Delphi 7 cwiczenia

Programowanie nadal jest przez wielu uwa¿ane za czynnoæ trudn¹ i wymagaj¹c¹
specjalistycznej wiedzy. Tymczasem, dziêki takim narzêdziom jak Delphi, tworzyæ
aplikacje mog¹ równie¿ pocz¹tkuj¹cy i redniozaawansowani u¿ytkownicy komputerów.
Przyjazne rodowisko programistyczne, obszerna biblioteka gotowych modu³ów
i ogromna liczba stworzonych aplikacji nale¿¹ do niezaprzeczalnych atutów Delphi.

„Delphi 7. Æwiczenia”, to ksi¹¿ka, która pozwoli Ci w szybko opanowaæ podstawy
i rozpocz¹æ tworzenie pierwszych aplikacji. Poznasz zintegrowane rodowisko
programistyczne Delphi, a nastêpnie, krok po kroku, za pomoc¹ praktycznych æwiczeñ
poznasz jêzyk ObjectPascal. Autor unika informatycznego ¿argonu, a sprawy
skomplikowane t³umaczy w sposób jasny i zwiêz³y, co czyni tê ksi¹¿k¹ idealn¹ dla
osób, które dopiero rozpoczynaj¹ swoj¹ przygodê z programowaniem.

Poznasz:

• rodowisko programistyczne Delphi
• Jêzyk ObjectPascal: instrukcje, zmienne i typy danych
• Podstawy projektowania obiektowego
• Metody tworzenia atrakcyjnego interfejsu u¿ytkownika
• Sposoby programowania grafiki
• Obs³ugê dwiêku w Delphi
• Sposoby korzystania z baz danych

Spis treści

Wstęp.............................................................................................................................................................. 5

Rozdział 1. Wprowadzenie do środowiska Delphi............................................................................................ 7

Polskie znaki w Delphi.................................................................................................................8
Pierwsze starcie z programowaniem ............................................................................................8
Pliki składowe aplikacji .............................................................................................................10
Przypisanie ikony do programu..................................................................................................10
Tworzenie menu aplikacji ..........................................................................................................11

Menu główne (górne)...........................................................................................................11
Menu podręczne...................................................................................................................12
Klawisze szybkiego reagowania ..........................................................................................13

Podpowiedź w „chmurce” ..........................................................................................................13
Kolory komponentów.................................................................................................................14
Widoczność komponentów ........................................................................................................15
Przyciski opcji ............................................................................................................................16

RadioButton .........................................................................................................................16
RadioGroup..........................................................................................................................18

Przyciski wyboru........................................................................................................................19
Listy wyboru ..............................................................................................................................19

ListBox.................................................................................................................................19
ComboBox ...........................................................................................................................21

Paski przewijania........................................................................................................................21

ScrollBar ..............................................................................................................................21

Pudełka przewijania ...................................................................................................................23

ScrollBox .............................................................................................................................23

Tworzenie paska narzędzi ..........................................................................................................24
Pole tekstowe — Memo .............................................................................................................25
Strony z zakładkami ...................................................................................................................27

Zakładki dla pasków narzędziowych ...................................................................................27
Zakładki wielopoziomowe...................................................................................................28

Komponent tabeli .......................................................................................................................29
Dodatkowe ćwiczenia ................................................................................................................30

Rozdział 2. Integracja z użytkownikami............................................................................................................. 33

Okna dialogowe..........................................................................................................................33

InputQuery ...........................................................................................................................33
InputBox ..............................................................................................................................34

Pola edycyjne .............................................................................................................................35

Wprowadzanie danych za pomocą komponentu Edit ..........................................................35
MaskEdit — maskowanie pól ..............................................................................................36

Delphi 7. Ćwiczenia

Metody wprowadzania danych liczbowych ...............................................................................37
Wyświetlanie komunikatów .......................................................................................................38

ShowMessage ......................................................................................................................38
MessageDlgPos....................................................................................................................38
MessageBox .........................................................................................................................39

Obsługa błędu.............................................................................................................................41
Obsługa plików ..........................................................................................................................43

Pliki tekstowe.......................................................................................................................43
Pliki elementowe..................................................................................................................44

Najważniejsze komponenty z zakładki Dialogs.........................................................................46

OpenDialog ..........................................................................................................................46
SaveDialog ...........................................................................................................................47
ColorDialog..........................................................................................................................48
FontDialog ...........................................................................................................................49

Rozdział 3. Uatrakcyjnianie programu................................................................................................................ 51

