Gromada w Pannie (Virgo)

Gromada w Pannie jest masywn

ą

gromad

ą

, która dominuje nad supergromad

ą

w Pannie

(Supergromad

ą

Lokalna). W gromadzie znajduje si

ę

w przybli

ż

eniu 2000 galaktyk (chocia

ż

90% z

nich to karły). Gromada ta posiada

ś

rednic

ę

15 milionów lat

ś

wietlnych, co nie jest znacznie wi

ę

cej,

ni

ż

w przypadku naszego Układu Lokalnego, ale zawiera ona 50 razy wi

ę

cej galaktyk. Mapa

ukazuje 600 najja

ś

niejszych galaktyk w odległo

ś

ci nie wi

ę

kszej ni

ż

7.5 stopnia od centrum

gromady, co jest jej bardzo arbitraln

ą

granic

ą

, poniewa

ż

istnieje wiele innych galaktyk poza ni

ą

,

zwłaszcza na południe gromady, gdzie znajduje si

ę

kilka dodatkowych grup galaktyk. 160

najwi

ę

kszych galaktyk zostało oznaczonych na mapie.

Strona 1 z 10

Poni

ż

ej- 9 galaktyk le

żą

cych po prawej stronie gromady w Pannie. M98 (górna- lewa) oraz NGC

4216 (górna- centralna) to dwie podobne galaktyki widziane pod tym samym k

ą

tem. M99 (górna-

prawa) jest galaktyk

ą

spiraln

ą

o bardzo odstaj

ą

cym ramieniu. NGC 4293 (

ś

rodkowa- lewa) jest

galaktyk

ą

spiraln

ą

blisko górnej cz

ęś

ci gromady w Pannie. M100 (

ś

rodkowa- centralna) jest jedn

ą

z

najbardziej znanych galaktyk spiralnych na niebie. NGC 4365 (

ś

rodkowa- prawa) jest du

żą

Strona 2 z 10

galaktyk

ą

eliptyczn

ą

blisko dolnej cz

ęś

ci gromady w Pannie. M84 (dolna- lewa) jest du

żą

galaktyk

ą

eliptyczn

ą

blisko centrum gormady. M85 (dolna- centralna) jest du

żą

galaktyk

ą

soczewkowat

ą

dalej

na północ, która wykazuje słabe cechy struktury spiralnej. M86 (dolna- prawa) jest jedn

ą

z

najja

ś

niejszych galaktyk eliptycznych w gromadzie w Pannie. Posiada jasne j

ą

dro otoczone

słabym, ale za to bardzo rozległym halo gwiazdowym.

M98

NGC 4216

M99

NGC 4293

M100

NGC 4365

M84

M85

M86

Poni

ż

ej znajduje si

ę

lista 160 najwi

ę

kszych galaktyk w gromadzie w Pannie; s

ą

to wszystkie

galaktyki jakie zostały oznaczone na powy

ż

szej mapie. Ka

ż

da galaktyka na li

ś

cie ma

ś

rednic

ę

k

ą

tow

ą

wi

ę

ksz

ą

ni

ż

1.8 minuty łuku i le

ż

y w odległo

ś

ci nie wi

ę

kszej ni

ż

7.5 stopnia od

ś

rodka

gormady, co przy odległo

ś

ci 52 milionów lat

ś

wietlnych odpowiada ka

ż

dej galaktyce o

ś

rednicy

wi

ę

kszej ni

ż

30 tysi

ę

cy lat

ś

wietlnych, w odległo

ś

ci do 7 milionów lat

ś

wieltnych od centrum.

Niektóre z tych galaktyk mog

ą

w rzeczywisto

ś

ci by

ć

galaktykami planu przedniego b

ą

d

ź

tła,

poło

ż

onymi w pobli

ż

u gromady.

