CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

Biskup

Skąd wzięła się nazwa biskup? Pochodzi od greckiego słowa episkopoj- episkopos. Oznacza ono tyle co
spoglądający na coś, uważający na coś, troszczący się o coś, strzegący czegoś, dozorujący (Wielki Słownik
grecko-polski nowego testamentu wyd. Vocatio). Powstało ze złożenia dwóch słów; epi oraz skopoj. Epi to
przyimek, który w złożeniach ma wiele znaczeń, natomiast skopoj to rzeczownik oznaczający przedmiot, w
który ktoś ma utkwiony wzrok; docelowy punkt, cel, meta (Wielki Słownik grecko-polski nowego testamentu.
wyd. Vocatio).

●

Rzeczownik episkopos - biskup występuje w Nowym Testamencie 5 razy:

➢

Jezus jest biskupem

„Byliście bowiem zbłąkani jak owce, lecz teraz nawróciliście się do pasterza i stróża
(episkopoi ) dusz waszych."
(1P 2:25)

➢

Pewni szczególni ludzie w zborze są nazywani biskupami

„Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty
ustanowił biskupami (episkopoui), abyście paśli zbór Pański nabyty własną jego
krwią.”
(Dz 20:28)

„Paweł i Tymoteusz, słudzy Chrystusa Jezusa, do wszystkich świętych w Chrystusie
Jezusie, którzy są w Filippi wraz z biskupami (episkopoi) i z diakonami”
(Flp 1:1)

„Biskup (episkopon) zaś ma być nienaganny, mąż jednej żony, trzeźwy, umiarkowany,
przyzwoity, gościnny, dobry nauczyciel...”
(1Tm 3:2)

„Biskup (episkopon) bowiem jako włodarz Boży, powinien być nienaganny, nie
samowolny, nieskory do gniewu, nie oddający się pijaństwu, nie porywczy, nie chciwy
brudnego zysku...”
(Tyt 1:7)

●

Pokrewny temu czasownik episkope występuje w Nowym Testamencie 4 razy:

➢

Jako określenie pracy biskupa – doglądanie, biskupstwo, nadzorowanie:

„Napisano bowiem w księdze Psalmów: Niech siedziba jego stanie się pusta I niech nikt
nie mieszka w niej, oraz: A urząd (episkopen) jego niech weźmie inny.”
(Dz 1:20)

„Prawdziwa to mowa: Kto o biskupstwo (episkopei) się ubiega, pięknej pracy
pragnie„
(1Tm 3:1)

1

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

➢

Jako określenie jakiegoś szczególnego dnia:

„I zrównają cię z ziemią i dzieci twoje w murach twoich wytępią, i nie pozostawią z
ciebie kamienia na kamieniu, dlatego żeś nie poznało czasu nawiedzenia (episkopei)
swego.”
(Łk 19:44)

„...prowadźcie wśród pogan życie nienaganne, aby ci, którzy was obmawiają jako
złoczyńców, przypatrując się bliżej dobrym uczynkom, wysławiali Boga w dzień
nawiedzenia (episkopei).”
(1P 2:12)

●

Drugi interesujący nas czasownik z tej rodziny to episkopeo. Występuje w Nowym Testamencie 2
razy:

➢

Określa czynność, od której funkcja biskupa, dozorującego pochodzi:

„...bacząc (episkopountei), żeby nikt nie pozostał z dala od łaski Bożej, żeby jakiś
gorzki korzeń rosnący w górę, nie wyrządził szkody i żeby przezeń nie pokalało się
wielu...”
(Heb 12:15)

„Paście trzodę Bożą, która jest między wami (niektóre rękopisy mają tutaj jeszcze
słowo – nadzorując – episkopountei. Jest ono w polskich przekładach, w tak zwanym
tłumaczeniu „Gdańskim” oraz „Tysiąclecia”) , nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie
dla brzydkiego zysku, lecz z oddaniem...”
(1P 5:2)

Prezbiter (Starszy)

Słowo prezbiter pochodzi od greckiego słowa presbiteroi (presbyteros) i znaczy tyle co - starszy.
Występuje w Nowym Testamencie ok 66 razy.

●

W takich fragmentach dotyczy osób po prostu starszych wiekiem:

"Starszy (presbiteroi) zaś syn jego był w polu. A gdy wracając zbliżył się do domu,
usłyszał muzykę i tańce."
(Łk 15:25)

"Młodsi bądźcie ulegli starszym (presbiteroi). Wszyscy zaś przyobleczcie się w
szatę pokory względem siebie"
(1P 5:5)

"Starszego (presbitero) mężczyzny nie strofuj, lecz upominaj go jak ojca, młodszych jak
braci"
(1Tm 5:1)

Takie jest podstawowe znaczenie słowa prezbiteros – starszy wiekiem.