Nowe formy................................................................................................................................51

Dodawanie nowej formy do aplikacji ..................................................................................51
Aplikacja typu MDI .............................................................................................................53

Przykładowe zastosowanie komponentów.................................................................................53

Stosowanie komponentu Calendar oraz ProgressBar ..........................................................53
Wykorzystanie DateTimePicker ..........................................................................................55

Zegarek.......................................................................................................................................56

Rozdział 4. Multimedia................................................................................................................................................. 57

Odtwarzanie dźwięku .................................................................................................................57

Pliki *.wav ...........................................................................................................................57
Pliki *.mid............................................................................................................................58

Odtwarzanie animacji i filmów ..................................................................................................58

Pliki *.avi .............................................................................................................................58

Animacje systemowe..................................................................................................................59

Rozdział 5. Tworzenie zaawansowanych aplikacji ....................................................................................... 61

Bazy danych ...............................................................................................................................61

Tworzenie tabeli...................................................................................................................61
Podstawowe formularze obsługujące tabele ........................................................................62
Stosowanie komponentu DateTimePicker dla pól typu DATE ...........................................64
Wyszukiwanie rekordów .....................................................................................................65

Programowanie w internecie ......................................................................................................66

Formularze ActiveFom ........................................................................................................66
Tworzenie aplikacji typu klient-serwer ...............................................................................67

Rozdział 6. Uzupełnienie.............................................................................................................................................. 71

Dodatkowe opcje formy programu ............................................................................................71
Opis najważniejszych typów zmiennych ...................................................................................72
Prosta gra w Delphi ....................................................................................................................73
Inny pomysł na zmienianie kolorów ..........................................................................................74
Edit i Label .................................................................................................................................74
Menedżer plików........................................................................................................................75
Ukryte pliki ................................................................................................................................76

Podsumowanie.........................................................................................................................................77

Dodatek A

Delphi w systemie Linux ..................................................................................................................... 79

Przydatne adresy internetowe.....................................................................................................79

Rozdział

Uatrakcyjnianie programu

Nowe formy

Dodawanie nowej formy do aplikacji

Atrakcyjność naszego programu na pewno wzrośnie, jeżeli rozbudujemy tworzoną aplikację
o nowe formy. Pisany program będzie wówczas bardziej przejrzysty i wygodniejszy w użyt-
kowaniu.

Ćwiczenie 3.1.

Utwórz program, który zawiera trzy przyciski z napisami:

. Po naciśnięciu dowolnego komponentu

Button wyświetla się odpowiednie okno.

Wstaw na formę trzy komponenty Button i opatrz je odpowiednimi napisami.
Wybierz z menu File\Form.
Korzystając z okna modułu dla pierwszej formy, po słowie

wpisz:

Podepnij pod pierwszy przycisk procedurę:

!"#

Korzystając z opcji menu górnego, wybierz polecenie File\New\Other oraz dodaj

do projektu z zakładki Dialogs formę Standard Dialog (Horizontal).

Delphi 7. Ćwiczenia

W nowym oknie podepnij pod przycisk

procedurę:

$%$

# &'()#*+ ,) $##"'

Dodaj do przycisku

zdarzenie:

$%#

# &'()#*+ ,) # ##"'

Korzystając z opcji menu górnego, wybierz polecenie File\New\Other oraz dodaj

do projektu z zakładki Forms formę About boxt.

Podepnij pod przycisk formy procedurę:

-.$

# &'/#0*+ # )'

Zmodyfikuj pozostałe przyciski głównej formy, podpinając odpowiednie procedury.

Dla przycisku

zastosuj procedurę:

$%!"#

Dla przycisku

zastosuj procedurę:

-.!"#

Zapisz i skompiluj program, wciskając przycisk Yes w oknie komunikatu kompilacji.
Sprawdź działanie programu (rysunek 3.1).

Rysunek 3.1.
Dodawanie form
do programu

Rozdział 3.

Uatrakcyjnianie programu

Aplikacja typu MDI

Aplikacja typu MDI charakteryzuje się tym, że w projekcie występuje jedna forma nad-
rzędna oraz wiele podrzędnych (tego samego typu). Dobrym przykładem tego typu pro-
gramu jest Microsoft Word 97.

Ćwiczenie 3.2.

Z menu górnego wybierz polecenie File\New\Other, a z zakładki Projects

— aplikację MDI Application.

Uruchom program i sprawdź jego działanie.
Wciśnij klawisze Shift+F12 oraz wybierz formę About.
Zmień napisy na etykietach, wybierz logo dla aplikacji oraz zmień właściwość

Caption formy.

Wybierz główną formę i pozmieniaj napisy na komponentach z języka angielskiego

na polski.

Sprawdź działanie programu (rysunek 3.2).

Rysunek 3.2.
Aplikacja typu MDI

Przykładowe zastosowanie komponentów

Stosowanie komponentu Calendar oraz ProgressBar

Komponent Calendar występuje w postaci tabelki określającej dni tygodnia i dni miesiąca.

Podstawowe właściwości tego komponentu:

— określa numer miesiąca,

— określa numer dnia w miesiącu.

Delphi 7. Ćwiczenia

ProgressBar to wskaźnik przebiegu jakiegoś procesu.

Podstawowe właściwości tego wskaźnika:

— określa minimalną wartość wskaźnika (pozycja startowa),

— określa maksymalną wartość wskaźnika (pozycja końcowa),

— określa pozycję wskaźnika.

Ćwiczenie 3.3.

Napisz program pokazujący kalendarz z zaznaczoną datą. Na etykiecie powinny być
wyświetlane informacje mówiące o tym, ile dni upłynęło od początku roku. Dwa słupki
powinny pokazywać, jaka część miesiąca oraz roku już minęła. Po wybraniu innej daty
wykresy powinny ulegać aktualizacji.

Umieść na formie następujące komponenty:

Calendar z zakładki Samples,
dwa komponenty ProgressBar z zakładki Win32,
dwie etykiety.

Zmodyfikuj wygląd programu zgodnie z rysunkiem 3.3.

Rysunek 3.3.
Wygląd tworzonego
programu

Zmień właściwość

komponentu

(

" #

) na

Zmień właściwości komponentu

(

" %

&'$(

&')*+(

Wprowadź dla formy procedurę OnActivate:

- 2#

3# ##)45 6&178717197171971717197171971

:# #+#0 # ,;" , ,<) !0 # !=

77.

&##3!

>#3#.&3# 45 :#)## ,#"#)0 =

>#>&##%#) :?0 ),@=

: ,# ,)7<;*)) ! ,#=

.&A

Rozdział 3.

Uatrakcyjnianie programu

&B3# 4.5

&B##%#)A

# # &# # B'&'B6

#>&

# # &# # B'&'B6##%#)

Sprawdź działanie programu (rysunek 3.4).

Rysunek 3.4.
Działanie programu
z ćwiczenia 3.3

Wykorzystanie DateTimePicker

DateTimePicker ma wygląd listy wyboru ComboBox (rysunek 3.5). Pozwala wprowadzić
datę poprzez wybór z kalendarza. Komponent ten wyświetlany jest w postaci tabelki. Przy-
ciski ze strzałkami pozwalają na przechodzenie pomiędzy miesiącami.

Rysunek 3.5.
Tabelka
DateTimePicker

Najważniejsze właściwości tego komponentu:

— format daty,

— domyślna data ustawiana w oknie,

— minimalna data,

— maksymalna data.

Ćwiczenie 3.4.

Utwórz program, który odczytuje datę z komponentu DateTimePicker i wyświetla ją w for-
mie napisu na komponencie Panel.

Wstaw na formę komponent DateTimePicker z zakładki Win32 oraz komponent

Panel z zakładki Standard.

Ustaw właściwości komponentu DateTimePicker:

&'$--./.$/.$(

Delphi 7. Ćwiczenia

, &'0 (

&'$-+./.$/.$(

&'1..1/.$/.$(

Pod zdarzenie OnChange DateTimePicker podepnij procedurę:

%#> !#

# # &%#%#> #

Sprawdź działanie programu (rysunek 3.6).

Rysunek 3.6.
Zastosowanie
DateTimePicker

Zegarek

Dla wielu użytkowników ciekawym uatrakcyjnieniem tworzonej aplikacji może okazać
się zwykły zegarek wyposażony w prosty budzik.

Ćwiczenie 3.5.

Wstaw na formę komponent Panel i zmień jego czcionkę na Arial Black o rozmiarze 20.
Umieść na formie komponent Timer z zakładki System.
Wstaw na formę pole edycyjne Edit oraz etykietę z napisem

2 3%

Podepnij pod komponent Timer procedurę:

# # &

# # &.!!"#'>#'

Uruchom program i sprawdź jego działanie (rysunek 3.7).

Rysunek 3.7.
Budzik