Choroby oczodołu, powiek,

narządu łzowego,

spojówek

Iwona Laudańska – Olszewska

Wojciech Omulecki

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Kierownik: dr hab. med., prof. nadzw. Wojciech Omulecki

Oftalmopatia tarczycowa

– wytrzeszcz endokrynny

• choroba zaliczana do schorzeń z autoagresji

• występuje 8 x częściej u kobiet niż u mężczyzn na ogół

pomiędzy 40 – 50 r.ż.

• procesy patologiczne w obrębie oczodołu powodują:

– przerost mięśni zewnątrz gałkowych
– zwłóknienie mięśni z uniemożliwieniem wykonywania

ich funkcji

– proliferację tłuszczu oczodołowego i tkanki łącznej oraz

gruczołowej w obrębie całego oczodołu

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Główne objawy kliniczne oftalmopatii

tarczycowej

• retrakcja powiek
• zajęcie tkanek miękkich
• wytrzeszcz
• neuropatia nerwu wzrokowego
• miopatia retrykcyjna

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi

Objaw Dalrympla – retrakcja powieki górnej

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi

Objaw von Graefego

synergia gałkowo – powiekowa

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi

Objaw Kochera

wytrzeszcz i przestraszone oczy

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Objawy towarzyszące wytrzeszczowi

• Objaw Moebiusa – niedomoga konwergencji

• Objaw Stellwaga – rzadkie mruganie

• Objaw Rosenbacha – drżenie zamkniętych powiek

• Objaw Jellinka – wzmożona pigmentacja powiek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Oftalmopatia tarczycowa TYP I

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Oftalmopatia tarczycowa TYP II

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Leczenie oftalmopatii tarczycowej

• działania ochronne
• leczenie ogólne steroidami
• radioterapia
• leczenie chirurgiczne (dekompresja chirurgiczna)

• Miopatia restrykcyjna: leczenie chirurgiczne,

ewentualne iniekcje toksyny botulinowej

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Choroby powiek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zmiany zapalne powiek

Jęczmień zewnętrzny (hordeolum externum)

ostre zapalenie przyrzęsowego gruczołu łojowego

Zeiss’a

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zmiany zapalne powiek

Gradówka (chalazion)

przewlekłe zapalenie łojowego gruczołu

tarczkowego, spowodowane zablokowaniem ujść

gruczołów

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Leczenie

• przez spojówkowe iniekcje steroidów
• leczenie chirurgiczne

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Półpasiec powieki

(herpes zoster ophtalmicus)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Wady położenia i ruchomości powiek

• Opadnięcie powieki górnej (ptosis) –

nieprawidłowo niskie ustawienie powieki górnej w
stosunku do gałki ocznej

• Wrodzone

• Nabyte
• neurogenne
• miogenne
• mechaniczne
• rozcięgnowe

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Opadnięcie powieki górnej (ptosis)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Odwinięcie powieki (ectropion) –
odwrócenie powieki na zewnątrz

• starcze

• porażenne

• bliznowate

• wrodzone

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Odwinięcie powieki (ectropion)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Podwinięcie powieki dolnej (entropion)

• starcze

• ostre spastyczne

• bliznowate

• wrodzone

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Podwinięcie powieki dolnej (entropion)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Nowotwory powiek

Łagodne

• Kępki żółte

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Nowotwory powiek

Łagodne

• Róg skórny

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

• Brodawczak

Nowotwory powiek

Łagodne

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Złośliwe guzy powiek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Złośliwe guzy powiek

• Rak podstawnokomórkowy (carcinoma

basocellulare)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Złośliwe guzy powiek

• Rak kolczystokomórkowy (carcinoma

spinocellulare)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Choroby narządu łzowego

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka-suche

zapalenie spojówek i rogówki

• polega na złuszczaniu się nabłonka rogówki i

spojówki gałkowej

• powstaje zarówno w wyniku nieprawidłowego

składu filmu łzowego jak i niedostatecznego
wydzielania łez

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka - przyczyny

• rozległe oparzenia spojówek
• autoimmunologiczne zespoły pęcherzycowe
• zespół Sjorgena
• zaburzenia neurologiczne
• zniszczenie tkanki gruczołu łzowego
• przyczyny jatrogenne

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka - dolegliwości

Częste:

– podrażnienie
– uczucie obecności ciała obcego
– pieczenie
– ciągnąca się, śluzowa wydzielina
– przejściowe przymglenie widzenia

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka - dolegliwości

Rzadziej:

– swędzenie

– Światłowstręt

– uczucie zmęczenia i ciężkości powiek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół

suchego oka – rozpoznanie

• Nieprawidłowości filmu łzowego:

– brak menisku łzowego lub menisk mały i

wklęsły

– obecność w filmie łzowym pasm śluzu i

materiałów resztkowych

• Nieprawidłowości rogówkowe:

– punktowata epiteliopatia
– obecność filamentów
– obecność płytek śluzowych

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka
- badania specjalne

• Test przerwania filmu łzowego
• Barwienie różem bengalskim

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka
- badania specjalne

• Test Schirmera

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zespół suchego oka - leczenie

• Zachowanie istniejących łez (zmniejszenie

temperatury pomieszczeń, nawilżacze

powietrza, właściwa higiena pracy)

• Leczenie miejscowe – substytuty łez:

– Lacrimal, Isopto Tears, Vidisic, Oculotect Fluid
– Tears Naturale II, Oculotect Fluid Sine, Tears

Naturale Free

• Zmniejszenie odpływu łez (zamknięcie

punktów łzowych)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Choroby spojówek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Ostre zapalenie spojówek

• „czerwone oko”

• surowicza lub śluzowo – ropna wydzielina

• obrzęk spojówek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Ostre zapalenie spojówek

• Objawy subiektywne:

– swędzenie
– pieczenie
– uczucie piasku pod powiekami

• światłowstręt, łzawienie, zwężenie szpary

powiekowej

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Ostre zapalenie spojówek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Ostre zapalenie spojówek

ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE !!!!

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek niezakaźne

Proste zapalenie spojówek

Przyczyny:

– fizyczne
– chemiczne
– niewyrównane korekorekcją wady refrakcji
– nieprawidłowości w ustawieniu osi widzenia

obu oczu

– przewlekły brak snu

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Proste zapalenie spojówek

Objawy:

– pieczenie
– swędzenie
– lekki światłowstręt i łzawienie
– mierne przekrwienie spojówki powiekowej i

gałkowej

– brak patologicznej wydzieliny

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Proste zapalenie spojówek

Leczenie:

– Cincol

– Oculosan

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Alergiczne zapalenie spojówek

Objawy:

– ostry początek
– obustronnie
– silne swędzenie
– przekrwienie
– obrzęk i przekrwienie spojówek
– ciastowaty obrzęk powiek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Alergiczne zapalenie spojówek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Alergiczne zapalenie spojówek

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Alergiczne zapalenie spojówek

• Emadine, Alergoftal, Spersalerg

• Cromohexal, Cusicrom, Polcrom,

Alomide

• Zaditen

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zapalenia bakteryjne

Najczęściej wywołuje je:

– Staphylococcus epidermidis,

Staphylococcus aureus

– Streptococcus pneumoniae

– Haemophilus influenzae

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zapalenia bakteryjne

Objawy:

– przekrwienie spojówek

– łagodny odczyn brodawkowy

– obecność śluzowo – ropnej wydzieliny w worku

spojówkowym

– uczucie „piasku pod powiekami”

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia bakteryjne

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia bakteryjne

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zapalenia bakteryjne

Leczenie:

– Krople: Biodacyna, Gentamycyna, Tobrex

– Maści antybiotykowe: Erytromycyna, Tobrex,

Neomycyna

– Fluorochinolony: Ciloxan, Chibroxin, Floxal

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wywołane przez chlamydie

• wtrętowe zapalenia spojówek dorosłych

– wywołane przez Chlamydia oculogenitalis

• współistnieje zapalenie cewki moczowej

lub szyjki macicy

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wywołane przez chlamydie

Objawy:

– śluzowo – ropna wydzielina w jednym oku
– silny obrzęk spojówki powiekowej i sklepienia
– obecność opalizujących grudek w sklepieniach

spojówki

– powiększenie węzłów przyuszniczych
– punkcikowate nacieki rogówki
– mikrołuszczka

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zakażenia wywołane przez chlamydie

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wywołane przez chlamydie

Leczenie:

– miejscowe stosowanie przez 6 tyg. 4x dz.

Maści z grupy tetracyklin

– ogólnie antybiotyk z grupy tetracyklin

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wirusowe

Nagminne zapalenie spojówek i rogówki

– najczęściej wywołane adenowirusem typu 8 i

19

– wysoki stopień zakaźności utrzymuje się przez

1-2 tygodnie od zachorowania

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wirusowe

Objawy:

– obrzęk powiek, wodnista wydzielina
– uogólnione przekrwienie spojówek
– grudki spojówki, błony rzekome
– krwotoczki podspojówkowe
– centralne punktowate zapalenie nabłonka

rogówki

– powiększenie węzłów przyuszniczych

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zakażenia wirusowe

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zakażenia wirusowe

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zapalenia spojówek wywołane

zakażeniami

Zakażenia wirusowe

Leczenie:

– Brak leczenia przyczynowego

– W ciężkich przypadkach – preparaty

steroidowe

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Autoimmunologiczne zapalenia

spojówek

w przebiegu rumienia wielopostaciowego

(zespół Stevensa – Johnsona)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Autoimmunologiczne zapalenia

spojówek

oczna pęcherzyca rzekoma

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Zmiany zwyrodnieniowe spojówek

Skrzydlik (Pterygium)

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Piśmiennictwo

1.

J.J. Kański.: Okulistyka kliniczna: Urban&

Partner, Wrocław 1997

3.

J.J. Kański, K. K. Nischal: Objawy i

Różnicowanie. Urban& Partner, Wrocław 2000

5.

M. H. Niżankowska: Podstawy okulistyki.Volumed

Wrocław 2000

7.

J.J. Kański, Bolton A.: Ilustrowane wykłady z

okulistyki. Wydawnictwo Górnicki, Wrocław 2004

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

Dziękuję za uwagę

Klinika Chorób Katedry Chorób Oczu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi