Poradnik Laboranta TN-243 - 18 03 ostateczny

3/54

SPIS TRE

WST

P.....................................................................................................................6

1.1

Co to jest emulsja asfaltowa? ........................................................................................... 6

1.2

Zastosowania emulsji asfaltowych................................................................................... 9

1.3

Uregulowania normalizacyjne ....................................................................................... 11

PRZYGOTOWANIE PRÓBEK EMULSJI ASFALTOWYCH DO BADA

WG PN-EN

12594:2009 ...................................................................................................................22

2.2

Wprowadzenie ................................................................................................................. 22

2.3

Zasada metody................................................................................................................. 22

2.4

Przygotowanie próbek emulsji asfaltowych do badań................................................. 23

BADANIE INDEKSU ROZPADU EMULSJI ASFALTOWYCH WG PN-EN 13075-1

3.1

Zasada metody................................................................................................................. 24

3.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 24

3.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 25

3.4

Obliczenia......................................................................................................................... 26

3.5

Podawanie wyników........................................................................................................ 26

BADANIE CZASU WYPŁYWU EMULSJI ASFALTOWYCH WG PN-EN 12846..27

4.1

Zasada metody................................................................................................................. 27

4.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 27

4.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 28

4.4

Obliczenia......................................................................................................................... 29

OCENA WPŁYWU WODY NA ADHEZJ

LEPISZCZA Z EMULSJI

ASFALTOWYCH WG PN-EN 13614 ............................................................................32

5.1

Zasada metody................................................................................................................. 32

5.2

Aparatura , sprzęt, materiały......................................................................................... 32

5.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 32

5.4

Obliczenia......................................................................................................................... 33

OZNACZANIE ZAWARTO

CI WODY (LEPISZCZA) W EMULSJACH

ASFALTOWYCH METOD

DESTYLACJI AZEOTROPOWEJ WG PN-EN 1428 .......34

6.1

Zasada metody................................................................................................................. 34

6.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 34

6.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 35

6.4

Obliczenia......................................................................................................................... 36

OZNACZANIE POZOSTAŁO

CI NA SICIE W EMULSJACH ASFALTOWYCH

ORAZ TRWAŁO

CI PODCZAS MAGAZYNOWANIA WG PN-EN 1429 .....................38

4/54

7.1

Zasada metody................................................................................................................. 38

7.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 38

7.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 39

7.4

Obliczenia......................................................................................................................... 41

OZNACZANIE SEDYMENTACJI EMULSJI ASFALTOWYCH WG PN-EN 1284742

8.1

Zasada metody................................................................................................................. 42

8.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 42

8.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 42

8.4

Obliczenia......................................................................................................................... 44

OZNACZANIE STABILNO

CI EMULSJI ASFALTOWYCH W MIESZANCE Z

CEMENTEM WG PN-EN 12848....................................................................................45

9.1

Zasada metody................................................................................................................. 45

9.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 45

9.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 45

9.4

Obliczenia......................................................................................................................... 46

ODZYSKIWANIE LEPISZCZY Z EMULSJI ASFALTOWYCH PRZEZ

ODPAROWANIE WODY WG PN-EN 13074.................................................................47

10.1

Zasada metody................................................................................................................. 47

10.2

Aparatura, sprzęt, materiały.......................................................................................... 47

10.3

Wykonanie ....................................................................................................................... 47

OZNACZENIE SEDYMENTACJI WG EMA-99 .....................................................48

11.1

Zasada metody................................................................................................................. 48

11.2

Sprzęt................................................................................................................................ 48

11.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 48

11.4

Obliczenia, wyniki ........................................................................................................... 49

OZNACZENIE PRZYCZEPNO

CI LEPISZCZA WYTR

CONEGO Z EMULSJI DO

KRUSZYWA WG EMA-99.............................................................................................50

12.1

Zasada metody................................................................................................................. 50

12.2

Przyrządy i materiały...................................................................................................... 50

12.3

Wykonanie badania......................................................................................................... 50

12.4

Wynik ............................................................................................................................... 50

OZNACZENIE KOHEZJI ZMODYFIKOWAN

METOD

NA PŁYCIE VIALIT WG

EMA-99 .........................................................................................................................51

13.1

Zasada metody................................................................................................................. 51

13.2

Przyrządy i materiały...................................................................................................... 51

13.3

Wykonanie oznaczenia.................................................................................................... 51

13.4

Obliczenia, wyniki ........................................................................................................... 52

6/54

1 WST

1.1 Co to jest emulsja asfaltowa?

Emulsja asfaltowa jest dyspersj

stałych cz

stek asfaltu w wodzie. Według definicji

P. Bechera emulsj

stanowi termodynamicznie niestabilny, niejednorodny układ

składaj

cy si

z co najmniej dwóch nie mieszaj

cych si

cieczy silnie zdyspergowanych

jedna w drugiej, przy czym

rednica cz

stek fazy rozproszonej jest zwykle wi

ksza od 0,1

m. W przypadku zastosowa

drogowych

rednica cz

stek asfaltu jest wi

ksza i waha si

w granicach 1 - 20

m. Układ taki jest niestabilny i aby zapobiec rozdzieleniu si

cieczy

nale

y wprowadzi

do emulsji zwi

zek powierzchniowo-czynny, zwany tu emulgatorem.

stki rozproszonego asfaltu otrzymuj

odpowiedni ładunek elektryczny i dzi

odpychaj

cym siłom elektrostatycznym stabilno

ść

emulsji ulega znacznej poprawie, co

umo

liwia nawet kilkumiesi

czne jej magazynowanie.

W drogownictwie stosuje si

najcz

ęś

ciej emulsje kationowe, a w ostatnich latach

tak

e niejonowe. Stosowanie emulsji anionowych jest w zaniku.

W przypadku emulsji kationowych stosowane s

emulgatory kationowe

dostarczaj

ce cz

stkom asfaltu ładunków dodatnich. S

to tłuszczowe diaminy, poliaminy,

imidazoliny, amidoaminy, czwartorz

dowe sole amoniowe w postaci odpowiednich soli

rozpuszczalnych w wodzie. Najogólniej mo

na typowy emulgator kationowy przedstawi

postaci wzoru:

R - NH

gdzie R reprezentuje ła

cuch w

glowodorowy, najcz

ęś

ciej tłuszczowy (cz

ęść

hydrofobowa cz

steczki), za

grupa NH

Cl cz

ęść

hydrofilow

steczki. W roztworze

wodnym cz

steczka chlorowodorku aminy dysocjuje z wytworzeniem kationu R - NH

anionu Cl

Podczas wytwarzania emulsji kationy R - NH

adsorbowane przez cz

stki asfaltu,

przy czym cz

ęść

hydrofobowa lokuje si

wewn

trz cz

stki asfaltu, za

grupa NH

granicy powierzchni asfalt/woda. Aniony chlorkowe Cl

pozostaj

w fazie wodnej.

Rys. 1 Cz

stka asfaltu w emulsji kationowej

Asfalt

Woda

R – NH

7/54

Wytwarzanie emulsji asfaltowej polega na rozdrobnieniu asfaltu w fazie wodnej w

postaci małych cz

stek, co uzyskuje si

dzi

ki wło

eniu du

ej energii mechanicznej przy

jednoczesnym zastosowaniu emulgatora. Emulgator spełnia w emulsji asfaltowej 3
funkcje:

−

obni

a napi

cie powierzchniowe mi

dzy dwiema fazami tj. wod

i asfaltem,

−

stabilizuje emulsj

−

poprawia przyczepno

ść

Podczas stosowania emulsji asfaltowej nast

puje jej rozpad z rozdzieleniem na

faz

asfaltow

i wodn

. Asfalt wówczas zaczyna pełni

wła

ciw

rol

lepiszcza, a

wydzielona z rozpadu emulsji woda odparowuje z mieszanki mineralno-asfaltowej, b

ze skropionego emulsj

podło

Podział emulsji

Emulsje asfaltowe mo

na podzieli

ze wzgl

du na:

−

rodzaj fazy rozpraszanej i rozpraszaj

cej,

−

natur

jonow

−

zawarto

ść

asfaltu,

−

szybko

ść

rozpadu,

−

lepko

ść

−

rodzaj lepiszcza i dodatków.

Zawarto

ść

lepiszcza

Emulsje asfaltowe mog

produkowane z zawarto

lepiszcza od 40 do 80%

(m/m). W tablicy 1 przedstawiono podział emulsji ze wzgl

du na zawarto

ść

lepiszcza.

Tablica 1 Podział emulsji ze wzgl

du na zawarto

ść

lepiszcza

Zawarto

ść

lepiszcza

Zastosowanie

50 % (m/m)

Naprawy

stkowe,

impregnacja,

zł

czenia

dzywarstwowe, skropienia powierzchniowe

60 % (m/m)

Naprawy cz

stkowe, impregnacja, mieszanki mineralno-

emulsyjne, slurry surfacing (cienkie warstwy na zimno),
powierzchniowe utrwalenia, zł

czenia miedzywarstwowe

65 % (m/m)

Mieszanki

mineralno-emulsyjne,

mieszanki

m-c-e,

powierzchniowe utrwalenia, cienkie warstwy na zimno

70 % (m/m)

Powierzchniowe utrwalenia

Rodzaj lepiszcza
Do produkcji emulsji asfaltowych stosowane s

asfalty drogowe o penetracji od

35·0,1xmm do 250·0,1xmm. Do powierzchniowych utrwale

zalecany jest asfalt o

penetracji około 130·0,1xmm. Do zł

cze

dzywarstwowych zalecany jest asfalt o

penetracji poni

ej 100·0,1xmm

8/54

Modyfikacj

kationowej emulsji asfaltowej mo

na osi

ąć

przez:

−

ycie asfaltu modyfikowanego polimerem,

−

dodatek lateksu kationowego syntetycznego lub naturalnego inwertowanego.

Proces rozpadu emulsji
Proces rozpadu emulsji nast

puje wskutek:

−

odparowania wody,

−

reakcji chemicznej z materiałem mineralnym,

−

wstrz

sania,

−

przepompowywania,

−

ogrzewania powy

ej temperatury 80

−

zmiany warto

ci pH.

Ze wzgl

du na szybko

ść

rozpadu dzielimy emulsje na:

−

szybkorozpadowe,

−

redniorozpadowe,

−

wolnorozpadowe,

−

nadstabilne.

Okre

lenia powy

sze nie wyst

puj

w normie PN-EN 13808. Emulsje

szybkorozpadowe wyst

puj

w klasach indeksu rozpadu 2, 3 i 4 wg PN-EN 13808.

Emulsje

redniorozpadowe wyst

puj

w klasach indeksu rozpadu 3 i 4 wg PN-EN 13808.

Emulsje wolnorozpadowe wyst

puj

w klasach indeksu rozpadu 5 i 6 (7) wg PN-EN

13808. Emulsje nadstabilne wyst

puj

w klasie 2 stabilno

ci podczas mieszania z

cementem wg PN-EN 13808.

Najcz

ęś

ciej spotykanym w drogownictwie rodzajem rozpadu emulsji asfaltowych

jest rozpad na skutek reakcji chemicznej z materiałem mineralnym. Powierzchnia
materiału mineralnego, takiego jak np. kruszywo naturalne i łamane, piasek pod wpływem
wilgoci ulega powierzchniowej jonizacji, w wyniku czego na jego powierzchni pojawiaj

jony ró

ne w zale

ci od rodzaju kruszywa.

Na kruszywie zasadowym, którego głównym składnikiem jest w

glan wapnia w

wyniku dysocjacji pojawiaj

kationy wapniowe Ca

i aniony w

glanowe CO

eli u

yta emulsja jest typu kationowego, w wyniku reakcji emulgatora znajduj

cego si

na powierzchni cz

stek asfaltu z powierzchni

kruszywa powstanie nierozpuszczalny

glan aminy:

R-NH

+ Ca CO3

→

CaCl2 + { R-NH

}

CO3

asfalt+emulgator

kruszywo

rozpuszczalny nierozpuszczalny

zasadowe

chlorek wapnia w

glan aminy

9/54

Na skutek reakcji chemicznej nast

puje zoboj

tnienie ładunków i rozpad emulsji

przejawiaj

cy si

czeniem cz

stek asfaltu ze sob

na powierzchni kruszywa i

wyst

pieniem zjawiska przyczepno

ci asfaltu do kruszywa.

Na kruszywie kwa

nym (kwarcyt, granit), którego głównym składnikiem s

ró

zwi

zki krzemu (SiO

, krzemiany), na skutek jonizacji w obecno

ci fazy wodnej emulsji na

powierzchni kruszywa pojawiaj

aniony krzemianowe SiO

silnie z ni

zwi

zane.

eli u

yta emulsja jest typu kationowego, w wyniku reakcji emulgatora znajduj

cego si

na powierzchni cz

stek asfaltu z powierzchni

kruszywa powstanie nierozpuszczalny

krzemian aminy:

R-NH

+ H

SiO

→

HCl + {R-NH

}

SiO

asfalt+emulgator

kruszywo

rozpuszczalny nierozpuszczalny

kwa

krzemian aminy

W wyniku rozpadu powstaje silne wi

zanie adhezyjne pomi

dzy kruszywem a asfaltem.

1.2 Zastosowania emulsji asfaltowych

Kationowe emulsje asfaltowe s

jednym z podstawowych lepiszczy asfaltowych

stosowanych szeroko w budowie i utrzymaniu dróg. Wła

ciwo

ci emulsji asfaltowych

zale

Ŝą

od szeregu parametrów, m.in. od: rodzaju u

ytego asfaltu, zawarto

ci asfaltu

oraz rodzaju i ilo

ci u

ytego emulgatora. Ró

norodno

ść

wła

ciwo

ci emulsji zwi

zana z

liwo

stosowania emulgatorów i asfaltów o ró

nych wła

ciwo

ciach, w tym tak

modyfikowanych polimerami, powoduj

e mog

one wykorzystane w wielu

technologiach robót drogowych.

Podstawowym

obszarem

zastosowania

emulsji

asfaltowych

roboty

utrzymaniowe, do których zaliczamy naprawy cz

stkowe, powierzchniowe utrwalanie i

slurry surfacing (cienkie warstwy na zimno).

ycie emulsji w innych zastosowaniach ma ci

gle tendencje rosn

. Przy

budowie nowych dróg emulsj

asfaltow

wykorzystuje si

najcz

ęś

ciej do zł

czania warstw

konstrukcji nawierzchni. Natomiast najwi

kszym, dot

d nie w pełni wykorzystanym polem

zastosowa

drogi lokalne i drogi o ni

szych kategoriach ruchu np. KR1, KR2 wg

Katalogu nawierzchni podatnych i półsztywnych.

W przypadku dróg gruntowych o nawierzchni

wirowej,

lowej, piaskowej

stabilizacja emulsj

asfaltow

przynosi nadspodziewanie dobre efekty, lepsze ni

przy

stabilizacji cementem i jest ta

sza ni

wykonanie dywanika na gor

co.

Rozszerzanie pola zastosowa

emulsji asfaltowych nie ma na celu zast

pienia

technologii na gor

co. Co prawda, próby takie s

prowadzone i opracowane s

technologie wytwarzania i układania warstw na zimno o porównywalnej wytrzymało

ci do

warstw na gor

co, ale ze wzgl

du na trudno

ci techniczne i do

ść

wysok

cen

nie przyj

ły

w szerszym zakresie.

W sytuacji braku polskich norm w zakresie wymaga

i metod bada

stosowane

od 1994 r. opracowane przez IBDiM „Warunki Techniczne”. Od 1999 r. stosowana

jest druga wersja Warunków Technicznych EmA-99. Zgodnie z tym opracowaniem
drogowe kationowe emulsje asfaltowe zostały podzielone na klasy: K1, K2, K3 i K4 w

10/54

zale

ci od warto

ci indeksu rozpadu. Klasy K1-50, K1-60, K1-65 i K1-70 to emulsje

szybkorozpadowe. Emulsje te charakteryzuj

krótkim czasem rozpadu po zetkni

ciu

lepiszcza z powierzchni

kruszywa. S

stosowane do powierzchniowych utrwale

, robót

utrzymaniowych i zł

czania warstw nawierzchni asfaltowych.

Emulsje klasy K1-50 i K1-60 s

przeznaczone do zł

czenia warstw asfaltowych i

do wytwarzania powłok ochronnych. Emulsje klasy K1-65 i K1-70, przeznaczone
głównie do powierzchniowych utrwale

nawierzchni, przewa

nie s

stosowane w

temperaturze 75-85

C w zale

ci od lepko

ci emulsji i stosowanego sprz

tu.

Pozostałe emulsje klasy K1 mo

na stosowa

w temperaturze otoczenia lub ogrzane do

maksimum 80

C w zale

ci od zalece

producenta.

Klasa K2 to emulsje

redniorozpadowe. S

to emulsje o zwolnionym czasie

rozpadu tak, aby umo

liwi

wymieszanie z kruszywem o uziarnieniu > 2 mm i pełne

otoczenie ziaren przed rozpadem emulsji. S

stosowane w temperaturze otoczenia.

Stosuje je si

głównie do otaczania grysów i stabilizacji nawierzchni dróg

wirowych.

Stosowane s

tak

e do zł

czania warstw i w remonterach wykonuj

cych naprawy

stkowe nawierzchni.

Klasa K3 to emulsje wolnorozpadowe. S

to emulsje o tak zwolnionym czasie

rozpadu,

e mo

liwe jest otoczenie mieszanki mineralnej o pełnym uziarnieniu. S

stosowane do recyklingu na zimno, do mieszanek mineralno-emulsyjnych, do cienkich
warstw na zimno, do mieszanek mineralno-cementowo-emulsyjnych i do stabilizacji
nawierzchni dróg gruntowych,

wirowych i

lowych

Klasa K4 - emulsje nadstabilne. S

to emulsje o bardzo zwolnionym czasie

rozpadu, który okre

lany jest prób

stabilno

ci na cemencie. Słu

Ŝą

do wykonywania

mieszanek mineralno-emulsyjnych, mineralno-cementowo-emulsyjnych, do recyklingu z
zastosowaniem cementu oraz do stabilizacji dróg gruntowych,

wirowych i

lowych.

ponadto zalecane do zł

cze

dzywarstwowych wszystkich warstw nawierzchni

drogowych, jako lepiszcze uniwersalne, przy spełnieniu dodatkowego warunku tj.
warto

ci pH > 3,5.

Wy

ej opisany system klasyfikacji i nazewnictwa emulsji asfaltowych został

przyj

ty i zaakceptowany w pocz

tku lat dziewi

ęć

dziesi

tych. Jest stosowany do dzi

dzi

ki wydaniu blisko 100 aprobat technicznych. Nowa norma emulsyjna PN-EN 13808

przyjmuje skomplikowany system klasyfikacji przez okre

lenie klas emulsji dla

poszczególnych ich wła

ciwo

ci rezygnuj

c z dotychczasowego podziału emulsji na

szybko-,

rednio- wolno- rozpadowe i nadstabilne oznakowane odpowiednio K1, K2, K3

i K4. W nowej normie przyj

to nowy system oznaczania rodzajów emulsji, co podano

w tablicy 2. Tablic

uzupełniono krajowym uzupełnieniem skrótowo okre

laj

cym

przeznaczenie emulsji do konkretnego zastosowania.

Tablica 2 Obja

nienia oznacze

rodzajów emulsji

Pozycja

oznacze-

nia

Litery i

cyfry

Obja

nienie

Według EN

Kationowa emulsja asfaltowa PN-EN 1430 (polarno

ść

stek)

2 i 3

Liczba

dwu-

cyfrowa

Zawarto

ść

lepiszcza w %,

(m/m)

PN-EN 1428 (zawarto

ść

wody)

lub PN-EN 1431 (odzyskane
lepiszcze olej podestylacyjny)

11/54

Pozycja

oznacze-

nia

Litery i

cyfry

Obja

nienie

Według EN

Informacje o rodzaju lepiszcza

Asfalty drogowe

Dodatek polimerów

lub

4 i 5,

lub

4, 5 i 6

Dodatek wi

cej ni

2%,(m/m)

upłynniacza do emulsji

PN-EN 12591 (Wymagania
wobec asfaltów drogowych)
PN-EN 14023 (Wymagania
wobec asfaltów modyfikowa-
nych polimerami). Polimer
mo

e by

dodany przed,

podczas lub po emulgacji

5 lub 6,

lub 7 (je

dotyczy)

1–7

Klasa indeksu rozpadu

PN-EN 13075-1 (indeks
rozpadu)

Zastosowanie

Uzupełnie

-nia

krajowe

- ZM
- RC

- PU

- CWZ

- ME

- R

- do zł

czania warstw

- do remontów cz

stkowych

- do powierzchniowych
utrwale

- do cienkich warstw na  zimno
- do mieszanek mineralno-
  emulsyjnych
- do  mieszanek mineralno-
  cementowo-emulsyjnych (m-
c-e)

W 2008 r opracowano Nowy dokument – „Wymagania Techniczne – kationowe

emulsje asfaltowe” WT-3, w którym zastosowano nowe nazewnictwo. Dokument ten
został rekomendowany przez Ministra Infrastruktury do stosowania w in

ynierii

drogowej.

1.3 Uregulowania normalizacyjne

Jak ju

wspomniano w p. 1.2 w opracowanej przez Komitet Techniczny

CEN/TC336 normie emulsyjnej EN 13808:2005 sklasyfikowano w odmienny sposób
emulsje asfaltowe. Wprowadzenie klas dla poszczególnych wła

ciwo

ci emulsji

rozszerzyło liczb

odmian emulsji z 10 w EmA99 do 35 (50) w WT-3. St

d konieczne

jest stopniowe wprowadzenie nowej terminologii na bazie dotychczas stosowanej.

Dotychczas stosowana terminologia i metody bada

ywane co najmniej

do ko

ca roku 2012, czyli do czasu wyga

cia terminów wa

ci aprobat

technicznych wydanych przed ko

cem okresu dostosowawczego okre

lonego w PN-

EN 13808:2005.

W tym miejscu nale

y zaznaczy

e podział emulsji zawarty w WT-3 nie jest

ostateczny. Podkomitet ds. Asfaltów PKN/KT 222 ko

czy opracowanie zał

cznika

krajowego do PN- EN 13808:2005, w którym ilo

ść

emulsji zostanie zmniejszona do 13.

Po ustanowieniu normy konieczne b

zmiany w WT-3 lub jego uniewa

nienie.

12/54

W PN-EN 13808:2005 powołano szereg norm, w tym na metody bada

, które

ęś

ciowo ró

od dotychczas stosowanych. W kolejnych rozdziałach niniejszego

Poradnika opisano metody bada

zalecanych w normie przedmiotowej oraz metody w

dalszym ci

gu stosowane i zalecane w Warunkach Technicznych EmA-99, które ró

od metod normowych.

W tablicy 3, 3a i 3b podano wymagania odno

nie kationowych emulsji asfaltowych

okre

lonych w Warunkach Technicznych EmA-99.

W tablicach 4 i 4a podano wymagania odno

nie kationowych emulsji asfaltowych

okre

lonych w PN-EN 13808.

Tablica 3 Wła

ciwo

ci drogowych emulsji kationowych niemodyfikowanych wg

EmA 99

OZNACZENIA

KLASA EMULSJI

Szybkorozpadowe

rednio-

rozpado-

Wolno-

rozpado-

Nadsta-

bilne

Badane

wła

ciwo

K1-50

K1-60

K1-65

K1-70

Zawarto

ść

lepiszcza,

% (m/m)

45 - 55

58 - 62

63 - 67

68 - 72

50 - 70

54 - 66

Lepko

ść

wg Englera,

< 3

3 - 15

> 6

> 3

> 2

Lepko

ść

BTA

4 mm,

C,s

> 9

< 15

< 18

Jednorodno

ść

, # 0,50

mm, % (m/m)

< 0,10

Jednorodno

ść

, # 0,16

mm, % (m/m)

< 0,25

Sedymentacja,

(m/m)

≤

8,0

≤

5,0

≤

5,0

≤

5,0

≤

5,0

≤

5,0

≤

5,0

Przyczepno

ść

kruszywa, %

≥

Indeks

rozpadu,

g/100g*

< 90

80 - 130

> 120

Stabilno

ść

cemencie ,g

< 2,0

Tablica 3a Wła

ciwo

ci drogowych emulsji kationowych modyfikowanych wg

EmA-99

OZNACZENIA

KLASA EMULSJI

Szybkorozpadowe

Wolnorozpadowe

Badane

wła

ciwo

Metoda

badania

K1-65MP

K1-70MP

K3-60SS

Zawarto

ść

lepiszcza, %

(m/m)

pkt 5.2

64 - 66

69 - 71

58 - 65

Lepko

ść

wg Englera, ºE

pkt. 5.4

> 10

> 3

13/54

Lepko

ść

BTA Ø 4 mm,

, s

pkt 5.5

> 7

< 15

Jednorodno

ść

, # 0,50 mm,

% (m/m)

pkt 5.6

< 0,20

Sedymentacja, % (m/m)

pkt 5.8

≤

5,0

≤

5,0

≤

5,0

Przyczepno

ść

do kruszywa,

pkt 5.9

≥

Indeks rozpadu, g/100g*

pkt 5.10

< 80

>120

* Przy powierzchniowych utrwaleniach wykonywanych w warunkach upału (temp. powietrza > 30ºC i nawierzchni > 40ºC)
maksymalna warto

ść

indeksu rozpadu mo

e by

podniesiona do 100 g/100g.

Tablica 3b Wła

ciwo

ci lepiszcza wytr

conego z drogowych emulsji kationowych

modyfikowanych do powierzchniowych utrwale

i do cienkich warstw na zimno wg EmA-

Lp.

Wła

ciwo

ść

Wymaganie dla

K1-65MP i
K1-70MP ;

Klasa A

Wymaganie dla

K1-65MP i
K1-70MP ;

Klasa B

Wymaganie

dla K3-60SS

Metoda

badania

według

Penetracja, dmm

70-240

70-150

PN-EN

1426 :2009

Temperatura mi

knienia

PiK,ºC

≥

PN-EN

1427 :2007

Temperatura
łamliwo

ci,ºC

≤

-15

≤

-15

≤

-15

PN-EN

12593 :2007

Przedział plastyczno

ci,ºC

≥

Nawrót spr

ęŜ

ysty w

25ºC,%

> 60

> 40

PN-EN

13398 :2009

Kohezja zmodyfikowan

metod

VIALIT w

temperaturze -15ºC, %

≥

> 40

pkt 5.13
EmA-99

Kohezja zmodyfikowan

metod

VIALIT w

temperaturze 60ºC, %

≥

> 80

pkt 5.13
EmA-99

Tablica 4 – Wykaz wła

ciwo

ci technicznych i klas wła

ciwo

ci kationowych

emulsji asfaltowych – klasy od 0 do 4 wg EN 13808

Klasy wła

ciwo

ci kationowych emulsji asfaltowych

Wła

ciwo

techniczne

odniesie

nia

Jedno

stka

Klasa 0

Klasa 1

Klasa 2

Klasa 3

Klasa 4

Wła

ciwo

organoleptyczne

EN 1425

NPD

TBR

Polarno

ść

stek

EN 1430

dodatnia

Indeks rozpadu

EN
13075-1

NPD

TBR

≤

50 do

100

70 do

130

Stabilno

ść

podczas

mieszania z cementem

EN 12848

NPD

TBR

≤

> 2

Czas mieszalno

EN
13075-2

NPD

TBR

≥

180

≥

300

Zdolno

ść

do penetracji

EN 12849

min

NPD

TBR

Zawarto

ść

lepiszcza

(poprzez oznaczenie
zawarto

ci wody)

EN 1428

(m/m)

NPD

TBR

38 do

48 do

53 do 57

Zawarto

ść

lepiszcza

pozostałego po
destylacji

EN 1431

(m/m)

NPD

TBR

≥

14/54

Zawarto

ść

oleju

podestylacyjnego

EN 1431

(m/m)

NPD

TBR

≤

2,0

≤

3,0

≤

5,0

Czas wypływu

Ø 2 mm w 40

EN 12846

NPD

TBR

≤

15 do

35 do 80

Czas wypływu

Ø 4 mm w 40

EN 12846

NPD

TBR

Czas wypływu

Ø 4 mm w 50

EN 12846

NPD

TBR

Lepko

ść

dynamiczna w

EN 14896

m Pa s

NPD

TBR

Pozostało

ść

na sicie

EN 1429

Sito 0,50 mm

(m/m)

NPD

TBR

≤

0,1

≤

0,2

≤

0,5

Sito 0,16 mm

(m/m)

NPD

TBR

≤

0,25

≤

0,5

Pozostało

ść

na sicie

(7 dni magazynowania)

EN 1429

Sito 0,5 mm

(m/m)

NPD

TBR

≤

0,1

≤

0,2

≤

0,5

Sedymentacja (po 7
dniach magazynowania)

EN 12847

(m/m)

NPD

TBR

≤

Adhezja

EN 13614

pokrycia

pow.

NPD

TBR

≥

Penetracja asfaltu

EN 1426

0.1xmm

NPD

TBR

≤

100

≤

150

Temperatura mi

knienia EN 1427

NPD

TBR

≥

Nawrót spr

ęŜ

ysty w

EN 13398

NPD

TBR

≥

Tablica 4a – Wykaz wła

ciwo

ci technicznych i klas wła

ciwo

ci kationowych

emulsji asfaltowych – klasy od 5 do 9 wg EN 13808

Klasy wła

ciwo

ci kationowych emulsji asfaltowych

Wła

ciwo

techniczne

odniesie

nia

Jedno

stka

Klasa 5

Klasa 6

Klasa 7

Klasa 8

Klasa 9

Wła

ciwo

organoleptyczne

EN 1425

Polarno

ść

stek

EN 1430

Indeks rozpadu

EN
13075-1

120 do

180

170 do

230

≥

220

Stabilno

ść

podczas

mieszania z cementem

EN 12848

Czas mieszalno

EN
13075-2

Zdolno

ść

do penetracji

EN 12849

min

Zawarto

ść

lepiszcza

(poprzez oznaczenie
zawarto

ci wody)

EN 1428

(m/m)

58 do

63 do

65 do

67 do

≥

Zawarto

ść

lepiszcza

pozostałego po
destylacji

EN 1431

(m/m)

≥

Zawarto

ść

oleju

podestylacyjnego

EN 1431

(m/m)

≤

8,0

≤

10,0

5-15

> 15

Czas wypływu

Ø 2 mm w 40

EN 12846

70 do

130

Czas wypływu

Ø 4 mm w 40

EN 12846

10 do

30 do

50 do

100

15/54

Czas wypływu

Ø 4 mm w 50

EN 12846

25 do

Lepko

ść

dynamiczna w

EN 14896

m Pa s

Pozostało

ść

na sicie

EN 1429

% (m/m)

Sito 0,5 mm
Sito 0,16 mm

% (m/m)

Pozostało

ść

na sicie

(7 dni magazynowania)

EN 1429

Sito 0,5 mm

(m/m)

Sedymentacja (po 7
dniach magazynowania)

EN 12847

(m/m)

Adhezja

EN 13614

% pokrycia

powierzchni

Penetracja asfaltu

EN 1426

0.1xmm

≤

220

≤

330

> 330

Temperatura mi

knienia EN 1427

≥

< 35

Nawrót spr

ęŜ

ysty w

EN 13398

≥

Klasa 1, TBR, nie mo

e by

zastosowana do, wystawionej zgodnie z obowi

zuj

cym prawem, deklaracji zgodno

ci i do

oznakowania

Zawarto

ść

lepiszcza w emulsji, oznaczona metod

opisan

w EN 1428 powinna by

okre

lana jako [100 % - zawarto

ść

wody]

Zawarto

ść

lepiszcza oznaczonego metod

destylacyjn

opisan

w EN 1431 powinna by

wyra

ona jako [ułamek masowy

wyra

ony w procentach lepiszcza pozostałego po destylacji + ułamek masowy wyra

ony w procentach oleju oddestylowanego]

Zawarto

ść

oleju podestylacyjnego

wyra

ona ułamkiem masowym wyra

onym w procentach mo

e by

oznaczona dla du

ych

ilo

ci rozpuszczalnika po oznaczeniu g

sto

ci zgodnie z EN ISO 3838 oraz po oznaczeniu procentu obj

ciowego w destylacie

otrzymanym zgodnie z EN 1431. Je

eli oznaczenie g

sto

ci nie jest mo

liwe t

metod

, mo

na przyj

ąć

warto

ść

0,850.

