JAK UZYSKAC 40 TYŚ.ZŁ Z UNII EUROPEJSKIEJ

Osoby zakładające własne firmy mogą ubiegać się o 40 tyś. zł unijnej dotacji na rozpoczęcie
działalności. Wsparcie na założenie firmy jest pomocą bezzwrotną, pod warunkiem że
przedsiębiorstwo przetrwa na rynku rok. Kwota dofinansowania, o którą ubiega się przyszły
przedsiębiorca, może być oczywiście niższa. Wysokość wsparcia jest uzależniona od wykazania
rzeczywistych potrzeb związanych z uruchomieniem planowanej działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca, który założy firmę za środki z UE, przez pół roku może dodatkowo otrzymywać tzw.
wsparcie pomostowe w wysokości nieprzekraczającej kwoty płacy minimalnej. Wypłata unijnych
dotacji jest przewidziana w ramach Działania 6.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL) –
Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia.
Dla kogo dotacja

O dotację na własny biznes może starać się każda osoba fizyczna, która ma pomysł na własną

działalność, ale brakuje jej środków na jego realizację. Osoba ubiegająca się o dofinansowanie nie

może mieć zarejestrowanej działalności gospodarczej w okresie 12 miesięcy poprzedzających

przystąpienie do projektu ani posiadać zaległości w zapłacie podatków lub składek ubezpieczenia

społecznego. Nie może przeciwko niej toczyć się postępowanie sądowe, administracyjne albo

egzekucyjne dotyczące niespłaconych zobowiązań.

Nie ma znaczenia status zawodowy osoby ubiegającej się o dotację. Może być nią osoba

pracująca, jak również pozostająca bez pracy lub bezrobotna. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy

realizator projektu zawęził grupę docelową do osób zarejestrowanych jako bezrobotne.

Wówczas do projektu mogą się zgłaszać jedynie osoby posiadające taki status

Jak ubiegać się o unijne wsparcie

Osoba starająca się o dotację musi zgłosić udział w projekcie realizowanym przez jednego

z tzw. operatorów. Są to instytucje szkoleniowe, które w ramach Działania 6.2 PO KL otrzymały na ten

cel unijne środki. Operatorzy są odpowiedzialni za rekrutację uczestników do projektu, zapewnienie im

szkoleń i doradztwa oraz wybór osób, które staną się ostatecznymi beneficjentami, tzn. otrzymają

dotację. Teoretycznie operatorem może być każda instytucja.

Wybór operatora

Zgodnie z kryteriami dostępu Działania 6.2 operator powinien mieć doświadczenie szkoleniowe

w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej lub w przyznawaniu środków finansowych na

rozwój przedsiębiorczości. Firmy operatorzy są wybierani, w konkursach przeprowadzanych przez

tzw. instytucję pośredniczącą II stopnia, czyli w zależności od województwa przez wojewódzkie urzędy

pracy lub urzędy marszałkowskie. Zamieszczają one wykazy lokalnych operatorów na swoich

stronach internetowych. Operatorzy natomiast publikują ogłoszenia o przeprowadzanej rekrutacji

w środkach masowego przekazu i internecie.

Warunki rekrutacji są określone przez firmę, która ją przeprowadza. Można wziąć udział w kilku

rekrutacjach organizowanych przez różnych operatorów z jednego województwa. Jednak w momencie

podpisania deklaracji uczestnictwa w projekcie realizowanym przez konkretnego operatora należy

zrezygnować z udziału w rekrutacji do innych projektów realizowanych w ramach Działania 6.2 PO KL.

Osoba zamierzająca założyć działalność gospodarczą składa oświadczenie, że nie ubiega się

o przyznanie środków publicznych na ten cel w innym podmiocie lub instytucji.

Najpierw wniosek

Rekrutacja odbywa się na podstawie przesłanych operatorowi wniosków aplikacyjnych. Formularz

można pobrać ze strony internetowej operatora projektu bądź w jego biurze. Następnie należy go

wypełnić i złożyć we wskazanym miejscu i terminie. Wniosek nie wymaga żadnych załączników.

Zawiera informacje o potencjalnym beneficjencie, opis planowanego przedsięwzięcia oraz wymagane

przez operatora oświadczenia. Przed złożeniem wniosku warto dokładnie zapoznać się

z dokumentacją konkursową, którą każdy z operatorów zamieszcza na swojej stronie internetowej.

Operatorzy zapisują w nich szczegółowe, właściwe tylko dla siebie, zasady rekrutacji. Regulamin

może też zawierać inne istotne informacje, np. wykluczenia, którym podlega zgłaszany pomysł na

własny biznes. Przeprowadzenie rekrutacji do projektu nie jest łatwym przedsięwzięciem, ponieważ

zainteresowanie unijnymi dotacjami jest ogromne. Na przykład do łódzkiej Fundacji Inkubator zgłosiło

się 544 chętnych. Firma mogła zakwalifikować do projektu tylko 35 osób, a jedynie 25 spośród nich

otrzyma dotację. Do Działdowskiej Agencji Rozwoju wpłynęło natomiast 665 wniosków. Do części

szkoleniowej projektu zakwalifikowano 200 osób. Dofinansowanie otrzyma 120 z nich.

JAK UBIEGAĆ SIĘ O DOTACJE Z URZĘDU PRACY

Osoba, która szuka pracy, została zwolniona, ma pomysł na biznes czy pracuje, ale nie jest

zadowolona ze swojego zatrudnienia, może otrzymać pieniądze na założenie własnej firmy. Jeśli

zarejestruje się jako bezrobotna, może liczyć na 18,5 tys. zł dotacji. Od 1 lutego 2009 roku

maksymalna kwota dotacji z urzędu pracy na rozpoczęcie działalności gospodarczej przez

bezrobotnego odpowiada sześciokrotności średniej płacy w ostatnim kwartale. Obecnie jest to 18,5

tys. zł. Bezrobotny nie musi zwracać dotacji, jeśli utrzyma działalność co najmniej 12 miesięcy.

Dofinansowanie z urzędu pracy

Starosta może przyznać bezrobotnemu dotację na działalność gospodarczą i związane z nią koszty

pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa. Bezrobotni mogą ubiegać się o taką formę pomocy od

2004 roku. Wtedy weszła w życie tzw. ustawa zatrudnieniowa. Wcześniej mogli starać się o nisko

oprocentowane pożyczki na ten cel. Kwota dotacji wynosiła od 2004 roku do 1 lutego 2009 roku

równowartość pięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia. Chodzi o przeciętne wynagrodzenie

miesięczne w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, licząc od pierwszego dnia następnego

miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim.

Wysokość przeciętnego wynagrodzenia jest przyjmowana na dzień podpisania umowy. Od 1 lutego

2009 roku kwota ta wzrosła do sześciokrotności średniej płacy w ostatnim kwartale. Obecnie można

więc otrzymać 18,5 tys. zł. Bezrobotni mogą ubiegać się także o dotację odpowiadającą

czterokrotności przeciętnego wynagrodzenia – jeśli chcą podjąć działalność na zasadach określonych

dla spółdzielni socjalnych w rozumieniu przepisów prawa spółdzielczego. A także trzykrotność

przeciętnego wynagrodzenia – jeśli chcą przystąpić do działającej już spółdzielni.

Kto otrzyma wsparcie

Środki na podjęcie działalności gospodarczej mogą być udzielone bezrobotnemu na rozpoczęcie

biznesu określonego przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Chodzi tu

o działalność w branżach:

• wytwórczej,
• budowlanej,
• usługowej,
• handlowej,

która jest prowadzona w sposób ciągły i w celach zarobkowych.

Nie można jednak ubiegać się o dotację na biznes polegający na:

• handlu obnośnym i obwoźnym,
• działalności handlowo-usługowej polegającej na akwizycji.

O tym, kto może uzyskać status bezrobotnego, decydują przepisy ustawy zatrudnieniowej.

Zgodnie z nią mogą się o niego ubiegać osoby, które m.in.:

• ukończyły 18 lat, ale nie więcej niż 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni),
• nie nabyły prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej,

renty socjalnej, renty rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę minimalnego

wynagrodzenia za pracę,

• po ustaniu zatrudnienia, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobierają

zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego,

zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku

macierzyńskiego,

• nie pobierają świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu

samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek

upływu ustawowego okresu jego pobierania,

• nie posiadają wpisu do ewidencji działalności gospodarczej albo nie podlegają obowiązkowi

ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,

• nie uzyskują miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego

wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów z odsetek lub z innych środków

pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych.

Najpierw szkolenia o biznesie

Bezrobotny, który ubiega się o dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej, nie musi, choć

powinien wziąć udział w szkoleniu poświęconym prowadzeniu własnego biznesu zorganizowanym

przez urząd pracy. Każdy urząd kilka razy w roku organizuje takie szkolenia. Trwa ono zwykle od

trzech do pięciu tygodni. Warto z niego skorzystać, bo aby wypełnić szczegółowo wniosek, trzeba

umieć na przykład wyliczyć podatek i zyski z planowanej działalności. Praktyka dowodzi, że wysoka

efektywność przyznawania przez urząd dotacji zależy od tego, czy wnioskodawca przeszedł

szkolenie. Tak jest na przykład w Urzędzie Pracy w Tychach i Bytomiu. Tutaj każdy wnioskodawca

musi przejść szkolenie organizowane przez urząd. Dzięki niemu kandydaci na przyszłych

przedsiębiorców mają większe szanse przetrwania na rynku. Oprócz szkolenia muszą też odbyć

rozmowę z doradcą zawodowym, który ocenia ich predyspozycje do prowadzenia działalności

gospodarczej. Po szkoleniu i rozmowach z doradcą bezrobotni mogą przygotować bardziej

profesjonalny biznesplan i poznać podstawy prowadzenia działalności gospodarczej.

