopienNaukowy = ID_Stopien(2B) + Stopien(25B) =
Autorzy = ID_Osoby(2B) + ID_Pracy(2B) = 4B
Slownik = ID_SlowoKlucz(2B) + ID_Pracy(2B) = 4B
SlowoKlucz = ID_SlowoKlucz(2B) + SlowoKlucz(25B) = 27B

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Strona 17/19

Problem 2 (czas realizacji 20 min)

Jesteś administratorem w firmie National Insurance. Wiesz, że do twojej bazy danych maja zostać
zaimportowane nowe dane. W tym celu musisz przeprojektować swoja bazę danych i obliczyć
wielkość początkową pliku danych i pliku dziennika transakcji.

Tok postępowania

Uruchom maszynę wirtualną BD2008.

—

Jako nazwę użytkownika podaj Administrator.

—

Jako hasło podaj P@ssw0rd.

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w
dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku
D:\VirtualPC\Dydaktyka\BD2008.vhd.

Kliknij Start. Z grupy programów Microsoft SQL Server 2008
SQL Server Management Studio.
W oknie logowania kliknij Connect.
Rozwiń węzeł Database i wybierz PraceDyplomowe
W obrębie bazy danych PraceDyplomowe rozwiń węzeł
Diagram.
Powinieneś zobaczyć diagram taki jak na Rys. 14.

Rys. 14 Diagram bazy danych PraceDyplomowe

W celu wykonania tego zadania należy wykonać moduł
związany z projektowaniem i implementacją bazy danych. Dla
zaprojektowanej bazy danych będziemy szacowali wielkość pliku
danych.

Na podstawie tabeli określ rozmiar pojedynczego wiersza

Moduł 4

Wewnętrzna struktura

iesz, że do twojej bazy danych maja zostać

zaimportowane nowe dane. W tym celu musisz przeprojektować swoja bazę danych i obliczyć

Jeśli nie masz zdefiniowanej maszyny wirtualnej w Mirosoft Virtual PC,
dodaj nową maszynę używając wirtualnego dysku twardego z pliku

Microsoft SQL Server 2008 uruchom

PraceDyplomowe

rozwiń węzeł Database

anych PraceDyplomowe

W celu wykonania tego zadania należy wykonać moduł 2 i moduł 3
związany z projektowaniem i implementacją bazy danych. Dla

anych będziemy szacowali wielkość pliku

podstawie tabeli określ rozmiar pojedynczego wiersza:

Recenzja = ID_Osoby(2B) + ID_Pracy(2B) + ID_Ocena(2B) = 6B
Osoba = ID_Osoby(2B) + Imie(20B) + Nazwisko(50B) +

StopienNaukowy = ID_Stopien(2B) + Stopien(25B) = 27B

Slownik = ID_SlowoKlucz(2B) + ID_Pracy(2B) = 4B
SlowoKlucz = ID_SlowoKlucz(2B) + SlowoKlucz(25B) = 27B

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 18/19

TypStudiow = ID_TypStudiow(2B) + NazwaTypu(15B) = 17B
Ocena = ID_Ocena(2B) + Ocena(4B) = 6B
PracaDyplomowa = ID_Pracy(2B) + Temat (char500)(500B) + Data(8B) +
ID_Ocena(2B) + ID_TypStudiow(2B) + ID_Promotor(2B) = 516B

•

Wyznacz liczbę stron niezbędnych do zapisania danych znajdujących się
w tabelach:

Recenzja = 8540 rekordów / 1343 wierszy = 7 stron
Osoba = 5000 rekordów / 103 wierszy = 49 stron
StopienNaukowy = 4 rekordy / 298 wierszy = 1 strona
Autorzy = 4270 rekordów / 2015 wierszy = 3 strony
Slownik = 12810 rekordów / 2015 wierszy = 7 stron
SlowoKlucz = 500 rekordów / 298 wierszy = 2 strony
TypStudiow = 3 rekordy / 474 wierszy = 1 strona
Ocena = 4 rekordy / 1343 wierszy = 1 strona
PracaDyplomowa = 5000 rekordów / 15 wierszy = 334

•

Zsumuj liczbę stron:

Liczba stron = 405 stron

•

Otrzymaną liczbę stron pomnóż przez 8196B (rozmiar pojedynczej
strony), co powinno dać w wyniku wielkość pliku danych:

Wielkość pliku danych = Liczba stron * 8196B = 405 * 8196B =
= 3 319 380 B = 3,32 MB

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 4

ITA-101 Bazy danych

Wewnętrzna struktura

Strona 19/19

Laboratorium rozszerzone

Zadanie 1 (czas realizacji 90 min)

Jesteś głównym administratorem sytemu bazodanowego w firmie BARKA, która zajmuje się
inwestycjami na giełdzie papierów wartościowych. Kierownictwo firmy w wyniku przejęcia
mniejszej firmy TFI START zarządzającej funduszami inwestycyjnymi podjęło decyzje o modernizacji
aplikacji dostępowej do bazy danych oraz rozbudowie istniejącej bazy danych. W związku z tym
pomiędzy Tobą a programistami aplikacji dostępowej powinna istnieć ścisła współpraca. W celu
ulepszeniu niskopoziomowego działania aplikacji poproszono Cię, jako eksperta, o zaprezentowanie
sposobu przechowywania danych w SQL Server 2008. Z drugiej strony wiesz, że po rozbudowie do
twojej bazy danych maja zostać zaimportowane nowe dane za okres ostatnich 5 lat. W tym celu
musisz przeprojektować swoja bazę danych i obliczyć wielkość początkową pliku danych i pliku
dziennika transakcji.

Zadania, jakie przed tobą zostały postawione, są następujące:

Pokaż programistom, w jaki sposób zorganizowane jest przechowywanie danych w
SQL Server 2008.

Przeprojektuj istniejącą bazę danych.

Oblicz, jaka powinna być wielkość pliku danych dla przeprojektowanej bazy danych.

ITA-101 Bazy Danych

Włodzimierz Dąbrowski, Przemysław Kowalczuk, Konrad Markowski

Moduł 5

Wersja 1.0

Język SQL – DCL, DDL

Spis treści

Język SQL – DCL, DDL ............................................................................................................................ 1