Nawrót spręŜysty naleŜy oznaczyć tylko dla emulsji modyfikowanych

Poni

ej wyja

niono, co oznaczaj

yte w tablicy 4 i 4a skrótowe okre

lenia NPD, TBR i

DV.

NPD -

„No Performance Determined” -

oznacza „wła

ciwo

ść

ytkowa nie okre

lana”:

ta klasa mo

e by

zadeklarowana, je

eli w pa

stwie członkowskim, na którego rynek

wyrób jest przeznaczony, dana wła

ciwo

ść

wyrobu nie jest przedmiotem odno

nych

przepisów. W takim przypadku producent mo

e jej nie okre

, przy jednoczesnym

podaniu tego faktu w informacji towarzysz

cej dostawie wyrobu.

TBR – „To Be Reported” - oznacza „ do zadeklarowania”: przyporz

dkowanie

wła

ciwo

ci tej klasie powoduje,

e producent jest proszony o dostarczenie

odpowiednich informacji wraz z wyrobem, jednak nie jest do tego zobowi

zany.

DV – „Declared Value” - oznacza „warto

ść

deklarowana”: przyporz

dkowanie

wła

ciwo

ci tej klasie powoduje,

e producent jest zobowi

zany do podawania warto

tej wła

ciwo

ci w prawnie przewidzianej deklaracji i pó

niejszego prawnie

uregulowanego oznakowania.

W tablicy 5 podano porównanie oznacze

emulsji wg EmA-99 z PN-EN 13808.

16/54

Tablica

Porównanie oznacze

emulsji wg PN-EN 13808 z EmA-99

Oznaczenie zgodne

z PN-EN 13808

Dotychczas stosowane w Polsce
oznaczenia emulsji o zbli

onych

wła

ciwo

ciach wg EmA-99

Rodzaj emulsji i jej przeznaczenie

C 60 B 3 ZM

C 60 B 4 ZM

C 60 B 5 ZM

K1-60

K1-60, K2-60

K3-60

kationowe emulsje

asfaltowe do zł

czania warstw

konstrukcji nawierzchni

C 60 BP 3 ZM

C 60 BP 4 ZM

C 60 BP 5 ZM

K1-60 MP

K1-60 MP, K2-60 MP

K3-60 MP

kationowe emulsje asfaltowe

modyfikowane polimerami do

zł

czania warstw konstrukcji nawierzchni

C 65 B 3 RC

C 65 B 4 RC

C 60 B 3 RC

C 60 B 4 RC

C 65 BP 3 RC

C 65 BP 4 RC

C 60 BP 3 RC

C 60 BP 4 RC

K1-65

K1-65, K2-65

K1-60

K1-60, K2-60

K1-65 MP

K1-65 MP, K2-65 MP

K1-60 MP

, K2-60 MP

kationowe emulsje asfaltowe

do remontów cz

stkowych

C 69 B 3 PU

C 69 B 4 PU

C 65 B 3 PU

C 65 B 4 PU

K1-70

K1-70, K2-70

K1-65

K1-65, K2-65

kationowe emulsje asfaltowe

do powierzchniowych utrwale

C 69 BP 3 PU

C 69 BP 4 PU

C 65 BP 3 PU

C 65 BP 4 PU

K1-70 MP

K1-70 MP, K2-70 MP

K1-65 MP

K1-65 MP, K2-65 MP

kationowe emulsje asfaltowe

modyfikowane polimerami do

powierzchniowych utrwale

C 65 BP 5 CWZ

C 65 BP 6 CWZ

C 60 BP 5 CWZ

C 60 BP 6 CWZ

C 60 B 5 CWZ

C 60 B 6 CWZ

K3-65 SS

K3-60 SS

K3-60

kationowe emulsje asfaltowe

do wytwarzania cienkich warstw

asfaltowych na zimno

C 65 B 5 ME

C 65 B 6 ME

C60 B 5 ME

C60 B 6 ME

C60 B 7 ME

K3-65, K4-65

K3-60, K4-60

brak

kationowe emulsje asfaltowe

do wytwarzania mieszanek mineralno-

emulsyjnych

C 60 B 5 R

C 60 B 6 R

K3-60, K4-60

kationowe emulsje asfaltowe

do wytwarzania mieszanek mineralno-

cementowo-emulsyjnych

z uzupełniaj

cym oznakowaniem krajowym wyszczególnionym w tab. 1

nie było w EmA-99

symbole literowe na ko

cu oznaczenia s

uzupełnieniem krajowym

17/54

W opracowanych Wymaganiach Technicznych WT-3 przyj

to zasad

podziału emulsji

według 6 podstawowych zastosowa

(jak w tab. 1). Do ka

dego z zastosowa

przypisano od 2 do 5 rodzajów emulsji asfaltowych standardowych lub
modyfikowanych. Poni

ej zamieszczono tablice z wymaganiami cytuj

c WT-3.

Tablica 6 - Wymagania wobec kationowych emulsji asfaltowych do zł

czania

warstw konstrukcji

nawierzchni

Emulsje do zł

czania warstw asfaltowych z warstwami nie zwi

zanymi lepiszczem asfaltowym

W przypadku konieczno

ci mo

na rozcie

cza

emulsje wod

, jednak do st

ęŜ

enia nie ni

szego ni

40%

Nie dotyczy emulsji rozcie

czanych wod

na budowie

Oznaczenie jest wymagane, gdy emulsja ma bezpo

redni kontakt z kruszywem

Dotyczy emulsji przeznaczonych do zwi

zania warstw asfaltowych z podbudowami zawieraj

cymi

spoiwa hydrauliczne

W przypadku zł

czania warstw asfaltowych, z których jedna wykonana jest z asfaltu o penetracji 35/50

lub asfaltu modyfikowanego nale

y stosowa

emulsje wykonane z asfaltu o penetracji 50/70. Do

skropie

podbudów niezwi

zanych ( z kruszywa stabilizowanego mechanicznie, tłucznia kamiennego

itp.) dopuszcza si

stosowanie emulsji wyprodukowanych z asfaltu drogowego o penetracji 160/220.

C 60 B 3 ( lub 4 ) ZM

C 60 B 4 ZM

C 60 B 5 ZM

Wymagania
techniczne

Metoda
badania

Jednostka

Klasa

Zakres
warto

Klasa

Zakres
warto

Klasa

Zakres
warto

Indeks rozpadu

PN-EN
13075-1

lub

50 do 100

lub

70 do 130

120 do 180

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

58 do 62

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN
12846

TBR

)

Pozostało

ść

na sicie,

sito 0,5 mm

PN-PN-EN
1429

% ( m/m )

TBR

Trwało

ść

( po 7 dniach

magazynowania )

PN-EN 1429

% ( m/m )

TBR

PN-EN
13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia

powierzchni

≥

pH emulsji

PN-EN 12
850

≥

3,5

≥

3,5

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie ( zgodnie z PN-
EN 13074 )
Konsystencja w

redniej

temperaturze –
penetracja w 25

PN-EN 1426

mm/10

≤

100

≤

100

≤

100

Konsystencja w
podwy

szonej

temperaturze –
temperatura mi

knienia

PN-EN 1427

≥

18/54

Tablica 7 - Wymagania wobec kationowych emulsji modyfikowanych do zł

czania

warstw konstrukcji nawierzchni

Emulsje do zł

czania warstw asfaltowych z warstwami nie zwi

zanymi lepiszczem asfaltowym)

W przypadku konieczno

ci mo

na rozcie

cza

emulsje wod

, jednak do st

ęŜ

enia nie ni

szego ni

40%

Nie dotyczy emulsji rozcie

czanych wod

na budowie

Oznaczenie jest wymagane, gdy emulsja ma bezpo

redni kontakt z kruszywem

Dotyczy emulsji przeznaczonych do zwi

zania warstw asfaltowych z podbudowami zawieraj

cymi

spoiwa hydrauliczne

W przypadku zł

czania warstw asfaltowych, z których jedna wykonana jest z asfaltu o penetracji 35/50

lub asfaltu modyfikowanego nale

y stosowa

emulsje wykonane z asfaltu o penetracji 50/70

Tablica 8 - Wymagania wobec kationowych emulsji asfaltowych i kationowych

emulsji modyfikowanych do remontów cz

stkowych nawierzchni.

C 65 B 4 RC

C 65 BP 4 RC

C 60 B 4 RC

Wymagania techniczne

Metoda
badania

Jednostka

Klas

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Indeks rozpadu

PN-EN
13075-1

70 do 130

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

63 do 67

58 do 62

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Czas wypływu

Ø 4 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Pozostało

ść

na sicie, sito 0,5

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,2

≤

0,2

≤

0,2

Trwało

ść

( po 7 dniach

magazynowania )

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,5

≤

0,5

≤

0,5

PN-EN 13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia
powierzchni

≥

C 60 BP 3 (lub 4) ZM

C 60 BP 4 ZM

C 60 BP 5 ZM

Wymagania
techniczne

Metoda
badania

Jednostka

Klasa

Zakres
warto

Klasa

Zakres
warto

Klasa

Zakres
warto

Indeks rozpadu

PN-EN
13075-1

lub

50 do 100

lub

70 do 130

120 do 180

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

58 do 62

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN
12846

TBR

)

Pozostało

ść

na sicie,

sito 0,5 mm

PN-PN-EN
1429

% ( m/m )

TBR

Trwało

ść

( po 7 dniach

magazynowania )

PN-EN 1429

% ( m/m )

TBR

PN-EN
13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia

powierzchni

≥

pH emulsji

PN-EN 12
850

≥

3,5

≥

3,5

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie ( zgodnie z PN-
EN 13074 )
Konsystencja w

redniej

temperaturze –
penetracja w 25

PN-EN 1426

mm/10

≤

100

≤

100

≤

100

Konsystencja w
podwy

szonej

temperaturze –
temperatura mi

knienia

PN-EN 1427

≥

Nawrót spr

ęŜ

ysty

PN-EN

13398

≥

19/54

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie ( zgodnie z PN-

EN 13074 )

Konsystencja w

redniej

temperaturze – penetracja w
25

PN-EN 1426

mm/10

≤

150

≤

150

≤

150

Konsystencja w podwy

szonej

temperaturze – temperatura
mi

knienia

PN-EN 1427

≥

Nawrót spr

ęŜ

ysty

PN-EN 13398

≥

Tablica 9 - Wymagania wobec kationowych emulsji asfaltowych do

powierzchniowych utrwale

Tablica 10 – Wymagania wobec kationowych emulsji modyfikowanych do

powierzchniowych utrwale

C 69 BP 3 (lub 4) PU

C 65 BP 3 PU

Wymagania techniczne

Metoda

badania

Jednostka

Klasa

Zakres
warto

Klasa

Zakres
warto

Indeks rozpadu

PN-EN 13075-1

lub

50 do 100

lub

70 do 130

50 do 100

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

67 do 71

63 do 67

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Czas wypływu

Ø 4 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Pozostało

ść

na sicie, sito 0,5 mm

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,2

≤

0,2

Trwało

ść

( po 7 dniach

magazynowania )

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,5

≤

0,5

PN-EN 13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia

powierzchni

≥

C 69 B 3 (lub 4) PU

C 65 B 3 PU

Wymagania techniczne

Metoda badania

Jednostka

Klasa

Zakres warto

Klasa

Zakres warto

Indeks rozpadu

PN EN 13075-1

lub

50 do 100

lub

70 do 130

50 do 100

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

67 do 71

63 do 67

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Czas wypływu

Ø 4 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Pozostało

ść

na sicie, sito 0,5 mm

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,2

≤

0,2

Trwało

ść

( po 7 dniach

magazynowania )

PN-EN 1429

% ( m/m )

≤

0,5

≤

0,5

PN-EN 13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia

powierzchni

≥

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie

( zgodnie z PN EN 13074 )

Konsystencja w

redniej

temperaturze – penetracja w 25

PN-EN 1426

mm/10

≤

150

≤

150

Konsystencja w podwy

szonej

temperaturze – temperatura

knienia

PN-EN 1427

≥

20/54

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie

( zgodnie z PN EN 13074 )

Konsystencja w

redniej

temperaturze – penetracja w
25

PN-EN 1426

mm/10

≤

150

≤

150

Konsystencja w podwy

szonej

temperaturze – temperatura
mi

knienia

PN-EN 1427

≥

Nawrót spr

ęŜ

ysty

PN-EN 13398

≥

Tablica 11

– Wymagania wobec kationowych

emulsji

asfaltowych

modyfikowanych do wytwarzania cienkich warstw asfaltowych na zimno

C 65 BP 5 CWZ

C 60 BP 5 CWZ

C 60 BP 6 CWZ

C 60 B 5 (lub 6) CWZ

Wymagania
techniczne

Metoda
badania

Jednostka

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Indeks rozpadu

PN-EN
13075-1

120 do 180

170 do 230

lub

120 do 180

lub

170 do 230

Czas
mieszalno

PN-EN
13075-2

TBR

Zawarto

ść

lepiszcza
(poprzez
zawarto

ść

wody

)

PN-EN
1428

% ( m/m )

63 do 67

58 do 62

Czas wypływu
Ø 2 mm przy

PN-EN
12846

TBR

Czas wypływu
Ø 4 mm przy

PN-EN
12846

TBR

Pozostało

ść

sicie, sito 0,5
mm

PN-EN
1429

% ( m/m )

≤

0,2

≤

0,2

≤

0,2

≤

0,2

Trwało

ść

( po 7

dniach
magazynowani
a )

PN-EN
1429

% ( m/m )

≤

0,5

≤

0,5

≤

0,5

≤

0,5

PN-EN
13614

TBR

Przyczepno

ść

Zał

cznik 3

% pokrycia

powierzchni

≥

Stabilno

ść

podczas
mieszania z
cementem

PN-EN
12848

≤

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie ( zgodnie z PN-EN 13074 )

Konsystencja w

redniej

temperaturze –
penetracja w
25

PN-EN
1426

mm/10

≤

150

≤

150

≤

150

≤

150

Konsystencja w
podwy

szonej

temperaturze –
temperatura
mi

knienia

PN-EN
1427

≥

Nawrót
spr

ęŜ

ysty

PN-EN
13398

≥

NPD

Wymaganie nie dotyczy kationowych emulsji asfaltowych, które mog

stosowane do

wytwarzania cienkich warstw asfaltowych na zimno na nawierzchni dróg obci

ąŜ

onych ruchem KR1 –

KR2. Wtedy w literowo-liczbowym oznaczeniu emulsji, zamiast: BP, nale

y wstawi

liter

21/54

Tablica 12 - Wymagania wobec kationowych emulsji asfaltowych do wytwarzania

mieszanek mineralno-emulsyjnych

C 65 B 5 ME

C 60 B 5 ME

C 60 B 6 ME

C 60 B 7 ME

Wymagania
techniczne

Metoda
badania

Jednostka

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Klasa

Zakres

warto

Indeks rozpadu

PN-EN
13075-1

120 do 180

170 do 230

≥

220

Stabilno

ść

podczas
mieszania z
cementem

PN-EN
12848

≤

Zawarto

ść

lepiszcza
(poprzez
zawarto

ść

wody )

PN-EN
1428

% ( m/m )

63 do 67

58 do 62

Czas wypływu
Ø 2 mm przy

PN-EN
12846

TBR

Czas wypływu
Ø 4 mm przy

PN-EN
12846

TBR

Pozostało

ść

sicie, sito 0,5 mm

PN-EN
1429

% ( m/m )

TBR

Trwało

ść

( po 7

dniach
magazynowania )

PN-EN
1429

% ( m/m )

TBR

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie ( zgodnie z PN-EN 13074 )

Konsystencja w

redniej

temperaturze –
penetracja w 25

PN-EN
1426

mm/10

≤

220

≤

220

≤

220

≤

220

Konsystencja w
podwy

szonej

temperaturze –
temperatura
mi

knienia

PN-EN
1427

≥

Tablica 13 – Wymagania wobec kationowych emulsji asfaltowych do wytwarzania mieszanek

mineralno-cementowo- emulsyjnych

Do nawierzchni obci

ąŜ

onych ruchem KR 3-6 nale

y stosowa

emulsje z asfaltu o penetracji 70/100, a przy obci

ąŜ

eniu ruchem

KR 1-2 dopuszcza si

stosowanie emulsji z asfaltu o penetracji 100/150.

C 60 B 5 R

Wymagania techniczne

Metoda badania

Jednostka

Klasa

Zakres warto

Indeks rozpadu

PN-EN 13075-1

120 do 180

Stabilno

ść

podczas mieszania z

cementem

PN-EN 12848

≤

Zawarto

ść

lepiszcza

( poprzez zawarto

ść

wody )

PN-EN 1428

% ( m/m )

58 do 62

Czas wypływu

Ø 2 mm przy 40

PN-EN 12846

TBR

Pozostało

ść

na sicie, sito 0,5 mm

PN-EN 1429

% ( m/m )

TBR

Trwało

ść

( po 7 dniach magazynowania

)

PN-EN 1429

% ( m/m )

TBR

Wymagania techniczne wobec lepiszczy odzyskanych z kationowych emulsji asfaltowych poprzez odparowanie (

zgodnie z PN-EN 13074 )

Konsystencja w

redniej temperaturze –

penetracja w 25

PN-EN 1426

mm/10

≤

100

Konsystencja w podwy

szonej

temperaturze – temperatura mi

knienia

PN-EN 1427

≥

22/54

W kolejnych rozdziałach poradnika opisano metody oznaczenia 7 wła

ciwo

ci emulsji

asfaltowych zgodnie z aktualnymi normami. S

to wła

ciwo

ci podstawowe, które s

lub

powinny by

oznaczane wg zalece

zał

cznika krajowego NA do PN-EN 13808, który

jest na etapie ostatecznych uzgodnie

. Nieopisane w Poradniku metody oznacze

tak

e nie zalecane do wykonywania, znajduj

w PN-EN.

Ponadto opisano dodatkowo metody oznacze

wykonywane zgodnie z Warunkami

Technicznymi EmA-99, które zostały pomini

te w PN-EN 13808.

Oznaczenie wła

ciwo

ci asfaltu wytr

conego z emulsji niemodyfikowanych (penetracji i

temperatury mi

knienia) i modyfikowanych (penetracji, temperatury mi

knienia i

nawrotu spr

ęŜ

ystego) metodami opisanymi w PN-EN 13074:2003, „Asfalty i lepiszcza

asfaltowe – Oznaczanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez odparowanie”, nale

wykonywa

zgodnie z odpowiednimi normami.

2 Przygotowanie próbek emulsji asfaltowych do bada

PN-EN 12594:2009

2.1 Wprowadzenie

W rozdziale tym określono metodę przygotowania próbek emulsji asfaltowych do
oznaczania ich właściwości. PoniŜej posługiwano się terminologią zawartą w PN-EN 58 i
PN-EN 12594 a między innymi:

−

próbka laboratoryjna to próbka lepiszcza asfaltowego przeznaczona do

oznaczeń laboratoryjnych. MoŜe to być próbka punktowa, próbka ogólna lub
część jednej z nich (próbka z podziału),

−

próbka do badań to próbka lepiszcza asfaltowego otrzymana przez

odpowiednie przygotowanie lub podział próbki laboratoryjnej, przeznaczona do
pojedynczego oznaczenia.

2.2 Zasada metody

W  celu  przygotowania  próbki  laboratoryjnej  materiał  przeznaczony  do  badania  naleŜy
pobrać  zgodnie  z  PN-EN  58.  Przed  rozpoczęciem  badania  właściwości  organoleptyczne
materiału przeznaczonego do badania powinny być sprawdzone zgodnie z PN-EN 1425.

Odstęp  pomiędzy  pobieraniem  próbek  i  badaniem  emulsji  powinien  być  moŜliwie
najkrótszy. W przypadku badań rozjemczych okres powinien być krótszy niŜ 10 dni.

Przed pobraniem próbki do badania naleŜy ujednorodnić próbkę laboratoryjną.

W  przypadku  oznaczenia  pozostałości  na  sicie  i  sedymentacji  próbkę  laboratoryjną
naleŜy przenieść bezpośrednio do naczynka do badań.

Pozostałe oznaczenia naleŜy wykonywać po przesączeniu próbki przez sito 0,500 mm.

Próbkę  laboratoryjną,  z  której  pobiera  się  próbki  do  badań,  naleŜy  przechowywać  w
warunkach  normalnych.  W  razie  potrzeby  podgrzać  i  delikatnie  wymieszać  w  celu
ujednorodnienia. W przypadku emulsji o małej lepkości korzystnie jest przed pobraniem
próbki do waŜenia schłodzić ją do temperatury około 4

23/54

Wszystkie próbki do bada

, potrzebne do oznaczenia jednej wła

ciwo

ci, nale

przygotowa

równocze

nie.

UWAGA: Niektóre modyfikowane kationowe emulsje asfaltowe o wysokiej lepko

ci nie s

trwałe i/lub trudne w operowaniu nimi w

temperaturze pokojowej. W konsekwencji zalecane jest przechowywanie tych emulsji w temperaturze wy

szej ni

C w czasie

pomi

dzy pobraniem a badaniem próbek. Dodatkowo zaleca si

, aby badania laboratoryjne emulsji modyfikowanych były

przeprowadzane w takim czasie, w którym emulsje s

stabilne.

2.3 Przygotowanie próbek emulsji asfaltowych do bada

PoniŜej opisano

post

powanie zalecane podczas przygotowywania próbek do bada

- Próbkę laboratoryjną, otrzymaną zgodnie z p. 2.2, naleŜy przetrzymywać w suszarce,
w temperaturze od 18

C do 28

C lub w laboratorium, jeŜeli temperatura otoczenia

odpowiada  takiemu  zakresowi  temperatury.  Zanotować  temperaturę  przechowywania
próbki laboratoryjnej.
W  przypadku  emulsji,  które  w  temperaturze  otoczenia  są  nietrwałe  i  zwykle  są
przechowywane  i  stosowane  w  wyŜszej  temperaturze,  dopuszcza  się  przechowywanie
próbki  laboratoryjnej  w  temperaturze  60

C±5

C przed pobraniem z niej próbki do

badań.  Zaleca  się  zachować  wszelkie  moŜliwe  środki  ostroŜności,  aby  zminimalizować
straty  wody  i/lub  nie  dopuścić  do  utworzenia  się  koŜucha  podczas  tej  operacji.  JeŜeli
zostanie przyjęty sposób postępowania jak wyŜej, zalecane jest sprawdzenie czy próbka
nadaje  się  do  pobrania  w  temperaturze,  która  przewidziana  jest  do  przygotowania
próbki  do  badań.  NaleŜy  sprawdzić  temperaturę  emulsji  i  schłodzić  ją  do  temperatury
wymaganej w konkretnym oznaczeniu.

-   Delikatnie wymieszać ciekłą próbkę laboratoryjną z prędkością od 50 obr./min. Do 70
obr./min.,  uŜywając  szklanej  bagietki  lub  płaskiego  noŜa  (łopatki),  aŜ  do
ujednorodnienia  emulsji.  Unikać  wprowadzania  powietrza  podczas  mieszania  i  usunąć
występujące,  przypadkowo  wprowadzone  pęcherzyki  powietrza.  Zapewnić,  aby  osad  z
dna  naczynia  został  całkowicie  zdyspergowany  (rozmieszany).  Zanotować,  czy  łatwo
zachodzi dyspergowanie osadu, tzn. czy udaje się emulsję ujednorodnić przez mieszanie
bagietką.
-   Przenieść wymieszaną próbkę do pojemnika na próbki.

-    Wykonać  oznaczenie pozostałości na sicie zgodnie z rozdziałem 7 lub sedymentacji
zgodnie z rozdziałem 8.

-      Pozostałe  oznaczenia  wykonać  po  przesączeniu  pozostałej  próbki  laboratoryjnej
przez sito 0,500 mm.

24/54

3 Badanie indeksu rozpadu emulsji asfaltowych wg PN-EN

13075-1

3.1 Zasada metody

Oznaczenie indeksu rozpadu
Wypełniacz  mineralny  jest  dodawany  do  kationowej  emulsji  asfaltowej  z  określoną
prędkością  podczas  mieszania.  Gdy  nastąpi  całkowity  rozpad  emulsji,  ilość  dodanego
wypełniacza mineralnego określana jest wagowo.
Indeks  rozpadu  to  bezwymiarowa  liczba  odpowiadająca  ilości  uŜytego  wypełniacza
mineralnego,  w  gramach,  potrzebnego  do  spowodowania  koagulacji  (rozpadu)  100  g
emulsji asfaltowej.
Metoda oznaczania indeksu rozpadu jest zbieŜna z metodą opisaną w EmA-99.

3.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Dozownik

wypełniacza

mineralnego

regulacją

dozowania,

umoŜliwiający  dozowanie  wypełniacza  na  poziomie  0,3  g/s  –  0,4  g/s.  Dozownik
powinien  być  wzorcowany.  Wzorcowanie  polega  na  zwaŜeniu  wypełniacza
dozowanego  w  czasie  100  s  i  200  s,  przy  dokładności  pomiaru  czasu  –  0,2  s
(Rys. 2). Procedurę wzorcowania podano w Zał. 3-1.

Parownica porcelanowa emaliowana, o

rednicy wewn

trznej około 20 cm i

wysoko

ci około 10 cm.

Metalowa łopatka, o długo

ci około 20 cm.

Stoper, z dokładno

0,2 s lub lepsz

, o zakresie powy

ej 100 s.

Ła

nia z termostatem, umo

liwia zachowanie temperatury próbek w 25

C±1

Waga, o zakresie pomiarowym do 1 kg, do wa

enia próbek wypełniacza i emulsji

w parownicy, z dokładno

minimum 0,1 g.

Termometr, o odpowiednim zakresie, umo

liwiaj

cym pomiary temperatury z

dokładno

0,1

Rysunek 2 Zestaw do oznaczania indeksu rozpadu emulsji asfaltowych

25/54

Wypełniacz mineralny Sikaisol posiada nast

puj

ce wła

ciwo

ci:

- naturalna krzemionka, nie kruszona
- zawarto

ść

SiO

ksza od 98%

- g

sto

ść

2650 kg/m

± 20 kg/m

- warto

ść

pH, oznaczana zgodnie z Aneksem C normy francuskiej XP A 05-252

- rozkład wielko

ci cz

stek, jako % cz

stek przechodz

cych przez sito:

•

0,100 mm

od 94% do 100%

•

0,080 mm

od 83% do 93%

•

0,063 mm

od 62% do 79%

•

0,050 mm

od 43% do 68%

Przed pomiarem wzorcowy wypełniacz powinien by

wysuszony w suszarce w

temperaturze 110

C±5

C i przechowywany w eksykatorze.

Stosowanie wypełniacza mineralnego Forshammer nie jest zalecane. Zapis w WT-
3 zalecaj

cy stosowanie wypełniacza mineralnego Forshammer zostanie

zmieniony.

3.3 Wykonanie oznaczenia

Oznaczenie nale

y wykonywa

w normalnych warunkach laboratoryjnych (w

temperaturze od 18

C do 28

C). Jednak

e wypełniacz i emulsja powinny by

stosowane zawsze o temperaturze 25

C ± 1

Napełni

odpowiedni

butelk

porcj

emulsji o masie 250 g ± 10 g i szczelnie

zamkn

ąć

Umie

butelk

z emulsj

w ła

ni wodnej o temperaturze25

C ± 1

C na czas

nie krótszy ni

1,5 godziny.

Zwa

parownic

z łopatk

z dokładno

do 0,1 g (m

Odwa

100 g ± 1 g emulsji z butelki do zwa

onej parownicy, z dokładno

0,1 g (m

), .

Rozpocz

ąć

dodawanie wypełniacza z dozownika równocze

nie z pomiarem

czasu. Dokładnie miesza

emulsj

i wypełniacz ruchem obrotowym ze stał

dko

w przybli

eniu 1 obrót łopatk

/sekund

Mieszanina podczas dodawania wypełniacza zag

szcza si

i przyjmuje si

nast

pił rozpad emulsji w momencie, gdy mieszanina odstaje od

cianek

parownicy.

W tym momencie nale

y zako

czy

dodawanie wypełniacza, pomiar czasu i

mieszanie.

Zwa

miseczk

emaliowan

ze znajduj

w niej

rozpadni

emulsj

łopatk

z dokładno

0,1 g (m

Powtórzy

pomiar przy u

yciu drugiej porcji emulsji pobranej z tej samej butelki,

nowej parownicy i nowej łopatki.

Pomiar czasu dozowania powinien by

wykonywany okresowo, w celu sprawdzenia

dko

ci dozowania wypełniacza z dozownika, która ma istotny wpływ na wynik

oznaczenia.
Dopuszcza si

stosowanie mieszadła mechanicznego wg PN-EN 13075-1.

26/54

3.4 Obliczenia

Indeks rozpadu, IR, dla 100 g emulsji, nale

y obliczy

według nast

puj

cego wzoru:

100

gdzie:

−

ilo

ść

dodanego wypełniacza, wyra

ona w gramach

– masa emulsji u

ytej do oznaczenia, wyra

ona w gramach

3.5 Podawanie wyników

Nale

y przedstawi

wyniki ka

dego z 2 pomiarów indeksu rozpadu, a u

rednion

warto

ść

indeksu rozpadu zaokr

gli

do najbli

szej warto

ci liczby całkowitej. Je

wyniki ró

cej ni

o 5 % od warto

redniej, oznaczenie nale

y powtórzy

Powtarzalno

ść

Ró

nica pomi

dzy dwoma kolejnymi wynikami oznaczenia, otrzymanymi przez tego

samego wykonawc

na tej samej aparaturze, w takich samych warunkach pomiaru i na

identycznej próbce emulsji asfaltowej, w dłu

szym okresie stosowania metody, przy

normalnym i dokładnym przeprowadzaniu oznaczenia, mo

e by

sza o 10 % od

warto

redniej tylko w jednym przypadku na dwadzie

cia.

Odtwarzalno

ść

Odtwarzalno

ść

dla oznaczenia indeksu rozpadu nie jest aktualnie wymagana w PN-EN

13075-1.

Zał

cznik 3-1

Sprawdzenie dozownika

W celu wykonania wzorcowania dozownika nale

y post

powa

jak ni

ej.

•

Wsypa

do pustego dozownika około 250 g Sikaisolu.

•

Ustawi

poło

enie dozownika na statywie na wysoko

ci od 15 cm do 20 cm nad

parownic

nr 1.

•

Zwa

lub wytarowa

parownic

nr 2.

•

Uruchomi

dozownik na około 5 2 wsypuj

c wypełniacz do parownicy nr 1.

•

Szybko podstawi

pod strumie

wypełniacza parownic

nr 2, jednocze

nie

uruchamiaj

c stoper.

•

Po upływie 100 s zabra

parownic

nr 2 i wył

czy

dozownik.

•

Zwa

wypełniacz w parownicy m

wypełniacza

par. + wyp.

-m

par.

•

Powtórzy

powy

sze post

powanie dla czasu dozowania 200 s.

•

Pomiary pr

dko

ci dozowania wykona

co najmniej dwukrotnie dla czasu 100 2 i

200 s.

•

Obliczy

dko

c dozowania „w” w g/s ze wzorów:

100

wypełniacza

100

200

wypełniacza

200

gdzie: m

wypełniacza

– masa wypełniacza, g;

t – czas dozowania, s

•

Oba wyniki pomiarów powinny mie

w przedziale od 0,3 g/s do 0/4 g/s.

27/54

4 Badanie czasu wypływu emulsji asfaltowych wg PN-EN

12846

4.1 Zasada metody

Czas wypływu emulsji asfaltowej jest oznaczany, przy u

yciu lepko

ciomierza

wypływowego, jako czas wypływu danej ilo

ci emulsji przez otwór o okre

lonych

wymiarach w okre

lonej temperaturze. Przyj

to temperatur

C. Czas wypływu jest

nazywany lepko

umown

4.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami:

Lepko

ciomierz wypływowy BTA termostatowany, wyposa

ony w kubki

wypływowe z otworami o

rednicy 4 mm i 2 mm i zatyczk

z ko

cówk

kulist

(zawór kulowy) o odpowiednich do danego kubka rozmiarach.

Kubek z otworem o odpowiedniej

rednicy nale

y wybra

spo

ród podanych w

tablicy 14:

Tablica 14 –

rednica otworu kubka

Czas wypływu, s

Rozmiar otworu, mm

minimum

maximum

wypływ nieci

gły

wypływ nieci

gły

Kubki lepko

ciomierza powinny by

wyposa

one w zatyczki odpowiednie do

zamkni

cia otworów zatyczk

ustawion

w odpowiedniej pozycji i przykrywki do

zakrycia kubków w celu zabezpieczenia przed odparowaniem wody.

Zawieszenie kubków w lepko

ciomierzu powinno zapewnia

liwo

ść

zainstalowania jednego lub wi

cej kubków w pozycji pionowej,

przestrze

280 mm ± 20 mm pomi

dzy dnem otworu kubka a podstaw

której stoi lepko

ciomierz,

- mo

liwo

ść

utrzymania temperatury badanego materiału w kubku w czasie

jego wypływu,

- mo

liwo

ść

zawieszenia pionowo zatyczki na jego uchwycie 16 mm ± 1

mm powy

ej otworu podczas wypływu materiału badanego.

28/54

Rysunek 3 Przykładowy zestaw aparatury do oznaczania czasu wypływu

Ła

nia wodna o stałej temperaturze wynosz

cej 40,0

C ± 0,5

C, w której

jeden lub wi

cej kubków mo

e by

zanurzonych a

do obrze

a lub

umieszczonych w płaszczu grzejnym podł

czonym do termostatu.

Termometry, dwa

Odbieralnik, cylinder pomiarowy o pojemno

ci 100 ml z podziałk

dla obj

20 ml, 25 ml i 75 ml, spełniaj

cy wymagania ISO 4788.

Stoper o mo

liwo

ci pomiaru czasu do 300 s, z dokładno

± 0,2 s.

Lekki olej mineralny.

Roztwór

Sc,

roztwór

wodny

zawieraj

(m/m)

chlorku

alkilotrimetyloamoniowego lub 1 % (m/m) bromku cetylotrimetyloamoniowego,
lub w przypadku ich braku, 1 % (m/m) chlorowodorku aminy tłuszczowej. Do tych
roztworów nale

y doda

1 % (m/m) kwasu solnego o st

ęŜ

eniu 1 mol/l. Roztwór

ten mo

na zast

faz

wodn

emulsji, np. 4 % wodnym roztworem emulgatora

do emulsji asfaltowych Teramin E2/3.

4.3 Wykonanie oznaczenia

Oznaczenie nale

y wykona

w normalnych warunkach laboratoryjnych , tj w

temperaturze od 18

C do 28

Przed rozpocz

ciem wykonywania oznaczenia nale

y upewni

e wszystkie

ęś

ci aparatury, które b

styka

z próbk

, s

czyste i suche.

Wymiesza

dokładnie emulsj

dorazowo przed nalaniem do kubka,

Zamkn

ąć

otwór kubka lepko

ciomierza zatyczk

i napełni

go ostro

nie badan

próbk

emulsji troch

powy

ej poziomu wieszaka. Zakry

od wierzchu kubek, np.

odpowiedni

pokrywk

, aby zapobiec odparowaniu wody.

29/54

Zamiesza

wod

w ła

ni mieszadłem i sprawdzi

termometrem (6.3) temperatur

wody w ła

ni lepko

ciomierza czy jest odpowiednia do przeprowadzenia

oznaczenia.

Umie

napełniony emulsj

kubek w uchwycie lepko

ciomierza, mieszaj

c j

od czasu do czasu drugim termometrem, a

do osi

gni

cia przez próbk

wymaganej w oznaczeniu temperatury. W razie potrzeby, kubek z emulsj

doprowadzony do

Ŝą

danej temperatury, przed umieszczeniem go w

uchwycie. T

czynno

ść

na wykona

w ła

ni wodnej z termostatem lub

alternatywnie, emulsja mo

e by

doprowadzona do

Ŝą

danej temperatury w

zamykanym pojemniku takim jak butelka plastikowa.

Usun

ąć

pokrywk

i jednocze

nie usun

ąć

nadmiar emulsji b

cy powy

ej linii

rodkowej wieszaka, u

ywaj

c w tym celu termometr. Je

li osi

gni

cie poziomu

wymaga dolania emulsji, nale

y przerwa

oznaczenie.

Do odbieralnika wla

20 ml lekkiego oleju mineralnego (nie pieni si

) lub roztworu

Sc.

Ustawi

odbieralnik pod otworem kubka i otworzy

zatyczk

zawieszaj

c j

wieszakiem na kraw

dzi kubka. Po osi

gni

ciu w odbieralniku poziomu kreski

25 ml, wł

czy

stoper, a po osi

gni

ciu kreski 75 ml zatrzyma

. Zapisa

czas

wypływu zaokr

glaj

c wynik do pełnej sekundy.

li warto

ść

czasu wypływu b

dzie poza zakresem wskazanym w tablicy 5,

wynik oznaczenia powinien zosta

odrzucony. Nale

y wtedy powtórzy

test z

kubkiem o innych wymiarach otworu.

Powtórzy

oznaczenie z drug

próbk

badanej emulsji.

4.4 Obliczenia

Poda

w sprawozdaniu

rednic

otworu kubka i temperatur

oznaczenia.

Wyrazi

wynik

jako

redni

arytmetyczn

wyników

dwóch

oznacze

przeprowadzonych zgodnie z pkt. 4.3., zaokr

glaj

c wynik do pełnej sekundy, je

poszczególne wyniki nie ró

cej ni

o 10 % od

redniej arytmetycznej.

li wyniki ró

cej ni

o 10 % od

redniej, nale

y powtórzy

całe

post

powanie od pocz

tku.

Powtarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch kolejnych oznacze

, otrzymanych przez tego

samego wykonawc

na tej samej aparaturze, w stałych warunkach prowadzenia

pomiaru, na identycznym materiale badanym, w dłu

szym okresie stosowania metody,

wykonuj

c poprawnie czynno

ci metody oznaczenia, przekracza ni

ej podane warto

tylko w jednym przypadku na dwadzie

cia. Powtarzalno

ść

wyników oznaczenia

powinna by

nie gorsza ni

podana w tablicy 15.

30/54

Tablica 15 – Powtarzalno

ść

kubek

4 mm

Lepko

ść

, s

Powtarzalno

ść

poni

ej 20

1 s

od 20 do 40

2 s

powy

ej 40

redniej

Wyniki powy

sze dotycz

kubka

4 mm. W przypadku kubka

2 mm dopuszcza si

powtarzalno

ść

wg tablicy 16.

Tablica 16 – Powtarzalno

ść

kubek

2 mm

Lepko

ść

, s Powtarzalno

ść

poni

ej 20

2 s

od 20 do 40

4 s

powy

ej 40

10 %

redniej

Odtwarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch pojedynczych i niezale

nych oznacze

, otrzymanymi

przez ró

nych wykonawców, pracuj

cych w ró

nych laboratoriach oraz na identycznym

materiale testowym (próbka do bada

i odczynniki), przy poprawnym stosowaniu metod

badawczych, przekracza ni

ej podane warto

ci tylko w jednym przypadku na

dwadzie

cia. Odtwarzalno

ść

wyników oznaczenia powinna by

nie gorsza ni

podana w

tablicy 17.

Tablica 17 – Odtwarzalno

ść

Lepko

ść

, s

Odtwarzalno

ść

poni

ej 20

2 s

od 20 do 40

4 s

powy

ej 40

10 %

redniej

Zał

cznik 4-1

Wzorcowanie i sprawdzanie kubków wypływowych BTA

2 mm i

4 mm

W celu wykonania wzorcowania kubka nale

y wykona

pomiary czasu wypływu, co

najmniej dwóch cieczy wzorcowych o ró

nych warto

ciach lepko

ci kinematycznej na jeden

kubek. Ciecze wzorcowe powinny mie

wiadectwo wzorcowania wydane przez

akredytowane laboratorium wzorcuj

ce.

Pomiary nale

y wykonywa

zgodnie z PN-EN 12846.

Zakresy lepko

ci kinematycznej cieczy wzorcowych dla poszczególnych otworów kubków

wypływowych powinny by

nast

puj

ce:

kubek

2 mm - od 10 mm

/s do 70 mm

/s,

kubek

4 mm - od 100 mm

/s do 500 mm

/s.

W przypadku braku danych mo

na posługiwa

warto

ciami lepko

ci dynamicznej w mPas.

31/54

Dla ka

dej z cieczy nale

y wykona

minimum 3 pomiary. Wynik mo

na uzna

za miarodajny

li ró

nica skrajnych wyników nie jest wi

ksza ni

1 % warto

redniej.

Z uzyskanych warto

ci nale

y wykre

zale

ść

czasu wypływu t w s od lepko

kinematycznej wzorców t = f(

), gdzie

- lepko

ść

kinematyczna w mm

/s.

W ten sposób uzyskano krzyw

wzorcow

dla kubków

2 mm i

4 mm przedstawiona na rys.

4 i rys. 5.

Na podstawie tak uzyskanych krzywych zale

ci czasu wypływu od lepko

ci nale

y okresowo

sprawdza

kubki. W tym celu nale

y post

powa

jak w przypadku wzorcowania. Czasy

wypływu cieczy wzorcowych powinny odpowiada

wielko

ciom odczytanym z wykresów na rys.

4 i 5.
Na rysunkach 4 i 5 przedstawiono wyniki wzorcowania kubków

2 mm i

4 mm wykonane na

cieczach wzorcowych w temperaturze 20

21,925; 35,58

44,99; 101,37

100

120

140

160

180

ły

Lepkość, mPas

Rys. 4 Wyniki sprawdzenia kubka

φφφφ

2 mm na cieczach wzorcowych w temperaturze 20

°°°°

222,95; 18,57

438,25; 38,92

100

200

300

400

500

600

ły

Lepkość, mPas

Rys. 5 Wyniki sprawdzenia kubka

φφφφ

4 mm na cieczach wzorcowych w temperaturze 20

°°°°

32/54

5 Ocena wpływu wody na adhezj

lepiszcza z emulsji

asfaltowych wg PN-EN 13614

5.1 Zasada metody

Wykonanie oznaczenia polega na dokładnym wymieszaniu emulsji asfaltowej z

kruszywem wzorcowym. Po całkowitym rozpadzie emulsji w okre

lonych warunkach,

mieszanka jest zalewana wod

w szklanym naczyniu. Po okre

lonym czasie i w

okre

lonych warunkach, powierzchnia pokryta lepiszczem jest oceniana wizualnie w

procentach.

5.2 Aparatura , sprz

t, materiały

suszarka z wymuszonym obiegiem powietrza umo

liwiaj

ca utrzymanie

temperatury 60

C oraz 110

waga, umo

liwiaj

ca wa

enie z dokładno

1 g,

płytka grzejna,

termometr, o zakresie od 0

C do 150

stoper,

dwie parownice porcelanowe o

rednicy 15 – 20 cm,

dwie zlewki, o pojemno

ci 400 ml,

ęć

szkiełek zegarkowych o

rednicy 10 – 15 cm,

łopatka,

cylinder skalowany, o pojemno

ci od 250 ml do 500 ml,

kruszywo wzorcowe tak jasne jak to mo

liwe, lub kruszywo specjalne, frakcji

6,3/10 mm lub 8/11 mm. Wst

pnie przyjmujemy bazalt z Wilkowa 6,3/10 mm,

docelowo kwarcyt z Wi

niówki 6,3/10 odsiany z frakcji 6,3/12,8,

woda, destylowana lub dejonizowana, zgodnie z EN ISO 3696,

odczynniki do czyszczenia naczy

– zwykle stosowane w laboratoriach.

Przygotowanie próbek do bada

Pobranie i przygotowanie próbk

laboratoryjnej emulsji do bada

nale

przeprowadzi

zgodnie z rozdziałem 2. Przygotowan

próbk

podzieli

na 2 cz

ęś

ci i

bada

obydwie.

5.3 Wykonanie oznaczenia

Oznaczenie przyczepno

ci emulsji do kruszywa wykonuje si

w normalnych

warunkach laboratoryjnych.

Emulsje o ograniczonej trwało

ci podczas magazynowania (indeks rozpadu

mniejszy ni

120)

Oznaczenie wykonywa

w normalnych warunkach laboratoryjnych,

Przemy

kruszywo wod

i wysuszy

w suszarce z wymuszonym obiegiem

powietrza przez 2h w temperaturze 110 °C ±5 °C,

33/54

Odwa

100 g ± 2 g kruszywa w jednej parownicy, a w drugiej 150 g ± 2 g

emulsji asfaltowej,

Wsypa

kruszywo do emulsji i odczeka

60 ± 5s, nie mieszaj

c; mo

na jedynie

łagodnie wstrz

parownic

w celu usuni

cia p

cherzyków powietrza, które

mogłyby uniemo

liwi

wła

ciwe zwil

enie powierzchni kruszywa,

Zla

nadmiar emulsji i przemywa

kruszywo wod

destylowan

w temperaturze

pokojowej, trzymaj

c parownic

pod wolnym strumieniem wody, a

stanie si

klarowna,

Przenie

ść

otoczone asfaltem kruszywo do zlewki o pojemno

ci 400 ml i zala

300 ml wody o temperaturze pokojowej,

Natychmiast oceni

wielko

ść

powierzchni kruszywa pokrytej lepiszczem. Ocen

dokona

zgodnie z poni

szym schematem:

100

- cała powierzchnia pokryta,

- wi

cej ni

90 % powierzchni pokryte,

- od 75 % do 90 % powierzchni pokryte

- od 50 % do 75 % powierzchni pokryte,

< 50

- mniej ni

50 % powierzchni pokryte.