Jak złożyć wniosek

Bezrobotny powinien cały wniosek o przyznanie dotacji traktować jak biznesplan. Kandydaci na

przyszłych przedsiębiorców powinni bardzo poważnie potraktować opisowe elementy wniosku. Im

lepiej udokumentowane i przemyślane, tym większa szansa na pozytywną ocenę. Bezrobotny

ubiegający się o uzyskanie dotacji składa w urzędzie pracy wniosek o przyznanie środków na podjęcie

działalności wraz z wymaganymi załącznikami.

Są to kserokopie dokumentów potwierdzających:

• wykształcenie wnioskodawcy (np. świadectwa szkolne, dyplom uczelni, zaświadczenie

o ukończeniu kursu zawodowego, uprawnienia zawodowe),

• przebieg pracy zawodowej oraz posiadane kwalifikacje przydatne do prowadzenia planowanej

działalności (świadectwa pracyzaświadczenie o wykreśleniu z ewidencji działalności

gospodarczej lub wypis z KRS – w przypadku prowadzenia działalności w przeszłości),

• posiadanie własnej nieruchomości (działka, budynki, własny lokal),
• wynajęcie lub użyczenie nieruchomości,
• posiadanie lub otrzymanie w użyczenie środka transportu,
• zameldowanie na pobyt stały lub czasowy wystawione nie wcześniej niż na 60 dni przed

dniem złożenia wniosku.

Co we wniosku o dotację

We wniosku bezrobotny musi określić kwotę dotacji, o jaką się ubiega, rodzaj działalności

gospodarczej, którą zamierza podjąć, kalkulację kosztów związanych z podjęciem działalności

w ramach wnioskowanej kwoty i środków własnych, jakie zostaną poniesione w okresie od dnia

zawarcia umowy do 30 dni po podjęciu działalności gospodarczej, źródła ich finansowania. Musi też

wskazać działania podjęte na rzecz rozpoczęcia działalności, dotyczące w szczególności pozyskania

lokalu, uzyskania niezbędnych pozwoleń oraz odbycia szkoleń. Dokonuje też szczegółowej

specyfikacji oraz celowości wydatków, wskazuje na formę zabezpieczenia zwrotu środków,

przewidywane efekty ekonomiczne prowadzenia działalności, a także informuje o swoim zadłużeniu.

Dotrzymać terminu

Bezrobotni mogą składać wnioski o dotacje w terminach wyznaczonych przez dyrektora urzędu pracy

Są one różne. Na przykład w urzędzie warszawskim zainteresowani mogą składać wnioski do 10 dnia

każdego miesiąca. W wielu innych urzędach nie ma sztywnej daty. Bezrobotni składają wnioski wtedy,

gdy w danym urzędzie pojawi się w tej sprawie informacja na tablicy ogłoszeń albo na stronie

internetowej urzędu Zainteresowani mogą składać wnioski wyłącznie w formie pisemnej na

obowiązującym druku. Wzór wniosku można pobrać ze strony internetowej urzędualbo uzyskać go od

urzędnika urzędupracy. Bezrobotny, wypełniając wniosek, może zwiększyć liczbę wierszy w opisach,

tabelach kalkulacyjnych lub uzasadnieniu, nie wolno jednak zmieniać kolejności, treści i formy

wniosku. Niedopuszczalne jest jakiekolwiek usuwanie elementów wniosku. Dopuszcza się wyłącznie

dodawanie stron, rozszerzanie rubryk wynikające z objętości treści. Wypełnione wnioski mogą być

przesłane pocztą, dostarczone kurierem lub osobiście. Osoba dostarczająca wniosek otrzyma na

żądanie dowód jego złożenia od osoby przyjmującej wniosek. W każdym z ww. przypadków decyduje

termin wpływu wniosku do siedziby urzędu

Wniosek trzeba wypełnić za pomocą komputera

Każdy punkt wniosku powinien być wypełniony w sposób czytelny, a każda strona wniosku

parafowana innym kolorem niż kolor druku. Wniosek powinien być zszyty lub trwale połączony w inny

sposób uniemożliwiający wysunięcie się którejkolwiek kartki. Urzędy preferują wypełnienie wniosku

przy użyciu komputera i sporządzenie kopii, ponieważ urząd nie wydaje wniosku i nie sporządza jego

kserokopii. Załączniki do wniosku wydawane są wyłącznie wnioskodawcy za potwierdzeniem odbioru.

Jak wypełnić wniosek

Bezrobotny rozpoczyna wypełnianie wniosku od podania informacji o sobie. Są to standardowe dane,

jak w wielu innych sytuacjach, kiedy w urzędach wypełniamy rozmaite druki. Bezrobotny wskazuje

takie informacje, jak: imię i nazwisko, adres zameldowania na pobyt stały (wraz z kodem pocztowym),

adres zameldowania na pobyt czasowy (wraz z kodem pocztowym), numer dowodu osobistego, NIP,

telefon, adres e-mail, numer rachunku bankowego. Zainteresowany w tej części wniosku wpisuje

również informacje, które są istotne z punktu widzenia powodzenia jego przyszłego biznesu. Dotyczą

wykształcenia (rodzaj, kierunek, data ukończenia) i przebiegu pracyzawodowej, posiadanych

kwalifikacji oraz ukończonych szkoleń przydatnych do prowadzenia planowanej działalności. Jeśli

udokumentowane kwalifikacje pokrywają się z rodzajem planowanego biznesu, to bezrobotny

zwiększa szanse powodzenia swojego przedsięwzięcia. Na przykład chce prowadzić warsztat

naprawy telewizorów i jednocześnie ukończył wydział elektryczny na politechnice. Bezrobotny

wskazuje również na to, czy jest zadłużony. Jeśli tak, to gdzie i w jakiej wysokości (w przypadku

kredytu lub pożyczki należy podać również formę zabezpieczenia i warunki spłaty). Zadłużenie jest

negatywną przesłanką do przyznania dotacji, bo wpływa na opłacalność planowanego biznesu.

Wnioskodawca musi także wpisać, czy i w jakiej kwocie otrzymał jednorazowe środki z Funduszu

Pracy na podjęcie działalności gospodarczej lub inne wsparcie finansowe udzielone na zasadach

pomocy publicznej, a także czy wcześniej prowadził działalność gospodarczą. Wtedy musi wymienić

jej rodzaj, w jakich latach była prowadzona, datę wyrejestrowania i podać przyczyny rezygnacji. Te

dwie ostatnie informacje są ważne, bo jeśli wnioskodawca w ostatnim roku otrzymał wsparcie

finansowe lub prowadził biznes, to nie może ubiegać się o dotację.

Opis planowanej działalności

We wniosku trzeba też scharakteryzować planowaną działalność. Trzeba podawać jak najwięcej

konkretnych danych. Ważne jest, żeby bezrobotny podał cel, motywacje, przyczyny społeczne,

zawodowe, prywatne, ze względu na które decyduje się na rozpoczęcie działalności gospodarczej.

Mogą być bardzo różne, ważne, żeby były prawdziwe. Na przykład, że ktoś długo pracował na etacie,

co nie zaspokaja jego aspiracji finansowych i prestiżowych. Dalej należy opisać przedmiot działalności

głównej i pobocznej, podając numery PKD. Dosyć często zdarza się, niestety, że wnioskodawcy

podają niewłaściwy numery PKD.

Następnie należy scharakteryzować rynek, na którym będzie prowadzona działalność

z uwzględnieniem konkurencji. Trzeba opisać najbliższe otoczenie biznesowe, zarys rynku jako

branży, strukturę firm już działających z tej branży z podaniem konkretnych danych liczbowych i ich

źródła. Należy także scharakteryzować własną ofertę. Co będzie sprzedawać i za ile.

Wnioskodawca musi także scharakteryzować swoich potencjalnych klientów i główne ich grupy.

Powinien uzasadnić, że na towary i usługi przez siebie sprzedawane będzie popyt w danej grupie

klientów. Wymagane jest również przedstawienie sposobu pozyskania klientów. Trzeba więc opisać

plan działań marketingowych – sposób wejścia na rynek, szczegółowy opis poszczególnych działań

z ich harmonogramem.

Własny majątek

Dla pozytywnego rozpatrzenia wniosku przez komisję ma również znaczenie to, czy bezrobotny

dysponuje własnym majątkiem, który przyda się do prowadzenia działalności. Oczywiste jest, że warto

mieć jak najwięcej własnych środków. Wtedy zwiększają się szanse zarówno w urzędzie pracy, jak

i na rynku.

Bezrobotny spisuje więc we wniosku nieruchomości własne, nieruchomości wynajęte, nieruchomości

użyczone. W każdym przypadku należy dołączyć do wniosku dokumenty potwierdzające stan

faktyczny, tzn. umowę sprzedaży nieruchomości sporządzoną w formie aktu notarialnego albo umowę

najmu nieruchomości. Jeśli bezrobotny nie ma nieruchomości, to należy opisać działania zmierzające

do pozyskania lokalu. Na przykład oświadczenie pośrednika nieruchomości.

Inicjatywy bezrobotnego przed założeniem firmy

Ubiegający się o dotację powinien wskazać, jakie podjął przedsięwzięcia organizacyjne i inwestycyjne

w celu uruchomienia planowanej działalności. Może w tym celu przedstawić np. listy intencyjne,

rekomendacje, umowy przedwstępne, dokumenty potwierdzające podjęte inwestycje. Do wniosku

o dotacje może też dołączyć umowę przedwstępną najmu lokalu. Można też, przedstawiając swój

majątek, wymienić i podać wartości rynkowe maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia. Trzeba także

załączyć dokumenty potwierdzające, że jest się właścicielem albo użytkownikiem samochodu

osobowego czy dostawczego. Wreszcie napisać o własnych środkach finansowych. Należy podać ich

wartość i przeznaczenie w planowanej działalności gospodarczej.