●

W innym miejscu oznacza ludzi poprzednio żyjących, ludzi dawnych pokoleń, przodków:

2

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

"Wszak jej zawdzięczają przodkowie (presbiteroi) chlubne świadectwo."
(Heb 11:2)

●

Obok tego znaczenia, Nowy Testament używając słowa prezbiteros- starszy, mówi również o
szczególnych, w jakiś sposób, osobach

➢

O starszych Izraela, np:

"A wczesnym rankiem wszyscy arcykapłani i starsi (presbiteroi) ludu powzięli uchwałę
przeciwko Jezusowi, że trzeba go zabić."
(Mt 27:1)

"A usłyszawszy o Jezusie, posłał do niego starszych (presbiteroi) żydowskich, prosząc go,
aby przyszedł i uzdrowił jego sługę."
(Łk 7:3)

➢

O dwudziestu czterech postaciach z księgi objawienia:

"A wokoło tronu dwadzieścia cztery trony, a na tych tronach siedzących dwudziestu
czterech starców (presbiteroi), odzianych w białe szaty, a na głowach ich złote korony."
(Ap 4:4)

"A dwudziestu czterech starszych (presbiteroi), którzy siedzą na tronach swoich przed
Bogiem, upadło na oblicza swoje i oddało pokłon Bogu"
(Ap 11:16)

➢

Są w końcu starsi, prezbiterzy, którzy sprawują jakąś szczególną funkcję w zborze chrześcijańskim:

„A posławszy z Miletu do Efezu, wezwał starszych (presbiteroi) zboru. "
(Dz 20:17)

„Pozostawiłem cię na Krecie w tym celu, abyś uporządkował to, co pozostało do
zrobienia, i ustanowił po miastach starszych (presbiteroi)"
(Tyt 1: 5)

"Nie zaniedbuj daru łaski, który masz, a który został ci udzielony na podstawie
prorockiego orzeczenia przez włożenie rąk starszych (presbiteriou)."
(1Tm 4:14)

"Starszym (presbiteroi), którzy dobrze swój urząd sprawują, należy oddawać
podwójną cześć, zwłaszcza tym, którzy podjęli się zwiastowania Słowa i nauczania."
(1Tm 5:17)

"Przeciwko starszemu (presbiterou) skargi nie przyjmuj, chyba że jest ona oparta na
zeznaniu dwu lub trzech świadków."
(1Tm 5:19)

"Choruje kto między wami? Niech przywoła starszych (presbiteroi) zboru i niech się
modlą nad nim, namaściwszy go oliwą w imieniu Pańskim."
(Jk 5:14)

3

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

"Starszych (presbiteroi) więc wśród was napominam, jako również starszy
(sumpresbiteroi) i świadek cierpień Chrystusowych oraz współuczestnik chwały, która
ma się objawić"
(1P 5:1)

"Starszy (presbiteroi) do wybranej pani i do jej dzieci, które w prawdzie miłuję ja, a nie tylko
ja, lecz i wszyscy, którzy poznali prawdę"
(2J 1:1)

"A gdy przez wkładanie rąk wyznaczyli im w każdym zborze starszych (presbiteroi),
wśród modlitw i postów poruczyli ich Panu, w którego uwierzyli."
(Dz 14:23)

Biskup i prezbiter w NT są stosowane zamiennie

Biskup = Prezbiter (Starszy)

W Nowym Testamencie terminy biskup i prezbiter (dotyczące funkcji w zborze) są stosowane zamienne.
Udowodnić to można na podstawie trzech fragmentów Nowego Testamentu.
Pierwszy to Dzieje Apostolskie gdzie Łukasz pisze o starszych, których Paweł nazywa biskupami:

„A posławszy z Miletu do Efezu, wezwał starszych (presbiteroi) zboru. A gdy stawili się u niego, rzekł
im: Wy wiecie od pierwszego dnia, gdy stanąłem w Azji, jak byłem przez cały czas z wami, (...). Miejcie
pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami, abyście
paśli (poimanein) zbór Pański nabyty własną jego krwią.”
(Dz 20:17-18.28)

Drugi fragment pochodzi z listu Pawła do Tytusa. Tutaj jak w poprzednio najpierw pada słowo starsi a
następnie biskup.
„Pozostawiłem cię na Krecie w tym celu, abyś uporządkował to, co pozostało do zrobienia, i ustanowił
po miastach starszych (presbiteroi) , jak ci nakazałem, takich, którzy są nienaganni, są mężami jednej
żony, którzy mają dzieci wierzące, które nie stoją pod zarzutem rozpusty albo krnąbrności. Biskup
(episkopon) bowiem jako włodarz Boży, powinien być nienaganny, nie samowolny, nieskory do
gniewu, nie oddający się pijaństwu, nie porywczy, nie chciwy brudnego zysku,...”
(Tyt 1: 5-7)

To, że te terminy biskup i prezbiter są stosowane zamiennie można jeszcze poznać z pierwszego listu Piotra,
jednak trzeba sięgnąć do kopii oryginału:
„Starszych (presbiteroi) więc wśród was napominam, jako również starszy i świadek cierpień
Chrystusowych oraz współuczestnik chwały, która ma się objawić: Paście trzodę Bożą, która jest
między wami, nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla brzydkiego zysku, lecz z oddaniem,
nie jako panujący nad tymi, którzy są wam poruczeni, lecz jako wzór dla trzody.”
(1P 5:1-3)
Po słowach „Paście trzodę Bożą, która jest między wami„ tekst grecki podaje jeszcze episkopountei „ co
znaczy „dozorując”. Słowo „episkopountei” pochodzi od słowa „episkopoi”-biskup, dozorujący. Tak więc starsi
zboru mają „biskupować”.

4

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

Pastor (pasterz) -poimen

W zborach i kościołach istnieje funkcja pastora. Słowo pastor pochodzi od słowa pasterz, po grecku- poimen.

●

Rzeczownik pasterz występuje w Nowym Testamencie 18 razy

➢

Dotyczy rzeczywistych pasterzy, ludzi zajmujących się zwierzętami :

"A byli w tej krainie pasterze (poimenei) w polu czuwający i trzymający nocne straże nad
stadem swoim."
(Łk 2:8)

➢

W przenośni dotyczy pasterza dusz ludzi:

•

Dotyczy Jezusa, jako tego który troszczy się o nasze dusze. Dzieje się tak wiele razy, np.

"Ja jestem dobry pasterz (poimen). Dobry pasterz (poimen) życie swoje kładzie za
owce."

(Jan 10:11)

•

Po za tymi przypadkami Słowo Boże mówi o pasterzach w interesującym nas znaczeniu, tylko
raz;

"I On ustanowił jednych apostołami, drugich prorokami, innych ewangelistami, a
innych pasterzami (poimenai) i nauczycielami"
(Ef 4:11)

Powtórzę jeszcze raz. Słowo pasterz w NT pojawia sie wiele razy, dotyczy jednak albo zwykłych, literalnych
pasterzy zajmujących się zwierzętami, albo w przenośni dotyczy Jezusa. Poza tym, rzeczownik

pasterz,

jako

słowo oznaczające funkcję w zborze,

występuje tylko raz

, we fragmencie listu do Efezjan.

●

Obok rzeczownika pasterz Nowym Testamencie występuje jeszcze pokrewny temu czasownik
poimaino być pasterzem, paść, wyprowadzać na pastwisko, żywić.
Występuje 11 razy. Podobnie jak w poprzednich przykładach;

➢

Może dotyczyć po prostu czynności pasterskich, opiekowania się zwierzętami
"Kto zaś z was, mając sługę, który orze lub pasie (poimainonta), powie do niego, gdy
powróci z pola: Chodź zaraz i zasiądź do stołu?"
(Łk 17:7)
"Albo kto pasie (poimnen) trzodę, a mleka od trzody nie spożywa?"

(1Kor 9:7)

➢

Może też dotyczyć w przenośni opiekowania się, troszczenia o kogoś.

•

Jezus w ten sposób pasie:
"I ty, Betlejemie, ziemio judzka, wcale nie jesteś najmniejsze między książęcymi miastami
judzkimi, z ciebie bowiem wyjdzie wódz, który paść (poimanei) będzie lud mój izraelski."
(Mt 2:6)

•

Paść w tym sensie mogą również ludzie:

"Starszych więc wśród was napominam, jako również starszy (...)Paście (poimanate)

5

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

trzodę Bożą, która jest między wami, nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla
brzydkiego zysku, lecz z oddaniem"

(1P 5:1-2)

Pastor to inne określenie biskupa i prezbitera

Biskup = Prezbiter (Starszy) =Pastor (Pasterz)

Kim są ci pasterze i jakie mają zadania możemy dowiedzieć się z fragmentów gdzie występuje czasownik
"paść":

"Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami,
abyście paśli (poimainein) zbór Pański nabyty własną jego krwią.”
(Dz 20:28)

"Starszych więc wśród was napominam, jako również starszy (...)Paście (poimanate) trzodę Bożą,
która jest między wami, nie z przymusu, lecz ochotnie, po Bożemu, nie dla brzydkiego zysku, lecz z
oddaniem"
(1P 5:1-2)"

Piotr pisze o sobie, że jest starszym:
"Starszych więc wśród was napominam, jako również starszy..."
(1P 5:1)
a do jego obowiązków jakie wyznaczył mu Jezus było pasienie:
"Rzecze mu znowu po raz drugi: Szymonie, synu Jana, miłujesz mnie? Rzecze mu: Tak, Panie! Ty
wiesz, że cię miłuję. Rzekł mu: Paś (poimaine) owieczki moje"
(Jan 21:16)

Właściwie tylko fragment z listu do Efezjan 4:11 mówi o służbie czy funkcji pasterza w zborze, którą może
piastować człowiek. Żadne miejsce Pisma nie mówi o pasterzach jako o jakiejś odrębnej funkcji.
W liście do Efezjan gdy Paweł wymienia "funkcje" w kościele\zborze, pisze o apostołach, prorokach,
ewangelistach,pasterzach, nauczycielach. Nie wspomina jednak o starszych czy biskupach.
Najprawdopodobniej dlatego, że wcześniej użył słowa pasterz które właśnie oznacza biskupów i starszych.
Wiemy, że biskupi pasą (Dz 20:28), wiemy, że starsi pasą (1P 5:1-2)", wiemy w końcu, że apostoł, który pisał o
sobie, że jest starszym również pasł (Jan 21:16), więc najprościej uznać, że to oni są owymi pasterzami.

Co na ten temat mówią historycy i komentatorzy

-

Nawet tak bardzo zhierarchizowany Kościół Katolicki przyznaje w przypisie do Tyt 1,7 w

przekładzie Biblii Tysiąclecia wyd. IV:
„...biskup (episkopos) – w ogólnym znaczeniu zwierzchnika, przełożonego. Biskup ma tu to samo
znaczenie co w 1,5 prezbiter.”

-

Historyk Kościoła Daniel Rops, katolik, w swej pracy "Kościół pierwszych wieków", na stronie 267

(wyd. Pax 1969) pisze:
"wydaje się, że oba wyrazy (biskup i prezbiter, przyp. autora ) były wówczas synonimami"

-

Craig S. Keener w swym "Komentarzu historyczno-kulturowym do Nowego Testamentu" (wyd

6

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?

Vocatio 2000, str. 472) pisze:
"Słowo, które przetłumaczono jako 'biskup' było w starożytnym świecie używane na oznaczenie
przełożonych; Paweł posługuje się nim zamiennie ze słowem 'starszy'."

-

Fritz Rienecker i Gerhard Maier napisali w swym "Leksykonie Biblijnym "(wyd. Vocatio str. 90)

"Gminą kierowało kolegium starszych lub biskupów (gr. episkopi; określeń „starsi”, „biskupi” używa
się wymiennie, zob. Dz 20, 17.28)"

-

Na koniec przytoczę wypowiedź z zielonoświątkowego komentarza do NT ("Biblia z komentarzem.

Nowy Testament" wyd. Life Publishers International 1996. str 450)
"Pasterze to ci, którzy nadzorują i troszczą się o duchowe potrzeby lokalnych zgromadzeń. Nazywani
są również 'prezbiterami' (Dz 20,17; Tt 1,5) i 'biskupami' (1Tm 3,1; Tt 1,7)"

Podsumowanie

Podsumowując, widać, że terminy biskup i starszy są stosowane zamiennie, co więcej, jest o nich napisane,

że "pasą", więc są też pasterzami. Uważam więc, że słowa te są stosowane w Nowym Testamencie

zamiennie, co powyżej starałem sie wykazać. Rozróżnienie funkcji biskupa i starszego jest ponoć pierwszym

większym błędem w interpretacji apostolskiej nauki.

Michał Staska

7

CZY BISKUP PREZBITER I PASTOR TO TRZY RÓŻNE NAZWY TEJ SAMEJ FUNKCJI?