Strona 3 z 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9
Nazwa Współrz

ę

dne Blue Typ Rozm. Rozm. RV Inne

Równikowe Mag (') kl

ś

km/s Nazwy

RA Dec
IC 755 12 01.2 +14 06 14.8 SBb 2.1 30 1839
NGC 4037 12 01.4 +13 24 13.1 SBb 2.3 35 1265
NGC 4064 12 04.2 +18 27 12.3 SBa 4.0 60 1252
NGC 4124 12 08.2 +10 23 12.5 S0 3.2 50 1993
UGC 7170 12 10.6 +18 50 14.9 Sc 3.0 45 2771
NGC 4152 12 10.6 +16 02 13.0 SBc 1.8 30 2490
NGC 4168 12 12.3 +13 12 12.2 E 2.7 40 2639
IC 769 12 12.5 +12 07 13.4 SBbc 2.6 40 2545
NGC 4178 12 12.8 +10 52 12.1 SBcd 4.9 75 712
NGC 4189 12 13.8 +13 25 12.5 SBc 2.5 35 2442
M98 12 13.8 +14 54 10.9 SBb 9.8 150 184 NGC 4192
NGC 4193 12 13.9 +13 10 13.3 SBbc 2.2 35 2804
UGC 7239 12 14.2 +07 47 13.9 Irr 2.1 30 1563
NGC 4197 12 14.6 +05 48 13.6 Sc 3.2 50 2406
IC 3061 12 15.1 +14 02 14.4 SBc 2.2 35 2644
NGC 4206 12 15.3 +13 01 12.8 Sbc 5.2 80 1031
NGC 4212 12 15.7 +13 54 11.9 Sc 3.1 45 245
NGC 4216 12 15.9 +13 09 10.9 SBb 7.9 120 459
NGC 4215 12 15.9 +06 24 13.0 S0 1.9 30 2412
NGC 4222 12 16.4 +13 18 13.9 Sc 3.2 50 557
NGC 4224 12 16.6 +07 28 13.0 Sa 2.5 40 2937
NGC 4233 12 17.1 +07 37 12.9 S0 2.3 35 2699
IC 3099 12 17.2 +12 27 15.1 Sc 1.9 30 2462
NGC 4235 12 17.2 +07 11 12.6 Sa 3.8 60 2748
NGC 4237 12 17.2 +15 19 12.5 SBbc 2.1 30 1188
IC 3102 12 17.4 +06 41 13.1 S0 2.4 35 2577
M99 12 18.8 +14 25 10.4 Sc 5.4 80 2735 NGC 4254
NGC 4260 12 19.4 +06 06 12.7 SBa 2.5 35 2184
NGC 4261 12 19.4 +05 50 11.3 E 4.0 60 2527
NGC 4262 12 19.5 +14 53 12.4 E 1.9 30 1683
NGC 4266 12 19.7 +05 32 14.3 SBa 1.9 30 340
NGC 4267 12 19.8 +12 48 12.0 E 3.0 45 1359
NGC 4270 12 19.8 +05 28 13.1 S0 2.0 30 2697
NGC 4273 12 19.9 +05 21 12.7 SBc 2.1 30 2723
NGC 4293 12 21.2 +18 23 11.2 Sa 5.5 85 1247
NGC 4294 12 21.3 +11 31 12.7 SBc 3.0 45 688
NGC 4298 12 21.5 +14 36 12.1 Sc 3.0 45 1464
NGC 4302 12 21.7 +14 36 12.5 Sc 4.9 75 1442
NGC 4305 12 22.1 +12 44 13.4 Sa 2.0 30 2221
NGC 4307 12 22.1 +09 03 12.8 Sb 3.5 50 1405
NGC 4309 12 22.2 +07 09 14.4 S0 1.9 30 1208
NGC 4312 12 22.5 +15 32 12.5 Sab 4.7 70 474
NGC 4313 12 22.6 +11 48 12.6 Sab 3.8 60 1773
NGC 4316 12 22.7 +09 20 13.7 Sc 2.5 40 1587
M100 12 22.9 +15 49 10.1 SBbc 7.6 115 1899 NGC 4321
NGC 4324 12 23.1 +05 15 12.5 S0 2.8 45 2007
NGC 4330 12 23.3 +11 22 13.3 Sc 4.0 60 1899
NGC 4336 12 23.5 +19 26 13.2 Sa 1.9 30 1315
NGC 4339 12 23.6 +06 05 12.3 E 2.2 35 1625
NGC 4340 12 23.6 +16 43 12.1 S0 3.2 50 1236
NGC 4343 12 23.6 +06 57 13.2 Sb 2.3 35 1349
NGC 4350 12 24.0 +16 42 11.9 S0 2.9 45 1544
NGC 4351 12 24.0 +12 12 13.1 SBab 1.9 30 2644 NGC 4354
NGC 4352 12 24.1 +11 13 13.5 S0 1.9 30 2407
NGC 4356 12 24.2 +08 32 14.0 Sc 2.6 40 1468
NGC 4365 12 24.5 +07 19 10.6 E 5.8 85 1573
NGC 4371 12 24.9 +11 42 11.8 S0 4.0 60 1273
M84 12 25.1 +12 53 10.1 E 6.0 90 1239 NGC 4374
NGC 4379 12 25.2 +15 36 12.6 E 1.9 30 1372
NGC 4378 12 25.3 +04 56 12.5 Sa 2.5 40 2889
NGC 4380 12 25.4 +10 01 12.6 Sab 3.2 50 1301
M85 12 25.4 +18 11 10.0 S0 7.1 105 1056 NGC 4382
NGC 4383 12 25.4 +16 28 12.6 Sa 2.0 30 2028
IC 3322A 12 25.7 +07 13 14.0 SBc 2.8 45 1331
NGC 4388 12 25.8 +12 40 11.9 Sb 5.5 85 2845
IC 3322 12 25.9 +07 33 14.2 SBc 2.3 35 1534

Strona 4 z 10

NGC 4394 12 25.9 +18 13 11.7 SBb 3.5 50 1234
NGC 4396 12 26.0 +15 40 13.1 Scd 3.2 50 195
NGC 4402 12 26.1 +13 07 12.6 Sb 3.5 55 562
M86 12 26.2 +12 57 9.9 E 10.2 155 37 NGC 4406
NGC 4411A 12 26.5 +08 52 13.7 SBc 1.9 30 1613
NGC 4413 12 26.5 +12 37 13.1 SBab 2.2 35 427
NGC 4411B 12 26.8 +08 53 13.2 SBc 2.5 35 1602
NGC 4417 12 26.8 +09 35 12.0 S0 3.3 50 1171
NGC 4419 12 26.9 +15 03 12.0 SBa 3.3 50 67
NGC 4421 12 27.0 +15 28 12.5 S0 2.8 45 1920
NGC 4423 12 27.1 +05 53 14.2 Sd 2.2 35 1443
UGC 7557 12 27.2 +07 16 13.5 SBm 3.0 45 1267
NGC 4424 12 27.2 +09 25 12.5 SBa 3.4 50 771
NGC 4425 12 27.2 +12 44 12.8 S0 3.0 45 2187
NGC 4430 12 27.4 +06 16 12.9 SBb 2.3 35 1782
NGC 4429 12 27.4 +11 06 11.0 S0 5.9 90 1449
PGC 40821 12 27.5 +09 36 16.4 S? 1.9 30 363 PGC 40869
NGC 4435 12 27.7 +13 05 11.7 S0 3.0 45 1111
NGC 4438 12 27.8 +13 01 11.0 Sa 8.7 130 404
NGC 4442 12 28.1 +09 48 11.3 S0 4.5 70 862
NGC 4445 12 28.3 +09 26 13.7 Sab 2.6 40 689
NGC 4450 12 28.5 +17 05 10.9 Sab 5.1 80 2273
IC 3392 12 28.7 +15 00 13.1 Sab 2.3 35 2001
NGC 4452 12 28.7 +11 45 13.0 S0 3.0 45 504
NGC 4459 12 29.0 +13 59 11.3 S0 3.8 60 1513
NGC 4461 12 29.1 +13 11 12.1 S0 3.4 50 2248
NGC 4469 12 29.5 +08 45 12.4 Sa 3.5 50 908
M49 12 29.8 +08 00 9.3 E 9.8 150 1204 NGC 4472
NGC 4473 12 29.8 +13 26 11.1 E 4.1 60 2553
NGC 4474 12 29.9 +14 04 12.5 S0 2.4 35 1915
NGC 4477 12 30.0 +13 38 11.4 S0 3.6 55 1661
M87 12 30.8 +12 23 9.6 E 8.3 125 1601 NGC 4486
NGC 4488 12 30.9 +08 22 13.2 Sa 3.6 55 1325
NGC 4492 12 31.0 +08 05 13.2 Sa 1.9 30 2099
NGC 4497 12 31.5 +11 37 13.3 S0 1.9 30 1576
NGC 4498 12 31.7 +16 51 12.8 SBc 3.0 45 1818
M88 12 32.0 +14 25 10.3 Sb 6.8 100 2599 NGC 4501
NGC 4503 12 32.1 +11 11 12.1 S0 3.5 55 1685
IC 3476 12 32.7 +14 03 13.4 Irr 2.0 30 149
NGC 4519 12 33.5 +08 39 12.5 SBcd 2.9 45 1550
NGC 4522 12 33.7 +09 10 13.1 SBc 3.5 55 2653
NGC 4523 12 33.8 +15 10 14.0 SBm 1.9 30 576
NGC 4526 12 34.1 +07 42 10.6 S0 7.1 105 931
NGC 4531 12 34.3 +13 05 12.5 S0 3.2 50 330
NGC 4532 12 34.3 +06 28 12.6 Irr 2.8 45 2344
NGC 4535 12 34.3 +08 12 10.6 SBc 6.9 105 2287
NGC 4539 12 34.6 +18 12 12.9 SBa 3.4 50 1702
NGC 4540 12 34.8 +15 33 12.5 SBc 2.1 30 1601
M91 12 35.4 +14 30 11.0 SBb 5.2 80 803 NGC 4548
NGC 4550 12 35.5 +12 13 12.5 S0 3.2 50 704
M89 12 35.7 +12 33 10.7 E 5.0 75 628 NGC 4552
NGC 4564 12 36.4 +11 26 11.9 E 3.2 50 1452
NGC 4567 12 36.5 +11 15 12.1 Sbc 2.8 40 2588
NGC 4568 12 36.6 +11 14 11.7 Sbc 4.4 65 2578
IC 3576 12 36.6 +06 37 14.0 SBm 2.3 35 1406
M90 12 36.8 +13 10 10.2 SBab 10.5 160 87 NGC 4569
NGC 4570 12 36.9 +07 15 11.8 S0 3.8 60 2061
NGC 4571 12 36.9 +14 13 11.9 Sc 3.7 55 659
NGC 4578 12 37.5 +09 33 12.4 S0 3.0 45 2600
M58 12 37.7 +11 49 10.6 SBb 5.6 85 1839 NGC 4579
NGC 4580 12 37.8 +05 22 12.9 SBab 2.0 30 1368
NGC 4596 12 39.9 +10 11 11.4 S0 4.1 60 2194
NGC 4606 12 41.0 +11 55 12.6 SBa 2.9 45 1975
NGC 4607 12 41.2 +11 53 13.8 SBb 3.0 45 2577
NGC 4608 12 41.2 +10 09 12.2 S0 3.2 50 2127
NGC 4612 12 41.5 +07 19 12.2 S0 2.4 35 2195
M59 12 42.0 +11 39 10.8 E 5.0 75 751 NGC 4621
NGC 4623 12 42.2 +07 41 13.3 S0 2.2 35 2146
NGC 4633 12 42.6 +14 21 13.8 SBd 1.8 30 604
NGC 4634 12 42.7 +14 18 13.2 SBc 2.2 35 432
NGC 4638 12 42.8 +11 27 12.1 E 2.5 35 1447

Strona 5 z 10

NGC 4639 12 42.9 +13 15 12.2 SBbc 3.0 45 1308
NGC 4647 12 43.5 +11 35 11.9 SBc 2.8 45 1734
M60 12 43.7 +11 33 9.8 E 7.2 110 1452 NGC 4649
NGC 4651 12 43.7 +16 24 11.4 Sc 4.0 60 1113
NGC 4654 12 43.9 +13 08 11.1 SBc 5.0 75 1349
NGC 4660 12 44.5 +11 11 12.1 E 2.1 30 1403
IC 3718 12 44.8 +12 21 14.0 Sbc 2.6 40 1167
UGC 7943 12 46.8 +05 57 13.9 SBc 2.0 30 1162
NGC 4689 12 47.8 +13 46 11.6 Sc 4.6 70 1925
NGC 4694 12 48.3 +10 59 12.3 S0 3.0 45 1495
NGC 4698 12 48.4 +08 29 11.7 Sa 3.7 55 1324
NGC 4710 12 49.6 +15 10 11.9 S0 4.9 75 1633
NGC 4713 12 50.0 +05 19 12.3 SBcd 2.4 35 977
NGC 4733 12 51.1 +10 55 12.7 E 1.9 30 1252
NGC 4746 12 51.9 +12 05 13.4 Sb 3.9 60 2094
NGC 4754 12 52.3 +11 19 11.6 S0 4.4 65 1687
NGC 4758 12 52.7 +15 51 13.6 SBm 3.0 45 1548
NGC 4762 12 52.9 +11 14 11.3 S0 7.6 115 1298
UGC 8032 12 54.7 +13 14 13.9 Sb 2.8 40 1424
IC 3881 12 54.8 +19 11 13.8 SBc 3.6 55 1217
UGC 8085 12 58.3 +14 33 14.6 SBc 2.5 40 2350
NGC 4866 12 59.4 +14 10 12.1 S0 6.3 95 2292
NGC 4880 13 00.2 +12 29 12.9 S0 3.0 45 1781

Kolumna 1: Najbardziej powszechna nazwa galaktyki.
Kolumna 2: Rektascencja dla epoki 2000.
Kolumna 3: Deklinacja dla epoki 2000.
Kolumna 4: Widoma wielko

ść

gwiazdowa w niebieskim (blue).

Kolumna 5: Typ galaktyki: E= eliptyczna, S0= soczewkowa, Sa,Sb,Sc,Sd= spiralna,
SBa,SBb,SBc,SBd= spiralna z poprzeczk

ą

, Sm,SBm,Irr= nieregularna.

Kolumna 6:

Ś

rednica k

ą

towa galaktyki (minuty łuku).

Kolumna 7:

Ś

rednica galaktyki [tysi

ą

ce lat

ś

wietlnych (kl

ś

)].

Kolumna 8: Pr

ę

dko

ść

ucieczki galaktyki (km/s) mierzona wzgl

ę

dem kosmicznego promieniowania tła.

Kolumna 9: Inne nazwy galaktyki.

Odno

ś

niki:

The HyperLeda Database

, (2003).

Poni

ż

ej- kolejne 9 galaktyk z gromady w Pannie. NGC 4429 (górna- lewa) to

ś

wietny przykład

galaktyki soczewkowatej ukazuj

ą

cy centralne wybrzusznie otoczone dyskiem gwiazd. NGC 4438

(górna- centralna) jest galaktyk

ą

spiraln

ą

le

żą

c

ą

blisko centrum gromady w Pannie, któr

ą

naruszyło

bliskie spotkanie z galaktyk

ą

soczewkowat

ą

NGC 4435 widoczn

ą

ponad ni

ą

. NGC 4450 (górna-

prawa) to

ś

wietny przykład galaktyki spiralnej o płynnie zakr

ę

conych ramionach. NGC 4459

(

ś

rodkowa- lewa) jest galaktyk

ą

soczewkowat

ą

, na której dysk spogl

ą

damy prawie prostopadle.

M49 (

ś

rodkowa- centralna) jest galaktyk

ą

eliptyczn

ą

, najwi

ę

ksz

ą

w południowej połówce gromady.

NGC 4473 (

ś

rodkowa- prawa) jest galaktyk

ą

eliptyczn

ą

o bardzo owalnym kształcie. M87 (dolna-

lewa) to bardzo du

ż

a i aktywna galaktyka w centrum gromady w Pannie. M88 (dolna- centralna) to

kolejna ładna galaktyka spiralna. NGC 4526 (dolna- prawa) to znakomity przykład galaktyki
soczewkowatej.

Strona 6 z 10

NGC 4429

NGC 4438

NGC 4450

NGC 4459

M49

NGC 4473

M87

M88

NGC 4526

Otrzymanie dobrej fotografii całej gromady w Pannie nie jest mo

ż

liwe, poniewa

ż

galaktyki to raczej

słabo

ś

wiec

ą

ce i małe obiekty rozproszone na powierzchni 15 stopni nieba. Poni

ż

ej znajduje si

ę

fotografia centrum gromady ukazuj

ą

ca obszar o wymiarach 4°x4°. Wi

ę

kszo

ść

najja

ś

niejszych

obiektów na zdj

ę

ciu to galaktyki. Galaktyka eliptyczna w centrum to M87. Po prawej stronie mo

ż

na

zobaczy

ć

dwie kolejne du

ż

e galaktyki eliptyczne - M86 i M84. Na lewo od M87 znajduje si

ę

nast

ę

pna du

ż

a galaktyka eliptyczna M89, a ponad M89 le

ż

y du

ż

a galaktyk spiralna M90.

Strona 7 z 10

Centrum gromady w Pannie. Rozmiar zdj

ę

cia 4°x4°. Obraz DSS.

Poni

ż

ej- 9 galaktyk z lewego boku gromady w Pannie. NGC 4535 (górna- lewa) i M91 (górna-

centralna) to dwa bardzo dobre przykłady galaktyk spiralnych w poprzeczk

ą

. M89 (górna- prawa)

jest kolejn

ą

spo

ś

ród innych du

ż

ych galaktyk eliptycznych blisko centrum gromady w Pannie. M90

(

ś

rodkowa- lewa) i M58 (

ś

rodkowa- centralna) to dwie podobne galaktyki spiralne. M59 (

ś

rodkowa-

prawa) jest du

żą

galaktyk

ą

eliptyczn

ą

w prawym boku gromady w Pannie. M60 (dolna- lewa) to

galaktyka eliptyczna poło

ż

ona w prawej stronie gromady. W tym samym polu widzenia (przy innej

odległo

ś

ci) znajdue si

ę

galaktyka spiralna NGC 4647. NGC 4654 (dolna- centralna) jest kolejn

ą

galaktyk

ą

spiraln

ą

. NGC 4762 (dolna- prawa) to jasna galaktyka soczewkowata widoczna

brzegowo.

NGC 4535

M91

M89

Strona 8 z 10

M90

M58

M59

M60

NGC 4654

NGC 4762

M87 widziana Kosmicznym Teleskopem Hubble'a

W centrum gromady w Pannie znajduje si

ę

du

ż

a galaktyka eliptyczna M87. To zdj

ę

cie to widok

galaktyki z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Ukazuje ono niezwykły d

ż

et wypływaj

ą

cy z centrum

galaktyki. D

ż

et ma wi

ę

cej ni

ż

5000 lat

ś

wietlnych długo

ś

ci (lub w przybli

ż

eniu 4 miliony razy dłu

ż

szy

ni

ż

ś

rednica naszego Układu Słonecznego). D

ż

et składa si

ę

z elektronów i innych subatomowych

cz

ą

steczek, które s

ą

nap

ę

dzane i wyrzucane na zewn

ą

trz przez supermasywn

ą

czarn

ą

dziur

ę

znajduj

ą

c

ą

si

ę

w centrum galaktyki. Czarna dziura posiada mas

ę

około 2 miliardów mas Sło

ń

ca.

Materia opadaj

ą

c na ni

ą

jest koncentrowana przez silne pole magnetyczne, które otacza czarn

ą

dziur

ę

i wtedy cz

ęść

materii jest wyrzucana na zewn

ą

trz tworz

ą

c w ten sposób d

ż

et. Jasny,

ż

ółty

blask galaktyki jest wynikiem poł

ą

czenia mocy

ś

wietlnej bilionów, a mo

ż

e i wi

ę

cej gwiazd

nale

żą

cych do tej galaktyki. Punkty

ś

wiatła, jakie mo

ż

na dostrzec na tym obrazie, to tylko niewielka

liczba gromad kulistych, spo

ś

ród 15 tysi

ę

cy, które przynale

żą

do tej galaktyki.

Strona 9 z 10

M87 widziana Kosmicznym Teleskopem Hubble'a

Parametry the Gromada w Pannie

Współrz

ę

dne równikowe

RA=12h30m Dec=+12°

Współrz

ę

dne galaktyczne

l=284° b=+74°

Współrz

ę

dne supergalakyczne

L=103° B=-2°

Odległo

ść

do centrum gromady

52 milionów lat

ś

wietlnych

Liczba du

ż

ych galaktyk w gromadzie

160

Alternatywne nazwy gromady

Gromada w Pannie I (Virgo)

Powrót do strony Supergormada w Pannie

kamery cyfrowe

samsung

Strona 10 z 10