Dla porównania i ułatwienia oceny mo

na badan

próbk

porówna

z czystym

kruszywem zanurzonym w wodzie. W przypadku trudno

ci w ocenie zla

wod

wyrzuci

kruszywo na bibuł

li uzyskano wynik

≥

90, umie

zlewk

przykryt

szkiełkiem zegarkowym w

suszarce na 20 h

4h, w temperaturze 60

C i ponownie oceni

wielko

ść

powierzchni pokrytej.

Emulsje, które mog

magazynowane (indeks rozpadu wi

kszy ni

120)

Oznaczenie wykonywa

w normalnych warunkach laboratoryjnych,

Odwa

200 g ± 2 g kruszywa w jednej parownicy, a w drugiej tak

ilo

ść

emulsji, aby zawierała 10 g ± 1 g asfaltu,

Wsypa

kruszywo do emulsji,

Łagodnie wymiesza

łopatk

Przenie

ść

mieszanin

na szkiełko zegarkowe i umie

w suszarce z

wymuszonym obiegiem powietrza, w temperaturze 60

C na 20 h

4h,

Przenie

ść

otoczone asfaltem kruszywo do zlewki o pojemno

ci 400 ml i zala

około 300 ml wody ogrzanej do temperatury 60

C i przykry

szkiełkiem

zegarkowym,

Umie

zlewk

w suszarce w temperaturze 60

C na 20 h

4h,

Oceni

wielko

ść

powierzchni kruszywa pokrytej lepiszczem zgodnie z

powy

szym schematem,

li uzyskano wynik

≥

90, umie

zlewk

przykryt

szkiełkiem zegarkowym

w suszarce na 20 h

4h, w temperaturze 60

C i ponownie oceni

wielko

ść

powierzchni pokrytej.

5.4 Obliczenia

W przypadku emulsji pokrywaj

cych kruszywo wi

cej ni

w 90 % w pierwszym

badaniu, nale

y poda

wynik drugiej cz

ęś

ci badania. W przypadku emulsji, które mog

magazynowane, nale

y poda

tak

e wynik drugiej cz

ęś

ci badania.

34/54

Za wynik ko

cowy oznaczania nale

y przyj

ąć

redni

arytmetyczna wyników, co

najmniej dwóch oznacze

ró

cych si

od siebie nie wi

cej ni

5 % warto

ci przy

prowadzeniu badania przez jednego wykonawc

oraz nie wi

cej ni

10 % warto

redniej przy prowadzeniu badania przez ró

nych wykonawców.

Precyzja

Poniewa

metoda oznaczania jest jako

ciowa, nie jest mo

liwe ilo

ciowe okre

lenie jej

dokładno

ci. Jednak oznaczenie wykonywane kilkukrotnie przez tego samego

laboranta, daje identyczne wyniki dla danego rodzaju emulsji.

UWAGA: Stosowanie powy

szej metody nie jest zalecane z uwagi na

niejednoznaczno

ść

wyników.

6 Oznaczanie zawarto

ci wody (lepiszcza) w emulsjach

asfaltowych

metod

destylacji

azeotropowej

PN-EN 1428

6.1 Zasada metody

Woda

zawarta

emulsji

asfaltowej

jest

oddestylowana

razem

rozpuszczalnikiem b

cym no

nikiem nie mieszaj

cym si

z wod

. Skroplone w

chłodnicy zwrotnej rozpuszczalnik oraz woda s

rozdzielane w sposób ci

gły w

odbieralniku z podziałk

; woda osadza si

w dolnej cz

ęś

ci pomiarowej odbieralnika, a

nadmiar skroplonego rozpuszczalnika zawracany jest z powrotem do kolby
destylacyjnej.
Metoda oznaczenia jest zbie

na z dotychczas stosowan

wg EmA-99, pkt. 5.2.

6.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami:

Aparatura destylacyjna (patrz rys. 6) składaj

ca si

z nast

puj

cych cz

ęś

ci:

kolba, odbieralnik i chłodnica zwrotna poł

czone odpowiednio za sob

pomoc

zł

czy szlifowanych.

Kolba okr

głodenna o obj

ci 500 ml z krótk

szyjk

przystosowan

poł

czenia z rurk

powrotn

odbieralnika.

Odbieralnik wyskalowany o nominalnej obj

ci 25 ml, z podziałk

co 0,1 ml.

Chłodnica zwrotna chłodzona wod

o długo

ci płaszcza chłodz

cego minimum

300 mm.

Podgrzewacz do kolby. W celu uzyskania kontroli nad procesem destylacji

zaleca si

ywa

elektrycznego podgrzewacza do kolb z elektroniczn

regulacj

mocy grzewczej.

Drut ze stali nierdzewnej zako

czony p

lub uchwytem gumowym.

Waga o no

ci dostosowanej do zakładanych obci

ąŜ

i wa

Ŝą

ca z

dokładno

do 0,01g.

Ciekły rozpuszczalnik-no

nik. Przy wyborze ciekłego rozpuszczalnika-no

nika

powinno si

zwraca

uwag

na obowi

zuj

ce przepisy bezpiecze

stwa.

35/54

Jednak

e w przypadku rutynowej (standardowej) wewn

trznej kontroli produkcji

zaleca si

stosowanie ksylenu zgodnego z norm

ISO 5280, a w przypadku

bada

rozjemczych (potwierdzaj

cych wynik) zaleca si

stosowanie toluenu

zgodnego z norm

ISO 5272.

Rozpuszczalnik (ksylen lub toluen) nale

y przed u

yciem nasyci

wod

destylowan

wg zał. 6-1.

Bezwodne granulki zapobiegaj

ce wrzeniu burzliwemu, o wy

szej g

sto

ciecz poddana badaniu.

6.3 Wykonanie oznaczenia

W razie konieczno

ci aparatur

laboratoryjn

sprawdzi

zgodnie z procedur

podan

w zał

czniku 6-2. Procedura sprawdzenia powinna by

przeprowadzona na

nowej aparaturze przed jej pierwszym u

yciem, a istniej

ca aparatura powinna by

sprawdzana corocznie.

Oznaczenie wykona

w normalnych warunkach laboratoryjnych.

Przed rozpocz

ciem bada

nale

y upewni

czy laboratoryjna aparatura

destylacyjna jest czysta i sucha.

Do kolby okr

głodennej odwa

próbk

emulsji przygotowan

do badania w

takiej ilo

ci, aby spodziewana obj

ść

wody uzyskanej w procesie destylacji

wynosiła od 15 ml do 25 ml. Dla zapobiegni

cia zabrudzenia szyjki kolby

emulsj

zaleca si

materiał badany nalewa

do kolby u

ywaj

c drutu.

Do kolby doda

około 100 ml ciekłego rozpuszczalnika-no

nika oraz kilka

granulek zapobiegaj

cych wrzeniu burzliwemu.

Zmontowa

aparatur

. Dla zapobiegni

cia kondensacji wilgoci atmosferycznej w

rurze chłodnicy, nale

y wło

ny korek z waty do rury chłodnicy na jej

szczycie. Ponadto nale

y dobrze zaizolowa

pionow

rurk

szklan

zamontowan

na kolbie okr

głodennej.

Ogrzewa

kolb

do punktu wrzenia, wyregulowa

intensywno

ść

wrzenia, tak aby

kondensat z ko

ca chłodnicy kapał z pr

dko

od dwóch do pi

ciu kropli na

sekund

Proces destylacji kontynuowa

do momentu, gdy obj

ść

wody w odbieralniku

ustali si

na jednym poziomie, a w aparaturze nie b

dzie dostrzegalnej wody

innej ni

w odbieralniku.

Po zako

czeniu destylacji pozwoli

na rozwini

cie si

w odbieralniku wyra

nej

granicy mi

dzyfazowej pomi

dzy warstwami wody i rozpuszczalnika, a nast

pnie

odczyta

cow

obj

ść

wody z dokładno

do 0,1 ml.

li na

ciankach rury chłodnicy osadziły si

krople wody lub przylgn

ły do

boków odbieralnika nale

y je oderwa

za pomoc

drutu ze stali nierdzewnej.

Opłuka

chłodnic

z ciekłego rozpuszczalnika-no

nika do butelki przeznaczonej

na zlewki po myciu. Do tego celu mo

na u

acetonu lub octanu etylu.

37/54

Przedstawienie wyników
Zawarto

ść

wody lub lepiszcza wyrazi

jako procent masowy z dokładno

do 0,1 %

(m/m) lub w celu potwierdzenia wyniku jako

redni

arytmetyczn

z wyników dwóch

oznacze

Precyzja

Powtarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch bada

, otrzymanych przez tego samego wykonawc

na tej samej aparaturze laboratoryjnej, w stałych warunkach prowadzenia pomiaru oraz
na jednakowym materiale testowym (próbka do bada

i odczynniki), przy poprawnym

stosowaniu metod badawczych, mo

e przekroczy

1 % (m/m) warto

redniej tylko w

jednym przypadku na dwadzie

cia.

Odtwarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch pojedynczych i niezale

nych bada

, otrzymanych

przez ró

nych wykonawców, pracuj

cych w ró

nych laboratoriach oraz na jednakowym

materiale testowym (próbka do bada

i odczynniki), przy poprawnym stosowaniu metod

badawczych, mo

e ostatecznie przekroczy

2 % (m/m)

redniej warto

ci tylko w jednym

przypadku na dwadzie

cia.

W przypadku emulsji zawieraj

cej rozpuszczalnik, odtwarzalno

ść

wyników wynosi 3%.

Zał

cznik 6-1 Przygotowanie rozpuszczalnika - no

nika

Do rozdzielacza nala

100 cm

toluenu (ksylenu) i doda

10 cm

wody destylowanej.

Nast

pnie wstrz

przez ok. 1 min.

Mieszanin

pozostawi

do rozdzielenia si

faz (ok. 1 h).

Nast

pnie ostro

nie zla

toluen (ksylen) do drugiego naczynia.

Zał

cznik 6-2 Sprawdzenie aparatury

Monta

aparatury uwa

a si

za zadowalaj

cy je

li znan

ilo

ść

wody

destylowanej dodamy do ciekłego rozpuszczalnika-no

nika i otrzyman

mieszanin

poddamy badaniu otrzymuj

c wynik w dopuszczalnych granicach.

Wyniki nale

y uzna

za zadowalaj

ce, je

li dopuszczalne granice okre

lone w

punkcie A.3 dla 25 ml odbieralnika z podziałk

nie s

przekroczone.

Powtarza

sprawdzenie dopóki nie uzyska si

wyniku w dopuszczalnych granicach.

Ilo

ść

wody (q

) dodana do kolby w temperaturze otoczenia powinna wynosi

15 g

0,02 g do 25 g

0,02 g.

Dopuszczalne granice dla wody odzyskanej w temperaturze otoczenia wynosz

= ±

1,66%.
Uwaga: Na potrzeby niniejszej procedury badawczej przyj

to,

e 1 ml wody wa

y 1 g.

38/54

7 Oznaczanie pozostało

ci na sicie w emulsjach asfaltowych

oraz trwało

ci podczas magazynowania wg PN-EN 1429

7.1 Zasada metody

Znana masa emulsji bitumicznej jest filtrowana przez odpowiednio przygotowane

sito o wielko

ci oczka # w siatce 0,500 mm albo przez dwa odpowiednio przygotowane

sita o wielko

ci oczek # w siatkach odpowiednio 0,500 mm i 0,160 mm.

Ilo

ść

lepiszcza zatrzymana na sitach jest nast

pnie po przemyciu i wysuszeniu wa

ona.

Stabilno

ść

(trwało

ść

) podczas magazynowania jest okre

lona jako ilo

ść

lepiszcza

zatrzymanego na sicie o wielko

ci oczka w siatce 0,500 mm, po zdefiniowanym okresie

magazynowania (n dni).
Metoda oznaczenia jest zbie

na z dotychczas stosowan

wg EmA-99.

7.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami:

Sito wykonane zgodnie z norm

ISO 565, ze stali nierdzewnej lub br

zu o

rednicy ramki 75 mm ± 1 mm i siatk

o wielko

ci oczka # 0,500 mm (rys.7).

Sito wykonane zgodnie z norm

ISO 565, ze stali nierdzewnej lub br

zu o

rednicy ramki 75 mm ± 1 mm i siatk

o wielko

ci oczka # 0,160 mm.

(opcjonalnie, zgodnie z wymaganiami specyfikacji).

Podstawka do sita o odpowiedniej

rednicy.

Rysunek 7 Komplet sit do oznaczania pozostało

ci emulsji asfaltowej na sicie

Waga o no

ci dostosowanej do zakładanych obci

ąŜ

i wa

Ŝą

ca z

dokładno

do 0,001g.

Kolba sto

kowa o obj

ci 200 ml zamykana korkiem ze szlifem.

39/54

Kolba sto

kowa (dwie) o obj

ci 250 ml.

Lejek o

rednicy wewn

trznej minimum 10 cm.

Statyw, ł

cznik, uchwyt pier

cieniowy do podtrzymania lejka.

Tryskawka, na roztwór S

Butelka o obj

ci 1 l zamykana.

Pojemnik o obj

ci 1 l.

Suszarka laboratoryjna, z regulacj

temperatury 110

C ± 5

Eksykator.

Roztwór

wodny

roztwór

zawieraj

(m/m)

chlorku

alkilotrimetyloamoniowego lub, 1% (m/m) bromku cetylotrimetyloamoniowego
lub, je

eli

rodki te nie s

dost

pne, 1% (m/m) chlorowodorku aminy tłuszczowej.

Do roztworu doda

1% (m/m) 1 mol/l kwasu solnego.

Ksylen, zgodny z norm

ISO 5280.

Etanol, minimum 99%.

7.3 Wykonanie oznaczenia

Pozostało

ść

na sicie 0,500 mm

Przemy

sito 0,500 mm za pomoc

ksylenu, a nast

pnie za pomoc

alkoholu

etylowego (etanol).

Umie

sito wraz z podstawk

w suszarce laboratoryjnej i suszy

nie mniej ni

jedn

godzin

Po wysuszeniu, celem ochłodzenia umie

w eksykatorze.

Zwa

sito wraz z podstawk

z dokładno

do 0,001 g i zanotowa

jego mas

Zwil

sito roztworem Sc.

Ods

czy

dokładnie sito i umie

wewn

trz lejka, który jest umieszczony w

butelce.

Zwa

pusty pojemnik z dokładno

do 0,001 g i zanotowa

jego mas

Do pojemnika nala

1000 g

5 g emulsji wcze

niej dokładnie wymieszanej i

zanotowa

mas

emulsji M

z dokładno

do 1g.

Nala

emulsj

bezpo

rednio na zwil

one wcze

niej sito i pozwoli

na całkowite

jej spłyni

cie.

Nale

y odrzuci

pierwsze 30 ml lub 40 ml przefiltrowanej emulsji, aby unikn

ąć

liwych do wyst

pienia modyfikacji własno

ci emulsji w poł

czeniu z

roztworem S

liwie najdokładniej opró

pojemnik z emulsji (odla

na sito), ponownie

zwa

z dokładno

do 0,001 g i zanotowa

jego mas

C’

Odstawi

butelk

zawieraj

przefiltrowan

emulsj

(przes

cz) i zamkn

ąć

szczelnie korkiem. Przefiltrowana w ten sposób emulsja b

dzie u

yta do

40/54

wykonania drugiej cz

ęś

ci oznaczenia oraz mo

e by

wykorzystana do wszystkich

innych bada

emulsji.

Umie

sito wewn

trz lejka, który jest zamontowany nad kolb

sto

kow

obj

ci 250 ml. Przemy

pozostało

ść

na sicie roztworem S

dopóki przes

cz z

przemywania nie b

dzie klarowny. Przemywanie zako

czy

wod

Ods

czy

dokładnie sito i umie

na podstawce. Suszy

w suszarce

laboratoryjnej przynajmniej 2 godziny, a nast

pnie schłodzi

w eksykatorze przez

około 30 minut.

Zwa

sito wraz z podstawk

i pozostało

na sicie z dokładno

do 0,001 g

i zanotowa

mas

Oznaczanie cz

steczek pomi

dzy 0,500 mm a 0,160 mm.

Przemy

sito 0,160 mm za pomoc

ksylenu, a nast

pnie za pomoc

alkoholu

etylowego (etanol).

Umie

sito wraz z podstawk

w suszarce laboratoryjnej i suszy

nie mniej ni

jedn

godzin

Po wysuszeniu, celem ochłodzenia umie

w eksykatorze.

Zwa

sito wraz z podstawk

z dokładno

do 0,001 g i zanotowa

mas

Zwil

sito roztworem S

Ods

czy

dokładnie sito i umie

na lejku, który jest umieszczony nad kolb

sto

kow

o obj

ci 250 ml.

Wymiesza

emulsj

, wcze

niej przefiltrowan

przez sito 0,500 mm znajduj

w butelce, poprzez delikatne potrz

sanie butelk

, aby nie spieni

emulsji.

Wla

około 50 g roztworu S

do kolby sto

kowej o obj

ci 200 ml, nast

pnie

odwa

do kolby sto

kowej 50 g, z dokładno

do 0,05 g, wcze

niej

przefiltrowanej emulsji m

Zamkn

ąć

kolb

sto

kow

korkiem ze szlifem i dokładnie wymiesza

zawarto

ść

przez wstrz

sanie.

Przes

czy

rozcie

czon

emulsj

przez sito 0,160 mm i kontynuowa

zgodnie z

opisem filtrowania emulsji z u

yciem sita 0,500 mm, lecz ograniczy

do trzech

ilo

ść

kolejnych przemy

, u

ywaj

c ka

dorazowo 20 ml roztworu S

Ods

czy

dokładnie sito i umie

na podstawce. Suszy

w suszarce

laboratoryjnej nie mniej ni

2 godziny, a nast

pnie ochłodzi

w eksykatorze przez

około 30 minut.

Zwa

sito wraz z podstawk

i pozostało

na sicie z dokładno

do 0,001 g

i zanotowa

mas

Okre

lenie stabilno

ci podczas magazynowania poprzez s

czenie po n=7

dniowym okresie magazynowania.

Przela

do kolby typu Erlenmayer około 250 g emulsji asfaltowej przefiltrowanej

wcze

niej przez sito z siatk

0,500 mm. Po dokładnym zamkni

ciu kolby,

powierzchnia cieczy powinna znajdowa

około 20 mm poni

ej korka.

41/54

Przechowywa

zamkni

kolb

w ciemnym pomieszczeniu w temperaturze

otoczenia przez 7 dni.

Nast

pnie po okresie przechowywania, okre

pozostało

ść

na sicie jak wy

opisano. Nie miesza

ani nie porusza

kolb

przed nalaniem emulsji na sito.

Przepłuka

kolb

roztworem S

7.4 Obliczenia

Do oblicze

pozostało

ci na sicie 0,500 mm (R

0,500

), której wynikiem jest procent

masowy nale

y u

nast

puj

cego wzoru:

100

)

(

500

−

gdzie:

- masa sita z podstawk

, w gramach,

- masa sita z podstawk

i pozostało

emulsji, w gramach,

- masa emulsji, w gramach,

’ - masa pojemnika z emulsj

, w gramach,

- masa pojemnika po wylaniu emulsji, w gramach.

Do oblicze

pozostało

ci na sicie 0,160 mm (R

0,160

), której wynikiem jest procent

masowy nale

y u

nast

puj

cego wzoru:

100

160

−

gdzie:

- masa sita z podstawk

, w gramach,

- masa sita z podstawk

i pozostało

emulsji, w gramach,

- masa emulsji, w gramach,

Przedstawienie wyników

Wyrazi

pozostało

ść

na sicie jako procent masowy z dokładno

do 0,01 %

(m/m) lub w celu potwierdzenia wyniku jako

redni

arytmetyczn

z wyników dwóch

bada

Precyzja wyników

Powtarzalno

ść

wyników

Warto

ci dane dla precyzji dotycz

tylko czystych asfaltów; nie mog

stosowane do asfaltów fluksowanych lub asfaltów upłynnionych.
Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch bada

, otrzymanych przez tego samego wykonawc

na tej samej aparaturze laboratoryjnej, w stałych warunkach prowadzenia pomiaru oraz
na jednakowym materiale testowym (próbka do bada

i odczynniki), przy poprawnym

stosowaniu metod badawczych, mo

e ostatecznie przekroczy

0,03 % (m/m) wzgl

dnej

warto

ci tylko w jednym przypadku na dwadzie

cia.

Odtwarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch pojedynczych i niezale

nych bada

, otrzymanych

przez ró

nych wykonawców, pracuj

cych w ró

nych laboratoriach oraz na jednakowym

materiale testowym (próbka do bada

i odczynniki), przy poprawnym stosowaniu metod

badawczych, mo

e ostatecznie przekroczy

0,08 % (m/m) wzgl

dnej warto

ci tylko w

jednym przypadku na dwadzie

cia.

42/54

8 Oznaczanie

sedymentacji

emulsji

asfaltowych

PN-EN 12847

8.1 Zasada metody

Próbk

pozostawia si

na okre

lony czas w temperaturze otoczenia w

zamykanym, skalowanym cylindrze, po czym oznacza si

zawarto

ść

wody w górnej i

dolnej warstwie, przy czym obie warstwy posiadaj

okre

lon

, wyznaczon

obj

ść

Warto

ść

sedymentacji oblicza si

jako ró

nic

dzy zawarto

ciami wody w górnej i

dolnej warstwie.

Sedymentacja emulsji asfaltowej jest to ró

nica zawarto

ci wody w górnej i dolnej

warstwie danej obj

ci próbki, po pozostawieniu jej na okre

lony czas w temperaturze

otoczenia.

Metoda oznaczenia sedymentacji wg PN-EN 12847:2009 ró

ni si

zasadniczo od

metody oznaczania sedymentacji wg EmA-99. Brak jest korelacji mi

dzy oboma

metodami. Zazwyczaj wyniki uzyskiwane metod

wg PN-EN 12847:2009 (7 dni)

charakteryzuj

kszymi warto

ciami ni

uzyskiwane metod

wg EmA-99 (5 dni).

8.2

Aparatura, sprz

t, materiały

Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami i

materiałami:

Cylinder szklany, skalowany z zamkni

ciem, o pojemno

ci około 600 ml z jedn

kresk

na poziomie 500 ml. Naczynie to jest wyposa

one w dwie zamykane rurki

boczne. Wymiary pokazano na rys. 8. Dwie boczne rurki mog

zamykane

korkami gumowymi, szklanymi lub kawałkiem w

ęŜ

a gumowego ze

ciskaczem

spr

ęŜ

ynowym.

Aparat do destylacji, taki jak opisany w PN-EN 1428.

Nale

y u

ywa

tylko odczynniki czysto

ci analitycznej a wod

zgodn

z rodzajem

3 według EN ISO 3696.

Odczynniki do czyszczenia, stosowane standardowo w laboratoriach.

8.3

Wykonanie oznaczenia

Oznaczenie nale

y wykona

w normalnych warunkach laboratoryjnych, tj w

temperaturze od 18

C do 28

Zamkn

ąć

dwie boczne rurki skalowanego cylindra (rys. 8).

Próbk

badanej emulsji dokładnie wymieszanej wla

bezpo

rednio do cylindra do

osi

gni

cia poziomu na kresce 500 ml.

Zamkn

ąć

szczelnie cylinder i pozostawi

w spokoju na okre

lony czas (t=7 dni).

Po upływie tego czasu, bez mieszania zawarto

ci cylindra, wyj

ąć

korek i porcj

badanej emulsji (p

), około 55 ml zla

z góry cylindra przez górn

boczn

rurk

do zlewki.

Emulsj

w zlewce łagodnie wymiesza

do ujednorodnienia.

Dokładnie odwa

(patrz PN-EN 1428) do zwa

onej kolby okr

głodennej od

40 g do 50 g próbki, zale

nie od oczekiwanej zawarto

ci wody. Im wy

sza jest

oczekiwana zawarto

ść

wody, tym mniejsz

próbk

trzeba odwa

43/54

Zla

emulsj

rodkowej cz

ęś

ci cylindra do naczynia pomocniczego, otwieraj

doln

boczna rurk

i pozwalaj

c jej w cało

ci wypłyn

ąć

. Odrzuci

ęść

emulsji.

Zamkn

ąć

boczn

doln

rurk

Zamiesza

za pomoc

długiej bagietki pozostał

emulsj

(ok. 55 ml) tak,

eby

nie straci

zsedymentowanego osadu ze

cianek i ze dna.

li ujednorodnienie pozostałej na dnie cz

ęś

ci emulsji jest nie mo

liwe, np. na

skutek rozpadu emulsji, badanie nale

y przerwa

. Informacj

o tym nale

zamie

w sprawozdaniu.

Wyla

pozostał

zawarto

ść

cylindra do drugiej zlewki by uzyska

drug

porcj

badanej emulsji (p

Oznaczy

zawarto

ść

wody w ka

dej cz

ęś

ci badanej próbki zgodnie z PN-EN

1428.

1    warstwa górna
2    warstwa dolna
3    zamykane rurki boczne
4    cz

ęść

rodkowa

Rysunek 8 Cylinder do oznaczenia sedymentacji

44/54

8.4

Obliczenia

Obliczy

sedymentacj

, ST, próbki badanej, przy pomocy nast

puj

cego

równania:

ST = (a – b) % (m/m)

gdzie:

a - zawarto

ść

wody w górnej warstwie, tj. w pierwszej porcji, p

, w procentach masowych,

b - zawarto

ść

wody w dolnej warstwie, tj. w drugiej porcji, p

, w procentach masowych.

Uzyskanie warto

ci ujemnej w oznaczeniu sedymentacji, wskazuje na wypływ fazy

asfaltowej ku powierzchni emulsji.

Przedstawienie wyników

Poda

w sprawozdaniu czas t, po którym wykonano oznaczenie, zawarto

ść

wody

a w górnej warstwie i zawarto

ść

b w dolnej warstwie.

Uzyskany wynik wyrazi

jako procent masowy, zaokr

glaj

c wynik do 0,1 %.

Precyzja
Powtarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch kolejnych oznacze

, otrzymanych przez tego

samego wykonawc

na tej samej aparaturze, w stałych warunkach prowadzenia

pomiaru, na jednakowym materiale badanym, wykonywanych jednym ci

giem,

wykonuj

c poprawnie czynno

ci metody oznaczenia, przekracza ni

ej podane warto

tylko w jednym przypadku na dwadzie

cia. Powtarzalno

ść

wyników oznaczenia

powinna by

nie gorsza ni

podana w tablicy 18.

Tablica 18 – Powtarzalno

ść

Sedymentacja

% (m/m)

Powtarzalno

ść

od 0 do 1,0

0,4 % (m/m)

powy

ej 1,0

redniej

Odtwarzalno

ść

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch pojedynczych i niezale

nych oznacze

, otrzymanych

przez ró

nych wykonawców, pracuj

cych w ró

nych laboratoriach, na identycznym

materiale badanym, w dłu

szym okresie stosowania metody, wykonuj

c poprawnie

czynno

ci metody oznaczenia, przekracza ni

ej podane warto

ci tylko w jednym

przypadku na dwadzie

cia. Odtwarzalno

ść

wyników oznaczenia powinna by

nie

gorsza ni

podana w tablicy 19.

Tablica 19 – Odtwarzalno

ść

Sedymentacja

% (m/m)

Odtwarzalno

ść

od 0 do 1,0

0,8 % (m/m)

powy

ej 1,0

10 %

redniej

45/54

9 Oznaczanie stabilno

ci emulsji asfaltowych w mieszance

z cementem wg PN-EN 12848

9.1

Zasada metody

Emulsja asfaltowa jest mieszana z cementem w okre

lonych warunkach.

Mieszanina jest po tym przelewana przez sito i pozostało

ść

na sicie jest wa

ona.

Oznaczenie pozwala na zakwalifikowanie lub nie emulsji asfaltowej do klasy 2
stabilno

ci w mieszance z cementem (emulsja nadstabilna wg EmA-99).

Metoda oznaczenia jest identyczna z dotychczas stosowan

wg EmA-99.

9.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Nale

y u

ywa

tylko odczynniki czysto

ci analitycznej, a wod

o stopniu czysto

3 według EN ISO 3696. W przypadku cementu, nale

y u

ywa

cement Portlandzki

CPA-CEMI, zgodny z EN 197-1 CEMI 32.5.
Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami:

Sito, z siatki ze stali nierdzewnej lub mosi

dzu o oczku # 2 mm, w ramie o

rednicy nominalnej od 75 mm do 150 mm.

Sito, z siatki ze stali nierdzewnej lub mosi

dzu o oczku # 0,16 mm, w

ramie o

rednicy nominalnej od 75 mm do 150 mm.

Podstawki do sit, pasuj

ce do sit o

rednicy nominalnej od 75 mm do

150 mm,

Parownica szklana lub ze stali nierdzewnej, o pojemno

ci 500 ml,

Cylinder miarowy, o pojemno

ci 250 ml,

Waga, o no

ci 500 g, i dokładno

0,1 g,

Szklana bagietka lub stalowy pr

t, o

rednicy 5 mm, z zaokr

glonymi

cami,

Suszarka, z regulacj

temperatury w zakresie 110 °C ± 5 °C.

9.3

Wykonanie oznaczenia

Oznaczenie nale

y wykona

normalnych warunkach laboratoryjnych, tj. w

temperaturze od 18

C do 28

Przesiewanie cementu
Przesia

cement przez suche sito o oczku 0,16 mm i pozostawi

przesiew do dalszych

bada

Przemy

sito o oczku 2 mm i podstawk

do sit, po czym wysuszy

je w suszarce

przez 30 min. Ochłodzi

sito i podstawk

w eksykatorze i razem je zwa

Odwa

50,0 g ± 0,1 g cementu do parownicy. Doda

100 ml badanej emulsji i

od razu miesza

przez 1 min. ruchem obrotowym z pr

dko

1 obrót na

sekund

. Doda

150 ml wody i miesza

przez dalsze 3 min z t

sam

dko

Przela

mieszanin

przez sito o oczku 2 mm, upewniaj

c si

e cała

mieszanina została usuni

ta z parownicy, przez przemywanie wod

. Gdy cała

46/54

ilo

ść

mieszaniny zostanie przeniesiona z parownicy, przemywa

sito kolejnymi

porcjami wody przelewaj

c je z wysoko

ci około 150 mm, a

popłuczyny b

czyste.

•

Wło

sito w podstawk

i wysuszy

je w suszarce przez 1 h. Ostudzi

je w

eksykatorze i ponownie zwa

. Powtarza

te czynno

ci, a

do uzyskania stałej

masy (m

) tj. uzyskania ró

nicy mi

dzy wa

eniami mniejszej ni

0,1 g.

9.4

Obliczenia

Obliczy

stabilno

ść

emulsji w mieszaninie z cementem, Sc, próbki badanej, w

gramach, za pomoc

nast

puj

cego równania:

Sc = m

- m

w którym:
m

– masa sita i podstawki, w gramach,

– masa sita i podstawki po suszeniu, w gramach.

Przedstawienie wyników
Wynik wyrazi

w gramach, zaokr

glony do 0,1 g.

Precyzja
Powtarzalno

ść

wyników

Ró

nica mi

dzy wynikami dwóch kolejnych oznacze

, otrzymanych przez tego

samego wykonawc

na tej samej aparaturze, w stałych warunkach prowadzenia

pomiaru, na jednakowym materiale badanym, wykonywanych jednym ci

giem,

wykonuj

c poprawnie czynno

ci metody oznaczenia, przekracza 0,2 g tylko w jednym

przypadku na dwadzie

cia.

47/54

Odzyskiwanie lepiszczy z emulsji asfaltowych przez

odparowanie wody wg PN-EN 13074

10.1 Zasada metody

Emulsja asfaltowa jest rozprowadzana cienk

warstw

na płytce z odpowiedniego

nie przywieraj

cego materiału i pozostawia si

w laboratorium przez 24 h oraz w

suszarce w temperaturze 50

C przez 24 h, aby woda mogła odparowa

10.2 Aparatura, sprz

t, materiały

Standardowe szkło i aparatura laboratoryjna wraz z nast

puj

cymi przyrz

dami:

Arkusz z odpowiedniego nie przywieraj

cego materiału , (np. płyta z

kauczuku silikonowego z obramowaniem o odpowiednich wymiarach (zwykle
300 mm x 300 mm), by uzyska

odpowiedni

ilo

ść

odzyskanego lepiszcza do

dalszych bada

Łopatka, nó

paletowy lub inne odpowiednie narz

dzie do rozprowadzania

emulsji.

Suszarka

wymuszonym

obiegiem

powietrza,

przystosowana

utrzymywania temperatury 50 °C ± 2 °C w otoczeniu p róbki.

10.3 Wykonanie

Wyla

wymagan

ilo

ść

emulsji asfaltowej na arkusz materiału nie

przywieraj

cego np. na płyt

z kauczuku silikonowego i rozprowadzi

równomiern

warstw

w ilo

ci od 1,5 kg/m

do 2 kg/m

przy u

yciu łopatki. Ilo

ść

wylewanej emulsji b

dzie zale

od ilo

ci odzyskanego lepiszcza potrzebnej do

dalszych bada

Pozostawi

wylan

na arkusz materiału nie przywieraj

cego warstw

emulsji, w

normalnych warunkach laboratoryjnych na 24 h ±1h w temperaturze otoczenia.

Przenie

ść

arkusz materiału nie przywieraj

cego z warstw

lepiszcza do suszarki

i pozostawi

w niej przez 24 h ±1h w temperaturze 50 °C ± 2 °C.

Wyj

ąć

arkusz materiału nie przywieraj

cego z warstw

lepiszcza z suszarki i

pozwoli

mu ostygn

ąć

do temperatury otoczenia i wtedy oddzieli

lepiszcze od

arkusza materiału nie przywieraj

cego. Je

li to konieczne, odzyskane lepiszcze

e by

przechowywane do 1 tygodnia w warunkach bezpyłowych w

szczelnym pojemniku w temperaturze do 10

Odzyskane lepiszcze mo

e zawiera

lotne substancje, na które mo

e mie

wpływ dalsze ogrzewanie. Nale

y starannie rozwa

, wybór dalszych bada

niezb

dnych metod przygotowania próbki. By unikn

ąć

strat upłynniacza lub

innych substancji, odzyskane lepiszcze powinno zosta

uformowane do postaci

wskazanej do dalszych bada

, korzystnie w temperaturze otoczenia, ale nie

szej ni

50 °C. Ka

dorazowo metoda przygotowania próbki powinna by

opisana w sprawozdaniu.

Otrzyman

w ten sposób próbk

asfaltu przeznaczy

do bada

reologicznych

zgodnie z odpowiednimi normami.

48/54

11 Oznaczenie sedymentacji wg EmA-99

11.1 Zasada metody

Oznaczenie polega na okre

leniu ró

nicy zawarto

ci lepiszcza w emulsji

pomi

dzy górn

a doln

ęś

szklanego cylindra po pi

ciu dniach składowania.

11.2 Sprz

Na zestaw sprz

tu laboratoryjnego składa si

cylinder szklany pojemno

ci 250 cm

z rurkami odpływowymi w górnej i dolnej

ęś

ci (rys. 9),

pokrywki szklane,

zlewki o pojemno

ci 50 cm

pomocniczy sprz

t laboratoryjny (np. korki, ły

eczki).

Rys. 9. Cylinder do oznaczania sedymentacji

11.3 Wykonanie oznaczenia

Cylinder szklany wypełni

emulsj

do poziomu 250 cm

Przykryty cylinder przechowywa

bez ruchu przez 5 dni.

Zla

do zlewek próbki z górnego i dolnego odpływu, zwracaj

c uwag

wyeliminowanie z próbki emulsji pozostaj

cej w rurkach odpływowych, po pi

ciu

dniach przechowywania w ilo

ci po około 20 cm

49/54

Dokładnie wymiesza

emulsj

w zlewkach.

Emulsj

do odwa

ek najkorzystniej jest pobiera

ły

eczk

Oznaczy

zawarto

ść

lepiszcza w obydwu zlewkach metod

wagow

(suszarkow

Zawsze wykonywa

równolegle 2 oznaczenia w dwóch cylindrach.

11.4 Obliczenia, wyniki

Wynikiem oznaczenia jest warto

ść

bezwzgl

dna ró

nicy procentowej zawarto

lepiszcza w górnej i dolnej cz

ęś

ci cylindra.

Sedymentacj

S w % (m/m) oblicza si

ze wzoru:

−

gdzie:
L

- zawarto

ść

lepiszcza w górnej cz

ęś

ci cylindra, %(m/m),

- zawarto

ść

lepiszcza w dolnej cz

ęś

ci cylindra, %(m/m).

Niepewno

ść

standardowa oznaczenia wynosi ± 6 %.

50/54

12 Oznaczenie przyczepno

ci lepiszcza wytr

conego z

emulsji do kruszywa wg EmA-99

12.1 Zasada metody

Oznaczenie przyczepno

ci lepiszcza wytr

conego z emulsji do kruszywa polega

na wizualnej ocenie wielko

ci nieodmytej powierzchni kruszywa po gotowaniu w wodzie

przez 5 minut.

Metoda ta, pomimo metody opisanej w PN-EN 12614 jest nadal stosowana i

zalecana, tak

e w zał

czniku krajowym do PN-EN 13808.

12.2 Przyrz

dy i materiały

Niezb

dne przyrz

dy i materiały to:

palnik,

parownica porcelanowa o

rednicy 10-12 cm,

waga laboratoryjna o dokładno

ci wa

enia do 0,1 g,

cik szklany do mieszania kruszywa z lepiszczem,

bibuła do s

czenia,

stoper (sekundomierz),

zlewka szklana o pojemno

ci 100 cm

ły

ka,

kruszywo łamane o uziarnieniu 4-6,3 mm, bazaltowe i osobno granitowe.

12.3 Wykonanie badania

Do parownicy zawieraj

cej 2 g badanej emulsji wsypa

30 g jednego rodzaju

kruszywa, uprzednio wypłukanego i wysuszonego.

Miesza

cikiem przez 30 sekund.

Próbk

przeło

do zlewki szklanej i pozostawi

zawarto

ść

w spokoju na 24

godziny.

Zala

wod

i gotowa

przez 5 min od uzyskania temperatury wrzenia.

Po odlaniu wody, próbk

poło

na bibuł

do s

czenia.

Oceni

szacunkowo powierzchni

kruszywa, z której nie nast

piło odmycie

lepiszcza.

12.4 Wynik

Przyczepno

ść

lepiszcza (asfaltu) do kruszywa okre

la si

wielko

nieodmytej

powierzchni kruszywa wyra

w procentach z dokładno

do 5%.

UWAGA
W przypadku emulsji o du

ej lepko

ci, mo

na j

podgrza

do temperatury 40ºC, aby

ułatwi

otoczenie ni

kruszywa.

Niepewno

ść

standardowa oznaczenia wynosi ± 5 %.

51/54

13 Oznaczenie kohezji zmodyfikowan

metod

na płycie

VIALIT wg EmA-99

13.1 Zasada metody

Celem oznaczenia jest okre

lenie przydatno

ci lepiszcza otrzymanego po

rozpadzie emulsji modyfikowanej do powierzchniowego utrwalania nawierzchni.
Oznaczona wła

ciwo

ść

jest wypadkow

kohezji i adhezji biernej.

Oznaczenie polega na wykonaniu badania zmodyfikowan

metod

VIALIT na próbkach:

schłodzonej do -15ºC i ogrzanej do 60ºC. Okre

la si

ilo

ść

ziaren, które odpadły od

płytek po trzykrotnym uderzeniu kul

z wysoko

ci 0,5 m. Wynikiem jest procent ziaren,

które utrzymały si

na płytce.

Metoda ta nie znalazła uznania w

ród opracowuj

cych normy emulsyjne i nie

znalazła si

w nich. Niemniej jednak metoda jest dobrze znana i stosowana w kraju,

wiele laboratoriów jest wyposa

onych w odpowiedni sprz

t, a uzyskane wyniki

doskonale charakteryzuj

przydatno

ść

emulsji do powierzchniowych utrwale

13.2 Przyrz

dy i materiały

Suszarka laboratoryjna lub komora cieplna.

Chłodziarka do -20ºC.

Waga laboratoryjna o dokładno

ci 0,01 g.

Kruszywo o frakcji 8/10 mm, płukane i wysuszone, bez ziaren płaskich i

wydłu

onych o stosunku długo

ci do grubo

ci mniejszym ni

3:1.

Urz

dzenie VIALIT (rys. 10) składaj

ce si

−

płytek pomiarowych o wymiarach 200 ± 1 mm

200 ±1 mm i grubo

ci płytki

2 ± 0,05 mm,

−

kuli stalowej o

rednicy 50 mm i masie 500 ± 10 g,

−

szablonu do regularnego uło

enia ziaren na płycie,

−

przyrz

du do uło

enia płytek pomiarowych z ustawion

wysoko

zrzucania

kuli 500 ± 5 mm.

13.3 Wykonanie oznaczenia

Na wypoziomowan

płytk

pomiarow

nala

badan

emulsj

asfaltow

ogrzan

do temperatury 60ºC w takiej ilo

ci, aby uzyska

błonk

o grubo

ci 1,4 mm

odpowiadaj

wydatkowi emulsji około 1,4 kg/m².

W ci

gu 5 minut nanie

ść

na płytk

100 ziaren grysu 8/10 mm przy u

yciu

szablonu (nie dociskaj

c).

Dla jednego badania nale

y przygotowa

minimum 4 płytki.

Płytki pozostawi

w temperaturze pokojowej (18-28ºC) na 24 godziny, po czym

umie

w suszarce w temperaturze 50ºC na okres 5 dni.

Na dwie godziny przed wykonaniem badania umie

dwie płytki w chłodziarce

w temperaturze -15ºC i dwie płytki w suszarce w temperaturze 60ºC.

Pojedynczo wyjmowa

płytki z grysem z chłodziarki i suszarki i umieszcza

podstawie urz

dzenia VIALIT.

Trzykrotnie zrzuci

kul

rodek płytki.

53/54

14 Oznaczenie zawarto

ci lepiszcza metod

suszarkow

wg EmA-99

14.1 Zasada metody

Metoda suszarkowa pozwala uzyska

zadowalaj

ce wyniki w krótkim czasie. Jest

ona metod

uzupełniaj

, któr

zaleca si

do szybkich oznacze

i do oznaczenia ilo

lepiszcza przy okre

laniu sedymentacji wg EmA-99.

Oznaczenie polega na okre

leniu ubytku masy powstałego w wyniku ogrzewania

w temperaturze 110ºC ± 5ºC np. w suszarce laboratoryjnej. Jest dopuszczona do
stosowania jako alternatywa dla metody destylacyjnej. Nie nale

y jej stosowa

przypadku emulsji wysokoupłynnionych.

14.2 Przyrz

dy i materiały

Niezb

dna aparatura składa si

z :

Suszarki, z regulacj

temperatury w zakresie 110 °C ± 5 °C.

Wagi laboratoryjnej o dokładno

ci ±0,001 g,

Foremki z folii aluminiowej wielko

ci pudełka od zapałek (3,5

5,5 cm),

Ły

eczki,

Kawałków bibuły filtracyjnej o wielko

ci dna foremki (3,5

5,5cm) słu

Ŝą

cych do

jego przykrycia.

14.3 Wykonanie oznaczenia

Przygotowa

odpowiedni

ilo

ść

foremek i bibułek.

Zwa

foremki wraz z bibułkami wło

onymi do

rodka, m

Odwa

po ok. 2 g badanej emulsji, najkorzystniej stosuj

c ły

eczk

, do

foremek i ponownie zwa

, m

Suszy

w suszarce przez 60 minut.

Ponownie zwa

, m

14.4 Obliczenia, wyniki

Wynikiem oznaczenia jest

rednia arytmetyczna procentowej zawarto

lepiszcza Z w emulsji obliczona z minimum dwóch oznacze

ró

cych si

dzy

sob

nie wi

cej ni

o 0,8 %, wg wzoru:

= −

−
−

(

)

100

gdzie:
m

- masa foremki z bibułk

, g,

- masa foremki z bibułk

i próbk

emulsji, g,

- masa foremki z bibułk

i lepiszczem po odparowaniu wody, g.

54/54

15 Okre

lenie

niepewno

pomiarów

wykonanych

metodami normowymi

Jako miar

niepewno

ci standardowej pomiaru przyj

to odchylenie standardowe

powtarzalno

ci. Niepewno

ść

pomiaru okre

lano jako NB = ± X %

Niepewno

ść

całkowit

stanowi

niepewno

ść

standardowa

pomno

ona

przez

współczynnik rozszerzenia k= 2, a wi

c U = ± 2X % .

W tablicy 11 zestawiono okre

lone niepewno

ci dla poszczególnych metod oznacze

wła

ciwo

ci kationowych emulsji asfaltowych.

Tablica 11 Zestawienie warto

ci niepewno

ci 7 metod oznacze

wła

ciwo

kationowych emulsji asfaltowych

Lp.

Oznaczenie

odchylenie
standardo-
we s

warto

ść

pomiaru

rednia

Niepewno

ść

standardowa,
%

Niepewno

ść

całkowita,
%

Czas wypływu wg PN-EN
12846, kubek

2 mm

0,6 s
1,7 s

28,8 s
50,0 s

± 2,1
± 3,5

± 4,2
± 7,0

Czas wypływu wg PN-EN
12846, kubek

4 mm

0,7 s

25,0 s

± 2,7

± 5,4 %

Adhezja emulsji do kruszywa
wg PN-EN 13614:2005

nie mo

liwa do oznaczenia

Adhezja emulsji do kruszywa
wg EmA-99

5 %

70 %

Indeks rozpadu wg

PN-

EN 13075-1,

emulsja K2-65

Forshammer, g/100 g

1,8

158

Indeks rozpadu wg

PN-

EN 13075-1

, emulsja K2-65

Sikaisol, g/100 g

1,27

102,6

1,2

2,4

Rozpad na cemencie wg PN-
EN 12848, K4-60, g

0,02

0,22

± 9

± 18

Pozostało

ść

na sicie wg PN-

EN 1429, K1-70, % (m/m)

0,003

0,02

Zawarto

ść

asfaltu w emulsji

wg PN-EN 1428

0,41

58,8

± 0,7

± 1,4

Sedymentacja

PN-EN

12847

0,7 (K3-60)
0,23(K1-65)

13,4
3,46

± 5
± 6,5