Szanse i zagrożenia

Ważnym elementem wniosku jest przedstawiona przez bezrobotnego analiza mocnych i słabych stron

planowanego przez niego przedsięwzięcia biznesowego. Celem analizy jest wskazanie zarówno

szans rozwoju, jak i zagrożeń mogących hamować rozwój planowanej działalności gospodarczej

w chwili jej powstania oraz w trakcie pierwszego roku działalności. Mocne i słabe strony

przedsiębiorstwa mogą dotyczyć np. lokalizacji firmy i stanu lokalu, szerokości oferty i przystosowania

jej do potrzeb konkretnych grup odbiorców, jakości produktów lub usług, warunków zbytu towaru lub

usługi, jakości posiadanego sprzętu, finansów firmy, relacji z dostawcami i odbiorcami itd. Mocne

i słabe strony przedsiębiorcy mogą dotyczyć np. doświadczenia w prowadzeniu działalności

gospodarczej i kluczowych umiejętności (konkurowania, elastyczności, przedsiębiorczości itd.).

W praktyce oznacza to, że wnioskodawca w tym miejscu musi się wykazać. Musi napisać, co

zamierza zrobić, jak chce wykorzystać swoje atuty, aby zminimalizować słabe strony. W opisie

przedsięwzięcia zwykle wnioskodawcy koncentrują się na korzystnej lokalizacji firmy (opis miejsca,

w którym będzie prowadzona działalność – adres, powierzchnia, stan techniczny, uzasadnienie

wyboru). Jeśli ktoś nie ma własnego lokalu, powinien opisać sposób i działania podjęte lub planowane

w celu jego pozyskania. Wnioskodawcy jako pozytywy wpisują też dobrą jakość oferowanych

produktów, informacje o konkurencyjnych lub niskich cenach usług, terminowości realizacji zleceń czy

o bazie klientów. Trzeba jednak pamiętać, żeby podać konkretne informacje czy dane statystyczne

uzasadniające takie stwierdzenia. Na przykład jeśli bezrobotny opisuje konkurencję na rynku,

wymagane jest podanie nazwy konkurencyjnych firm w najbliższym otoczeniu i odniesienie się do

własnej oferty.

JAKA WYBRTAC FORMĘ OPODATKOWANIA

W Polsce funkcjonują dwa systemy opodatkowania dochodów. Uzależnione są one od rodzaju

podmiotu objętego opodatkowaniem, czyli po prostu kategorii osoby. Osoby prawne objęte są

podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT), natomiast osoby fizyczne – podatkiem dochodowym

od osób fizycznych (PIT).

CIT czy PIT

Generalne różnice w samym sposobie opodatkowania, poza częścią administracyjną dotyczącą

deklaracji podatkowych, terminów itp., polegają na tym, że osoby prawne objęte są wyłącznie

podatkiem od dochodu z działalności w stałej wysokości (niezależnie od wielkości dochodów), którego

stawka wynosi obecnie 19 proc. Natomiast osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność

gospodarczą mogą korzystać z takiego podatku w stałej wysokości 19 proc. albo ustalać podatek na

podstawie skali z tabeli. Tabela ta przewiduje kwotę wolną od podatku, ale i dwa progi, po

przekroczeniu których dochód (a ściślej – odpowiednia jego część) jest otaksowany według taryfy

18 proc. lub 32 proc. W tym drugim przypadku przedsiębiorcy muszą wcześniej do dochodu

z działalności doliczyć inne ewentualne dochody uzyskane w trakcie roku podatkowego, np. z pracy,

umów zlecenia lub o dzieło, emerytury, najmu opodatkowanego na zasadach ogólnych itd. Tak więc

suma wszystkich dochodów decyduje o tym, jaka stawka podatku będzie wówczas miała praktyczne

zastosowanie.

Księga czy pełna rachunkowość

Uzyskiwanie nawet drobnego dochodu przez osobę prawną powoduje konieczność stosowania się do

przepisów ustawy o rachunkowości, w tym prowadzenia ksiąg rachunkowych, podczas gdy osoba

fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą jest zobowiązana tylko do prowadzenia

księgi przychodów i rozchodów oraz ewentualnie innych prostych rejestrów. Dopiero gdy obrót

z pozarolniczej działalności gospodarczej osoby fizycznej przekroczy w skali roku kwotę 1200 tys.

euro, jest ona zobowiązana do prowadzenia tzw. pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych), choć dalej

podatek dochodowy rozlicza na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Inny jest też sposób korzystania z dochodu przez osoby fizyczne i osoby prawne. Osoby fizyczne

mają do swobodnej dyspozycji cały wypracowany przez siebie dochód – tylko pod warunkiem

wcześniejszego jego opodatkowania. Natomiast przedsiębiorca działający np. w formie spółki

z ograniczoną odpowiedzialnością uzyskuje go albo na zasadzie wynagrodzenia za pracę (jeśli

jednocześnie jest właścicielem i pracownikiem spółki) lub w formie dywidendy (udziału w zyskach),

albo w obu formach jednocześnie.

Poza podstawą formalną, osoby prawne i osoby fizyczne według analogicznie unormowanych zasad

ustalają przychody, koszty uzyskania przychodu i dochód. Większość odpowiednich przepisów

regulujących te materie w obu ustawach o podatku dochodowym – od osób fizycznych i od osób

prawnych – są nawet identycznie zredagowane.

Trzeba jednak od razu zaznaczyć, że podatek dochodowy od osób fizycznych generalnie jest oparty

na bardziej skomplikowanych i rozbudowanych przepisach niż podatek od osób prawnych. Wynika to

z faktu, że w przeciwieństwie do tego drugiego reguluje on otaksowanie nie tylko dochodów

z działalności gospodarczej, ale wszelkich innych – dlatego potocznie określany jest często mianem

podatku od dochodów osobistych. Jak już była o tym mowa, dotyczy to zarówno dochodów z pracy,

jak i umów cywilnych, emerytur i rent czy najmu.

Korzystanie z karty podatkowej Zyski z prowadzenia rodzinnego biznesu najbardziej uzależnione są

od formy opodatkowania. Można by przy tym sądzić, że najkorzystniejsze są formy najprostsze – karta

podatkowa czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Owszem, mają one swoje plusy: brak

obowiązków ewidencyjnych lub ewidencja uproszczona, stosunkowo niskie stawki podatku. Jeśli więc

tylko wybrany rodzaj działalności dopuszcza opodatkowanie w formach zryczałtowanych, warto

poważnie przeanalizować taką możliwości. W pierwszej zaś kolejności – kartę podatkową.

Zryczałtowany podatek dochodowy w formie karty podatkowej mogą płacić podatnicy prowadzący

działalność:

• usługową lub wytwórczo-usługową,

• gastronomiczną,

• w zakresie usług transportowych,

• w zakresie sprzedaży posiłków domowych w mieszkaniach,

• w wolnych zawodach,

• polegającą na świadczeniu usług w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego i usług

weterynaryjnych,

• w zakresie opieki domowej nad dziećmi i osobami chorymi,

• w zakresie usług edukacyjnych, polegającą na udzielaniu lekcji na godziny.

Karta podatkowa na wniosek

Podatnicy podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli złożą wniosek o zastosowanie

opodatkowania w tej formie, we wniosku tym zgłoszą prowadzenie działalności uprawnionej do

opodatkowania w formie karty (wymienionej w tabelach stanowiących załącznik do ustawy), przy

prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób nie zatrudnionych przez siebie na podstawie

umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi

specjalistyczne, sami lub małżonek nie prowadzą, poza uprawniającymi do opodatkowania z karty

pozarolniczej działalności gospodarczej w innej formie oraz nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych

podatkiem akcyzowym.

Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej podatnik składa do urzędu

skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania nie później niż do 20 stycznia roku

podatkowego, a jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed

rozpoczęciem działalności. Jeżeli do 20 stycznia roku podatkowego podatnik nie zgłosił likwidacji

działalności gospodarczej lub nie dokonał wyboru innej formy opodatkowania, uważa się, że prowadzi

nadal działalność opodatkowaną w tej formie.

Warunki do spełnienia

W wielu przypadkach, aby płacić kartę, trzeba działalność wykonywać jednoosobowo lub nie korzystać

przy prowadzeniu działalności z usług osób zatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę

oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne. Ponadto

podatnik lub małżonek nie może prowadzić innych rodzajów działalności gospodarczej, poza

uprawniającymi do opodatkowania w formie karty podatkowej, ani wytwarzać wyrobów

opodatkowanych podatkiem akcyzowym.

Nie wyłącza opodatkowania w formie karty podatkowej prowadzenie przez podatnika działalności

w zakresie wytwarzania energii elektrycznej, w elektrowniach wodnych i wiatrowych, o mocy

oddawanej do 5000 kilowatów, wytwarzanie biogazu oraz osiąganie przychodów z najmu, podnajmu,

dzierżawy, poddzierżawy z innych umów o podobnym charakterze.

Jeżeli podatnik we wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej zgłosi

prowadzenie działalności w różnym zakresie lub prowadzi działalność w odrębnych zakładach, łączne

zatrudnienie nie może przekroczyć stanu zatrudnienia określonego dla zakresu działalności, dla

którego przewidziano najniższy stan zatrudnienia.

Podatnicy mogą być opodatkowani w formie karty podatkowej również wtedy, gdy działalność ta jest

prowadzona w formie spółki, pod warunkiem że łączna liczba wspólników oraz zatrudnionych

pracowników nie przekracza stanu zatrudnienia określonego w tabeli. Przy ocenie warunków

uzasadniających opodatkowanie w formie karty podatkowej i ustalaniu wysokości podatku

dochodowego, do liczby pracowników wlicza się również osoby zatrudnione na podstawie umowy

o pracę nakładczą oraz członków rodziny mających inne niż podatnik miejsce pobytu stałego lub

czasowego.

