Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Ostatnio namawiałem cię do
zepsucia kilku kondensatorów
elektrolitycznych.
Kondensatory
Dziś będę ci wkładał do głowy
wiadomości dotyczące
najważniejszych parametrów
stałe
kondensatorów. Nie zrażaj się, że
będzie mało praktyki - podane
informacje sÄ… naprawdÄ™ bardzo
ważne, a pomiarami (i psuciem)
zajmiemy siÄ™ za miesiÄ…c.
część 2
Czy zdarzyło ci się kiedyś, że sprze- między nimi dielektryka czyli izolatora. gazynuje energię w polu elektrycz-
dawca powiedział: z tego nominału Powszechnie znane jest stwierdzenie, nym.
mam tylko styrofleksy i ceramiki N750, że przez kondensator może przepływać Tak więc to, co obserwujemy
albo może: z ceramików 1nF w tej prąd zmienny. Takie sformułowanie, z zewnątrz jako przepływ prądu przez
chwili mam tylko ferroelektryczne.Kupić, choć w zasadzie prawdziwe, może być kondensator, jest w rzeczywistości
czy nie kupić? jednak mylące. Albowiem przez dielekt- zmianą ilości ładunku na okładkach
Jeśli kiedykolwiek miałeś kłopoty ryk (izolator) żaden prąd nie płynie (?!). i zmianą natężenia pola elektrycznego
z odpowiedzią na takie niemalże szeks- Na okładkach kondensatora gromadzą między nimi.
pirowskie pytanie - przeczytaj poniższy się natomiast ładunki elektryczne. Jeśli Czy to jest potrzebne do naszych
materiał. Jeśli takich dylematów nie jedna z okładek jest naładowana więcej rozważań?
miałeś, bo nie widziałeś problemu - tym lub mniej niż druga, to pomiędzy okład- Tak! Chcę ci bowiem uświadomić, że
bardziej przeczy- kami kondensato- właściwości kondensatora zależą prze-
taj! ra występuje ja- de wszystkim od dielektryka.
Czy prąd płynie przez
Dziś chcę ci uś- kieś napięcie. Na Może ci się wydaje, że najważniejsza
dielektryk? Nie! Zmienia siÄ™
wiadomić, że wyob- razie mówimy o jest tu sprawa wytrzymałości dielektryka
tylko ilość ładunku na
rażenie, iż w kon- napięciu stałym. na przebicie. Oczywiście, jest to zagad-
densatorach liczy Jeśli występuje nienie istotne, ale w swej naturze jasne,
okładkach kondensatora
się tylko poje- napięcie, to w di- proste i nie warto się nim specjalnie za-
i natężenie pola elektrycznego
mność, trąci dzie- elektryku, między jmować. Po prostu, jeśli natężenie pola
między okładkami.
cięcą ufną naiw- okładkami wytwa- elektrycznego stanie się większe od
nością. rza się pole elekt- pewnej wartości granicznej (różnej dla
Często się zdarza, że spośród kilku ryczne (też stałe). Jeśli teraz spróbujemy różnych dielektryków), to powstanie łuk
różnego typu kondensatorów o takiej zmienić napięcie na okładkach konden- elektryczny i przez dielektryk rzeczy-
samej pojemności tylko jeden naprawdę satora to... no właśnie, czy popłynie wiście popłynie prąd - mówimy, że
kwalifikuje się do danego zastosowania. prąd? nastąpi przebicie. Niektóre kondensato-
Niektóre zupełnie się nie nadają i układ Powiesz, że popłynie! I masz rację: ry (jednak co ważne - nie wszystkie), ule-
z nimi albo w ogóle nie będzie pra- żeby na konden- gają przy tym
cował, albo uzyskane wyniki będą dale- satorze zmieniło uszkodzeniu. Dla-
Właściwości kondensatora
kie od spodziewanych. się napięcie musi tego dla każdego
zależą przede wszystkim od
Czy to dobrze, czy z
le, że producenci popłynąć prąd. Ale kondensatora po-
dielektryka.
podzespołów tak tu namieszali? Czy nie czy prąd płynie dane jest maksy-
lepiej byłoby mieć po prostu kondensa- przez dielektryk? malne dopusz-
tory nadające się do każdego układu? Nie! Zmieni się tylko ilość ładunku na czalne napięcie między jego okładkami.
Cóż, jest jak jest i jeśli chcesz być okładkach kondensatora i natężenie W katalogach występuje kilka pokrew-
prawdziwym elektronikiem, musisz się pola elektrycznego między okładkami. nych pojęć z tego zakresu; dla naszych
orientować co w trawie piszczy. Prąd, a właściwie nośniki ładunku, celów wystarczy uproszczone stwierdze-
gromadzą się na okładkach konden- nie, że suma napięć stałych i zmien-
Rola dielektryka
satora, ale nie przepływają przez izo- nych na zaciskach kondensatora
Zacznijmy od podstaw. Każdy rzeczy- lator. Zmienia się natomiast natęże- w żadnym momencie nie powinna prze-
wisty kondensator składa się z prze- nie pola elektrycznego w izolatorze. kroczyć jego napięcia nominalnego. To
wodzących okładek i znajdującego się Dlatego mówimy, że kondensator ma- wszystko!
53
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Powinieneś wiedzieć, że w rzeczy- musiałby mieć kondensator próżniowy kondensator foliowy czy ceramiczny
wistości bardziej istotne są inne, subtel- o pojemności 1 mikrofarada? Jeśli ci prąd stały praktycznie nie płynie. Wyda-
niejsze właściwości dielektryka. Zapew- się chce, to policz wymaganą powierzch- wało się, że rezystancja Rp w schema-
ne znasz podstawowy wzór wyrażający nię okładzin przy odległości d = 1mm, cie zastępczym jest ogromna i można
pojemność kondensatora: czy nawet 0,1mm. ją bez zmrużenia oka pominąć. I to był
Tu przypomina mi się autentyczna sy- błąd!
µr Å" µ0 Å" S
C =
tuacja z czasów szkoły podstawowej, Mierzyłem rezystancję dla prądu
d
gdy matka kolegi słysząc, że syn potrze- stałego. Nie jest to jednak rezystancja
gdzie:e - stała dielektryczna próżni
0 buje do radia  opornik piętnaście kilo Rp z naszego schematu zastępczego,
(8,8542·10-12F/m)
zapytała: i ty, synku, to radio uniesiesz? tylko rezystancja izolacji oznaczana
e - względna przenikalność die- Z opornikiem potrafimy sobie poradzić, w katalogach R lub R ; jej wartość
r
iz is
lektryka
ale z wykonaniem i przenoszeniem rzeczywiście wynosi dziesiątki i setki
S - pole powierzchni okładek
wspomnianego kondensatora mieli- megaomów. (Czasem zamiast rezystan-
d - odlegÅ‚ość pomiÄ™dzy okÅ‚adka- byÅ›my zapewnie ogromne trudnoÅ›ci. cji izolacji podaje siÄ™ staÅ‚Ä… czasowÄ… C·R
iz
mi (grubość dielektryka).
Mamy więc pierwszą, przybliżoną od- wynoszącą przynajmniej dziesiątki ty-
Wzór ten pokazuje, jakimi sposobami
powiedz
, dlaczego kondensatory o ta- sięcy sekund, czyli kilka godzin. Po ta-
można osiągnąć potrzebną dużą po- kiej samej pojemności mogą znacznie kim czasie naładowany kondensator
jemność:
różnić się właściwościami. Po prostu po- sam rozładuje się własnym prądem upły-
- przez zwiększenie powierzchni okła- wszechnie stosuje wu.)
dek S (np. w  elektrolitach stosuje
się różne niedo- O co więc cho-
Rezystancja zastępcza
się rozwijanie powierzchni przez tra- skonałe dielektry- dzi na rysunku 1?
kondensatora reprezentuje
wienie)
ki. Schematy zastęp-
- przez zmniejszenie grubości dielektry- Czy potrafisz cze dotyczą sytua-
przede wszystkim straty mocy w
ka d (trzeba jednak zastosować die- wyobrazić sobie cji przy prądzie
dielektryku.
lektryk o bardzo dużej wytrzymałości
kondensator za- zmiennym!
na przebicie, jak np. Al O czy Ta O
2 3 2 5 wierający dielektryk, którego przeni- Tu musimy powrócić do właściwości
stosowany w  elektrolitach )
kalność e maleje ze wzrostem częstotli- dielektryka. Wszystkie dielektryki skła-
r
- wreszcie przez zastosowanie dielektry- wości? Jest wiele takich kondensatorów! dają się z jakichś cząstek, atomów
ka o dużej przenikalności względnej e.
r Może cię zaskoczę prostym pytaniem: i molekuł (próżnia jest tu wyjątkiem,
Czy wiesz co to jest przenikalność
jaka będzie naprawdę jego pojemność? choć i w niej występuje zjawisko two-
elektryczna? Nie wiesz?
Przecież pojemność będzie zależeć od rzenia wirtualnych cząstek i antyczą-
Nie szkodzi! Nie jest to ci specjalnie
częstotliwości. Czy podaną pojemność stek). Te mikroskopowe składniki materii
potrzebne. Ogólnie biorąc przenikalność
nominalną, np. 1000pF nasz kondensa- mają określone właściwości elektryczne,
elektryczna jest to wielkość fizyczna
tor ma przy częstotliwości 1kHz, wynikające z istnienia ładunku elekt-
charakteryzująca własności dielektryka
a może 100kHz, czy może 10MHz? rycznego i przestrzennego rozmiesz-
z punktu widzenia pola elektrycznego.
Zależność pojemności od częstotli- czenia tego ładunku. Po przyłożeniu
Choć nie musisz rozumieć szczegółów
wości to dopiero jedna, rzeczywiście zewnętrznego pola elektrycznego w die-
wiedz, że właśnie we właściwościach dielek- ważna sprawa. Są jeszcze inne. lektryku następuje zjawisko polaryzacji,
tryka kryje się cały problem z parametrami
czyli kierunkowego uporzÄ…dkowania
Schemat zastępczy
i właściwościami kondensatorów.
cząsteczek substancji. Jeśli zmienia się
Nie ma dielektryka idealnego. Próżnia Na rysunku 1 znajdziesz typowe natężenie i kierunek pola elektryczne-
i powietrze mają na przykład znakomite schematy zastępcze kondensatora go, to cząsteczki wielokrotnie się prze-
niektóre właściwości, ale niestety małą stałego. Pewnie już gdzieś widziałeś ta- biegunowują. W rezultacie tego proce-
przenikalność (e = 1). Inne materiały kie rysunki. Czy dokładnie rozumiesz su traci się część energii elektrycznej
r
mają dużą przenikalność e rzędu dzie- sens poszczególnych składników? Chcę zawartej w kondensatorze - zamienia
r
siątków tysięcy, ale za to małą wy- ci możliwie prosto wytłumaczyć naj- się ona na ciepło. Pamiętaj jednak, że te
trzymałość na przebicie. Jeszcze inne ważniejsze zasady i wnioski, bowiem straty nie występują w stanie statycz-
izolatory mają dobre właściwości elekt- kiedyś miałem zupełnie fałszywe wyob- nym, przy prądzie stałym, a jedynie
ryczne, ale występują duże trudności rażenie o ich znaczeniu, więc może przy prądzie zmiennym. Czy jednak są
technologiczne ograniczające lub wyklu- i ciebie wprowadziły one w błąd. one na tyle duże, żeby o nich wspo-
czające ich praktyczne zastosowanie. Rozumiałem, oczywiście, że rzeczy- minać? Jak się okaże, strat tych w wie-
I co chyba najgorsze, przenikalność wisty kondensator to nie tylko po- lu układach nie można pominąć.
dielektryczna większości interesujących jemność, i w grę wchodzą także induk- Jak jednak opisać takie straty?
nas materiałów wcale nie jest stała, za- cyjność doprowadzeń i jakieś rezystan- Wiemy, że zamiana energii elektrycz-
leży bowiem od częstotliwości, tempera- cje. Wydawało mi się jednak, jak sugeru- nej na ciepło następuje przede wszyst-
tury, wilgotności, a niekiedy nawet od je rysunek, że Rp to rezystancja, którą kim w rezystorach. Dlatego słusznie
natężenia pola elektrycznego. można zmierzyć omomierzem. Tymcza- możemy zaznaczyć na schemacie
Ideałem byłby oczywiście kondensa- sem pomiar omomierzem (nawet precy- zastępczym rezystancję reprezentującą
tor próżniowy, ale jakie wymiary i ciężar zyjnym cyfrowym) wykazywał, że przez straty w dielektryku. Jest to właśnie na-
sza rezystancja R z rysunku 1!
P
Sciślej rzecz biorąc, rzeczywisty kon-
a) b) c)
C
C
densator wykazuje jeszcze jakÄ…Å› rezys-
RS C
tancję doprowadzeń i samych okładek.
Dlatego na dokładnym schemacie
LS RS
zastępczym na rysunku 1c obok R za-
P
RP
R
znaczono też rezystancję szeregową
Rys. 1. Schematy zastępcze kondensatora
R . Stąd też indukcyjność L , na którą
S S
54 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
składają się indukcyjność doprowadzeń doprowadzeń) - więc kondensator
i okładek. będzie się nagrzewał.
Układ z rysunku 1a i 1c może wpro- Czy naprawdę jesteś tego świadomy?
wadzać pewne zamieszanie sugerując, Jeśli zastosujesz nieodpowiedni kon-
że chodzi o rezystancję dla prądu stałe- densator filtrujący ( elektrolit wygła-
go czyli rezystancję izolacji. Dlatego dzający napięcie) w zasilaczu impulso-
bezpieczniej jest wszystkie straty kon- wym pracującym przy częstotliwości
densatora przedstawić tak jak na rysun- rzędu kilkudziesięciu kiloherców, albo
´
ku 1b i mówić po prostu o szeregowej zbyt mały kondensator w obwodzie an-
rezystancji (wszelkich) strat. Tak też się tenowym nadajnika w.cz. o mocy kilku-
często robi. Przykładowo obok zwykłych dziesięciu watów, to płynący prąd
 elektrolitów spotkasz podobne (i zmienny spowoduje uszkodzenie takie-
Rys. 2. Wykres graficzny impedancji
znacznie droższe) wersje określane jako go kondensatora, a przynajmniej skróci
szeregowego obwodu RC.
 low ESR . Otóż owe tajemnicze ESR to jego żywotność.
właśnie nasza zastępcza, szeregowa re- W większości typowych zastosowań
zystancja strat - Equivalent Series Re- Mając podaną wartość tgd możesz nie musisz się tym przejmować, ale jeśli
sistance. obliczyćR : będziesz stosował kondensatory w ob-
S
Trzeba jednak cały czas pamiętać, że wodach prądu zmiennego o większej
tg´
dla danego kondensatora taka zastęp- RS = mocy, koniecznie zajrzyj do katalogów
2Ä„ Å" f Å" C
cza rezystancja strat nie ma stałej war- i przeanalizuj zawarte tam dane.
tości i zależy między innymi od tempe- Pamiętaj, iż podana w katalogu W firmowych katalogach podaje się
ratury, częstotliwości, a niekiedy nawet wartość tgd dotyczy tylko jednej konkret- krzywe dopuszczalnego prądu zmienne-
przyłożonego napięcia. nej częstotliwości. Chyba że zamiesz- go albo inne równoważne parametry.
Może zapytasz, dlaczego w katalo- czono wykres pokazujący zależność tgd Dotyczy to nie tylko  elektrolitów z na-
gach zazwyczaj nie podaje się tej od częstotliwości. tury przeznaczonych do pracy przy
zastępczej rezystancji strat? Otóż podaje Czym większa wartość tgd, tym gor- większych prądach - ten sam problem
się, ale najczęściej w nieco oryginalnej szy kondensator. występuje w kondensatorach foliowych
postaci. Rezystancja ta ukryta jest No dobrze, ale czy jest to ważne i ceramicznych. Porządne katalogi za-
w par amet r ze w praktyce? wsze zawierajÄ… dane na ten temat, tyle
zwanym tangen- Tangens kąta strat jest równy
Dla począt- że podawane w różnej postaci.
sem kÄ…ta strat. kujÄ…cego amatora Rezystancja przeszkadza nie tylko
stosunkowi rezystancji ESR
Dlaczego tangen- rzadko. Ale ty w obwodach mocy. Jeśli stosujesz kon-
i reaktancji kondensatora.
sem i jakiego przecież chcesz densatory do blokowania czy filtrowania,
kąta? rozumieć, co ro- pamiętaj, że rezystancja strat zmniejsza
Jeśli zetknąłeś się w szkole z za- bisz i... dlaczego twój układ nie chce skuteczność blokowania, tworząc dla
gadnieniem liczb zespolonych wiesz, jak działać. większych częstotliwości rezystancyjny
graficznie przedstawia się wypadkową Zastanawiałeś się kiedyś może, czy dzielnik. Pokazują to rysunki 3...5. Na
impedancję (oporność zespoloną) sze- przez niewielki kondensator można pewno nie uzyskasz takiego tłumienia
regowego obwodu RC. Jeśli tego nie przepuścić prąd zmienny o dużym niepożądanych sygnałów, jakie wyni-
wiesz, nie trać ducha - sprawa nie jest natężeniu? Na pierwszy rzut oka nie ma kałoby z papierowych wyliczeń.
beznadziejna. Jeśli będziesz chciał, na- przeciwwskazań, bo rzecież naczytałeś Zwróć uwagę, że dotyczy to spotyka-
piszę ci kiedyś parę słów na temat liczb się, że w kondensatorach prąd wy- nych w każdym układzie konden-
zespolonych - nie jest to wcale takie przedza napięcie i nie wydziela się tam satorów odsprzęgających napięcie zasi-
trudne jak się na ogół wydaje. żadna moc czynna. Intuicyjnie jednak lające (rys. 4). Teraz rozumiesz, dlacze-
Jak by nie było, rozumiesz że na wy- czujesz, że coś tu nie gra. I rzeczy- go w praktycznych układach stosuje się
padkową oporność (impedancję) dla wiście, teraz już wiesz - wszystko zależy dwa kondensatory - jeden  elektrolit ,
prądu zmiennego składa się oporność od ESR! Przecież w każdym rzeczywis- a drugi ceramiczny.
bierna (reaktancja), oraz nasza rezys- tym kondensatorze przy przepływie Także przy projektowaniu obwodów
tancja ESR. Impedancja nie jest przy prądu zmiennego wydziela się jakaś rezonansowych o dużej dobroci w nie-
tym prostą, wyrażoną w omach sumą moc strat (w dielektryku, w rezystancji których przypadkach, na szczęście dość
reaktancji i rezystancji ESR. Składniki
dodaje się w sposób pokazany graficz- a) b) c)
nie na rysunku 2.
WE R1 R2 WY
WE R1 R2 WY WE R1 R2 WY
Pamiętaj, że reaktancja nie jest stała -
w kondensatorach jest odwrotnie pro-
C1 C2
ESR1 ESR2
porcjonalna do częstotliwości; znasz C1 C2
przecież wzór:
ESR1 ESR2
1
XC =
2Ä„ Å" f Å" C
Rys. 3. Szeregowa rezystancja ESR zmniejsza skuteczność filtrowania w
Nie wchodząc w dalsze szczegóły zakresie wysokich częstotliwości. Przy takich częstotliwościach
przyjmij do wiadomości, że tangens kąta kondensatory mają oporność (impedancję) znacznie większą niż wynika
1
strat jest równy stosunkowi rezystancji to ze wzoru na ich reaktancję pojemnościową:
XC =
ESR i reaktancji kondensatora:
2Ä„ Å" f Å" C
Rozpatrywany fragment układu (a) przedstawiono w postaci schematu
RS
tg´ = = 2Ä„ Å" f Å" CÅ"RS
zastępczego (b), a następnie w postaci uproszczonego schematu zastępczego dla
XS
dużych częstotliwości (c).
55
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
Listy od Piotra
rowane, albo nawet umieszczone w szcze-
a) b) c)
R +U
R +U R +U
lnej obudowie z tworzywa sztucznego kon-
densatory wilgoć się nie dostanie - praw-
C
C
da jest inna.
ESR
Nie martw siÄ™ jednak na zapas,
ESR
w praktyce amatorskiej rzadko ma to
znaczenie. Jeśli jednak będziesz stoso-
wał kondensatory foliowe w obwodach
Rys. 4. Wskutek istnienia szeregowej rezystancji ESR skuteczność odsprzęgania
wymagających szczególnie dużej sta-
szyny zasilania jest znacznie mniejsza, niż wynika to z najprostszej teorii. Dotyczy
to wpływu zakłóceń przychodzących z zasilacza. Może też być przyczyną samo- bilności nie zapominaj o wpływie wi-
goci. Kilka szczegółów podam ci za
wzbudzenia wskutek wystąpienia znacznych napięć zmiennych na równolegle (!)
połączonych rezystancjach ESR i R. Rozpatrywany fragment układu (a) przedsta- miesiąc.
Czy kondensatory siÄ™ starzejÄ…?
wiono w postaci schematu zastępczego (b), a następnie w postaci uproszczonego
Wiesz dobrze, iż kondensatory elek-
schematu zastępczego dla dużych częstotliwości (c).
trolityczne nie sÄ… zbyt stabilne - tu nie
ma co liczyć na stałość pojemności.
a) b) c)
Okazuje się, że niektóre typy konden-
T T
T
satorów stałych same z siebe, nie wia-
domo dlaczego, z czasem trochÄ™ zmie-
C
niają swoją pojemność - zjawisko to na-
R R ESR
zywa się dryftem. Oczywiście, znów win-
R ESR
ny jest dielektryk.
Podsumowanie
Rys. 5. Rezystancja ESR zmniejsza skuteczność blokowania sygnałów zmien-
Być może po przeczytaniu dotych-
nych. Składowe o większych częstotliwościach nie są całkowicie zwarte do masy
czasowego materiału zrozumiałeś dla-
właśnie wskutek obecności szkodliwej rezystancji ESR. Rozpatrywany fragment
czego niektóre twoje układy nie chciały
układu (a) przedstawiono w postaci schematu zastępczego (b), a następnie w
poprawnie pracować. Próbowałem ci
postaci uproszczonego schematu zastępczego dla dużych częstotliwości (c).
wyjaśnić, że w kondensatorach liczy
się nie tylko pojemność. Ważne są też
rzadkich, trzeba oprócz strat cewki teczki, najczęściej szare lub brązowe, inne parametry.
uwzględnić też straty kondensatora. nazywane są chipami (czytaj czipami) od Niektórzy początkujący elektronicy
angielskiej nazwy chip capacitors. starają się dobrać kondensator o po-
Indukcyjność
Niektóre z nich mogą pracować przy trzebnej pojemności np. do układu rezo-
kondensatorów nansowego czy czasowego z dokład-
częstotliwościach rzędu pojedynczych
gigaherców. nością do ułamka procenta. Przerzucają
Oprócz rezystancji strat, w konden-
Spośród kondensatorów mających kilkadziesiąt kondensatorów o tej sa-
satorach trzeba się liczyć z indukcyj-
drutowe wyprowadzenia najmniejszą in- mej wartości nominalnej, żeby znalez
ć
nością doprowadzeń. Pojemność kon-
dukcyjność, rzędu pojedynczych na- ten jedyny. Innym wydaje się, że są
densatora tworzy z tą indukcyjnością
nohenrów mają kondenatory ceramicz- sprytniejsi: biorą kondensator o odro-
szeregowy obwód rezonansowy LC.
ne, o ile tylko montowane są jak naj- binę mniejszej pojemności i dołączają
Co z tego? Policz, jakÄ… reaktancjÄ™
równolegle drugi żeby pojemność była
bliżej płytki. Kondensatory foliowe
powinien mieć kondensator o pojem-
taka jak potrzeba. Pojemność zmierzona
z natury mają większą indukcyjność
noÅ›ci 1µF przy czÄ™stotliwoÅ›ci 100MHz.
na mostku jest wręcz idealna. Potem ta-
- od kilku do kilkunastu nanohenrów,
Znasz wzór:
w zależności od wymiarów i kon- cy delikwenci mocno się dziwią, bo
1
póz
niej pojemność  rozjeżdża się , nie-
strukcji.
XC =
2Ä„ Å" f Å" C
kiedy nawet o kilka procent.
W przypadku kondensatorów elek-
I co? Zapomnieli o procesie starze-
Wychodzi około 0,0016W, czyli tyle, trolitycznych nie mówi się o indukcyj-
nia, o wpływie temperatury, wilgot-
co nic. Jeśli jednak zmierzysz foliowy
ności doprowadzeń, bowiem z innych
ności, zależności pojemności od częs-
kondensator o takiej pojemności, nawet
względów stosowane są one przy częs-
totliwości itd! Być może nie wiedzą, że
pochodzący od renomowanego wytwór- totliwościach rzędu co najwyżej setek ki-
nawet normalne podgrzanie końcówek
cy, to jego reaktancja wyniesie około
loherców i indukcyjność doprowadzeń
podczas lutowania może trwale zmienić
3...10W (!) i nie będzie to reaktancja po- nie ma wtedy znaczenia.
pojemność kondensatora.
jemnościowa, tylko indukcyjna. Przy tej
Bardziej szczególowe informacje po-
Nie popełniaj takich błędów! Cudów
częstotliwości kondensator zachowuje
dam ci w następnym odcinku.
nie osiągniesz - musisz liczyć się ze
siÄ™ jak... kiepska cewka indukcyjna!
Stabilność zmianami pojemności. Za miesiąc po-
Pewnie nie bardzo potrafisz to sobie wy-
rozmawiamy o tym, jakiego rzędu będą
obrazić.
temperaturowa, wpływ
to zmiany dla poszczególnych rodzajów
Wyciągnij jednak z tego ważny wnio-
wilgoci, starzenie
kondensatorów. Wyjaśnię ci też, w ja-
sek - każdy typ kondensatora przezna-
czony jest do pracy w określonym za- Sprawę stabilności temperaturowej kich sytuacjach trzeba je uwzględniać,
zapewne dobrze rozumiesz - wraz ze a kiedy nie mają żadnego wpływu na
kresie częstotliwości.
Jak łatwo się domyślić najmniejszą in- zmianą temperatury zmienia się się po- działanie układu.
dukcyjność mają kondensatory cera- jemność. To oczywiste. A na dziś to wszystko.
miczne nie mające wyprowadzeń, po- Mało kto jednak pamięta, że podobnie
Piotr Górecki
wszechnie stosowane do montażu po- na pojemność kondensatorów wpływa...
wierzchniowego. Takie maleńkie kos- wilgotność. Wydawałoby się, że w zalakie-
56 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/96
+
+