Modele odpowiedzi do arkusza próbnej matury z OPERONEM
Biologia
Poziom podstawowy
Grudzieł
2007
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
zadania
za zadanie
1. Za podanie czterech elementów  2 pkt 2
Za podanie trzech lub dwóch elementów  1 pkt
a  b"ona wewn´trzna, b  rybosomy, c  b"ona zewn´trzna, d  DNA
2. Za poprawne podanie kaŻdej nazwy  1 pkt 3
A  tkanka mi´Ä˜niowa poprzecznie prÄ…Å»kowana serca, B  tkanka mi´Ä˜niowa poprzecznie prÄ…Å»-
kowana szkieletowa
Za prawid"owe wype"nienie kolumn tabeli dotyczących konkretnych w"ókien  po 1 pkt
Kryterium W"ókna mi´Ä˜niowe A W"ókna mi´Ä˜niowe B
Liczba jÄ…der
jedno lub dwa dziesiÄ…tki
w jednym w"óknie
U"oÅ»enie w"ókien widlasto rozga"´zione, u"oÅ»one równolegle
wzgl´dem siebie tworzÄ… przestrzennÄ… sieç do siebie
3. Za poprawne podanie nazw stawów wraz z przyk"adami  po 1 pkt 2
Symbol Nazwa stawu Przyk"ad wyst´powania
A zawiasowy staw ramienno-"okciowy, stawy palców rąk i stóp
B siode"kowy staw nadgarstkowo-Ęródr´czny kciuka
4. Za prawid"owÄ… odpowiedÄ™  1 pkt 1
Dieta bogata w t"uszcze zwierz´ce, zawierajÄ…ce cholesterol i nasycone kwasy t"uszczowe,
zwi´ksza poziom cholesterolu we krwi, a tym samym wp"ywa mi´dzy innymi na rozwój miaÅ»-
dŻycy i innych chorób uk"adu krąŻenia.
5. Za prawid"owÄ… odpowiedÄ™  1 pkt 1
a)
6. Za prawid"owe podanie trzech numerów produktów lub ich nazw  1 pkt 2
2, 7, 8, 10
Za poprawne podanie argumentu  1 pkt
Potrawy te zawierajÄ… niezb´dne sk"adniki odÅ»ywcze, natomiast ma"o w´glowodanów i t"usz-
czów.
7. Za prawid"owe podanie nazw narządów  po 1 pkt 2
a  Ęlinianki, b  trzustka
8. Za podanie nazwy enzymu wytwarzanego przez narzÄ…d a  1 pkt 2
amylaza Ęlinowa/ptialina
Za podanie produktu dzia"ania amylazy  1 pkt
dekstryny lub maltoza/dekstryny i maltoza
9. Za poprawne podanie nazwy kaŻdego z elementów wraz z cechą budowy  po 1 pkt 3
Nazwa elementu Charakterystyczna cecha budowy
Symbol
morfotycznego elementu morfotycznego
róŻnokszta"tne fragmenty cytoplazmy komórek szpi-
A trombocyty
kowych
B leukocyty róŻny kszta"t, posiadają jądra komórkowe
okrÄ…g"e i dwuwkl´s"e, bezjÄ…drzaste, zawierajÄ… hemo-
C erytrocyty
globin´
www. operon. pl
1
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
polecenia
za zadanie
10. Za sporzÄ…dzenie tabeli  2 pkt, w tym: 2
 za opisanie g"ów tabeli (Å»y"a, t´tnica oraz gruboĘç Ęcian, zastawki)  1 pkt
 za uzupe"nienie tabeli  1 pkt
Cechy Úy"a T´tnica
GruboĘç Ęcian cienkie (cieÅ‚
sze) grube
Zastawki wyst´pujÄ… (obecne) brak
11. Za prawid"owe uzupe"nienie zdania  1 pkt 1
wyŻsze
12. Za ustalenie, Że jest to reakcja swoista  1 pkt 2
Za podanie argumentu  1 pkt
Jest to reakcja swoista, poniewaÅ» przeciwcia"a sÄ… produkowane i uwalniane przez uczulone
limfocyty B w odpowiedzi na pojawienie si´ w organizmie antygenu pochodzÄ…cego ze szcze-
pionki.
13. Za prawid"owe uzupe"nienie tabeli  1 pkt 1
NarzÄ…d Cz´Ä˜ç wspó"czulna Cz´Ä˜ç przywspó"czulna
Oko rozszerzenie Ä™renicy zw´Å»enie Ä™renicy
Serce przyspieszenie akcji zwolnienie akcji
Mi´Ä˜nie jelita zwolnienie perystaltyki przyspieszenie perystaltyki
14. Za prawid"owe wyjaĘnienie  1 pkt 1
Odruchy bezwarunkowe umoŻliwiają szybkie reagowanie na bodęce.
W ich wytworzeniu nie bierze udzia"u ĘwiadomoĘç. MajÄ… duÅ»e znaczenie obronne, jak na przy-
k"ad odruch wykrztuĘny.
15. Za podanie czterech elementów  2 pkt 2
Za podanie dwóch lub trzech elementów  1 pkt
a  receptor, b  neuron czuciowy, c  neuron poĘredniczący, d  efektor
16. Za kaŻdą poprawną odpowiedę  po 1 pkt 2
podwyŻszenie
st´Å»enia glukozy
INSULINA
GLUKAGON
zwi´ksza wychwytywanie
pobudza rozk"ad TRZUSTKA
glukozy z krwi, pobudza
glikogenu w wÄ…trobie
syntez´ glikogenu
w wÄ…trobie i mi´Ä˜niach
obniÅ»enie st´Å»enia
glukozy we krwi
17. Za prawid"owe uzupe"nienie schematu  1 pkt 2
ma"Å»owina usznaprzewód s"uchowy zewn´trznyb"ona b´benkowam"oteczekkowa-
de"kostrzemiączkookienko owalneĘlimaknerw s"uchowy
Za okreĘlenie roli kosteczek s"uchowych  1 pkt
Kosteczki s"uchowe wzmacniajÄ… drgania przenoszone przez b"on´ b´benkowÄ… wywo"ane fala-
mi akustycznymi.
18. Za prawid"owÄ… odpowiedÄ™  1 pkt 1
D
www. operon. pl
2
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
polecenia
za zadanie
19. Za podanie dwóch, trzech nazw  1 pkt 2
a  krtał
, b  tchawica, c  oskrzela g"ówne i p"atowe
Za prawid"owe podanie funkcji krtani  1 pkt
Krtał
umoÅ»liwia wydawanie dÄ™wi´ków.
20. Za narysowanie diagramu  2 pkt, w tym: 2
 za prawid"owy opis osi  1 pkt,
 za prawid"owe naniesienie danych  1 pkt
Sk"ad chemiczny powietrza wdychanego i wydychanego
powietrze wdychane
tlen
powietrze wydychane
dwutlenek
w´gla
0 10 20 30 40 50 60 70 80
zawartoĘç powietrza (% obj´toĘci)
21. Za prawid"owo przedstawione graficznie mutacje  po 1 pkt 3
Za poprawne wyjaĘnienie wybranej mutacji  1 pkt
KWIATKWIATUSZEK  duplikacja, KWIATUSZ  delecja
Duplikacja polega na podwojeniu odcinka chromosomu.
Delecja polega na utracie pary nukleotydów lub kilku par.
22. Za prawid"owe podanie genotypów wszystkich cz"onków rodziny  2 pkt 2
Za prawid"owe podanie genotypów dwóch cz"onków rodziny  1 pkt
Genotyp matki: Aa
Genotyp ojca  Aa
Genotyp dziecka  aa
A  barwa brÄ…zowa oczu, a  barwa niebieska oczu
23. Za okreĘlenie rodzaju mutacji  1 pkt 1
mutacja genowa
24. Za cztery prawid"owo uzupe"nione zapisy  3 pkt 3
Za trzy prawid"owo uzupe"nione zapisy  2 pkt
Za dwa prawid"owo uzupe"nione zapisy w tabeli  1 pkt
Opis interakcji mi´dzy popu-
Nazwa oddzia"ywania Przyk"ady
lacjami
komensalizm populacja A   + szakale Å»ywiÄ…ce si´ poÅ»ywie-
populacja B   0 niem pozostawionym przez
lwy
mutualizm populacja A   + wspó"Życie korzeni drzew
populacja B   + i grzybów
pasoŻytnictwo populacja A   + tasiemiec pasoŻytujący
populacja B     w jelicie cienkim cz"owieka
25. Za podanie czterech sk"adowych biocenozy  2 pkt 2
Za podanie dwóch sk"adowych biocenozy  1 pkt
Producenci  na przyk"ad dÄ…b, sosna
Konsumenci I rz´du  na przyk"ad zajÄ…c, wiewiórka
Konsumenci II rz´du  na przyk"ad wilk, lis
Destruenci  borowik, maĘlak, muchomor
www. operon. pl
3
sk"adnik powietrza
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i  Gazetą Wyborczą
Maks.
Nr
Przyk"adowe odpowiedzi i schemat oceniania punktacja
polecenia
za zadanie
26. Za prawid"owÄ… odpowiedÄ™  1 pkt 1
Budowanie zapór wodnych i Ęluz uniemoÅ»liwia w´drówki rybom na tarliska, przez co ryby nie
mogÄ… si´ rozmnaÅ»aç.
Zapory wodne i Ęluzy utrudniają równieŻ rybom poszukiwanie partnerów do rozrodu. W re-
zultacie dochodzi do krzyÅ»owania si´ ze sobÄ… osobników spokrewnionych, co moÅ»e prowadziç
do pojawienia si´ letalnych mutacji powodujÄ…cych ĘmiertelnoĘç juÅ» w stadium zarodkowym.
To zaĘ moÅ»e doprowadziç do wygini´cia danego gatunku ryb. MoÅ»e teÅ» wystÄ…piç duÅ»a Ęmier-
telnoĘç wywo"ana znacznym zag´szczeniem ryb, które rozmnaÅ»ajÄ… si´ w ograniczonym po-
wierzchniowo zbiorniku.
27. Za kaÅ»dÄ… zaznaczonÄ… cech´  po 1 pkt 2
B, D
www. operon. pl
4