Udział członków rodziny

Nie wlicza się natomiast do wyżej wskazanej liczby pracowników członków rodziny pozostających we

wspólnym gospodarstwie domowym z podatnikiem, a w razie gdy działalność prowadzona jest przez

wspólników – tylko członków rodziny jednego ze wspólników. Nie wlicza się też osób zatrudnionych

w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zgodnie z odrębnymi

przepisami o nauce zawodu lub przyuczaniu do wykonywania określonej pracy – w okresie nauki

zawodu lub przyuczania oraz nie więcej niż trzech osób zatrudnionych w okresie pierwszych

12 miesięcy po złożeniu przez nie egzaminu. Na równi z osobami zatrudnionymi w celu nauki zawodu

lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy traktuje się uczniów szkół średnich oraz studentów,

zatrudnionych w okresie wakacji letnich i zimowych, pracowników zatrudnionych wyłącznie przy

sprzedaży wyrobów, przyjmowaniu zleceń na usługi, utrzymywaniu czystości w zakładzie,

prowadzeniu kasy i księgowości, kierowców i konwojentów – pod warunkiem że podatnik określił na

piśmie zakres czynności tych pracowników. Także osób, na których rachunek jest prowadzona

działalność po śmierci podatnika, jeżeli osoby te nie biorą udziału w prowadzeniu działalności.

A ponadto nie więcej niż czterech bezrobotnych absolwentów skierowanych, na podstawie odrębnych

przepisów, przez właściwy urząd pracy do odbywania stażu u pracodawcy przez okres

nieprzekraczający 12 miesięcy, łącznie nie więcej niż trzech zatrudnionych bezrobotnych lub

absolwentów – w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu –

zarejestrowanych w urzędzie pracy, przy czym okres zarejestrowania w urzędzie pracy bezrobotnego

musi trwać co najmniej 6 miesięcy w okresie bezpośrednio poprzedzającym jego zatrudnienie.

Szczegółowe warunki, które muszą być spełnione, oraz wysokość podatku ustalone są w załącznikach

3–4 do ustawy o podatku ryczałtowym.

Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od

obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, deklaracji o wysokości uzyskanego

dochodu oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani

wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie

usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat

podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę.

Wysokość podatku w formie karty

Urząd skarbowy, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą

wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy. Jeżeli

działalność jest prowadzona w formie spółki, w decyzji tej wymienia się wszystkich jej wspólników.

Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty

podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od

przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem, albo

podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Wówczas podatnik jest zobowiązany do założenia

i prowadzenia właściwych ksiąg albo ewidencji, poczynając od pierwszego dnia miesiąca

następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja odmawiająca im zastosowania

opodatkowania w formie karty podatkowej.

Rozliczenia z urzędem skarbowym

Jeżeli urząd skarbowy stwierdzi brak warunków do zastosowania opodatkowania w formie karty

podatkowej, wydaje decyzję odmowną. W tym przypadku podatnik jest obowiązany płacić ryczałt od

przychodów ewidencjonowanych, jeżeli spełnia warunki do objęcia tym opodatkowaniem albo podatek

dochodowy na ogólnych zasadach.

Podatek dochodowy w formie karty podatkowej, wynikający z decyzji, podatnik obniża o kwotę składki

na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym, zgodnie z przepisami

o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, o ile nie została odliczona od podatku dochodowego.

Podatnicy płacą podatek dochodowy w formie karty podatkowej, pomniejszony o zapłaconą składkę

na powszechne ubezpieczenie zdrowotne, bez wezwania w terminie do dnia siódmego każdego

miesiąca za miesiąc ubiegły, a za grudzień – w terminie do 28 grudnia roku podatkowego, na

rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Po upływie roku podatkowego, w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik jest obowiązany złożyć we

właściwym urzędzie skarbowym roczną deklarację według wzoru (PIT-16A) o wysokości składki na

powszechne ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych

miesiącach.

Odliczenia od przychodów

Gdy podatnik uzyskuje przychody opodatkowane różnymi stawkami i dokonuje takich odliczeń od

przychodu, odliczeń tych, do wysokości określonej w ustawie o podatku dochodowym, dokonuje od

każdego rodzaju przychodu w takim stosunku, wjakim w roku podatkowym pozostają poszczególne

przychody opodatkowane różnymi stawkami w ogólnej kwocie przychodów.

Podatnicy korzystający z opodatkowania na zasadzie ryczałtu są obowiązani złożyć w urzędzie

skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika zeznanie według ustalonego wzoru

o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od

przychodów ewidencjonowanych (PIT-28) – w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku. Ryczałt

od przychodów ewidencjonowanych wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok

podatkowy, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie

niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego przychodu, dokonanych odliczeniach i kwocie

należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, urząd skarbowy wyda decyzję określającą

wysokość zobowiązania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Dochód z działalności gospodarczej

U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów

i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania

powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów

handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych,

braków i odpadków – jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu

początkowego. A gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa – pomniejszona o różnicę

pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego.

Dochodem z odpłatnego zbycia składników majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności

gospodarczej jest przychód z odpłatnego zbycia składników majątku, wydatek na zakup których

podatnik w całości wliczył w koszty. A w innych przypadkach dochodem lub stratą jest różnica między

przychodem z odpłatnego zbycia a wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych

oraz wartości niematerialnych i prawnych, powiększona o sumę odpisów amortyzacyjnych

dokonanych od tych środków i wartości.

Natomiast w przypadku stosowania amortyzacji metodą uproszczoną jest to różnica między

przychodem z odpłatnego zbycia a wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie

spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego lub udziału w takim prawie, którego

wartość początkową dla celów dokonywania odpisów amortyzacyjnych ustalono przyjmując w każdym

roku podatkowym wartość stanowiącą iloczyn metrów kwadratowych używa nej przez właściciela

powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu i kwoty 988 zł, przy czym za powierzchnię użytkową

uważa się powierzchnię przyjętą dla celów podatku od nieruchomości, powiększona o sumę odpisów

amortyzacyjnych, dokonanych od tego prawa lub udziału w takim prawie.

Tak więc kwota otrzymana od kontrahentów, na podstawie wystawionych rachunków lub faktur oraz

sprzedaży nieudokumentowanej fakturami lub rachunkami, jest przychodem.

Wszystkie wydatki, które w tym celu przedsiębiorca poniesie: zakup towarów i materiałów, koszty

utrzymania biura, samochodu, ewentualnego zatrudniania pracowników itd. (szczegółowe zasady

rozliczania kosztów dalej), określamy mianem kosztów uzyskania przychodu.

Sam dochód więc to przychód pomniejszony o koszty. Dopiero dochód stanowi podstawę obliczenia

podatku. Nim jednak przedsiębiorca podatek ten wyliczy, uprzednio pomniejszy ten dochód –

wypełniając odpowiednią deklarację podatkową – o różne odpisy z tytułu odliczeń (np. składek na

ubezpieczenie społeczne) oraz ulg podatkowych (np. darowizn), o czym szczegółowo dalej.

Po ustaleniu dochodu podatnik zapłaci podatek, który zostanie wyliczony z tabeli podatkowej.

Znajduje się ona w art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W efekcie wyliczeń z tabeli rzeczywista stopa podatkowa – a więc wysokość podatku, który trzeba

zapłacić w stosunku do dochodu, który trzeba opodatkować – zawsze jest ułamkiem, często niższym

od 18 proc. i nigdy nieosiągającym pełnych 32 proc. Niezależnie bowiem od wysokości dochodu,

zawsze jego kawałek jest zwolniony z podatku, kawałek otaksowany stawką 18 proc. i dopiero reszta

stawką 32 proc.

Mylne jest więc (choć niestety dość częste) przekonanie, że przekroczenie określonej granicy

dochodu powoduje, że podatnik od całości dochodu musi zapłacić podatek 32 proc.

W analogiczny sposób wyliczają podatek dochodowy osoby, które zdecydują się na prowadzenie

działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej (lub innej osobowej). Z tym że podstawą

opodatkowania (dochodem do opodatkowania) w ich przypadku jest część dochodu uzyskanego przez

spółkę, odpowiadająca udziałowi tej osoby w spółce.

Praktycznie przedstawia się to tak, że dla wszystkich podatników działających w formie spółki

prowadzona jest jednak księga przychodów i rozchodów. Na podstawie dokonanych w niej zapisów

dotyczących przychodów i kosztów dla każdego wspólnika wyliczana jest odpowiadająca jego

udziałowi część przychodu, kosztów jego uzyskania, a w konsekwencji także dochodu. Każdy też ze

wspólników jako odrębny podatnik ewentualnie pomniejsza ów dochód o przysługujące mu odliczenia

lub ulgi.

POMYSŁ NA BIZNES

Każdy, kto myśli o rozpoczęciu działalności na własny rachunek, rozszerzeniu jej zakresu lub

zmianie branży, musi taką decyzję poprzedzić dokładną analizą co najmniej w dwóch

kategoriach.

Po pierwsze – na ile realne jest, by dany projekt zakończył się sukcesem. Po drugie, jakie siły

i środki zaangażować i skąd je wziąć.

Sytuacja obecna: kryzys, wzrost bezrobocia może zresztą okazać się katalizatorem przyspieszającym

powstawanie małych firm. Dlaczego? Gdyby prześledzić losy osób, które w polskim biznesie końca

dwudziestego wieku zrobiły największą karierę, można by dojść do wniosku, że punktem startu dla

wielu z nich było otrzymanie wypowiedzenia z pracy.

Tak, to nie pomyłka – gdyby nie zmiana systemu politycznego i związane z nią perturbacje na rynku

pracy, pewnie wielu z tych rzutkich, energicznych i utalentowanych przedsiębiorców nawet nie

wpadłoby na myśl, by działać na swoim. Prawdopodobnie do końca życia pozostaliby oni przeciętnymi

pracownikami, ledwie wiążącymi koniec z końcem przed pierwszym, a nie rekinami finansjery, co

zawdzięczają w znacznej mierze reformie Leszka Balcerowicza.

Obalić mity

Droga do kariery w biznesie nie jest ani drogą przez mękę, ani ścieżką usłaną niespodziankami. By

dotrzeć do mety, wystarczy po prostu obalić wszystkie mity, które sprawiają, że dla większości

potencjalnych biznesmenów własna firma zdaje się być wizją równie nierealną co fata morgana lub

główna wygrana w Dużym Lotku...

W myśl popularnego, nośnego hasła, każdy powinien być kowalem swojego losu. I choć nie każdy

musi być od razu biznesmenem, to jednak podobnie jak każdy żołnierz nosi buławę marszałkowską

w plecaku, tak w każdej aktywnej zawodowo osobie drzemią kwalifikacje na przedsiębiorcę. Sęk

w tym, by zdolności te pobudzić, następnie zaś zrobić z nich właściwy użytek.

WAŻNE!

REAGOWANIE NA POTRZEBY RYNKU

Przedsiębiorca planujący rozpoczęcie działalności powinien przede wszystkim odpowiedzieć

sobie na pytanie: czy w segmencie rynku, na którym chce działać, można sprzedać coś, na co

byłby zbyt

Podobny los wciąż jest pisany bardzo wielu osobom, które obecnie, w związku z kryzysem

gospodarczym, tracą pracę. Oczywiście teraz start na rynku jest dużo trudniejszy niż w pierwszych

latach transformacji gospodarczej w Polsce. Konkurencja jest już spora i znalezienie sobie własnego

miejsca na rynku nie jest takie łatwe. Ale w pewnym stopniu rekompensują to zdecydowanie lepsze

warunki logistyczne. O niebo lepsze od tych, z których mogły skorzystać osoby 15 lat temu

przechodzące na swoje.

Pomijając już zdecydowanie bardziej dojrzałe regulacje prawne, nieporównywalnie wyższy ogólny

poziom świadomości prawnej i podatkowej, na zupełnie innym – niemal profesjonalnym poziomie –

jest cała infrastruktura niezbędna debiutującemu przedsiębiorcy. I to poczynając od doradztwa

i możliwości szkolenia, poprzez infrastrukturę finansową (banki, firmy leasingowe itp.) po bazę

techniczną, np. dużą podaż na rynku nieruchomości przeznaczonych pod biura, usługi czy handel.

Oczywiście nie tylko osoby, które nagle straciły pracę, są potencjalnymi kandydatami na

przedsiębiorców. Wiele osób do pełnienia tej roli przygotowuje się samodzielnie, świadomie. Ale

w jednym i drugim przypadku kroki, które należy postawić na tej drodze prowadzącej do samodzielnej

kariery gospodarczej, są identyczne. Zaczęliśmy zaś od potencjalnych bezrobotnych tylko dlatego, że

oni – jak niemal wszyscy działający pod przymusem – nie mają świadomości, iż być może decyzja po

pozbawieniu ich pracy może okazać się zbawienna dla ich kariery i że kiedyś błogosławić będą ślepy

los, który zmusił ich do wzięcia spraw w swoje ręce.

Najważniejszy jest pomysł

Pierwszym kamieniem fundamentu, na którym można zbudować biznesowy sukces, jest pomysł.

Dopiero potem można zastanawiać się nad wyborem formy prawnej, w jakiej prowadzić się będzie

działalność, sposobem jej opodatkowania, miejscem siedziby firmy – słowem dziesiątkami

formalności, które przyjdzie załatwić.

Trzeba tu zresztą obalić od razu pierwszy mit. W jego myśl pomysł musi być genialny i unikalny,

niemal jak wynalezienie prochu czy co najmniej cudownego lekarnajlepszy. Ale tego typu idee

przychodzą nam do głowy równie rzadko jak rzadkie są główne wygrane. Tymczasem więc zamiast

głowić się nad wymyśleniem prochu, powinniśmy spróbować poszukać odpowiedzi na pytanie: czy

w segmencie rynku, na którym chcemy działać, jest do sprzedania coś, na co byłby zbyt. To coś to

zarówno towar (towary), jak i usługa. I to rozumiane bardzo szeroko.

Mogą to więc być produkty zupełnie nowe, nieobecne na danym rynku. Na tej zasadzie fortunę zbili

ostatnio na przykład importerzy quadów. Ktoś, kto zauważył, jak wielką furorę ten pojazd retro zrobił

na Zachodzie, słusznie zauważył, że podobna moda zawładnie Polską. Teraz rynek jest już nasycony,

ale ci pierwsi zebrali biznesową śmietankę.

Rzecz jasna nie trzeba od razu szukać za granicą, zwłaszcza że z uruchomieniem firmy zajmującej się

importem oraz sprzedażą na rynku krajowym wiąże się zdecydowanie więcej formalności oraz na

wstępie trzeba zgromadzić sporo środków na sfinansowanie inwestycji. Czasami wystarczy

wykorzystać pewne mody. Obecnie np., po okresie rozkwitu pizzerii czy punktów gastronomicznych

z kebabem i kuchnią wietnamsko-chińską, prawdziwy rozkwit przeżywają lokale z sushi. Wciąż

przybywają nowe, ale każdy z nich funkcjonuje i tak nieźle.

Wygrywa profesjonalna obsługa

Oczywiście mody przemijają, w ślad za pomysłodawcą natychmiast podążają naśladowcy i chwilowa

tak zwana przewaga konkurencyjna przestaje być przewagą. Trzeba więc szukać kolejnych pomysłów

albo – mając już pewien atrybut w postaci zarobionych, nadających się do zainwestowania pieniędzy –

szukać dla siebie miejsca na standardowym rynku. Tutaj zaś można nawet na stosunkowo dość

mocno zatłoczonym rynku konkurować np. jakością.

Dla przykładu – mały sklep spożywczy wcale nie musi przegrać konkurencji z supermarketem, który

pojawił się wokolicy. Oczywiście przegra na pewno, jeśli zechce konkurować w kategorii cen.

Supermarket bowiem ma większe możliwości negocjowania cen z dostawcami, wydłużania terminów

płatności za dostarczone do sprzedaży towary itd. Może więc nawet w dość długim okresie

sprzedawać określone produkty taniej niż ceny hurtowe ustalane dla właściciela małego sklepu.

Natomiast żaden supermarket nie wygra z małym sklepikiem pod względem jakości usługi. Jeśli klient

potrzebuje określonego gatunku kawy czy sera, to mniej ważna dla niego będzie cena niż

stuprocentowa pewność, że w określonym miejscu, bez potrzeby poszukiwania po całym mieście, ów

produkt dostanie.

TRZEBA ZACZĄĆ OD BADAŃ RYNKOWYCH

W biznesie opartym na naukowych zasadach rozpoznawania rynku i zarządzania procesami nim

kierującymi schemat postępowania wygląda tak. Najpierw są badania dotyczące potrzeb uczestników

danego rynku, globalnego lub lokalnego. Na tej podstawie powstaje idea nowego produktu, którym

zresztą coraz częściej jest produkt już znany, a obecnie nieco inaczej konfekcjonowany – tak by

pokonał produkty istniejące już na rynku w konwencjonalnej, standardowej postaci.

Następnie produkt ten jest testowany. Prowadzone są kolejne badania rynkowe, które mają pozwolić

oszacować, czy produkt ten ma szanse na rynku, i czy w ogóle warto inwestować w jego produkcję i w

jakiej ewentualnie skali. Gdy badania zakończą się pomyślnie, kolejni marketingowcy zastanawiają się

nad skuteczną techniką wprowadzenia produktu na rynek – od informacji, przez promocję aż do

reklamy. Dopiero potem produkt trafia do sprzedaży.

Na profesjonalne przeprowadzenie tych procedur trzeba mieć sporo pieniędzy, ale w mikroskali

można spokojnie ów schemat skopiować do własnych potrzeb.

Franczyza gdy brak pomysłu

Jest wiele odmian franczyzy, czyli czegoś, co w uproszczeniu można by określić jako korzystanie z

cudzej licencji na biznes. Typowym tego przykładem jest McDonald’s. Pod tym znakiem firmowym

funkcjonuje w świecie co najmniej kilkadziesiąt tysięcy przedsiębiorstw, które nie tworzą wcale

jednego koncernu, ale są drobną własnością. Korzystają jedynie z marki firmy i oczywiście dla dobra

tej marki działają w zestandaryzowanych warunkach: identycznie wyposażone na całym świecie

lokale, produkty przyrządzane wedle identycznych receptur i podawane w identycznie wyglądających

opakowaniach itd., itp. W polskich warunkach za przykład może posłużyć sieć sklepów sprzedających

kawę i herbatę z całego świata. W takim przypadku często wystarczy dostęp do dobrze usytuowanego

lokalu (własnego lub możliwego do wynajęcia na korzystnych warunkach). Przy czym to dobre

usytuowanie wcale nie musi oznaczać lokalizacji w centrum miasta.

I tu wkraczamy na teren, którym w dużej firmie zajmują się specjaliści od marketingu. Nim bowiem

podejmie się decyzję o usytuowaniu firmy – zwłaszcza gdy zajmować się ma ona świadczeniem usług

– musimy dokonać dokładnej analizy, czy w ogóle jest ona w tym miejscu potrzebna. Jak to zrobić?

Firmy zajmujące się marketingiem w tej sytuacji przeprowadzają badania – zazwyczaj ankietowe oraz

metodą tzw. Wywiadu zogniskowanego. Ale w gruncie rzeczy w przypadku drobnego zakładu

usługowego nie trzeba sięgać aż po taki oręż. Często wystarczy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy

my – jako klienci – odczuwalibyśmy potrzebę skorzystania z usług takiego zakładu oraz z tym samym

pytaniem zwrócić się do znajomych mieszkających w okolicy oraz innych sąsiadów.

Gdy już mamy pomysł, a wstępne rozpoznanie tzw. mikrootoczenia, czyli innymi słowy rejonu,

w którym świadczyć będziemy usługi, wypadnie pozytywnie, przystępujemy do działań logistycznych,

czyli tworzymy firmę. W tym celu musimy sobie jednak najpierw także odpowiedzieć na kilka pytań,

dotyczących zarówno formy prawnej, w jakiej działać będzie przedsiębiorstwo, jak i formy

opodatkowania, zakresu obsady personalnej, sposobów finansowania działalności itp.

Małe pieniądze na początek

Zachętę do inwestowania we franszyzę może stanowić także spadająca z roku na rok cena licencji.

Dziś można już wybierać wśród ofert franczyzowych, dysponując kwotą poniżej 50 tys. zł. Kilka lat

temu było to niemożliwe. Jak wynika z raportu Profit System, na polskim rynku działa już ponad 70

systemów o kwocie inwestycji początkowej nieprzekraczającej 50 tys. zł, w tym przede wszystkim –

placówki bankowe, ale także małe punkty handlowe i usługowe.

