WYSIŁEK FIZYCZNY

WYSIŁEK FIZYCZNY

Cechy tkanki mi

ęś

niowej:

Elastyczno

ść

Elastyczno

ść

(rozci

ą

gliwo

ść

i

spr

ęż

ysto

ść

) – zdolno

ść

do

wydłu

ż

ania si

ę

pod wpływem siły odkształcaj

ą

cej.

Spr

ęż

ysto

ść

Spr

ęż

ysto

ść

– zdolno

ść

do powrotu do pierwotnej długo

ś

ci

po zaniku siły odkształcaj

ą

cej. Energia skurczu magazynuje

si

ę

w spr

ęż

ysto

ś

ci mi

ęś

nia.

Mi

ęś

nie znu

ż

one, wyosobnione z ustroju, st

ęż

ałe, obumarłe

– staj

ą

si

ę

coraz bardziej spr

ęż

yste, ale mniej elastyczne

Wydajno

ść

mi

ęś

nia

Wydajno

ść

mi

ęś

nia

– ok. 20-25% (do 30%), co oznacza,

ż

e tyle energii jest przetwarzana na prac

ę

, reszta (tj. 70%)

jest tracona w postaci ciepła

(jest to wydajno

ść

wysoka, bo np. wydajno

ść

maszyny termodynamicznej – 10-40%)

Rodzaje włókien mi

ęś

niowych ze wzgl

ę

du na

Rodzaje włókien mi

ęś

niowych ze wzgl

ę

du na

szybko

ść

skurczu i podatno

ść

na zm

ę

czenie:

szybko

ść

skurczu i podatno

ść

na zm

ę

czenie:

1. włókna wolno kurcz

ą

ce si

ę

(I typ - czerwone,

tlenowe,

mała siła skurczu)

2. włókna szybko kurcz

ą

ce si

ę

(II typ, białe):

• odporne na zm

ę

czenie (II A - tlenowo-glikolityczne)

• podatne na zm

ę

czenie (II B – glikolityczne,

du

ż

a siła

skurczu)

Wi

ę

kszo

ść

mi

ęś

ni u człowieka jest mieszana (mozaika

mi

ęś

niowa), ale w niektórych mi

ęś

niach przewa

ż

aj

ą

pewne

typy włókien, st

ą

d mówi si

ę

o mm. wolnych lub szybkich, np.:

- m. płaszczkowaty łydki (wolny, aktywny przy długotrwałym

staniu)

- m. piszczelowy przedni (szybki)

W sportach wytrzymało

ś

ciowych – lepsze mi

ęś

nie z du

żą

ilo

ś

ci

ą

włókien wolnych, w siłowych – szybkie, wykazuj

ą

ce

du

żą

sił

ę

skurczu

Energia do pracy mi

ęś

ni pochodzi z procesów

rozkładu w

ę

glowodanów, tłuszczów i białek. Cz

ęść

z tych procesów zachodzi w warunkach tlenowych
w mitochondriach

(aerobowo),

(aerobowo),

cz

ęść

w

cytoplazmie komórek bez udziału tlenu

(anaerobowo)

(anaerobowo)

Wielko

ść

energii wytworzonej mo

ż

na okre

ś

li

ć

mierz

ą

c

ilo

ść

pochłoni

ę

tego tlenu (VO

ilo

ść

pochłoni

ę

tego tlenu (VO

2

2

)

)

– ilo

ść

zu

ż

ytego tlenu w jednostce czasu jest

proporcjonalna do wydatkowanej energii
(i wielko

ś

ci wykonanej pracy)

zu

ż

ycie 1L O

zu

ż

ycie 1L O

2

2

= 5 Kcal, jest to tzw. współczynnik kaloryczny tlenu

= 5 Kcal, jest to tzw. współczynnik kaloryczny tlenu

W trakcie maksymalnych wysiłków

narz

ą

dy mog

ą

dostarczy

ć

, a tkanki

narz

ą

dy mog

ą

dostarczy

ć

, a tkanki

wykorzysta

ć

około 2

wykorzysta

ć

około 2

-

-

3 L/min

3 L/min

(u kobiet 25% mniej ni

ż

u m

ęż

czyzn) –

rekordy u sportowców (powy

ż

ej 5 L/min) !

Wydolno

ść

fizyczna

Wydolno

ść

fizyczna

- jest to zdolno

ść

organizmu do

wykonywania ci

ęż

kiej i długotrwałej pracy fizycznej bez szybko

narastaj

ą

cego uczucia zm

ę

czenia i bez powa

ż

nych zaburze

ń

homeostazy ustrojowej. W spoczynku mi

ęś

nie zu

ż

ywaj

ą

około

10-15% pobieranego tlenu, w miar

ę

wzrostu intensywno

ś

ci

wysiłku fizycznego zwi

ę

ksza si

ę

wychwyt tlenu do osi

ą

gni

ę

cia

tzw. pułapu tlenowego.

Pułap tlenowy

Pułap tlenowy

= maksymalny pobór tlenu

= maksymalny pobór tlenu

– jest to najwi

ę

ksza

ilo

ść

tlenu, jak

ą

badany mo

ż

e w trakcie maksymalnego wysiłku

pochłon

ąć

w ci

ą

gu 1 min (VO

2

). Intensywnie pracuj

ą

ce mi

ęś

nie

zu

ż

ywaj

ą

do 90% pobieranego tlenu - PO

2

we krwi

ż

ylnej spada

poni

ż

ej 40 mm Hg, obni

ż

a si

ę

równie

ż

wysycenie hemoglobiny

tlenem (z 70% do 16%).

Pułap tlenowy jest stały dla poszczególnych osób, wskazuje na
stopie

ń

rozwoju fizycznego, zale

ż

y od masy ciała, pojemno

ś

ci

minutowej serca, wentylacji płuc, t

ę

tna itp.

Próg beztlenowy (=mleczanowy lub anaerobowy)

Próg beztlenowy (=mleczanowy lub anaerobowy)

- najmniejsze obci

ąż

enie wysiłkiem, po przekroczeniu którego

wzrasta wytwarzanie energii w procesach beztlenowych oraz
ro

ś

nie st

ęż

enie mleczanu we krwi i ilo

ść

wydychanego CO

2

Pomiar tego progu jest istotny je

ś

li chcemy okre

ś

li

ć

wydolno

ść

fizyczn

ą

, u zdrowych i chorych, albo jej zmiany po rehabilitacji

lub po treningu

Dług tlenowy

Dług tlenowy

to ilo

ść

tlenu, jaka musi by

ć

dostarczona do

organizmu po zako

ń

czonym wysiłku, w celu usuni

ę

cia

skutków wysiłku fizycznego, tj. usuni

ę

cie nadmiaru

kwasu mlekowego powstałego w procesach beztlenowych oraz
odnowy mi

ęś

niowych zapasów energetycznych.

Wielko

ść

długu tlenowego

Wielko

ść

długu tlenowego

jest proporcjonalna do

zapotrzebowania energetycznego, które w czasie wysiłku

fizycznego przekraczało wydajno

ść

procesów tlenowych

Reakcja układu oddechowego na wysiłek fizyczny:

Reakcja układu oddechowego na wysiłek fizyczny:

- wzrost wentylacji płuc – proporcjonalny do pobierania
tlenu w zakresie 50-70% VO2 (u osób niewytrenowanych –
wytrenowanych) - hiperwentylacja

Po przekroczeniu tej warto

ś

ci pojawia si

ę

duszno

ść

wysiłkowa

-wzrost cz

ę

sto

ś

ci oddechów

-wzrost obj

ę

to

ś

ci oddechowej

-wzrost wentylacji p

ę

cherzykowej (w spoczynku wynosi ok.

65% wentylacji ogólnej, w wysiłku nawet 90%)

-wzrost przestrzeni martwej

Reakcja układu kr

ąż

enia na wysiłek dynamiczny:

Reakcja układu kr

ąż

enia na wysiłek dynamiczny:

wzrost obj

ę

to

ś

ci minutowej (z 5,5 L do 25 L!)

- przyspieszenie akcji serca

- wzrost obj

ę

to

ś

ci wyrzutowej (z 80 ml do 200 ml) (prawo serca Starlinga)

Zwi

ę

kszenie siły skurczu i obj. wyrzutowej jest korzystne,

natomiast przyspieszenie akcji serca nie, gdy

ż

pogarsza kr

ąż

enie

wie

ń

cowe

-

ro

ś

nie skurczowe ci

ś

nienie t

ę

tnicze

proporcjonalnie do obci

ąż

enia, rozkurczowe mniej

lub wcale

-

wzrasta przepływ krwi przez mi

ęś

nie szkieletowe

i skór

ę

, maleje przez narz

ą

dy jamy brzusznej

-

wzrasta przepływ wie

ń

cowy (2-4 razy)

Pompa mi

ęś

niowa i oddechowa zwi

ę

kszaj

ą

powrót

ż

ylny

ro

ś

nie

zapotrzebowanie

na tlen

Wysiłek dynamiczny cechuje przewa

ż

ajacy udział

skurczów izotonicznych i krótkotrwałych
skurczów izometrycznych (chód, bieg, jazda na
rowerze)

Reakcja układu kr

ąż

enia na wysiłek statyczny:

Reakcja układu kr

ąż

enia na wysiłek statyczny:

- wzrasta ci

ś

nienie t

ę

tnicze (skurczowe i

rozkurczowe)

- umiarkowany wzrost akcji serca i pojemno

ś

ci

minutowej

Ucisk naczy

ń

krwiono

ś

nych przez napi

ę

te mi

ęś

nie

sprawia,

ż

e ro

ś

nie opór naczyniowy

niezale

ż

na od

zapotrzebowania

na tlen

Wysiłek statyczny - dominujacym typem
aktywno

ś

ci mi

ęś

ni s

ą

dłu

ż

ej utrzymywane skurcze

izometryczne (utrzymywanie ci

ęż

aru)