Wystarczy nawet kwota poniżej 25 tys. zł. Jednak wówczas możliwości wyboru sieci są mocno

ograniczone. By otworzyć własny sklep, wystarczy zainwestować 50 tys. zł. Będzie to jednak mały

market o powierzchni 100–150 mkw. Uruchomienie dwa razy większego to koszt 100–150 tys. zł, nie

licząc środków potrzebnych na zatowarowanie placówki.

Franczyza ma jednak ewidentne plusy i to dla obu stron kontraktu. Udzielający jej może szybciej

rozwijać swój biznes, bez potrzeby zamrażania własnych środków w rozszerzanie do niego dostępu,

budowę sieci kolejnych placówek czy sklepów. Może więc skoncentrować się na dopracowywaniu

szczegółów własnego przedsięwzięcia czy wzbogacaniu o nowe, często pokrewne pomysły.

Najlepsze pomysły na biznes często rodzą się właśnie z doświadczeń zebranych w realizacji

wcześniejszych. W ten sposób zwykły sklep z kawą może stać się jednocześnie elegancką kawiarnią,

a kawoszy przyciąga nie tylko aromat małej czarnej, ale także własnej produkcji akcesoria

i wyposażenie. Tak właśnie było w przypadku Pożegnania z Afryką.

Mała firma także może liczyć na ogromne korzyści. Od razu może działać pod znakiem znanej marki.

Minimalizuje w ten sposób ryzyko związane z wejściem na mocno zatłoczony już rynek, nie angażując

ze swojej strony bardzo wielkich środków finansowych. Ma też gotową instrukcję obsługi, czyli

narzucone standardy oferowanych produktów czy usług, sposoby ich prezentacji, aranżacji wnętrz. Te

zostały już bowiem wymyślone przez udzielającego franczyzy.

UMOWA FRANCZYZOWA

Poza prawem używania znaku towarowegoczy logo sieci, do której firma przystąpi, umowa ta daje

licencjobiorcy możliwość zoptymalizowania kosztów na promocję i reklamę, szkolenie pracowników,

finansowanie badań nad nowymi produktami itp. Za opłatę licencyjną można bowiem liczyć także na

szkolenia dla siebie i załogi, na kampanie promocyjne wspierające sprzedaż czy na know-how dla

danej branży, np. wiedzę o specyfice rozliczeń i księgowości.

Za tę pomoc biorca przekazuje franczyzodawcy tzw. opłatę wstępną za udzielenie licencji. Potem zaś,

przez cały okres trwania umowy, wpłaca na rzecz dawcy pewien procent swoich obrotów

PLUSY I MINUSY FRANCZYZY

Plusy:

• działalność pod znaną na rynku marką, co obniża ryzyko związane z jej

• uruchomieniem

• dostęp do przetestowanego know-how, czyli przepisu na biznes

• wsparcie ze strony franczyzodawcy: przy pozyskaniu środków finansowych

• na uruchomienie biznesu oraz przy znalezieniu lokalu, jego wyposażeniu,

• zatowarowaniu

• możliwość brania udziału w szkoleniach, które pozwolą nabrać doświadczenia

• zawodowego

• korzystniejsze warunki umów z dostawcami dzięki działaniu w grupie

Wady:

• konieczność ponoszenia opłat związanych z przystąpieniem i działaniem

• w sieci

• kontrola ze strony franczyzodawcy

• brak dowolności przy ustalaniu asortymentu, konieczność zakupu towaru

• za pośrednictwem franczyzodawcy

• możliwość przeniesienia praw do firmy tylko za zgodą franczyzodawcy.

Stawki franczyzy

Nie ma jednolitych metod ustalania stawek franczyzy. Korzystający z niej płaci za licencję, której

wysokość zależy od bardzo wielu czynników: renomy marki, lokalizacji. Wiele dalszych kosztów

przedsiębiorca musi ponosić sam. Płaci za projekt wnętrza, wyposażenie, towar, wynajęcie lokalu,

media, telefony. W przypadku takich biznesów jak cukiernia czy kawiarnia, musi zatrudnić dwie, trzy

osoby. Razem trzeba mieć na początek (zależy także od wielkości miasta) nie mniej niż 100 tysięcy

złotych.

Miesięczne obroty małej kawiarni w średniej wielkości mieście to najwyżej 6–7 tysięcy złotych.

W większym – kilkanaście tysięcy złotych. Warto pamiętać, że kawa jest dziś w świecie tania. Dzięki

temu pijących ją jest może wielu, ale marże niskie.

JAK ZAŁOZYC I ZAREJESTROWAĆ FIRMĘ

Przedsiębiorca, czyli kto

Przed złożeniem wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej powinniśmy przede

wszystkim zapoznać się z ustawą z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U.

z 2007 r. nr 155, poz. 1095 z późn. zm.). Dowiemy się z niej m.in., że działalnością gospodarczą jest

zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie,

rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób

zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą zaś w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna

i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność

prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się

także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca wykonuje

działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz

słusznych interesów konsumentów.

Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania

działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia

ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. A gdy przepisy szczególne nakładają

obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju

działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach

działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem

takich uprawnień zawodowych, np. agent zajmujący się pośrednictwem na rynku nieruchomości,

licencją pośrednika przyznawaną po specjalnym kursie i zdaniu egzaminu.

Rejestracja w gminie

Osoby fizyczne, w tym wspólnicy spółek cywilnych, muszą dokonać wpisu do ewidencji działalności

gospodarczej w urzędzie gminy. Jeśli małżonkowie chcą wspólnie prowadzić działalność

gospodarczą, muszą oboje zarejestrować się w gminnej ewidencji. Dotyczy to także wspólników spółki

cywilnej. Tylko w sytuacji gdy współmałżonek albo inny członek rodziny funkcjonować będzie na

zasadzie osoby współpracującej (nie będzie on w rzeczywistości przedsiębiorcą) – do rejestru

wpisywać się nie musi.

Wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej może wpłynąć do urzędu gminy następującymi

drogami:

• jako formularz papierowy przyniesiony przez samego przedsiębiorcę albo jego

pełnomocnika,

• jako formularz papierowy przesłany listem poleconym, z notarialnym potwierdzeniem

własnoręczności podpisu wnioskodawcy,

• elektronicznie przesłany za pomocą formularza dostępnego na stronie internetowej

urzędu gminy, niepodpisany elektronicznie,

• elektronicznie przesłany za pomocą formularza dostępnego na stronie internetowej

urzędu gminy podpisany elektronicznie.

Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą już w dniu złożenia wniosku. Wyjątek dotyczy

wniosku w wersji elektronicznej bez podpisu elektronicznego. W tym przypadku nie wystarczy samo

przesłanie wniosku. Przedsiębiorca będzie musiał pofatygować się do urzędu gminy, by tam złożyć

podpis. Jeżeli wniosek jest składany przez pełnomocnika przedsiębiorcy, należy do niego dołączyć

ważne pełnomocnictwo. Kopia pełnomocnictwa (poświadczona przez pracownika gminy za zgodność

z oryginałem) przekazywana jest wraz z kopią wniosku do urzędu statystycznego, skarbowego oraz

jednostki ZUS/Centrali KRUS.

We wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej można też określić późniejszy dzień

podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku.

Rejestracja w KRS

Spółki handlowe rejestrują się w Krajowym Rejestrze Sądowym (rejestr prowadzą sądy rejonowe,

właściwy będzie sąd dla siedziby spółki). Spółka (poza cywilną) zawsze powstaje z chwilą wpisania jej

do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, a nie np. w momencie podpisania

umowy czy z jakąś inną, wybraną przez wspólników datą. Po to, by uruchomić tę procedurę, wspólnicy

(każdy z nich ma takie prawo i obowiązek) muszą zgłosić spółkę sądowi rejestrowemu na stosownych

formularzach (np. dla spółek: jawnej, partnerskiej i komandytowej konieczne są co najmniej: KRS-W1

wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców, KRS-WB, na którym podaje się

wspólników, KRS-WK, gdzie wymienia się wspólników uprawnionych do reprezentacji, i KRS-WM

z dokładnym wyszczególnieniem przedmiotu działania).

Do wniosku o pierwszy wpis do rejestru przedsiębiorców wnioskodawca dołącza w szczególności:

umowę spółki oraz dokument potwierdzający uprawnienie do korzystania z lokalu lub nieruchomości,

w których znajduje się jego siedziba. A ponadto – złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie

wzory podpisów osób uprawnionych do reprezentowania spółki.

Wniosek o wpis do KRS powinien być złożony nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia

uzasadniającego dokonanie wpisu.

Wpisy do KRS są ogłaszane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Koncesja, pozwolenie, licencja

Pewne rodzaje działalności gospodarczej wymagają określonych kwalifikacji (np. medycznych). By

podjąć taki rodzaj działalności, nawet w ramach rozszerzenia jej zakresu, trzeba uzyskać

zaświadczenie o wpisie do odpowiedniego rejestru działalności regulowanej. Ponadto w branżach,

nad którymi państwo chce mieć szczególny nadzór lub postanowiło chronić usługobiorców,

ustanowiono obowiązek posiadania koncesji (np. ochrona osób i mienia) albo uzyskania licencji czy

zezwolenia.

Co do zasady, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu

należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej

uzyskania koncesji. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej

zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji. Koncesje są wydawane na czas

oznaczony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje

o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Wniosek o udzielenie lub o zmianę koncesji powinien zawierać: firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego

siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania

działalności gospodarczej, numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji

podatkowej (NIP), określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma

być udzielona koncesja, oraz informacje określone w przepisach regulujących działalność

gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji.

Jeżeli liczba przedsiębiorców, spełniających warunki do udzielenia koncesji i dających rękojmię

prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją, jest większa niż liczba koncesji

przewidzianych do udzielenia, organ koncesyjny zarządza przetarg, którego przedmiotem jest

udzielenie koncesji. Przetarg taki musi być ogłoszony w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej

Polskiej Monitor Polski.

Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu

określają przepisy odpowiednich ustaw branżowych.

Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku

o udzielenie koncesji albo odmówić zmiany koncesji, gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków

wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub warunków

podanych do wiadomości przedsiębiorcom w informacji o warunkach przetargu.

Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji,

może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji (promesa). W promesie uzależnia się udzielenie

koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej wymagającej uzyskania

koncesji. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy.

Na podobnych zasadach udzielane są zezwolenia i licencje wymagane do rozpoczęcia aktywności

zawodowej stosownymi przepisami branżowymi. Obecnie jest ich ponad 30.

Działalność regulowana

Jeżeli przepis określonej ustawy branżowej stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością

regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki

określone przepisami danej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej. Organ

prowadzący rejestr działalności regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy po złożeniu

przez przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania tej

działalności.

Przedsiębiorca podlegający wpisowi do ewidencji może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem

również we właściwym organie ewidencyjnym (np. w gminie), wskazując organ prowadzący rejestr

działalności regulowanej. Treść oświadczenia, sposób prowadzenia rejestru oraz dane podlegające

wpisowi do rejestru określają przepisy ustaw regulujących daną działalność.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej jest obowiązany dokonać wpisu przedsiębiorcy do

tego rejestru w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o wpis wraz z oświadczeniem

o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest

prowadzony.

Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu

wpisu do rejestru.

Zawieszanie działalności gospodarczej

Obowiązująca od 20 września 2008 r. nowelizacja ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

wprowadza możliwość zawieszenia działalności przez przedsiębiorcę niezatrudniającego pracowników

– na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej

w formie spółki cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod

warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać

działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

W tym czasie przedsiębiorca jednak ma prawo wykonywać wszelkie czynności niezbędne do

zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmować należności lub ma obowiązek

regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej,

zbywać własne środki trwałe i wyposażenie. Ponadto ma prawo albo obowiązek uczestniczyć

w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i

administracyjnych związanych

z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności

gospodarczej, wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa, ma prawo osiągać

przychody finansowe także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonywania działalności

gospodarczej oraz może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców

wykonujących działalność gospodarczą.

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności

gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony na piśmie właściwemu organowi

ewidencyjnemu, a w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi wpisu do Krajowego

Rejestru Sądowego – właściwemu sądowi rejestrowemu.

Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia złożenia wniosku

o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia złożenia

wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.

W stosunku do zobowiązań o charakterze publicznoprawnym zawieszenie wykonywania działalności

gospodarczej wywiera skutki prawne od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu,

w którym przedsiębiorca złożył wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności

gospodarczej, do ostatniego dnia miesiąca, w którym przedsiębiorca złożył wniosek o wpis informacji

o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, chyba że przepisy szczególne stanowią

inaczej.

Wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, złożony organowi

ewidencyjnemu, powinien zawierać dane ewidencyjne oraz oświadczenie przedsiębiorcy

o niezatrudnianiu pracowników.

Zgłaszanie informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz o wznowieniu

wykonywania działalności gospodarczej w przypadku przedsiębiorców podlegających obowiązkowi

wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego następuje na podstawie przepisów o Krajowym Rejestrze

Sądowym.

Wnioski o zawieszenie działalności gospodarczej, o wznowieniu działalności gospodarczej oraz

wniosek o wykreślenie wpisu z ewidencji są zwolnione z opłat.

Wystąpienie o numer REGON

Wszyscy przedsiębiorcy powinni uzyskać urzędowy numer podmiotu gospodarczego. Taki obowiązek

nakłada na nich rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie rejestru podmiotów gospodarki narodowej.

Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej, zwany rejestrem podmiotów lub

regonem, obejmujący: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, osoby

fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz ich jednostki lokalne, jest prowadzony przez

prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w sposób zinformatyzowany i nosi skróconą nazwę

REGON.

W rejestrze podmiotów za osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą uznaje się osobę,

której działalność jest wpisana do ewidencji działalności gospodarczej, i inną osobę prowadzącą

działalność na własny rachunek w celu osiągnięcia zysku oraz osobę prowadzącą indywidualne

gospodarstwo rolne.

Od 31

marca 2009

r. osoby fizyczne składające wniosek o

wpis do ewidencji działalności

gospodarczej nie muszą występować do urzędu statystycznego o nadanie numeru REGON.

Wystarczy, że wypełnią jeden wniosek i złożą go w urzędzie gminy. To gmina prześle wniosek wraz

z niezbędnymi dokumentami do urzędu statystycznego. Podobnie podmioty rejestrujące swoją

działalność w Krajowym Rejestrze Sądowym (m.in. spółki prawa handlowego). Wystarczy, że złożą

jeden wniosek o wpis lub zmianę wpisu w rejestrze przedsiębiorców KRS. To sąd prześle wniosek do

urzędu statystycznego. Jedynie zmiana danych objętych obowiązkiem wpisu do rejestru REGON,

które nie podlegają równocześnie zgłoszeniu do ewidencji działalności gospodarczej lub odpowiednio

w rejestrze przedsiębiorców podlega reżimowi ustawy o statystyce publicznej. W tym przypadku

przedsiębiorcy mają obowiązek złożyć wniosek RG-1 we właściwym terytorialnie urzędzie

statystycznym.

Numer identyfikacyjny REGON składa się z dziewięciu cyfr, które nie mogą mieć ukrytego lub jawnego

charakteru znaczącego, określającego pewne cechy podmiotu, przy czym osiem pierwszych cyfr

stanowi liczbę porządkową, a dziewiąta – cyfrę kontrolną. Numer identyfikacyjny REGON pozostaje

niezmieniony w czasie istnienia podmiotu i nie przechodzi na następcę prawnego. Zmiany cech

podmiotu objętych wpisem do rejestru podmiotów nie powodują nadania nowego numeru

identyfikacyjnego.

Zmiana szczególnej formy prawnej podmiotu powoduje skreślenie go z rejestru podmiotów oraz

ponowny wpis do rejestru podmiotów z nadaniem nowego numeru identyfikacyjnego REGON, z tym

że nie powoduje nadania nowego numeru identyfikacyjnego REGON przekształcenie spółki cywilnej

w spółkę handlową (z wyłączeniem spółki kapitałowej w organizacji) oraz likwidacja i ponowne

podjęcie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną.

Postępowanie w sprawie NIP

Każdy, kto osiągnął jakikolwiek przychód podlegający podatkowi dochodowemu, musiał wystąpić

o nadanie numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Jeśli był to dochód osiągnięty za pośrednictwem

tzw. płatnika (np. z tytułu umowy o pracę), składał wniosek o nadanie numeru identyfikacji podatkowej

wraz z pierwszym rocznym zeznaniem podatkowym (PIT). Taki numer identyfikujący podatnika osobie

fizycznej nadawany jest raz na zawsze. Jedynie gdy następują zmiany danych zapisanych pod tym

numerem, podatnik zobowiązany jest do składania wniosków aktualizacyjnych.

Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać

w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób

i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie

prawnym i gospodarczym. Podatnicy podają NIP na wszelkich dokumentach związanych

z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, do których

poboru obowiązane są organy podatkowe lub celne.

W sprawach dotyczących zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych

podatnicy mają obowiązek podawać NIP na żądanie: organów administracji rządowej i samorządowej,

organów kontroli skarbowej, przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli, banków, stron czynności

cywilnoprawnych.

Od 31 marca przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą nie muszą występować

z oddzielnym wnioskiem do urzędu skarbowego o nadanie im numeru NIP. Osoby fizyczne składające

wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej w gminie składają jednocześnie zgłoszenie

identyfikacyjne lub aktualizacyjne, o którym mowa w ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji

podatników i płatników (ustawa o NIP). Z kolei przedsiębiorcy rejestrujący swoją działalność

w Krajowym Rejestrze Sądowym (np. spółki jawne, komandytowe, z o.o., akcyjne) zgłoszenie

identyfikacyjne lub aktualizacyjne składają wraz z wnioskiem o wpis w rejestrze przedsiębiorców KRS.

Muszą przy tym wskazać właściwego naczelnika urzędu skarbowego – pod rygorem zwrotu wniosku.

Spółka cywilna musi mieć swój własny NIP, m.in. dlatego że na gruncie podatku VAT jest odrębnym

podmiotem. Czyli podatku VAT wspólnicy spółki cywilnej nie rozliczają według udziałów, jak ma to

miejsce w przypadku podatku dochodowego, ale rozliczają go wspólnie; można by rzec, że płatnikiem

podatku VAT jest spółka cywilna, a nie wspólnicy.

Trzeba też pamiętać o tym, że pewne obowiązki z zakresu identyfikacji podatkowej mogą obciążać

przedsiębiorcę jako tzw. płatnika (np. gdy zatrudnia osoby, które jeszcze nie mają swojego numeru

identyfikacji podatkowej). Dlatego przedsiębiorcy powinni dokładnie zapoznać się z przepisami ustawy

z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U.

z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.). Podatnicy mają obowiązek aktualizowania danych objętych

zgłoszeniem identyfikacyjnym przez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego do właściwego naczelnika

urzędu skarbowego nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych

objętych zgłoszeniem. Zaś podatnicy VAT nie później niż w terminie 14 dni od dnia, w którym

nastąpiła zmiana danych.

Zgłoszenie do urzędu skarbowego

Mimo złożenia zintegrowanego wniosku w gminie każdy, kto rozpoczyna działalność gospodarczą,

musi określić formę opodatkowania. W tym celu przedsiębiorca musi się zgłosić do urzędu

skarbowego. Osoby chcące zarejestrować spółkę cywilną, mimo złożenia zintegrowanego wniosku

w urzędzie gminy, muszą dodatkowo złożyć NIP-2 oraz NIP-D, jeśli są płatnikami podatku VAT.

Dodatkowej wizyty w urzędzie skarbowym wymagać będzie również rejestracja przedsiębiorcy dla

celów podatku VAT.

Zgłoszenie do ZUS

Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą podlega obowiązkowym ubezpieczeniom:

emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu, zdrowotnemu, a dodatkowo opłaca składkę na Fundusz

Pracy, może też opłacać dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Jeśli przedsiębiorca zatrudnia

pracowników, staje się pracodawcą i będzie ciążył na nim obowiązek zgłoszenia pracowników do

ubezpieczenia w terminie 7 dni od daty zawarcia z pracownikiem umowy o pracę. Pracownicy będą

podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu,

zdrowotnemu. Oprócz składek na Fundusz Pracy należy płacić składki na Fundusz Gwarantowanych

Świadczeń Pracowniczych.

Zgłoszenie płatnika składek albo jego zmiana w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń

społecznych dokonywana jest – w przypadku osób fizycznych – wraz z wnioskiem o wpis

przedsiębiorcy do gminnej ewidencji, a w przypadku podmiotów wpisanych do Krajowego Rejestru

Sądowego – wraz z wnioskiem o wpis (lub zmianę w rejestrze przedsiębiorców KRS). Zakład, na

podstawie danych z otrzymanego wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej EDG-1,

sporządza pierwszorazowe dokumenty zgłoszenia płatnika składek ZUS ZFA oraz na podstawie

wypełnionej części EDG-RB dokument ZUS ZBA i części EDG-MW dokument ZUS ZAA, bez potrzeby

osobistego ich składania w ZUS. W przypadku otrzymania z organu ewidencyjnego danych z wniosku

o zmianę wpisu do ewidencji Zakład sporządza odpowiednio zgłoszenie zmiany płatnika na

dokumencie ZUS ZFA lub zgłoszenie zmiany danych identyfikacyjnych płatnika na dokumencie ZUS

ZIPA. Natomiast zmiany lub korekty danych dotyczących rachunku bankowego (rachunków

bankowych) płatnik składek dokonuje sam na formularzu ZUS ZBA – z uwagi na fakt, iż nie są to dane

objęte wpisem do ewidencji działalności gospodarczej.

Niezależnie od wypełnienia wniosku EDG-1 przedsiębiorca dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń

społecznych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego, składając formularz ZUS ZUA lub ZUS ZZA

bezpośrednio w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS. Formularz ten może też zostać przekazany

do ZUS w formie elektronicznej (opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym

przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu) lub papierowej (za pośrednictwem poczty).

W sytuacji zmiany danych występujących na formularzu ZUS ZUA lub ZUS ZZA należy dokonać

zmiany zgłoszenia do ubezpieczeń.

Zawieszenie składek ZUS

W przypadku zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej płatnik składek zobowiązany jest

zgłosić ten fakt w organie ewidencyjnym, który następnie przekazuje do ZUS kopię wpisu

o zawieszeniu. Na tej podstawie Zakład sporządza dokumenty ubezpieczeniowe: wyrejestrowanie

płatnika składek (formularz ZUS ZWPA), wyrejestrowanie z ubezpieczeń osoby prowadzącej

działalność gospodarczą (formularz ZUS ZWUA) oraz członków rodziny osoby ubezpieczonej – osoby

prowadzącej działalność (formularz ZUS ZCNA), jak również wyrejestrowanie z ubezpieczeń osób

współpracujących (formularz ZUS ZWUA) i członków rodziny osób współpracujących (formularz

ZCNA).

Przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie opłaca

ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Natomiast ubezpieczenie emerytalne i rentowe

w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie

działalności gospodarczej przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą jest

dobrowolne. Podobnie ubezpieczenie zdrowotne.

Podmioty z KRS

W przypadku zgłoszenia, zawieszenia lub wznowienia działalności przez spółkę w Krajowym

Rejestrze Sądowym, spółka dodatkowo wypełnia odpowiednio dokumenty zgłoszeniowe lub

wyrejestrowujące, zmieniające lub korygujące dane spółki jako płatnika składek: ZUS ZPA, ZAA, ZBA,

ZIPA, ZWPA, które zostaną bezpośrednio przekazane przez sądy rejestrowe do odpowiedniej

jednostki ZUS (zgodnie z adresem siedziby spółki). Natomiast wspólnicy spółek: komandytowej,

jawnej, partnerskiej lub jednoosobowej spółki z o.o., w związku z obowiązującą od 1 stycznia 2009r .

ustawą z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw

(Dz.U. nr 209, poz. 1318) składają do ZUS odpowiednio zgłoszenie/wyrejestrowanie siebie jako

płatnika składek na własne ubezpieczenia na formularzu ZUS ZFA, ZUS ZWPA, ZUS ZIPA z własnymi

odrębnymi danymi identyfikacyjnymi: NIP i PESEL. Mogą tego dokonać również za pośrednictwem

sądu rejestrowego.

Wspólnicy spółek komandytowych, jawnych i partnerskich oraz jednoosobowych spółek z o.o., tak

samo jak osoby fizyczne prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą lub w ramach spółki

cywilnej, w celu dokonania zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i/lub ubezpieczenia zdrowotnego

zobowiązani są przekazać do Zakładu w formie elektronicznej (opatrzony bezpiecznym podpisem

elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu) lub papierowej

(bezpośrednio w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS lub za pomocą poczty) formularz ZUS ZUA

lub ZUS ZZA.

Konto bankowe

Pewien rejestracyjny charakter ma też konieczność założenia konta w banku dla prowadzonej

działalności gospodarczej. W wielu przypadkach jest to nieuniknione, gdyż przepisy – zarówno prawo

o działalności gospodarczej, podatkowe, jak i z zakresu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych –

wymagają, by rozliczenia prowadzone były wyłącznie za pomocą konta bankowego, i to

prowadzonego odrębnie dla działalności gospodarczej (niezależnie od prywatnego rachunku

oszczędnościowo-rozliczeniowego).

Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonywanie lub przyjmowanie

płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem

rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy stroną transakcji, z której wynika

płatność, jest inny przedsiębiorca oraz gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę

wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według

średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca

poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować

obowiązek posiadania konta firmowego za pośrednictwem rachunku w tej spółdzielczej kasie

oszczędnościowo-kredytowej.

Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wykonywania i pośrednictwa

w realizowaniu przekazów pieniężnych w obrocie zagranicznym stosuje przepisy prawa bankowego

w tym zakresie.

Obowiązkowe jest nie tylko założenie konta firmowego, ale także powiadomienie odpowiednich

organów o wszelkich zmianach dotyczących rachunku bankowego przedsiębiorstwa w terminie

najdalej 14 dni od daty ich powstania.

Większość banków wymaga dołączenia do wniosku o otwarcie rachunku różnych dokumentów, w tym:

dowodu osobistego, kserokopii zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (wraz

z oryginałem do wglądu), kserokopii zaświadczenia o nadaniu numeru REGON i numeru NIP (wraz

z oryginałami do wglądu).

Wybór banku przez przedsiębiorcę jest dowolny. Praktyczne wskazówki dotyczące wyboru jak

najlepszego konta bankowego omówimy dalej, przy okazji zasad finansowania i rozliczania

działalności gospodarczej.

Pieczątka firmowa

Pieczątka firmowa jest niezbędna m.in. przy zakładaniu rachunku bankowego lub wystawianiu

dokumentów sprzedaży. Wyrabiając pieczątkę firmową, samodzielnie określa się dane, które się na

niej znajdą. Standardowo powinna ona zawierać: oznaczenie firmy (imię i nazwisko osoby fizycznej

oraz nazwę firmy), dane teleadresowe siedziby firmy, numer NIP.

Koszt usługi związanej z wyrobieniem pieczątki waha się w granicach 20–50 zł.

Zgłoszenie do Inspekcji Pracy

Jeśli przedsiębiorca pracodawca zatrudni pracownika lub pracowników, w ciągu 30 dni od daty

zatrudnienia musi powiadomić na piśmie właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego

państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz

liczbie pracowników. Taki przedsiębiorca powinien również złożyć pisemną informację o środkach

i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy dotyczących danej dziedziny działalności.

Obowiązek zgłoszenia do Inspekcji Pracy ciąży na pracodawcy także w razie zmiany miejsca, rodzaju

i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeśli zmiana

technologii może powodować zwiększenie zagrożenia zdrowia pracowników.

Kilku przedsiębiorców, czyli spółka cywilna

Rozpoczynający działalność gospodarczą mają spory wybór, jeżeli chodzi o

formę prawną,

szczególnie gdy chcą prowadzić przedsiębiorstwo w dwie lub kilka osób. Najprostsza i najtańsza na

początek jest zawsze spółka cywilna, uregulowana przepisami kodeksu cywilnego.

Nie bez znaczenia przy wyborze formy prawnej spółki, którą mają zawiązać osoby startujące

w biznesie, będzie też możliwy do przyjęcia sposób opodatkowania, a także, co nie mniej ważne,

metoda prowadzenia rachunkowości. Trzeba bowiem pamiętać, że zgodnie z przepisami ustawy

o rachunkowości nie tylko osoby fizyczne, ale i spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób

fizycznych oraz spółki partnerskie nie muszą prowadzić pełnej rachunkowości do czasu osiągnięcia

obrotów sięgających teraz 1,2 mln euro.

Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, a tylko umową co najmniej dwóch przedsiębiorców

(w najprostszej wersji wpisanych do gminnej ewidencji działalności gospodarczej). Umowa taka nie

musi być pisemna, ale dobrze jest zawrzeć ją w tej formie dla celów dowodowych.

Aby powstała spółka cywilna, umowę muszą zawrzeć co najmniej dwie osoby. Przez umowę spółki

wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie

w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Umowa spółki powinna być

stwierdzona pismem.

Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na

świadczeniu usług. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość. Jeżeli wspólnik

zobowiązał się wnieść do spółki własność rzeczy, do wykonania tego zobowiązania, jak również do

odpowiedzialności z tytułu rękojmi oraz do niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy, stosuje

się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy mają być wniesione tylko do używania, stosuje

się odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie.