PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA

POWIATU SANDOMIERSKIEGO

Sandomierz

Grudzień 2003

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Koordynacja prac

(Starostwo Powiatowe w Sandomierzu)

Naczelnik Wydziału Rolnictwa i Ochrony Środowiska – mgr inż. Stanisław Kraska

Opracowanie

Konsorcjum

Instytut Ochrony Środowiska – Warszawa - Eko-Projekt Sp. j. – Ostrowiec Św.

Kojder, Żywczyk, Potorski

Spółka jawna

Koordynacja ze strony Zespołu Autorskiego

Instytut Ochrony Środowiska – Warszawa

mgr inż. Krzysztof Czarnomski

Zespół Autorski

Krzysztof Czarnomski,

dr Jadwiga Sienkiewicz

Anna Bojanowicz

Józef Kojder,

Wanda Żywczyk,

Andrzej Potorski

Starostwo Powiatowe w Sandomierzu

Wydział Rolnictwa i Ochrony Środowiska

ul.Mickiewicza 34

27-600 Sandomierz

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Spis zawartości:

Słownik skrótów.............................................................................................................. 1
Podstawowe definicje i pojęcia ....................................................................................... 2

1.

Wstęp .............................................................................................................................. 4

2

Stan środowiska oraz zasobów naturalnych ............................................................... 6

2.1 Podstawowe dane dla powiatu sandomierskiego ............................................................ 6

2.1.1

Charakterystyka gmin ..................................................................................................................... 8

2.2 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych ...... 14

2.2.1

Warunki środowiska geograficznego, klimatyczne i glebowe ...................................................... 14

2.2.2

Użytkowanie rolnicze terenu......................................................................................................... 16

2.2.3

Zasoby przyrody ożywionej .......................................................................................................... 17

2.2.4

Zasoby kopalin. ............................................................................................................................. 19

2.2.5

Stosunki wodne i jakość wód ........................................................................................................ 20

2.2.5.1

Wody powierzchniowe.............................................................................................................. 20

2.2.5.2

Stan czystości wód powierzchniowych. .................................................................................... 21

2.2.5.3

Zasoby wód podziemnych......................................................................................................... 24

2.2.5.4

Gospodarka ściekowa................................................................................................................ 25

2.2.6

Jakość powietrza ........................................................................................................................... 30

2.2.7

Gospodarka odpadami................................................................................................................... 37

2.2.8

Hałas.............................................................................................................................................. 38

2.2.8.1

Hałas komunikacyjny................................................................................................................ 38

2.2.8.2

Hałas przemysłowy ................................................................................................................... 40

2.2.9

Pola elektromagnetyczne............................................................................................................... 41

2.2.10

Odnawialne źródła energii ............................................................................................................ 41

2.2.11

Awarie przemysłowe i inne nadzwyczajne zagrożenia dla środowiska ........................................ 41

2.3 Obszary ograniczonego użytkowania............................................................................ 43

3

Standardy jakości środowiska.................................................................................... 43

4

Tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego ............................................... 44

5

Podstawowe kierunki i zakres działań w ochronie środowiska .............................. 47

5.1 Podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do zachowania i poprawy

standardów jakości środowiska ..................................................................................... 47

5.2 Cele ekologiczne na lata 2003 – 2010........................................................................... 49

5.2.1

Zachowanie różnorodności biologicznej....................................................................................... 49

5.2.2

Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych............................................................. 52

5.2.3

Ochrona wód ................................................................................................................................. 53

5.2.4

Zmniejszanie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych ................................................................................................................................................ 54

5.3 Przedsięwzięcia priorytetowe........................................................................................ 58

5.3.1

Edukacja ekologiczna.................................................................................................................... 59

6

Harmonogram rzeczowo – finansowy ....................................................................... 61

6.1 Zachowanie różnorodności biologicznej....................................................................... 61
6.2 Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych............................................. 62
6.3 Ochrona wód ................................................................................................................. 63
6.4 Zmniejszanie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł

odnawialnych................................................................................................................. 65

6.5 Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych ................................................ 67
6.6 Ochrona powietrza ........................................................................................................ 69

7

Kontrola i monitoring realizacji programu .............................................................. 70

Załączniki
1. Rozmieszczenie zasobów wód podziemnych w powiecie sandomierskim – Załącznik nr 1
2. Mapa akustyczna Sandomierza – Załącznik nr 2
3. Mapa powiatu – Załącznik nr 3
4. Wykaz pomników przyrody – Załącznik nr 4

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Słownik skrótów

WPOŚ

Wojewódzki Program Ochrony Środowiska

POŚ

Program Ochrony Środowiska

GZWP

Główny Zbiornik Wód Podziemnych

WIOŚ

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

ZGKiM

Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej

PGK

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej

WFOŚiGW

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

RZGW

Regionalny Zakład Gospodarki Wodnej

PKB

Produkt Krajowy Brutto

PSSE

Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna

GUS

Główny Urząd Statystyczny

p.o.ś.

Prawo ochrony środowiska

PEC

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

PPH

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe

ODR

Ośrodek Doradztwa Rolniczego

ZPOW

Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego

ZPS ChiM

Zakłady Przetwórcze Surowców Chemicznych i Mineralnych

ONO

Obszar Najwyższej Ochrony

OWO

Obszar Wysokiej Ochrony

UE

Unia Europejska

UZWP

Użytkowy Zbiornik Wód Podziemnych

WWA

Wielopierścieniowe Węglowodory Aromatyczne

PM10

Pył zawieszony

NO

2

Dwutlenek azotu

SO

2

Dwutlenek siarki

Pb

Ołów

Co

Kobalt

O

3

Ozon

BZT5

Pięciodniowe biologiczne zapotrzebowanie na tlen

Non

Wody powierzchniowe nie odpowiadające normatywom

LZO

Lotne związki organiczne

PCB

Polichlorowane bifenyle

PCDD

Polichlorowane dibenzodioksyny

PCDF

Polichlorowane dibenzofurany

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

1

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Podstawowe definicje i pojęcia

agrocenoza – zbiorowiska roślinne pól uprawnych,
antropopresja - oddziaływanie człowieka na środowisko przyrodnicze i występujące w nim
zbiory populacji roślinnych,
emisja - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do
powietrza, wody, gleby lub ziemi:

a) substancje,
b) energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne,

hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do16.000 Hz,
oddziaływanie na środowisko - rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie
ludzi,
odpady - rozumie się przez to odpady w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628),
ochrona środowiska - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające
zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności
na:

a) racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska

zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,

b) przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
c) przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego,

organ ochrony środowiska - to organy administracji powołane do wykonywania zadań
publicznych z zakresu ochrony środowiska,
organizacja ekologiczna - to organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona
środowiska,
pole elektromagnetyczne - rozumie się przez to pole elektryczne, magnetyczne oraz
elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz,
podmiot korzystający ze środowiska - to:

a) przedsiębiorca w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. oraz osoby

prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu
lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa
śródlądowego, oraz osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej
praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,

b) jednostka organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy - Prawo

działalności gospodarczej,

c) osoba fizyczna niebędącą podmiotem, o którym mowa w lit. a), korzystającą ze

środowiska w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia,

pora dnia oraz pora nocy - to przedział czasu odpowiednio od godz. 6 do godz. 22 (pora
dnia) i od godz. 22 do godz. 6 (pora nocy),
poważnej awarii - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub
eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu,
w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do
natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub
powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem,
poważna awaria przemysłowa - rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie,
poziom hałasu - to równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB),

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

2

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

poziom substancji w powietrzu - to stężenie substancji w powietrzu w odniesieniu do
ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni,
równowaga przyrodnicza - to stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga
we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków
siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej,
standard emisyjny - to dopuszczalne wielkości emisji,
standard jakości środowiska - to wymagania, które muszą być spełnione w określonym
czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze,
substancja - to pierwiastki chemiczne oraz ich związki, mieszaniny lub roztwory
występujące w środowisku lub powstałe w wyniku działalności człowieka,
substancje niebezpieczne - rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo mieszaniny
substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne lub
promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować
zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być
surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii,
ścieki - rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi:

a) wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze,
b) ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do

rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach
o nawozach i nawożeniu,

c) wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące

z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów
przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej
nawierzchni,

d) wody odciekowe ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze

i termalne,

e) wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód

wprowadzanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych
w wodzie wprowadzanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilością zawartymi
w pobranej wodzie,

f) wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów gospodarki rybackiej, jeżeli

występują w nich nowe substancje lub zwiększone zostaną ilości substancji
w stosunku do zawartych w pobranej wodzie,

środowisko - ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku
działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze,
zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat,
wielkość emisji - to rodzaj i ilość wprowadzanych substancji lub energii w określonym czasie
oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odlotowych,
wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach,
wprowadzanie ścieków do ziemi - to także wprowadzanie ścieków do gleby,
zanieczyszczenie - to emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska,
powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub
koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska,
zrównoważony rozwój - to taki rozwój społeczno gospodarczy, w którym następuje proces
integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi
przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu
zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych
społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

3

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

1. Wstęp
Program Ochrony Środowiska jest dokumentem określającym cele i zadania administracji
państwa i samorządów w zakresie ochrony środowiska, rozsądnej i racjonalnej gospodarki
jego zasobami.
Przyjęta przez radę Ministrów w czerwcu 2000 r. „II Polityka Ekologiczna Państwa”
stworzyła warunki niezbędne do realizacji ochrony środowiska oraz korzystania z jego
zasobów. Znalazło to odzwierciedlenie w ustawach:
9

z dnia 27 kwietnia 2001 r Prawo Ochrony Środowiska

1

,

9

z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustaw Prawo ochrony środowiska, ustawy

o odpadach

2

,

które przyjęły dokument Rady Ministrów jako podstawę do sporządzania programów ochrony
środowiska dla wszystkich szczebli władzy.
Rozwinięciem i uszczegółowieniem celów i zadań administracji w zakresie ochrony
środowiska jest dokument przyjęty przez Radę Ministrów w listopadzie 2002 r. – „Program
Wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 - 2010”.
Wykonaniem obowiązku wynikającego z art. 13-16 ustawy prawo ochrony środowiska jest
przyjęta przez Radę Ministrów w grudniu 2002 r. Polityka Ekologiczna Państwa na lata
2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010. Dokument ten jest
aktualizacją i uszczegółowieniem długookresowej II Polityki Ekologicznej Państwa na lata
2002 – 2010.
Dokumenty przyjęte przez Radę Ministrów określają cele średniookresowe (lata 2002 – 2010)
i cele długookresowe (lata 2010 – 2025) w zakresie ochrony i wykorzystania środowiska
z zachowaniem zasad zawartych w „Długookresowej strategii trwałego i zrównoważonego
rozwoju POLSKA 2025” opracowanej przez Radę Ministrów zgodnie z rezolucją Sejmu RP
z dnia 2 marca 1999 r.
W polityce ekologicznej państwa ustala się cele i zadania niezbędne dla zapewnienia
bezpieczeństwa ekologicznego społeczeństwa i gospodarki, które wymaga nie tylko działań
zabezpieczających przed niekorzystnym wpływem na środowisko działalności gospodarczej
prowadzonej na terenie Polski i poza jej granicami, ale także racjonalnej gospodarki zasobami
środowiska – wodą, powierzchnią ziemi, czystością powietrza, w aspekcie jakości życia
człowieka, a także zachowania stanu przyrody.
Zasady, którymi rządzi się polityka ekologiczna, zostały przyjęte przez społeczność
międzynarodową, i mają na celu właściwe z punktu widzenia ludzkości gospodarowanie
zasobami środowiska, a w pierwszym rzędzie tymi ogólnie dostępnymi: powietrzem i wodą.
W konstytucji RP jest zapisana zasada zrównoważonego rozwoju przyjęta przez
społeczeństwo świata na szczycie ONZ w Rio de Janeiro w 1992 r. Zasada przezorności
narzuca obowiązek przeciwdziałania zagrożeniom, a więc działań prewencyjnych. Zasada ta
jest blisko związana z zasadą integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi,
wymagającą – w warunkach zrównoważonego rozwoju – uwzględniania celów ekologicznych
na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. Zasada równego dostępu do środowiska
oznaczająca potrzebę zachowania sprawiedliwości międzyregionalnej, międzygrupowej
i międzypokoleniowej, a także zachowania stanu przyrody, wymaga racjonalnego korzystania

1

Dz. U. Nr 62 poz. 627

2

Dz.U. Nr 100 poz. 1085

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

4

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

z zasobów nieodnawialnych, odtwarzania zasobów odnawialnych i rewitalizacji
ekosystemów.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska

w art. 17 zobowiązuje zarządy

województw, powiatów i gmin do opracowania programów ochrony środowiska, których
celem jest realizacja polityki ekologicznej państwa. Projekty programów powiatowych są
opiniowane prze zarządy właściwych województw. Programy te są uchwalane przez radę
powiatu, a zarząd powiatu sporządza z ich realizacji co 2 lata raporty, które radzie powiatu
przedstawia.
Częścią programu ochrony środowiska jest plan gospodarki odpadami, opracowywany jako
odrębny dokument zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 14 i 15 ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. o odpadach

1

. Przedsięwzięcia, związane z unieszkodliwianiem odpadów,

mogą być realizowane z udziałem środków z funduszy ochrony środowiska i gospodarki
wodnej, jeśli zostały ujęte w planach gospodarki odpadami (art. 16 ustawy).

1

Dz. U. Nr 62 poz. 628

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

5

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

2 Stan środowiska oraz zasobów naturalnych
2.1 Podstawowe dane dla powiatu sandomierskiego
Powiat sandomierski położony jest w obrębie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, stanowiącej
wschodnią część Gór Świętokrzyskich, która opada w dolinę Wisły, w południowej części
szerokiej z licznymi starorzeczami, zwężającej się koło Sandomierza i Zawichostu, gdzie
tworzy przełom przez pas polskich wyżyn. Południowe krańce powiatu obejmuje pas Niecki
Połanieckiej, stanowiącej fragment większej Niecki Nidziańskiej. W jej obrębie znajdowały
się złoża siarki eksploatowane w latach sześćdziesiątych w gminie Łoniów. Przez teren
powiatu przepływają rzeki: Wisła, Koprzywianka, Opatówka, Gorzyczanka, Zawidzanka
i Kacanka o długości łącznej 160,7 km.
Gleby powiatu sandomierskiego wyróżniają się bardzo dobrą jakością. Są to lessy oraz mady
w dolinie Wisły, oraz niewielki powierzchnie czarnoziemów w gminie Obrazów (Zdanów),
co przy sprzyjających warunkach klimatycznych, umożliwiło powstanie dobrze rozwiniętego
ogrodnictwa i warzywnictwa. Z tej przyczyny w szczątkowej formie występują na terenie
powiatu naturalne kompleksy roślinności.
Powierzchnia powiatu wynosi 676 km

2

. Powiat stanowi wschodnią część województwa

świętokrzyskiego. Sąsiaduje na północy i zachodzie z powiatem opatowskim, na wschodzie
z powiatem stalowowolskim i ziemskim tarnobrzeskim, na południu ze staszowskim.
W skład powiatu sandomierskiego wchodzi sześć gmin wiejskich: Dwikozy, Klimontów,
Łoniów, Obrazów, Samborzec i Wilczyce, dwie gminy miejsko-wiejskie Zawichost
i Koprzywnica oraz miasto Sandomierz. Miejscowości w powiecie jest 210, sołectw 184.
Liczba podmiotów gospodarczych na terenie powiatu wzrasta z roku na rok. Wskaźnik
przedsiębiorczości, wyrażony liczbą przedsiębiorstw na 10.000 mieszkańców, wynosi 634,4
przy średniej wojewódzkiej 454,3.
W gospodarce powiatu dominują:

9

przemysł materiałów budowlanych i mineralnych:

ƒ

Pilkington Polska Sp. z o.o. w Sandomierzu,

ƒ

Pilkington Automotive Poland Sp. z o.o.w Sandomierzu,

ƒ

Schollglas Polska Sp. z o.o. Oddział w Sandomierzu,

ƒ

Zakłady Przetwórcze Surowców Chemicznych i Mineralnych „Piotrowice”

Sp. z o.o. w Piotrowicach, gm. Zawichost,

ƒ

Przedsiębiorstwo Robót Drogowych „DROKAM – PIASECZNO”

w Piasecznie, gm. Łoniów,

9

przemysł rolno-spożywczy:

ƒ

Przedsiębiorstwo Produkcji Spożywczej „SANFOOD” w Sandomierzu,

ƒ

Zakłady Przemysłu Owocowo Warzywnego S.A. „Dwikozy”

w Dwikozach,

ƒ

Firma Handlowo-Produkcyjno-Usługowa „Tarkowski” w Dwikozach,

ƒ

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe „RÖMHILD” Sp. z o.o.

w Dwikozach,

ƒ

MEGAWITA w Górach Wysokich gm. Dwikozy,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

6

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

ƒ

Zakład Przetwórstwa Owoców „SAMBOR” Sp. z o.o. w Samborcu,

ƒ

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „JABTAR”

w Chodkowie Starym gm. Łoniów,

9

usługi komunikacyjne, transportowe i inne – zlokalizowane głównie

w Sandomierzu.

Nie występuje działalność przemysłowa o szczególnej uciążliwości dla środowiska.
Podstawowe informacje o powiecie zawierają poniższe tabele.

Tabela 2.1.1. Informacje statystyczne o powiecie sandomierskim

Rocznik Statystyczny

Województwa

Świętokrzyskiego

2002 r.

Narodowy Spis

Powszechny Ludności

i Mieszkań 2002 r.

(wydanie z 2003 r.)

Liczba ludności w tym:

• kobiety

•

mężczyźni

• w

wieku

produkcyjnym

• w

wieku

poprodukcyjnym

85.858
43.970
41.888
50.931
14.639

83.837
42.700
41.137
48.600
14.500

Zasoby mieszkaniowe ogółem

• liczba

mieszkań

•

liczba izb

24.408
84.088

22.956

-

Kanalizacja - długość czynnej sieci rozdzielczej, km

92,1

97

Sieć gazowa - długość czynnej sieci rozdzielczej

4

, km

615,6

-

Wodociągi - długość czynnej sieci rozdzielczej, km

853,8*

983

Budżet powiatu:

• wydatki,

zł

• dochody,

zł (gminy

ogółem)

51.770.900

52.983.100

46.666.467

46.666.467

*wartość skorygowana o długość sieci w Zawichoście

Tabela 2.1.2. Gminy powiatu sandomierskiego

1

Gminy

wyszczególnienie

Sand

omierz

Dwikozy

Klimont

ów

Łon

iów

Obrazów

Samborz

ec

Koprzywnica

Wilczyce

Zawich

ost

Powiat

raze

m

Liczba mieszkańców

2

27.157 9.472 8.898

7.649

6.992

9.283

7.296

4.046 5.065

82.837

Ludność w
mieszkaniach ogółem

25.528 9.188 8.809

7.573

6.992

9.190

7.296

4.046 5.065

-

Liczba mieszkań
ogółem

8.052 2.721 2.514

1.898

1.939

2.384

2.004

1.217 1.679

24.408

Kanalizacja, sieć
rozdzielcza, km

53,2 0,4 16,6

- - 7,1

13,8

- 1,0

92,1

Wodociągi, sieć
rozdzielcza, km

96,7 114,7 22,4

142,9

88,9

136,4

62,3

89,1 100,4

3

853,8

Sieć gazowa,
rozdzielcza

4

, km

91,98 94,03 15,13

64,30

100,97

127,26

57,73

36,46 27,77

615,63

Powierzchnia,

ha

2.832 8.580 9.924

8.699

7.186

8.537

6.919

6.994 8.019

67.690

1

dane z rocznika GUS 2002 r.

2

dane GUS – stan na 31.12.2002 r.

3

wartość skorygowana o odcinek wodociągu przekazany gminie Ożarów

4

dane z Zakładu Gazownictwa Sandomierz – stan na 31.12.2002 r.(sieć wysoko i średnioprężna)

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

7

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Wykresy 2.1.2. Infrastruktura techniczna w gminach (wg danych z tabeli 2.1.2.)

sieć kanalizacyjna

0

10

20

30

40

50

60

Sandom

ie

rz

Dwikozy

Kl

im

ontów

Kopr

zyw

ni

ca

Ł

oni

ów

Obr

a

zów

Sam

bor

zec

Wilczyce

Zaw

ichost

sieć wodociągowa

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Sandom

ie

rz

Dwikozy

Kl

im

ontów

Kopr

zyw

ni

ca

Ł

oni

ów

Obr

a

zów

Sam

bor

zec

Wilczyce

Zaw

ichost

sieć gazowa

0

20

40

60

80

100

120

140

Sandom

ie

rz

Dwikozy

Kl

im

ontów

Kopr

zyw

ni

ca

Ł

oni

ów

Obrazów

Sam

bor

zec

Wilczyce

Zaw

ichost

2.1.1 Charakterystyka gmin
Sandomierz
Miasto Sandomierz obejmuje tereny na prawym i lewym brzegu Wisły przy wschodniej
granicy powiatu i w powiecie sandomierskim graniczy z gminami Wilczyce i Dwikozy (na
północy i z gminami Samborzec i Obrazów (na zachodzie). Południowo-wschodnią granicę
terenu miasta wyznacza dolina rzeczki Trześniówki na prawym brzegu Wisły. Teren miasta
ma bardzo urozmaiconą rzeźbę z uwagi na przejściowe położenie między trzema
mezoregionami, tj. Wyżyną Sandomierską, Niziną Nadwiślańską i Równiną Tarnobrzeską.
Sandomierz jest starym ośrodkiem osadniczym, o bardzo bogatej przeszłości (już od neolitu),
wpisanym do rejestru zabytków jako zespół urbanistyczno-architektoniczny i krajobrazowy,
zaliczany do zabytków o randze światowej. Do wyjątkowych walorów historyczno-
kulturowych i krajobrazowych należą:

9

Zespół Starego Miasta, w granicach wyznaczonych fragmentami murów

średniowiecznych, najpełniej zachowanym zespole staromiejskim,
Wzgórze Staromiejskie, gdzie znajdowała się pierwotna osada miejska,
Stare Przedmieścia - Opatowskie i Zawichojskie, Krajobraz Wyżyny
Sandomierskiej uzupełniony rezerwatem Góry Pieprzowe i Wzgórzem Salve
Regina,

9

dawne układy wiejskie na prawym brzegu Wisły.

Zabytki Sandomierza obejmują następujące obiekty:

9

Brama Opatowska - jedyna zachowana brama z dawnych murów obronnych z II

połowy XIV w., w stylu gotyckim. W XVI w. dobudowano 3 m wysokości
renesansową attykę. Na jej szczycie znajduje się taras widokowy,

9

Kościół św. Ducha - gotycki (XV w.) przebudowany po 1757 roku. Fasada

klasycystyczna z 1829 roku. W kaplicy bocznej niezwykła rzeźba Chrystusa
Frasobliwego z XVI w.,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

8

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

Ratusz - (II poł. XIV w.) rozbudowany w XV i II połowie XVI w. (renesansowe

formy), wieża z XVII w. Mieści się tam muzeum miasta,

9

Synagoga - zbudowana po 1758 roku w dawnej dzielnicy żydowskiej, obecnie

Archiwum Państwowe odbudowane w 1965 r.,

9

Collegium Gostomianum - dawna szkoła jezuicka (1605 - 1615). Przeszło

odbudowę w latach 1985-2002,

9

Katedra gotycka (ok. 1360 r.) z fundacji Kazimierza Wielkiego - wystrój

barokowy z II połowy XVII w. W prezbiterium interesujące freski bizantyjsko -
ruskie z około 1420 roku, rokokowe ołtarze dłuta rzeźbiarza Macieja
Polejowskiego, cykl obrazów "Martyrologium Romanum", krypta grobowa
biskupów sandomierskich,

9

Zamek budowany od XIV w., z późniejszymi zmianami architektonicznymi.

Obecnie jest to siedziba Muzeum Okręgowego, prezentującego kulturę materialną
(etnografia, archeologia, rzemiosło artystyczne) i sztukę,

9

Kościół św. Józefa wraz z zabudowaniami byłego klasztoru reformatorów,

wzniesiony pod koniec XVII wieku. W krypcie grobowej można oglądać trumnę
z dobrze zachowanymi zwłokami zmarłej w 1698 r. Teresy Morsztynówny,

9

Kościół św. Jakuba z fragmentami byłego klasztoru dominikanów – jeden

z najcenniejszych kościołów w Polsce (od I połowy XIII w. do I połowy XIV w.).
Późnoromański, bazylikowy budynek ceglany z bogatym zdobnictwem,

z dzwonnicą obronną; wnętrze kościoła pierwotne z zabytkami sztuki kościelnej
różnych okresów,

9

Kościół św. Pawła - gotycko - barokowy (XV w., II połowa XVII w., XVIII w.)

z ciekawym wystrojem wnętrza i piękna tzw. kalisko-lubelską dekoracja na
sklepieniu,

9

Kościół św. Michała wraz z kompleksem poklasztornym benedyktynek -

barokowy, we wnętrzu oryginalna ambona oraz piękne ołtarze boczne,

9

Dom Długosza - fundacja Jana Długosza z 1476 roku, obecnie Muzeum

Diecezjalnej Sztuki Kościelnej z cennymi zbiorami,

9

Wąwóz Królowej Jadwigi - najpiękniejszy wąwóz lessowy w regionie o długości

300 m.,

9

Góry Pieprzowe - unikatowy w Europie rezerwat geologiczno - przyrodniczy (ok.

18 ha), odkrywki kambryjskie (łupki), siedliska roślin kserotermicznych

i stanowiska rzadkich roślin, m.in. wisienki stepowej i wielu gatunków dzikiej
róży.

Ponadto, ochroną objęto liczne drzewa pomniki przyrody. Są to lipy drobnolistne, wiązy,
klony, dęby szypułkowe i jesiony. Rosną one w Wąwozie Królowej Jadwigi, przy kościołach
Św. Jakuba i Św. Pawła, przy ul. Tulipanowej, przy Szpitalu Rejonowym, w parku
„Piszczele” i na terenie ODR.
W Sandomierzu znajduje się unikatowa - Podziemna Trasa Turystyczna - ciąg dawnych
piwnic kupieckich pod kamienicami na Starym Mieście połączonych przejściami
i podziemnymi korytarzami na różnych kondygnacjach o łącznej długości 470 m.
Na terenie Sandomierza znajduje się 13 pomników przyrody (Załącznik nr 4).

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

9

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Sandomierzu – emisja pyłów i gazów,

odpady, hałas,

9

Pilkington Polska Sp. z o.o. w Sandomierzu – emisja pyłów i gazów, odpady,

ścieki, hałas,

9

Spółdzielnia Inwalidów „POSTĘP” w Sandomierzu – emisja pyłów i gazów,

9

Pilkington Automotive Poland Sp. z o.o. w Sandomierzu – emisja pyłów

i gazów, odpady, ścieki,

9

Schollglas Polska Sp. z o.o. Oddział w Sandomierzu – emisja pyłów i gazów,

9

Przedsiębiorstwo Produkcji Spożywczej „SANFOOD” w Sandomierzu –

ścieki.

Dwikozy
Gmina Dwikozy położona jest w południowo-wschodniej części powiatu. Częściowo leży
w dolinie rzek Wisły i Opatówki, w przeważającej zaś części na Wyżynie Sandomierskiej
wchodzącej w skład Wyżyny Kieleckiej. Gospodarka gminy opiera się o intensywne
rolnictwo, sadownictwo i warzywnictwo.
Niezwykle cenna pod względem przyrodniczym i krajobrazowym jest dolina rzeki Opatówki,
która została uznana za strefę krajobrazu chronionego. Decydują o tym wybitne walory
krajobrazowe i różnorodność roślin, głównie ziół. W miejscowości Słupcza znajduje się
rezerwat florystyczno-stepowy „Panieńska Góra” o powierzchni 0,71 ha

1

. Występuje tu

bardzo cenna roślinność murawy kserotermicznej, wymagająca ścisłej ochrony.
Rezerwat przyrody „Góry Pieprzowe” utworzony w 1979 r. o obszarze wynoszącym ponad
18 ha, położony na Skarpie Wiślanej pomiędzy miejscowościami Kamień Łukawski,
a Kamień Plebański. „Góry Pieprzowe” zwane także Pieprzówkami są najstarszymi górami
w Polsce. Swoją nazwę zawdzięczają liczącym ok. 500 milionów lat skałom kambryjskim,
z których są zbudowane. Tzw. łupki ilaste pod wpływem czynników atmosferycznych takich
jak erozja wodna i duże wahania temperatury - utleniają się i kruszą, przypominając swym
wyglądem pieprz. Wyższe partie zbocza pokrywa glina morenowa, lessy i lessy
spiaszczone.

Bardzo ciekawy jest odcinek Pieprzówek za ostatnim gospodarstwem

w Kamieniu Plebańskim. Teren ten jest całkowicie odkryty, łupki są odsłonięte i doskonale
widoczne na stoku ciągnącym się ok. 2 km.
Nigdzie więcej w naszym kraju niczego podobnego zobaczyć nie można. Głównym trzonem
„Gór Pieprzowych” jest łupek ilasty miękki o barwie brunatnej, szaroczarnej lub
ciemnopopielatej zawierający niewielkie ilości miki i rzadko ziarna kwarcytu. Spotkać można
tu nacieki tlenków żelaza. Na niektórych skałach widoczne są białe naloty i wykwity zwane
ałunami. Dzięki tak bogatemu składowi obserwacja Gór Pieprzowych jest prawdziwą
przyjemnością. Na terenie rezerwatu występują unikalne gatunki chronione roślinności
o charakterze stepu ostnicowego, a ponadto reliktowa forma bezkręgowców. Pieprzówki ze
swym klimatem i różnymi typami siedlisk stworzyły wspaniałe warunki do życia wielu
gatunków owadów – zwłaszcza chrząszczy. Niektóre z nich występują jedynie tutaj. Ponadto
planowane jest utworzenie następujących rezerwatów przyrody:

9

„Kichary” — rezerwat częściowy, biocenotyczny, o pow. 17,5 ha, położony na

terenie wsi Kichary Stare,

1

Rozporządzenie Nr 9 Wojewody Tarnowskiego z dnia 25 marca 1996 r.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

10

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

„Dwikozy” — rezerwat fitocenotyczny, o pow. 1,71 ha, położony na terenie

miejscowości Góry Wysokie,

9

„Łachy pod Zawichostem” — rezerwat ornitologiczny, o pow. ok. 213 ha (81 ha

w gm. Dwikozy).

Inną formą ochrony występującą na terenie gminy jest Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy
Skarpy Wiślanej. Na całej długości skarpa Wisły w granicach gminy podlega ochronie jako
zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Przez teren gminy przechodzi w kierunku północ-
południe „Czerwony” szlak turystyczny biegnący na trasie Gołoszyce - Ujazd - Klimontów -
Koprzywnica - Sandomierz - Zawichost - Annopol.
W gminie Dwikozy znajduje się 1 pomnik przyrody (Załącznik nr 4).
Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

ZPOW „Dwikozy” w Dwikozach – emisja pyłów i gazów, odpady, ścieki,

hałas,

9

Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe „RÖMHILD” Sp. z o.o.

w Dwikozach – odpady, ścieki,

9

MEGAWITA w Górach Wysokich gm. Dwikozy – odpady, ścieki,

9

Cegielnia „Szczytniki” E.Klimka i Sp-ka – emisja pyłów i gazów, odpady,

ścieki, hałas,,

9

Firma Handlowo-Produkcyjno-Usługowa „Tarkowski” w Dwikozach –

odpady, ścieki,

9

Składowisko Odpadów „Słupcza” – zanieczyszczenia powierzchni ziemi,

odcieki.

Klimontów
Gospodarka gminy Klimontów bazuje na uprawie buraków cukrowych, warzyw i zbóż oraz
hodowli. W przemyśle i usługach pracuje 10 % zatrudnionych, 716 osób jest bezrobotnych.
Klimontów, malowniczo położony nad Koprzywianką, został założony około 1240 r. Dziś
Klimontów liczy 2.000 mieszkańców i dąży do odzyskania praw miejskich. Od 1994 r. jest
statutową siedzibą Ekologicznego Związku Gmin Dorzecza Koprzywianki. Klimontów
zachował cechy układu urbanistycznego i zabudowy małego miasteczka. W gminie rozwija
się agroturystyka. Obecnie gmina posiada 6 takich gospodarstw.
W gminie występuje fragment Jeleniowsko-Staszowskiego Obszar Chronionego Krajobrazu.
Ponadto na terenie gminy są zlokalizowane:

9

park dworski krajobrazowy XIX w. Byszów,

9

park krajobrazowy XIX w. Górki Klimontowskie,

9

park krajobrazowy XIX w. Pęchów.

W gminie Klimontów znajduje się 15 pomników przyrody (Załącznik nr 4).
Wśród zakładów mających wpływ na stan środowiska jest:

9

Składowisko Odpadów Komunalnych „Szymanowice Dolne” – zanieczyszczenie

powierzchni ziemi, odcieki.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

11

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Koprzywnica
Położona jest w dolinie rzeki Koprzywianki, która spływa z Wyżyny Sandomierskiej na
północny wschód do Wisły kierując się sztucznym korytem wybudowanym w XX w.
(dawniej uchodziła do Wisły na wschód od Koprzywnicy). Koprzywnica jest atrakcją
turystyczną na tzw. Europejskim Szlaku Cystersów. Miasto było dawniej własnością
cystersów i dzięki położeniu na szlaku handlowym doskonale się rozwijało W innych
miejscowościach tej gminy warto zobaczyć:

9

w Błoniu - pozostałości parku podworskiego z XVIII w., oraz cmentarzysko z

epoki żelaza,

9

w Gnieszowicach - cmentarz Legionów,

9

w Niedźwicach - dwór z końca XVIII w. oraz resztki parku podworskiego.

Na terenie gminy znajduje się 1 gospodarstwo ekologiczne o powierzchni 5,63 ha
o warzywniczo-sadowniczym profilu produkcji.
W gminie Koprzywnica znajduje się 9 pomników przyrody (Załącznik nr 4).
Wśród zakładów mających wpływ na stan środowiska jest:

9

GPGO w Koprzywnicy – zanieczyszczenie powierzchni ziemi, odcieki.

Łoniów
Gmina Łoniów położona jest w południowo-wschodniej części powiatu sandomierskiego nad
lewym brzegiem Wisły.
Na terenie gminy znajdują się dwa parki zabytkowe w miejscowości Ruszcza i Łoniów
o łącznej powierzchni 4,90 ha. W parkach tych znajdują się również pojedyncze drzewa
stanowiące pomniki przyrody. W gminie Łoniów znajduje się 12 pomników przyrody
(Załącznik nr 4).
Najciekawsze pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obszary gminy objęte są
ochroną jako Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu, który obejmuje obręb
wsi Wojcieszyce, część Królewice, Gieraszowice, Bazów i Sulisławice. Są to tereny
o bardzo urozmaiconej rzeźbie, porośnięte lasami.
Ważniejsze zabytki na terenie gminy to:

9

kościół p.w. Św. Mikołaja z XV w. w Łoniowie, przy nim pozostałości cmentarza

z XIII w.,

9

pałac Moszyńskich z lat 1880-85 wraz z parkiem z początku XX w.,

9

kapliczka z 1845 r. z figurką Św. Jana Nepomucena z XVIII w.,

9

w Sulisławicach, w neogotyckim kościele z lat 1871-88, znajduje się cudowny

obraz z XVw. „Misericordia Domini”,

9

w Skrzypaczowicach - pozostałości dworu i parku z XIX w.,

9

w Nowym Chodkowie i Wnorowie - kapliczki z 2 połowy XIX w.,

9

zabytkowe parki w miejscowościach Ruszcza Płaszczyzna i Suliszów.

Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

Przedsiębiorstwo Robót Drogowych „DROKAM – PIASECZNO” w Piasecznie –

emisja pyłów i gazów,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

12

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

PGKiM Tarnobrzeg – Składowisko Odpadów „Piaseczno” – zanieczyszczenie

powierzchni ziemi, emisja gazów składowiskowych, odcieki,

9

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe „JABTAR” w Chodkowie

Starym – ścieki,

9

tereny pokopalniane kopalni siarki „Piaseczno” i kopalni piasków szklarskich

„Świniary” – degradacja powierzchni ziemi, zmiany stosunków wodnych.

Obrazów
Gmina Obrazów położona jest na rozległym płaskowyżu Wyżyny Sandomierskiej.
Bardzo dobra gleba i optymalny klimat powodują, iż dominuje tutaj gospodarka rolna –
głównie sadownictwo i warzywnictwo.
Mimo, iż na terenie gminy Obrazów nie ma obszarów objętych ochroną prawną, jej teren jest
atrakcyjny przyrodniczo, krajobrazowo i turystycznie. Można tu spotkać dzikie zakątki
przyrody, szczególnie w północnej części gminy, gdzie prawie na całej jej długości ciągną się
wąwozy, rozdoły i jary porośnięte trawami, krzewami i drzewami. Są one ostojami dzikiej
zwierzyny i ptactwa.
Na terenie gminy są również zabytki kultury materialnej - figury i kapliczki przydrożne.
Występuje 1 gospodarstwo agroturystyczne i 1 gospodarstwo ekologiczne o pow. 3,5 ha
o warzywniczym profilu produkcji..
W gminie Obrazów znajduje się 10 pomników przyrody (Załącznik nr 4).
Nie występują zakłady przemysłowe o znaczącym wpływie na stan środowiska.
Samborzec
Gmina Samborzec leży na skraju Wyżyny Sandomierskiej, w dorzeczu rzeki Koprzywianki
oraz w dolinie Wisły. Gospodarka gminy to przede wszystkim sadownictwo i warzywnictwo,
które zajmują 80 % wszystkich użytków rolnych gminy. Sadownicy założyli przetwórnię
owoców SAMBOR wytwarzającą soki jabłkowe.
Gmina jest w 100 % zgazyfikowana, natomiast zwodociągowanych jest 26 z 28 sołectw.
Na terenie gminy działa 235 firm, prowadzących działalność pozarolniczą.
Na terenie gminy brak jest obszarów chronionych.
W gminie Samborzec znajduje się 5 pomników przyrody (Załącznik nr 4).
Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

Składowisko Odpadów „Samborzec” – zanieczyszczenie powierzchni ziemi,

odcieki,

9

ZPO SAMBOR – odpady, ścieki.

Wilczyce
Gmina Wilczyce położona jest we wschodniej części Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej
w dolinie rzeki Opatówki, w pasie urodzajnych gleb lessowych. Zlokalizowana jest
w północnej części powiatu sandomierskiego w bliskim sąsiedztwie Sandomierza. Jest to
gmina pozbawiona przemysłu, wybitnie rolnicza z bardzo dobrymi glebami, w której użytki
rolne stanowią blisko 90 % ogólnej powierzchni gminy. Malowniczy krajobraz, oraz bliskość
historycznego Sandomierza – to turystyczne atuty gminy.
W gminie Wilczyce znajduje się 6 pomników przyrody (Załącznik nr 4).

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

13

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

Składowisko Odpadów „Bugaj” – zanieczyszczenie powierzchni ziemi, odcieki.

Zawichost
Gmina Zawichost jest najmniejszą i najbardziej na północ wysunięta gminą powiatu
sandomierskiego. Należy do gmin typowo rolniczych o dobrych glebach klasy I-III. Sprzyjają
temu dobre warunki klimatyczne.
Rezerwat „Zielonka” (obszar lasu o powierzchni 21,09 ha w Leśnictwie Stróża Nadleśnictwa
Ostrowiec, położony w gminie Zawichost w powiecie sandomierskim) utworzony został
w oparciu o Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 16 września
1974r. Celem Ochrony jest zachowanie fragmentu wielogatunkowego lasu liściastego
(lipowo-grabowego) o cechach zespołu naturalnego.
Przedmiot ochrony stanowi roślinność zbiorowisk leśnych rezerwatu, mniej lub bardziej
zniekształcona gospodarką człowieka w minionym okresie.
Osiągnięcie celu ochrony rezerwatowej jest możliwe poprzez ograniczenie do niezbędnych,
koniecznych jedynie do przyspieszenia procesu renaturyzacji zniekształconego zbiorowiska
leśnego, zabiegów ochronnych.
Szczególnie istotne jest zachowanie różnorodności biologicznej w rezerwacie i funkcja
estetyczno-krajobrazowa ze względu na bezleśny krajobraz i intensywne rolnictwo na
pobliskim terenie. Rezerwat jest ostoją nie tylko dla grzybów i roślin ale i wielu gatunków
fauny.
Rezerwat ornitologiczny „Łachy pod Zawichostem”, o pow. ok. 213 ha (81 ha

w gm. Dwikozy).
Teren gminy w okresie wczesnego średniowiecza położony był na szlaku handlowym
prowadzącym z Europy Zachodniej przez Kraków na Ruś. Od XI do XIII wieku Zawichost
był ośrodkiem kasztelanii, a następnie siedzibą starostwa. Zawichost uzyskał prawa miejskie
w 1242 roku.
Ponadto do obszarów i obiektów prawnie chronionych, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody
leżących na terenie gminy należą:

9

Zespół Dworsko – Parkowy - Linów, o pow. 2,44 ha,

9

Zespół Pałacowo - Parkowy – Czyżów, o pow. 4,43 ha.

Na terenie gminy rozwija się agroturystyka. Obecnie na terenie gminy znajdują się
2 gospodarstwa agroturystyczne.
W gminie Zawichost znajduje się 9 pomników przyrody (Załącznik nr 4).
Wśród zakładów przemysłowych znaczący wpływ na stan środowiska mają:

9

ZPSChiM „Piotrowice” – emisja pyłów, ścieki, odpady.

2.2 Charakterystyka i ocena aktualnego stanu środowiska oraz zasobów naturalnych
2.2.1 Warunki środowiska geograficznego, klimatyczne i glebowe
W ujęciu fizyczno-geograficznym wg Kondrackiego (1998) teren powiatu położony jest na
Wyżynie Małopolskiej, w kilku mezoregionach, na terenach Wyżyny Sandomierskiej
(342.36) w makroregionie Wyżyny Kieleckiej (342.3), a częściowo w makroregionie Kotliny
Sandomierskiej (512.4) oraz Niecki Nidziańskiej (342.2) - skraj mikroregionu Niecki
Połanieckiej. Na wschodzie i południowym wschodzie teren powiatu leży w zasięgu Niziny

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

14

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Nadwiślańskiej (mezoregionu Kotliny Sandomierskiej). Na zachodzie, w okolicach Ułanowic
i Konar terytorium powiatu obejmuje niewielkie południowo-wschodnie krańce Gór
Świętokrzyskich wchodząc na teren mikroregionu Pasma Wygiełzowskiego (gmina
Klimontów). Pasmo to tworzy płaskowyż o maksymalnej wysokości do 381 m npm,
zbudowany z pokrytych lessem mułowców, iłołupków i piaskowców kambryjskich.
Zachodnia granica powiatu sandomierskiego jest sztuczna, ponieważ przebiega przez lessową
wyżynę, której dalsza część należy do powiatu staszowskiego.
Wyżynę Sandomierską, o wysokościach do 300 m npm ogranicza od wschodu krawędź doliny
Wisły. Stanowi ona jednocześnie granicę wielkiego makroregionu Kotliny Sandomierskiej.
Sam obszar miasta Sandomierza leży w trzech mezoregionach: Wyżyny Sandomierskiej,
Niziny Nadwiślańskiej i Równiny Tarnobrzeskiej.
Powiat sandomierski zajmuje głównie wschodnią część lessowej Wyżyny Sandomierskiej.
Rozcięta jest ona systemami dolinnymi rzek, takich jak: Koprzywianki z dopływami Kacanką
i Gorzyczanką, niewielkiej rzeki Brożnia, Czyżowki, Opatówki i Prypeci - lewobrzeżnych
dopływów Wisły oraz siecią wąwozów. Tylko wąski obszar między zboczem wyżyny
a korytem Wisły, która stanowi naturalną granicę wschodnią powiatu, wchodzi w skład
mikroregionów Niziny Nadwiślańskiej oraz Małopolskiego Przełomu Wisły na północ od
Zawichostu. Nizina Nadwiślańska jest płaskim obszarem doliny Wisły o szerokości do 5,5 km
z pozostałościami starorzeczy, pociętym licznymi rowami odwadniającymi (gmina Łoniów).
Skraj południowej części powiatu (gmina Łoniów) leży na terenie Niecki Nidziańskiej
(Niecka Połaniecka).
Wyżyna Sandomierska jest geologicznym przedłużeniem Gór Świętokrzyskich, zbudowanych
z paleozoicznych skał (kambr, dewon), w tym górnokambryjskich kwarcytów. W części
wschodniej Wyżyny, na skały paleozoiczne nałożone są osady morskie transgresji
mioceńskiej. Kambryjskie podłoże ujawnia się na północny wschód od Sandomierza (gmina
Dwikozy), gdzie skarpę doliny Wisły tworzą wzniesienia (do 60 m) zbudowane

z kambryjskich łupków ilastych z wkładkami kwarcytów, tzw. „Góry Pieprzowe”. Dalej na
północ w gminie Zawichost Wisła płynie przełomem w utworach kredowych

i górnojurajskich. Utwory malmu (górnej jury) to głównie wapienie krzemieniste i rafowe
zalegające na głębokości od 30 do 90 m. Utwory kredowe są mocno zróżnicowane
litologicznie, zalicza się do nich piaski kwarcowo-glaukonitowe, margliste piaski
glaukonitowe i piaskowce, a także opoki, margle, wapienie i ziemia krzemionkowa. Utwory
trzeciorzędowe są również bardzo zróżnicowane. Na terenie powiatu stwierdzono m.in. piaski
kwarcowe, piaski glaukonitowe, żwiry, pospółki, iły, mułki ilaste, mułowce i wapienie
litotamniowe.
Płaską powierzchnię Wyżyny Sandomierskiej budują czwartorzędowe utwory, głównie lessy
oraz gliny morenowe. Gliny zwałowe i piaski spotykamy miejscami w południowej części
powiatu leżącej w strefie Niecki Połanieckiej, przy czym większe odsłonięcia glin zwałowych
oraz piasków ze żwirami i głazami lodowcowymi występują w gminie Łoniów.
Na ukształtowanie regionu w późnym plejstocenie wpłynęły procesy osadzania się grubej
warstwy lessu, który przykrył wszystkie istniejące wcześniej formy rzeźby. Były to różnego
wieku, często bardzo stare, kambryjskie wzniesienia, ostańce i doliny rzeczne. Grubość
warstwy lessowej jest zróżnicowana, wynosi średnio od kilku do 20 i więcej metrów.
W holocenie równina lessowa uległa erozji wodnej, przy czym powstała gęsta sieć głębokich
(do 8 m) wąwozów lessowych urozmaicających powierzchnię wyżyny. W południowo-
zachodniej części Wyżyny znajdują się nieregularne pagórki wydm o wysokości do 5 m.
Utwory aluwialne to m.in. piaski rzeczne tarasów akumulacyjnych. Występują one głównie

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

15

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

w sąsiedztwie doliny Wisły na północy powiatu, natomiast mady i piaski rzeczne wypełniają
doliny cieków i tereny starych meandrów rzecznych.
Warunki glebowe
Obszar powiatu sandomierskiego ma bardzo dobre gleby – I-IV klasy i niewiele lasów, które
podlegają ochronie w oparciu o ustawę o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Powiat cechuje
się krajobrazem wyżynnym, poprzecinanym licznymi dolinami rzek i form erozyjnych.
Posiada wysoką jakość gleb, oraz niską lesistość na poziomie 5,9 %

1

. Dominujące tu

intensywne rolnictwo, o nastawieniu zbożowo-ogrodniczym, charakteryzuje się znacznym
uproszczeniem agrocenoz, niedoborem wód powierzchniowych i wgłębnych oraz
zaznaczającymi się lokalnie procesami stepowienia.
Współczesną pokrywę glebową powiatu tworzą w znacznej mierze lessy, miejscami zaś gliny
morenowe, w dolinie Wisły pokrywę tworzą aluwia tarasów akumulacyjnych. Miąższość
utworów lessowych sięga 30 m. Zarówno Pasmo Wygiełzowskie jak i Wyżyna Sandomierska
mają bardzo dobre, urodzajne lessowe gleby brunatne lub czarnoziemy nalessowe. Na terenie
Niziny Nadwiślańskiej również występują bardzo żyzne gleby - czarnoziemy na madach,
a częściowo gleby piaszczyste obecnie pod użytkami zielonymi. Niewielki udział mają gleby
bagienne i torfowe. Większe pokłady torfów niskich spotykamy w dolinach rzek Wisły,
Koprzywianki i Opatówki. Tereny powiatu są od dawna odlesione i użytkowane rolniczo.
Warunki klimatyczne
Klimat powiatu sandomierskiego ma charakter przejściowy z wpływami klimatu
oceanicznego zimą i kontynentalnego latem, przy czym długotrwałe i silne mrozy występują
sporadycznie. Obszar powiatu sandomierskiego stanowiący wschodnią część lessowej
wyżyny jest obszarem ciepłym. Świadczą o tym zarówno średnie roczne temperatury
powietrza wynoszące + 8,2

o

C, jak też temperatury najcieplejszego miesiąca +20,1

o

C

i najchłodniejszego miesiąca - 2,7

o

C. Długość okresu bez przymrozków wynosi tu średnio

170 dni, a liczba dni mroźnych od 46 do 51. Okres wegetacyjny obejmujący dni
o temperaturze średniej dobowej powyżej 5

o

C wynosi średnio 216 dni, tj. podobnie jak

w Kotlinie Sandomierskiej.

Średnie roczne sumy opadów mieszczą się w granicach 550 – 650 mm, z przewagą opadów
w półroczu letnim (maksimum przypada na lipiec, a minimum na luty). Najwyższe sumy
opadów (do około 800 mm) występują na obszarach skarpy i w dolinie Wisły. Wzdłuż doliny
Wisły ciągnie się aż do Zawichostu szlak gradowy związany z częstymi w półroczu letnim
katastrofalnymi gradobiciami. Przeważają słabe i łagodne wiatry (0 – 5 m/s), głównie
z kierunku zachodniego (około 50 % wiatrów corocznych). Urozmaicona rzeźba wyżyny ma
wpływ na kształtowanie się klimatu lokalnego, tj. warunków panujących na przykład
w głęboko wciętych dolinach lessowych lub na zróżnicowanie w nagrzewaniu powierzchni
stoków. Amplituda temperatur miesięcy zimowych i letnich na niektórych zboczach mogą
sięgać nawet 60 – 70

o

C. Częstym zjawiskiem jest inwersja termiczna, polegająca na

znacznym obniżeniu temperatur w dolinach i wąwozach oraz zróżnicowanie termiczne
i wilgotnościowe zboczy południowych, które są ciepłe i suche oraz przeciwległych -
chłodnych i wilgotnych. Obszar powiatu charakteryzuje niedobór wód powierzchniowych
i podziemnych i lokalnie zaznaczają się tu procesy stepowienia.
2.2.2 Użytkowanie rolnicze terenu
Gleby użytków rolnych

na terenie powiatu (ponad 55 tys. ha) charakteryzują się bardzo

wysoką przydatnością produkcyjną (kompleks pszenny bardzo dobry i dobry) – w tym około

1

dane Starostwa Powiatowego w Sandomierzu

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

16

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

74 % użytków rolnych zakwalifikowano do powyższych kompleksów, natomiast pozostałe
26 % gleb zaliczono do kompleksu żytnio-ziemniaczanego z wadliwą gospodarką wodną
(klasy IIIb i IV). Gleb o niższych klasach bonitacji jest niewiele – tylko 6,5 % w skali całego
powiatu. Najlepsze typy gleb występują w gminach Dwikozy, Klimontów, Obrazów
i Samborzec.
Użytkowanie gruntów w powiecie sandomierskim (na ogólną powierzchnię powiatu
wynoszącą 67.589 ha) przedstawia się następująco

1

:

• użytki rolne stanowią 55.270 ha razem (tj. 83,2 % powierzchni powiatu), w tym:

o

grunty orne - 39.716 ha,

o

sady - 8.342 ha,

o

łąki - 5.417 ha,

o

pastwiska - 1.795 ha

• lasy i grunty leśne stanowią 4.618 ha (tj. 6,8 % powierzchni powiatu).

Wykres 2.2.2.1 Struktura gruntów wg rodzajów w powiecie sandomierskim

6,8%

58,8%

12,3%

8,0%

2,7%

11,4%

lasy i grunty leśne

grunty orne

sady

łąki

pastw iska

inne

Z uwagi na fakt, że w powiecie sandomierskim występują brunatno- i czarnoziemy lessowe,
gleby klas bonitacyjnych I – IIIb, powstałe z utworów lessowych, gleby te podlegają
szczególnej ochronie prawnej przed wyłączeniem ich z użytkowania rolniczego.
Największym ich zagrożeniem jest erozja wodna, zwłaszcza na terenach lessowych
o spadkach powyżej 9 %. Zagraża im również erozja wietrzna, której sprzyja brak zadrzewień
i zakrzewień śródpolnych spełniających rolę wiatrochronną. Sprzyja to wysuszaniu pokrywy
glebowej i stepowieniu krajobrazu.
Na terenie powiatu nie stwierdzono poważniejszych zanieczyszczeń gleb metalami ciężkimi,
poza podwyższonym poziomem zawartości cynku (II stopień zanieczyszczenia) w glebach
gminy Samborzec. Zawartości siarki w glebach wahają się, stopień zanieczyszczenia gleb
siarką zmienia się od I na północy do IV w południowej części powiatu. Ponad połowa
powierzchni gleb powiatu (66 %) wykazuje dość znaczny stopień zakwaszenia (wysoki
i średni). Ogólnie, jednak, powiat ma bardzo korzystną sytuację w zakresie produkcji
rolniczej.
2.2.3 Zasoby przyrody ożywionej
Powiat sandomierski ma bardzo korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa, w związku z tym
jego naturalna bioróżnorodność uległa znacznym przekształceniom. Szata roślinna powiatu

1

dane rocznik statystyczny GUS Kielce 2002 r.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

17

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

jest mało urozmaicona z uwagi na tradycyjny typowo rolniczy charakter użytkowania
gruntów; składa się na nią głównie roślinność segetalna, murawowa, łąkowa i w niewielkim
stopniu leśna.
Lasy na terenie powiatu zajmują niewielkie powierzchnie – łącznie 3.964,8 ha, a lesistość
wynosi tylko 5,87 %, wobec 27,47 % lesistości całego województwa świętokrzyskiego.
Największa powierzchnia lasów występuje w gminie Łoniów – 1.855 ha. Lasy na terenie
powiatu pozostają w zarządzie nadleśnictw Staszów i Ostrowiec Świętokrzyski. Główne
gatunki o znaczeniu gospodarczym to sosna, dąb i brzoza. Przeciętny wiek drzewostanów
w nadleśnictwach wynosi około 60 lat, przeważają drzewostany młodszych i średnich klas
wieku.

Tabela 2.2.3.1. Stan lasów w poszczególnych gminach

1

Lp. Gmina

powierzchnia

Lasy

Państwowe

ha

lasy prywatne

i wspólnot

leśnych

ha

lesistość

(pow. lasów do

ogólnej powierzchni

gminy)

%

1. Zawichost

371

291

8,3

2. Klimontów

706

277

9,9

3. Koprzywnica

19

302

4,6

4.

Łoniów 1.005

303

15,0

5. Dwikozy

92

284

4,4

6. Obrazów

116

47

2,3

7. Samborzec*

-

44

0,5

8. Wilczyce*

-

141

2,0

9. Sandomierz

-

3

0,1

Łącznie 2.309

1.693

* brak informacji z gmin

W klasyfikacji geobotanicznej szata roślinna regionu została zaklasyfikowana do
następujących wydzieleń biogeograficznych:

‰

państwo: Holarktyka (rośliny środkowoeuropejskie, europejskie i cyrkumborealne)

™

obszar:

Euro-Syberyjski,

™

podprowincja: Niżowo-Wyżynna, Środkowoeuropejska,

™

dział:

Bałtycki,

™

poddział:

Pas Wyżyn Środkowych,

™

kraina:

Wyżyna Małopolska,

™

okręg:

Sandomierski,

™

poddział:

Pas Wyżyn Środkowych,

™

kraina:

Nizina Sandomierska.

1

dane uzyskane ze Starostwa Sandomierskiego

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

18

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Obszar powiatu leży w strefie potencjalnych lasów mieszanych typu grądu - lasu dębowo-
grabowego z domieszką lipy.
Na terenie powiatu występuje zróżnicowana rzeźba terenu oraz unikatowa fauna stepowa,
która była podstawą do ustanowienia dwóch rezerwatów przyrodniczych w gminie Zawichost
i Dwikozy oraz Obszaru Chronionego Krajobrazu Staszowsko – Jeleniowskiego,
obejmującego części gmin Klimontów i Łoniów.
Rezerwat - Góry Pieprzowe – (utworzony Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego, Monitor Polski z 1979 r, Nr 13, poz. 77) o pow. 18,01 ha, położony na terenie
gm. Dwikozy i miasta Sandomierza, chroniący murawy stepu ostnicowego i zarośla sucho
- i ciepłolubne (kserotermiczne). Teren rezerwatu ma bardzo urozmaiconą rzeźbę powierzchni
z licznymi skarpami, wąwozami i uskokami. Strome skarpy opadające ku starorzeczu Wisły
odsłaniają utwory środkowo-kambryjskie – najciekawsze w rejonie Gór Świętokrzyskich.
Utwory te to ciemne łupki ilaste, łupki kwarcytowo-mikowe oraz czarne łupki ałunowe.
Wychodnie tych skał ukazują się w skarpie doliny Wisły. Na zboczach występują murawy
kserotermiczne (ciepłolubne) i zarośla krzewiaste z gatunkami róż, tarniną, gruszą i wisienką
karłowatą. W starorzeczu Wisły poniżej skarpy spotykana jest rzadka roślina chroniona -
kotewka-orzech wodny (Trapa natans).
Rezerwat Zielonka (Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Monitor Polski
z 1974 r., Nr 32, poz. 194) – pow. 21,09 ha w gm. Zawichost - naturalny fragment grądu
wysokiego lipowo-grabowego. Celem ochrony rezerwatowej jest zachowanie
wielogatunkowego zbiorowiska leśnego z pomnikowymi i zbliżonymi rozmiarami do
pomnikowych drzewami lipy drobnolistnej, dębu szypułkowego i innych, oraz prawnie
chronionej i zagrożonej flory. W rezerwacie stwierdzono trzy gatunki objęte ścisłą ochroną,
parzydło leśne, lilię złotogłów oraz powojnik prosty. Z gatunków objętych częściową ochroną
odnotowano kopytnik pospolity, konwalię majową, przytulię wonną, kalinę koralową
i pierwiosnkę lekarską. Z gatunków interesujących i rzadkich na tym terenie rośnie
jarzmianka większa, miodownik melisowaty i fiołek przedziwny.
Ponadto na terenie powiatu istnieje rezerwat ornitologiczny „Łachy pod Zawichostem”
o pow. ok. 213 ha (81 ha w gm. Dwikozy).
Obszar chronionego krajobrazu
Na terenie powiatu sandomierskiego położony jest na terenie gmin Klimontów i Łoniów -
Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu (Uchwała Nr VIII/49/85
Wojewódzkiej Rady Narodowej w Tarnobrzegu ) – jego całkowita powierzchnia wynosi
31.500 ha. OChK położony jest pomiędzy dolinami Koprzywianki i Czarnej i obejmuje
wschodni kraniec Gór Świętokrzyskich, Pogórza Szydłowskiego i Niecki Połanieckiej. Jest to
obszar o bardzo urozmaiconej rzeźbie i silnie zalesiony - lasy stanowią ok. 55%, a użytki
rolne ok. 40%.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Skarpy Wiślanej w gminie Dwikozy na całej długości
w granicach gminy podlega ochronie jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy.
W poszczególnych gminach występują różne obiekty dziedzictwa przyrodniczego

i kulturowego.
2.2.4 Zasoby kopalin.
Główne rodzaje kopalin na terenie powiatu to kruszywa naturalne, opoka, surowce ilaste
i ziemia krzemionkowa. W gminie Zawichost na skalę przemysłową eksploatowana była
ziemia krzemionkowa ze złoża Piotrowice, a ludność na potrzeby lokalne pozyskuje opoki
i kruszywo naturalne.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

19

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Na terenie gminy Dwikozy występują następujące kopaliny: piaskowce i piaski
trzeciorzedowe, surowce ilaste oraz kruszywo naturalne. Utwory trzeciorzędowe
reprezentowane głównie przez mioceńskie wapienie litotamniowe, iły oraz piaski, żwiry
i mułowce.
Dla potrzeb przemysłu udokumentowano złoże surowca ilastego „Zalesie”, ale jego
ekploatacja została zaniechana. Eksploatuje się natomiast mady ilaste ze złóż Szczytniki I-IV
i „Dwikozy” dla potrzeb cegielni polowych. Tereny poeksploatacyjne – „glinianki” zostały
zagospodarowane jako zbiorniki wodne, w których przez koła wędkarskie prowadzona jest
gospodarka rybna.
W gminach Samborzec, Klimontów, Wilczyce i Obrazów eksploatowane są piaski i lessy.
W gminie Łoniów występują takie kopaliny jak piaskowce mioceńskie, mułowce, wapienie,
surowce ilaste, kruszywa naturalne, siarka i piaski szklarskie. Piaski te stwierdzono w trzech
udokumentowanych złożach, tj. „Piaseczno”, pod złożem siarki „Piaseczno”, „Świniary”
i „Świniary II”. Eksploatacja tych złóż została zakończona. Natomiast pozostała do
zagospodarowania hałda piasków szklarskich. Siarka na terenie powiatu eksploatowana była
ze złoża „Piaseczno” (gmina Łoniów), obecnie już wyczerpanego.
Dorywczo eksploatowane są wapienie jako surowiec budowlany, surowce ilaste oraz
kruszywa naturalne.
2.2.5 Stosunki wodne i jakość wód
2.2.5.1 Wody powierzchniowe
Powiat sandomierski ma bogatą powierzchniową sieć wodną, opartą o Wisłę i jej lewobrzeżne
dopływy. Najważniejszymi rzekami są: Koprzywianka – płynąca przez gminy zachodnie oraz
Opatówka płynąca przez gminy środkowo-wschodnie. Na terenie powiatu znajdują się
środkowe i dolne odcinki biegu tych rzek. Do większych dopływów Koprzywianki należą
Kacanka, obejmująca tereny gminy powiatu staszowskiego oraz Gorzyczanka, w całości
płynąca na terenie powiatu.
Uzupełniają tę sieć mniejsze potoki, wpadające bezpośrednio do Wisły, jak - idąc od zachodu
– Brożnia na terenie gminy Łoniów, Prypeć na terenie gminy Dwikozy i Czyżówka na terenie
gminy Zawichost, która w odcinku środkowym i końcowym istnieje jako „Kanał Ożarów –
Wisła”, do którego odprowadzane są oczyszczone ścieki z oczyszczalni komunalnej
w Ożarowie i oczyszczalni przemysłowej Cementowni „Ożarów”.
Rzeki przyczyniły się do bardzo znacznego ukształtowania terenów wyżynnych powiatu.
Bardzo urozmaiconą rzeźbę terenu w tej części powiatu stanowią liczne, głębokie na 10–50 m
doliny, dolinki i wąwozy o zmiennej szerokości, dochodzącej miejscami do 1.300 m, którymi
płyną główne rzeki oraz strumienie i potoki.
Po wschodniej stronie Wisły niewielki cypel Sandomierza okala rzeka Trześniówka i potok
Atramentówka, stanowiące prawobrzeżne dopływy Wisły.
Średnie przepływy dwu głównych rzek powiatu wynoszą:

• Koprzywianka w Koprzywnicy – 2,21 m

3

/s,

• Opatówki w Dwikozach – 0,9 m

3

/s.

Na terenie powiatu brak jest znaczących naturalnych zbiorników wodnych.
Niewielkie stawy rybne występują w gminach: Łoniów, Koprzywnica i Klimontów.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

20

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

W dolinie Wisły spotyka się nieliczne zbiorniki wodne w starorzeczu Wisły, a największe to
stawy Karasie.
W sposób sztuczny powstają zbiorniki wodne w byłych wyrobiskach pokopalnianych
„Świniary” i „Piaseczno” w gminie Łoniów.
Powiat nie ma szerzej rozbudowanej retencji wód. Na rzece Koprzywianka istnieją dwa
zbiorniki retencyjne: „Koprzywnica” o powierzchni 17,8 ha i pojemności 300.000 m

3

, oraz

oddany w 2003 r. zbiornik Szymanowice o pow. 51,3 ha i pojemności 980.000 m

3

. Pełnią one

funkcję zarówno retencyjną jak i rekreacyjną.
2.2.5.2 Stan czystości wód powierzchniowych.
Stan czystości wód powierzchniowych głównych rzek jest zły. Zmiany stanu czystości rzeki
Koprzywianki przedstawia tabela 2.2.5.2.1.

Tabela 2.2.5.2.1. Zmiany stanu czystości wód rzeki Koprzywianki

udział długości w klasie czystości wg oceny ogólnej

długość
badanej

rzeki

I II III

Non

rok badania

km km km km km

%

1999 65,9 - - -

65,9

100,0

2000 65,9 - -

22,4

43,5

66,0

2001 65,9 - -

21,4

44,5

67,5

2002 65,9 - -

9,9

56,0

85,0

Wykres 2.2.5.2.1. Zmiany stanu czystości wód rzeki Koprzywianki w latach 1999 - 2002

22,4

21,4

9,9

65,9

43,5

44,5

56,0

0

20

40

60

80

1999 r.

2000 r.

2001 r.

2002 r.

d

ługo

ść

ba

da

ne

go odc

ink

a (k

m

)

III klasa

Non

Po znacznej poprawie czystości na przełomie lat 1999/2000, w kolejnych latach obserwuje się
pogorszenie stanu czystości tej rzeki.
Na terenie powiatu tylko niewielki odcinek Koprzywianki od Sośniczan do Andruszkowic
został zakwalifikowany do III klasy czystości, a pozostałe odcinki w górę i w dół do ujścia nie
mieszczą się w żadnej klasie czystości.
Główne dopływy Koprzywianki: Kacanka i Gorzyczanka były badane tylko u ujścia.
Uzyskane wyniki wskazują na znacznie lepszą czystość wód tych dopływów, gdyż tylko

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

21

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

miano Coli i zawiesina zadecydowały o ich zaliczeniu do III klasy czystości, a pozostałe
parametry odpowiadały parametrom klasy czystości II i I.
Stan czystości Opatówki przedstawia tabela 2.2.5.2.2.

Tabela 2.2.5.2.2. Zmiany stanu czystości wód rzeki Opatówki

udział długości w klasie czystości wg oceny ogólnej

długość
badanej

rzeki

I II III

Non

rok badania

km km km km km

%

1999 51,5 - - -

51,5

100,0

2000 51,5 - -

9,8

41,7

81,0

2001 51,5 - -

10,8

40,7

79,0

2002 51,5 - -

9,8

41,7

81,0

Wykres 2.2.5.2.2. Zmiany stanu czystości wód rzeki Opatówki

9,8

10,8

9,8

51,5

41,7

40,7

41,7

0

10

20

30

40

50

60

1999 r.

2000 r.

2001 r.

2002 r.

d

ługo

ść

ba

da

ne

go odc

ink

a (k

m

)

III klasa

Non

Na podstawie analizy wskaźników zanieczyszczenia Opatówki, można stwierdzić, że
poprawia się jej stan sanitarny, ale poprawa ta nie dotyczy odcinka leżącego na terenie
powiatu sandomierskiego gdzie cała długość rzeki nie odpowiada żadnej klasie czystości,
a ponadto na tym odcinku wzrastają zanieczyszczenia zawiesiny, BZT5, azotyny.
Stan czystości rzek Koprzywianki i Opatówki nie odbiega od stanu czystości innych rzek
województwa.
Stan jakości wód głównych rzek powiatu wskazuje na brak oczyszczalni ścieków na obszarze
całej zlewni Koprzywianki i Opatówki i niekontrolowane zrzuty ścieków z gospodarstw
i zakładów. Uwidacznia się to szczególnie na rzeki Opatówka, do której odprowadzane są
ścieki przemysłowe zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego – cukrowni Włostów, oraz
Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowego „RÖMHILD” Sp. z o.o. w Dwikozach, a także
ścieki sanitarne z osiedla mieszkaniowego w Dwikozach.
W bieżącym roku uległa poprawie jakość wód cieku Doraz, do którego odprowadzane są
ścieki przemysłowo-bytowe ze zmodernizowanej i rozbudowanej w 2003 r. oczyszczalni
zakładowej ZPOW „Dwikozy”.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

22

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Tabela 2.2.5.2.1. Klasyfikacja jakości wód rzeki Wisły oraz wartości wskaźników

decydujących o klasyfikacji ogólnej poszczególnych przekrojach pomiarowych na

długości powiatu sandomierskiego

1

przekroje pomiarowe

wskaźnik decydujący
o klasyfikacji ogólnej

rzeka

nazwa

przekroju

km

biegu

rzeki

klasyfikacja

wg

wskaźników

fizyko-

chemicznych

klasyfikacja

wg stanu

sanitarnego

klasyfikacja

wg

wskaźników

hydrobiolo-

gicznych

klasyfikacja

ogólna

nazwa wskaźnika

wartość

średnia

przewodność
elektrolityczna

µS/cm

1025

sód

mgNa/l

121,1

miano coli

ml/bakt.

Wisła Nagnajów 247,7

non

non

non

non

chlorofil “a”

µg/l

18,2

przewodność
elektrolityczna

µS/cm

1035

sód

mgNa/l

128,0

miano coli
typu
kałowego

ml/bakt.

Wisła Sandomierz 268,4

non

non

non

non

chlorofil “a”

µg/l

27,6

Wisła stanowi naturalną wschodnią granicę powiatu długości 56 km, a na odcinku 7 km
rozdziela Sandomierz na część lewobrzeżną, gdzie mieści się zasadnicze miasto,
prawobrzeżną, w której zlokalizowany jest główny przemysł oraz obszary składowe
z niewielką zabudową mieszkaniową. Na odcinku Wisły, który obmywa i przepływa przez
powiat zlokalizowane są 2 przekroje pomiarowe do klasyfikacji wód: Nagnajów

i Sandomierz. Na obu przekrojach, wody Wisły nie mieszczą się w żadnej klasie czystości.
Przekraczane są głównie w grupie wskaźników fizykochemicznych (przewodność elektryczna
i stężenie jonów sodu), sanitarnych (miano Coli typu kałowego) i w zakresie wskaźników
hydrobiologicznych (chlorofil „a”).
Wody Wisły nie nadają się do użytku zarówno na zaopatrzenie ludności jak i do celów
przemysłowych dla zakładów zlokalizowanych nad Wisłą w powiecie sandomierskim.
Stan zanieczyszczenia Wisły wykazuje dużą zmienność zależnie od stanu przepływów.
Wpływ na czystość wody mają zakłady zlokalizowane nad Wisłą w jej górnym biegu
(głównie ze Śląska i województwa małopolskiego) jak i zakłady zlokalizowane nad jej
prawobrzeżnymi dopływami (Soła, Dunajec, Wisłoka) oraz wody z odwodnień terenów
pogórniczych złóż siarki.

1

dane wg Raportu Stan Środowiska WIOŚ Rzeszów 2003 r.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

23

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

2.2.5.3 Zasoby wód podziemnych
Występowanie wód podziemnych jest uzależnione od budowy geologicznej, morfologii
terenu, rozmieszczenia i wielkości sieci rzecznej, wielkości opadów atmosferycznych.
Badania geologiczne na obszarze powiatu wykazują bardzo dużą zmienność budowy, a tym
samym ma to wpływ na obecność i zasobność pokładów wodonośnych.
Obok obszarów o dużej zasobności wód podziemnych, występują obszary praktycznie
bezwodne.
Na obszarze powiatu występują Główne Zbiorniki Wód Podziemnych:

• GZWP 422 – Romanówka.
Jego powierzchnia wynosi 74 km

2

. Jest to zbiornik szczelinowo – krasowy, porowy.

Wody występują w utworach jury górnej i trzeciorzędu, a w dolinie Wisły także
czwartorzędu. Zbiornik rozciąga się od Sandomierza do Zawichostu. Zasoby tego
zbiornika szacowane są na 580 m

3

/h.

• GZWP 425 – północne obrzeże zbiornika Dębica – Stalowa Wola – Rzeszów.
Jest to zbiornik porowy, a wody występują głownie w utworach czwartorzędu. Zasoby
tego zbiornika rozciągają się od Sandomierza po zachodnie granice gmin leżących
w dolinie Wisły i Koprzywianki.

Zaopatrzenie w wodę podziemną ludności i przemysłu odbywa się zasadniczo z własnych

terenów wodonośnych. Jedynie część gminy

Obrazów

zaopatruje się w wodę z ujęć

położonych we Włostowie gmina Lipnik i część gminy Klimontów z ujęcia w gminie
Bogoria.
Rozmieszczenie zasobów wód podziemnych przedstawia Załącznik nr 1.

Z zasobów GZWP 422 zaopatrują się w wodę gminy Zawichost, Dwikozy, Sandomierz,
Wilczyce i częściowo Obrazów. Z tego zbiornika zaopatruje się również przemysł
spożywczy, głównie w gminie Dwikozy.
Wody z piętra jurajskiego są dobrej jakości, natomiast najsłabszą jakość mają wody
czwartorzędowe, ujmowane w dolinie Wisły. Wymagają one z reguły uzdatniania.
Z zasobów GZWP 425 ujmowane są wody podziemne w gminach: Samborzec, Koprzywnica.
Największe zasoby wód podziemnych występują w gminach:

• Zawichost, gdzie wydajność ujęć wynosi od kilkunastu do 100 m

3

/h; pięć ujęć wód na

potrzeby zbiorowego zaopatrzenia w wodę ma łączną wydajność 285 m

3

/h.

• Dwikozy – zlokalizowane są najwydajniejsze ujęcia – Romanówka, Garbów, Winiary.

Wody jurajskie na tych ujęciach mają zróżnicowaną wydajność, wahającą się od
kilkunastu do 200 m

3

/h. Piętro wodonośne trzeciorzędu jest już mniej zasobne – daje

od kilku do 50 m

3

/h wody. Wody obu wymienionych pięter są dobrej jakości.

Wody czwartorzędu mają słabszą jakość ze względu na zażelazienie i bakteriologię.
Wydajność ujęć jest bardzo zróżnicowana i waha się w granicach od kilku do 107 m

3

/h.

Gminy położone nad GZWP 425 pobierają wodę z utworów trzeciorzędowych.
Wydajność ujęć na Gminie Samborzec waha się od kilku do 114 m

3

/h. Największe ujęcie na

potrzeby komunalne zlokalizowane jest w Szewcach gmina Samborzec. Wody te

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

24

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

czwartorzędowe są złej jakości i są uzdatniane ze względu na żelazo i mangan. Wody
czwartorzędowe pochodzące z drenażu Wisły są słabszej jakości.
Gmina Koprzywnica ma obszary wodonośne w południowej części, gdzie wydajność ujęć
dochodzi do 60 m

3

/h.

Gmina Łoniów tylko na południowej części posiada obszary wodonośne – trzeciorzędowe,
przechodzące w czwartorzędowe.
Najbardziej wodonośne zasoby występują w dolinie Wisły i Koprzywianki o średniej
wydajności.
Pozostałe obszary powiatu należą do obszarów bezwodnych. Lokalne ujęcia szczelinowe nie
mają większej wydajności. Zaopatrzenie w wodę tych obszarów odbywa się z ujęć
Romanówka, Włostów i Bogoria lub lokalnych, o niewielkiej wydajności.
Monitoring wód podziemnych prowadzony jest w powiecie tylko dla GZWP 422 dla piętra
jurajskiego. Jakość tych wód na przestrzeni lat 1996 – 2001 uległa pogorszeniu od klasy Ib
i II w 1996 r. do klasy III w latach 1998 – 2002 (dane WIOŚ – 2003).
Zaopatrzenie ludności w wodę odbywa się poprzez lokalne sieci wodociągowe, zaopatrywane
z ujęć podziemnych lub ze studni przydomowych. Dostępność do sieci wodociągowych oraz
kanalizacyjnych dla mieszkańców powiatu sandomierskiego przedstawia tabela 2.2.5.4.1.
2.2.5.4 Gospodarka ściekowa.
Gospodarka ściekowa obejmuje głównie zakres gospodarki ściekami komunalnymi.
Trudności ze ściekami przemysłowymi występują jedynie w gminie Dwikozy, gdzie nie
rozwiązana jest gospodarka ściekami przemysłowymi w zakładach RÖMHILD wraz ze
ściekami komunalnymi osiedla mieszkaniowego byłej chłodni.

Tabela 2.2.5.4.1. Zużycie wody, sieci wodociągowe i kanalizacyjne

w powiecie sandomierskim

1

zużycie wody

długość sieci

km

przyłącza do

budynków

Gminy

m

3

/M/r

dam

3

/r

wod

oci

ą

gow

a

rozdzielcza

Kana

lizacy

jn

a

wod

oci

ą

g

Kana

ł

st

opie

ń

zwodoc

ią

go

wan

ia

%

st

opie

ń

skan

alizo

w

an

ia

%

ilo

ść

szamb

2

szt.

Sandomierz 42,7

1.168,1 96,7 53,2

2.223 1.372 85,5 61,7 1.065

Koprzywnica 103,1 70,9 62,3 13,8 1.063 368 27,4 34,6 2.106

Zawichost 36,3

138,8

100,4

3

1,0 1.409

33 33,1 2,3

1.022

Dwikozy 23,5

222,0

114,7

0,4 1.361

6 28,7 0,4 3.221

Klimontów 6,3

56,2

22,4

16,6 580 442 28,2 76,2

1.412

Łoniów 18,8

143,7

142,9

- 1.557

- 24,8

- 1.601

Obrazów 16,1

113,2

88,9 - 1.137

- 27,7

- 1.380

1

dane GUS 2001 r.

2

dane z ankiet

3

dane skorygowane przez UMiG Zawichost

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

25

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Samborzec 11,4

106,3

136,4 7,1 1.406 128 25,6 9,1

2.000

Wilczyce 23,7

96,5

89,1 -

825 -

29,9 -

1.286

powiat 31,3

2.115,7

905,4 92,1

11.561 2.349 34,5 7,0

13.713

Wykres 2.2.5.4.1. Stopień zwodociągowania i skanalizowania

gmin powiatu sandomierskiego.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Sandomierz

Koprzywnica

Zawichost

Dwikozy

Klimontów

Łoniów

Obrazów

Samborzec

Wilczyce

%

stopień zwodociągowania

stopień skanalizowania

Na terenie powiatu gospodarka ściekowa obejmuje zarówno ścieki komunalne jak

i przemysłowe. Powiat sandomierski ma znacznie słabiej rozwiniętą sieć kanalizacyjną niż
wodociągową. Trzy gminy – Wilczyce, Obrazów oraz Łoniów – nie mają sieci kanalizacyjnej,
a w gminie Dwikozy istniejąca kanalizacja służy jedynie do ujmowania ścieków z budynków
użyteczności publicznej, natomiast w gminach Koprzywnica, i Zawichost kanalizacja istnieje
tylko w mieście, brak jest jej na wioskach.
W Gminie Klimontów kanalizacja istnieje tylko w miejscowości Klimontów.
W powiecie sandomierskim na 100 km sieci wodociągowej przypada jedynie 9,27 km sieci
kanalizacyjnej, i jest to znacznie mniej niż wynosi średnia dla województwa – 17 km, a nawet
mniej niż wynosi w województwie średnia dla obszarów wiejskich – 10,8 km.
W 2001 roku w powiecie sandomierskim do sieci wodociągowej było podłączonych 11.561
obiektów, natomiast do sieci kanalizacyjnej – 2.349, co stanowiło 20,3 %.
Według danych GUS za 2001 r., największy wskaźnik ilości skanalizowanych obiektów
w stosunku do obiektów zwodociągowanych osiągnęły miejscowości:

• Sandomierz - 61,7 %,
• Klimontów - 76,2 %,
• Koprzywnica - 34,6 %.

Według danych z ankiet uzyskanych z gmin, dostępność do kanalizacji wynosi:

• w Sandomierzu - 82 % ogółu gospodarstw,
• w Koprzywnicy - 14,8 %,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

26

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

• w Klimontowie - 23 %,
• w Zawichoście - 12,5 %.
• w Samborcu

- 3,5 %.

Według ankiety z gminy Zawichost, długość sieci wodociągowej wynosi tam 100,4 km.
Sieć wodociągowa na terenie powiatu ma 11.561 przyłączy, natomiast kanalizacyjna – 2.349.
Na terenie powiatu jest 13.713 zbiorników bezodpływowych (szamb), z których ścieki są
wywożone do istniejących oczyszczalni w Zawichoście, Sandomierzu, Samborcu,
Koprzywnicy i Klimontowie.
Z uzyskanych danych z oczyszczalni ścieków, do oczyszczania w 2002 r. przyjęto
w Klimontowie 1.200 m

3

ścieków ze zbiorników bezodpływowych, 4.500 m

3

w Zawichoście

i 54.000 m

3

w Sandomierzu. Brak danych z oczyszczalni w Samborcu i Koprzywnicy.

Z uzyskanych danych z gmin wynika, że planowane są w najbliższych latach budowy nowych
oczyszczalni oraz sieci kanalizacyjnych. Na obszarach wiejskich o rozproszonej zabudowie
nie przewiduje się budowy zbiorczych systemów kanalizacyjnych, natomiast preferowana
będzie budowa oczyszczalni przydomowych lub zespołowych.

Tabela 2.2.5.4.2. Gospodarka ściekami komunalnymi w powiecie sandomierskim

(dane z ankiet)

Gminy

Lp

wyszczeg

ó

ln

ien

ie

jed

n

. miary

Sa

ndomie

rz

Za

wic

hos

t

Koprzy

wnic

a

Dwikozy

Klimontów

Ł

oni

ów

Obrazów

Sa

mborze

c

W

ilczyce

1.

Wskaźnik do-
stępności sieci
kanalizacyjnej

%

1

82,0 12,5

14,8

0,0

23

0,0 0,0 3,5

0,0

2.

Wskaźnik wy-
korzystywania
zbiorn. bez-
odpływowych

% 13,2

70,0

81,1

100,0

80,0

90,0 bd

70,8

80,0

3.

Ilość ścieków

2

przyjętych do
oczyszczania

tys.m

3

/rok

1.200,0 22,5

67,399

bd

47,2

4,56* bd

67,0

0,252*

4.

Stosunek ilości
ścieków do zu-
życia wody z
sieci
wodociągowej

% 102,7 31,7 48,6

- 75,9

3,2 -

63,0

0,26

Wskaźnik ilości ścieków do zużycia wody wodociągowej dla Sandomierza przekracza
wartość 100 % ze względu na przyjmowane do oczyszczania ścieki z sąsiednich gmin.

1

ogółu mieszkańców

2

z oczyszczalni łącznie z ściekami ze zbiorników bezodpływowych oraz ścieków nieoczyszczanych

* ścieki z szamb wywiezione na oczyszczalnię

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

27

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Tabela 2.2.5.4.3. Oczyszczalnie ścieków komunalnych w powiecie sandomierskim

Lp. Gmina

zakład

rodzaj

oczyszczalni przepustowość

m

3

/d

ilość ścieków

oczyszczanych

w 2002 r.

1

m

3

/d

1.

Zakład
Oczyszczania
Ścieków

mechaniczno-

biologiczna

7.500 2.732

2.

Pilkington/SanTa-
Eko

mechaniczno-

biologiczna

800 450

3.

Sandomierz

ODR mechaniczno-

biologiczna

150 56

4. Samborzec

Samborzec mechaniczno-

biologiczna

300 182

5. Koprzywnica

Koprzywnica mechaniczno-

biologiczna

450 185

6.

ZGK i M.

mechaniczno-

biologiczna

600 140

7.

Klimontów

Szkoła
w Ossolinie

mechaniczno-

biologiczna

3 bd*

8.

ZGK i M

mechaniczno-

biologiczna

200 65

9.

Zawichost

ZPS ChiM

mechaniczno-

biologiczna

8 bd*

10.

Urząd Gminy

mechaniczno-

biologiczna

9 bd*

11.

Dwikozy

Gimnazjum mechaniczno-

biologiczna

10 bd*

* brak szczegółowych danych

Tabela 2.2.5.4.4. Oczyszczalnie ścieków przemysłowych w powiecie sandomierskim

Lp. zakład

rodzaj

oczyszczalni

przepustowość

Q

śr

m

3

/d

miejsce zrzutu

ścieków

oczyszczonych

rodzaj

oczyszczanych

ścieków

1.

Zakłady Przemysłu
Owocowo Warzywnego S.A.
„Dwikozy” w Dwikozach
(ZPOW)

mechaniczno-
biologiczna

1.100 ciek

Doraz

przemysłowo-
bytowe

2.

Przedsiębiorstwo
Produkcyjno Handlowe
„RÖMHILD” Sp. z o.o. w
Dwikozach

mechaniczna 216

rzeka

Opatówka

przemysłowo-
bytowe

3.

Pilkington Sp. z o.o. w
Sandomierzu
ul.Portowa 24,
27-600 Sandoimierz

mechaniczna 8.987

rzeka

Wisła

przemysłowo-
burzowe

1

wyliczone z ilości oczyszczonych ścieków

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

28

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

4.

Przedsiębiorstwo Produkcji
Spożywczej „SANFOOD”
ul. Holownicza
27-600 Sandomierz

mechaniczna 9

rów melioracyjny
R-A6 prowadzący
wody do kanału A

przemysłowe

5.

Firma Handlowo-
Produkcyjno-Usługowa
„Tarkowski”
ul. Sandomierska 22,
27-620 Dwikozy

mechaniczno-
biologiczna
w Gałkowicach

20

rów, lewy dopływ
rzeki Opatówki

przemysłowe-
bytowe

6.

MEGAWITA
Góry Wysokie 136,
27-620 Dwikozy

mechaniczna,
drenaż
rozsączający

3,5 do

ziemi

przemysłowo-
bytowe

mechaniczna,
drenaż
odsączający

8

do ziemi

bytowe

7.

Zakłady Przetwórcze
Surowców Chemicznych i
Mineralnych „PIOTROWICE”
spółka z o. o.
Piotrowice
27-630 Zawichost

mechaniczna,
za
pośrednictwem
basenu
odparowują-
cego

Q śr.d 8,33

(q chwil -

0,051 m

3

/s)

do ziemi

burzowe

8.

DOSSHE POLAND Spółka
z o. o. Kalisz, Wytwórnia
Pasz,
ul. Trześniowska
27-600 Sandomierz

9,4

rów melioracyjny
R-8

bytowe

9.

Spółdzielnia Transportu
Wiejskiego,
27-600 Sandomierz,
ul. Holownicza 6

mechaniczna

Q śr.d 6,171

(q chwil -

0,0291 m

3

/s)

rów melioracyjny
A-2

burzowe

10.

TRANSNAFT Spółka z o. o.
ul. Krukowska 4,
27-600 Sandomierz

mechaniczna

(q chwil -

0,0249 m

3

/s)

do ziemi

burzowe

11.

Zakład Przetwórstwa
Owoców SAMBOR
Spółka z o. o.
27-650 Samborzec

mechaniczna

rów melioracyjny
odprowadzający
wody do
Koprzywianki

burzowe

12.

SUW Szewce gmina
Samborzec

mechaniczna 38

przemysłowe

Miasto Sandomierz nie posiada podczyszczalni wód deszczowych z ulic placów i terenów
publicznych. Wody te są obecnie trzema wylotami odprowadzane bez oczyszczania do Wisły.
W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego są ujęte przedsięwzięcia
rozwiązujące powyższy problem. Planowany okres realizacji: 2004 – 2008 r.
Przedsiębiorstwa ujęte w tabelach 2.2.5.4.3. i 2.2.5.4.4. posiadają pozwolenia wodno-prawne
na wprowadzanie oczyszczonych ścieków z wyszczególnionymi miejscami zrzutów oraz
z nałożonymi dopuszczalnymi wartościami stężeń poszczególnych zanieczyszczeń,
częstotliwościami badań i obowiązkiem składania informacji o stanie oczyszczonych ścieków
do starostwa.
Nie wszystkie zakłady / przedsiębiorstwa składają informacje na temat bieżącego stanu
odprowadzanych ścieków.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

29

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

W 2003 r. została uruchomiona nowa oczyszczalnia ścieków bytowych w Zawichoście przy
Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym. Przepustowość oczyszczalni wynosi 23 m

3

/d,

a oczyszczone ścieki są odprowadzane do rzeki Wisły. Przepustowość tej oczyszczalni
pozwoli na podłączenie do niej kanalizacji z restauracji Zacisze i z Plebani.
Urząd gminy w Łoniowie jako inwestor zamierza wybudować w Sulisławicach oczyszczalnię
ścieków sanitarnych „BIOPAN” 35. Oczyszczalnia ta będzie obsługiwać szkołę Podstawową
i Dom Nauczyciela a ścieki będą odprowadzane do istniejącego cieku wodnego.
Na terenie gminy Obrazów w Święcicy była zlokalizowana jeszcze jedna oczyszczalnia
ścieków, mechaniczno biologiczna o przepustowości 40 m

3

/d, która obecnie służy jedynie

jako zbiornik ścieków. Obecnie Gmina Obrazów zaplanowała na lata 2004 – 2012
wybudować zbiorczą oczyszczalnię mechaniczno-biologiczą w Święcicy o przepustowości
18,9 m

3

/d oraz 89 indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków.

2.2.6 Jakość powietrza
Powiat sandomierski ma niewielki udział w województwie świętokrzyskim w emisji gazów
i pyłów do powietrza (ok. 0,3 %). Łączna emisja pyłów i gazów w powiecie w ostatnich
trzech latach przedstawia tabela 2.2.6.1.

Tabela 2.2.6.1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza na terenie powiatu

w latach 2000 – 2002 (GUS, 2003)

Wielkość emisji zanieczyszczeń [tys.Mg]

Rok

2000 r.

2001 r.

2002 r.

Ogółem

41,633 47,211 38,819

Wykres. 2.2.6.1. Emisja zanieczyszczeń na terenie powiatu w latach 2000 – 2002

0

10

20

30

40

50

2000 r.

2001 r.

2002 r.

rok

tys.Mg

W tabeli 2.2.6.1. przedstawiono zmiany emisji zanieczyszczeń do powietrza ogółem (łącznie
gazów i pyłów). Emisja ta po wzroście w 2001 r. o 13,4 % w stosunku do roku 2000, spadła
w roku 2002 o 6,8 % w stosunku do 2000 r. i o 17,8 % w stosunku do roku 2001. Spadek
emisji w 2002 r. został osiągnięty głównie dzięki zmianie paliwa węglowego na gazowe
w energetyce cieplnej w Sandomierzu.
Wielkości emisji poszczególnych zanieczyszczeń podaje tab. 2.2.6.2.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

30

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Tabela 2.2.6.2. Rozkład emisji wg składników w 2002 r.

wielkość emisji zanieczyszczeń

[Mg/rok]

rodzaj zanieczyszczenia

2002 r.

2001 r.

2000 r.

Pyły 275

331

215

Gazy 38.544

47.211

41.633

SO

2

202 187

196

NO

2

422 629

1.036

CO 224

335

233

CO

2

37.682 46.046

40.154

w tym:

Inne 14

14

14

Ogółem 38.819

47.542

41.848

Wykres 2.2.6.2 Rozkład emisji wg składników w latach 2000 - 2002

(bez emisji CO

2

)

2000 r.

0,8%

12,7%

11,6%

61,2%

13,8%

pyły

SO2

NO2

CO

inne

2001 r.

0,9%

22,1%

12,5%

42,0%

22,4%

pyły

SO2

NO2

CO

inne

2002 r.

19,7%

37,1%

17,8%

24,2%

1,2%

pyły

SO2

NO2

CO

inne

W 2002 r. zanotowano spadek emisji pyłu w stosunku do roku 2001, ale był on w dalszym
ciągu wyższy niż w 2000 r. o 60 Mg. Ciągły spadek emisji obserwuje się w zakresie NO

2

,

ponownie spadła emisja CO i CO

2

po wzroście w 2001 r. Na stałym poziomie od 3 lat

utrzymuje się emisja innych gazów i par.
Rozkład emisji zanieczyszczeń przemysłowych w powiecie jest przestrzennie zróżnicowany.
Największa koncentracja emisji jest w Sandomierzu, Dwikozach i Piotrowicach.
Do zakładów o największej emisji w powiecie należą:

9

Pilkington Polska Sp. z o.o.

9

Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Sandomierzu,

9

Zakłady Przemysłu Owocowo Warzywnego S.A. „Dwikozy” w Dwikozach,

9

Spółdzielnia Inwalidów „POSTĘP” w Sandomierzu,

9

Zakłady Przetwórcze Surowców Chemicznych i Mineralnych „Piotrowice” Sp.

z o.o. w Piotrowicach, gm. Zawichost,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

31

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Z powiatu sandomierskiego na wojewódzkiej liście 15-tu zakładów emitujących największe
ilości pyłów i gazów znajduje się Pilkington Polska Sp. z o.o.
W dwóch zakładach emitowane zanieczyszczenia pochodziły ze spalania paliw, a ich udział
wynosił w 2002 r. 53 % ogółu wyemitowanych pyłów i gazów. W pozostałych dwóch
zakładach emitowane zanieczyszczenia powstawały głównie z procesów technologicznych –
produkcji szkła i przerobu surowców mineralnych.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

32

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Tabela 2.2.6.3 Zakłady o największej emisji zanieczyszczeń do powietrza w powiecie

dopuszczalna wielkość emisji

Mg/rok

urządzenia ograniczające emisję

Gmina

nazwa

przedsiębiorstwa

źródło emisji

SO

2

NO

x

CO

Pył

Inne

rodzaj procesu

Pyły

Skutecz-

ność

%

Gazy

Skutecz-

ność

%

kotłownia Rumia i kocioł
UKS

18,163

1,650

8,422

3,564

Spalanie

Odpylacze suche
SMGK-12

90

brak

Spółdzielnia
Inwalidów „POSTĘP”
27-600 Sandomierz
ul. Przemysłowa 5.

Proces technologiczny

-

0,0003

-

0,0015

0,9117

Malowanie,
spawanie,
lutowanie,
galwanizowanie

brak

brak

Pilkington Automotive
Poland Sp. z o.o. w
Sandomierzu,

Kotłownia – kocioł
Paromat Simplex i
kotłownia
technologiczna – kocioł
RACna

1,265

7,884

9,758

0,726

0,154

Spalanie gazu
ziemnego

brak

brak

Proces technologiczny –
produkcja szkła FLOAT

249,5

1159

74,2

141,8

12,1

Wytapianie szkła,
spalanie gazu w
kotle, proces
suszenia

brak

brak

Pilkington Polska Sp.
z o.o. w
Sandomierzu, ul.
Portowa 24

Proces technologiczny
w Suszarni Piasku

105,12

1857

70,08

595,68

Suszenie piasku
gazem ziemnym

Odpylacze firmy
WAKRO –cyklony
FPK45 przy
każdej suszarce

Schollglas Polska
Spółka z o. o. w
Piasecznie – Wydział
Przetwórstwa Szkła-
Hartownia w
Sandomierzu

Proces technologiczny

-

-

-

-

18,872

Malowanie – druk
farbami
ceramicznymi
(sitodruk)

brak

brak

Okręgowa
Spółdzielnia
Mleczarnia
ul.Browarna 10
Sandomierz

Kotłownia – kocioł E800
12-2 lub Kocioł P1/40
(rezerwa)

0,212

1,8907

0,267

0,01404

Spalanie gazu
ziemnego lub
spalanie węgla

Odpylacz MGK-
12

90

brak

Sandomierz

Jednostka Wojskowa

Kotłownia koksowa i
gazowa

14,268

5,871

3,266

8,2323

Spalanie gazu
ziemnego lub
spalanie koksu

brak

brak

Kotłownia olejowa

0,736

0,968

0,111

0,348

Spalanie

oleju

brak

brak

Samborzec

Zakład Przetwórstwa
Owoców SAMBOR
Spółka z o. o. 27-650
Samborzec

Kotłownia gazowa

0,024

0,384

0,108

0,005

Spalanie gazu
ziemnego

brak

brak

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

33

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Kotłownia Rynek nr 7 –
Kotły Bujam-Gaz
KGGW

0,0054

0,3417

0,096

0,0039

Spalanie gazu
ziemnego

Kotłownia nr 10 -Kotły
Wiessman

0,212

1,341

0,373

0,016

Spalanie gazu
ziemnego

palniki
niskoe
misyjne

Kotłownia nr 4 - Kotły
Wiessman

0,212

1,341

0,373

0,016

Spalanie gazu
ziemnego

palniki
niskoe
misyjne

Kotłownia „Stocznia”

5,805

11,341

7,184

7,770

Spalanie węgla

Multicyklon MGK-
12/2

85

brak

Kotłownia nr 13, ul.
Opatowska

0,0043

0,2732

0,01

0,00311

Spalanie

gazu

ziemnego

brak

brak

Kotłownia „ROKITEK”

171,542

54,146

131,788

145,455

Spalanie gazu
ziemnego i węgla

bateria cyklonów
C-41,multicyklon
MP 21/7*3, filtr
workowy
pulsacyjny PJ-A-
088-xxx-25x

odsiar-
czanie

90

Sandomierz

Przedsiębiorstwo
Energetyki Cieplnej
Sp. z o.o. w
Sandomierzu, ul.
Polskiej Organizacji
Wojskowej 8.

Kotłownia gazowa

0,024

0,384

0,108

0,005

Spalanie

gazu

ziemnego

brak

brak

Łoniów

Przedsiębiorstwo
Robót Drogowych
„DROKAM” w
Piasecznie

Proces technologiczny

1,861

3,060

12,468

4,568

Otaczarki,
nagrzewnice,
silosy mączki
wapiennej, kotły
olejowe

Bateria czterech
cyklonów oc-4,
Multicyklon OMC-
1

87

brak

Kotłownia OR

192,11

60,02

49,55

56,25

Spalanie węgla

Odpylacze-
bateria 4*Dc1000

85

brak

Dwikozy

Zakłady Przemysłu
Owocowo
Warzywnego S.A.
„Dwikozy” w
Dwikozach

Kotłownia SZ-II G-50

4,82

0,57

1,06

1,20

Spalanie węgla

Multicyklon

Mg-6

85

brak

Dwikozy

Cegielnia Polowa
Szczytniki – E.Klimka
i S-ka
Szczytniki

Proces technologiczny –
wypał cegły

5,998

1,618

3,417

8,396

0,070

Spalanie miału
węglowego

brak

-

brak

-

Zawichost

Zakłady Przetwórcze
Surowców
Chemicznych i
Mineralnych
„PIOTROWICE”
Piotrowice

Proces produkcyjny i
kotłownia gazowa

0,289

1,031

2,322

190,2

Produkcja
wypełniaczy
dolomitowych i
kredowych,
spalanie gazu
ziemnego

Cyklon KAZ
2000, filtry
tkaninowe

nie
dotyczy

-

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

34

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Największy udział w emisji zanieczyszczeń do powietrza w powiecie ma Sandomierz, który
emituje 61 % pyłów i 64 % gazów. Istotne znaczenie na wielkość emisji ma skuteczność
zainstalowanych urządzeń do redukcji zanieczyszczeń oraz rodzaj i jakość stosowanych
paliw.

Wykresy 2.2.6.3 Struktura emisji pyłów i gazów

pyły

61%

39%

Sandomierz
pozostali

gazy

64%

36%

Sandomierz
pozostali

Na terenie powiatu sandomierskiego wg danych GUS za 2001 r., skuteczność urządzeń
redukujących emisję wytworzonych zanieczyszczeń wynosiła 99,4 % dla pyłów i 6,1 % dla
gazów.
Redukcja zanieczyszczeń pyłowych w powiecie osiąga średnią wojewódzką natomiast jest
znacznie mniejsza dla gazów, która dla województwa wynosi 28,6 %.
Monitoring powietrza atmosferycznego na terenie powiatu sandomierskiego jest prowadzony
tylko w Sandomierzu przez PSSE. Zakres pomiaru obejmuje SO

2

(dwutlenek siarki), NO

2

(dwutlenek azotu) oraz pył zawieszony. Pomiary są prowadzone w cyklu 24-godzinnym co
5 dni.
Nowa ustawa – Prawo ochrony środowiska wprowadziła nowy sposób oceny jakości
powietrza. Na tej podstawie powiat sandomierski stanowi strefę nie wchodzącą w skład
aglomeracji.
Dla oceny jakości powietrza dokonuje się klasyfikacji, w których:

9

przekroczone są poziomy dopuszczalne,

9

przekroczone są poziomy dopuszczalne,

9

poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego i jest wyższy

odgórnego progu oszacowania,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

35

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania i jest wyższy od

dolnego progu oszacowania,

9

poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania.

Górny oraz dolny próg oszacowania oznacza procentową część dopuszczalnego poziomu
substancji w powietrzu, określoną w odrębnych przepisach.
W województwie świętokrzyskim opracowano wstępną ocenę jakości powietrza
i klasyfikację stref z uwzględnieniem następujących kryteriów:

9

ochrona zdrowia ludzi (SO

2

, NO

2

, pył zawieszony PM10, Pb, CO, benzen i O

3

),

9

ochrona zdrowia ludzi (SO

2

, NO

2

, pył zawieszony PM10, Pb, CO, benzen i O

3

),

9

ochrona roślin (SO

2

, NO

2

, O

3

).

Przy klasyfikacji stref, wykonanej odrębnie pod kątem poziomu każdej substancji,
zastosowano następujące symbole:

9

klasa I — poziom substancji przekracza górny próg oszacowania,

9

klasa I — poziom substancji przekracza górny próg oszacowania;

9

klasa II — poziom substancji nie przekracza górnego progu oszacowania i jest

wyższy od dolnego progu oszacowania,

9

klasa IIIb — poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania.

W tabelach 2.2.6.3. i 2.2.6.4. przedstawiono ocenę powiatu w zakresie stanu czystości
powietrza i ogólną klasę w podziale na ochronę zdrowia jak i ochronę roślin.

Tabela 2.2.6.3. Klasyfikacja stref

ocena ze względu na ochronę zdrowia

ocena ze względu na

ochronę roślin

Lp.

powiat

NO

2

SO

2

PM10 Pb CO benzen O

3

NO

X

SO

2

O

3

1 sandomierski

IIIb

IIIb I IIIb

IIIb IIIb I IIIb II I

Tabela.2.2.6.4. Klasy ogólne poszczególnych stref z uwzględnieniem kryterium

ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin

Lp.

nazwa strefy

(powiatu)

klasa ogólna strefy

(kryt. ochrony zdrowia)

klasa ogólna strefy

(kryt. ochrony roślin)

1 sandomierski

A

A

Poziom zanieczyszczeń atmosfery został oceniony w oparciu o Rozporządzenie Ministra
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów
substancji (Dz.U. Nr 82, poz. 796).
Wg tego rozporządzenia dopuszczalne wartości stężeń w µg/m

3

w odniesieniu do okresu

24 godzinnego wynosiły:

9

pył zawieszony całkowity -125

µg/m

3

,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

36

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

dwutlenek

azotu

-150

µg/m

3

,

9

dwutlenek

siarki

-150

µg/m

3

.

W tabeli 2.2.6.5. podano wielkości stężeń dobowych w Sandomierzu w latach 2000 – 2001.

Tabela 2.2.6.5. Stężenia dobowe dwutlenku siarki i dwutlenku azotu oraz

pyłu zawieszonego całkowitego

wielkość stężeń zanieczyszczeń w powietrzu

[µg/m

3

]

Rodzaj zanieczyszczenia

rok 2000

rok 2001

SO

2

17,5 28,1

NO

2

28,0 30,2

pył 37,6

35,8

W żadnym roku nie zanotowano przekroczenia dopuszczalnych standardów dla każdego
zanieczyszczenia, przy czym wyniki w zakresie stężeń pyłu osiągnęły 29 % dopuszczalnej
normy, dla dwutlenku siarki – 15 % a dla dwutlenku azotu – 13 %.
Na stan czystości powietrza ma wpływ niska emisja, pochodząca z palenisk domowych
i lokalnych kotłowni, które z reguły nie mają urządzeń ochrony powietrza. Wielkość tej emisji
ulega sezonowym wahaniom. Trzeba jednak podkreślić, że powiat jest w znacznym stopniu
zgazyfikowany (67 %), stąd też emisja z tych źródeł jest ograniczona. Ponadto w ostatnich
latach wymieniono kotły węglowe na gazowe lub olejowe w wielu obiektach użyteczności
publicznej – szkołach, urzędach oraz kotłowniach lokalnych.
Na poziom stężeń NO

2,

tlenków węgla i metali ciężkich w powietrzu duży wpływ ma

transport drogowy. Dotychczas nie badano jednak na terenie powiatu poziomu stężeń tych
zanieczyszczeń, pochodzenia komunikacyjnego. Zanieczyszczenia te oddziaływują zarówno
na ludzi, ale przede wszystkim na uprawy rolne i sady. Przez powiat przebiegają ważne
połączenia krajowe – droga nr 9 i międzynarodowa E 371 (Warszawa – Rzeszów –
Barwinek), droga nr 723 (Tarnobrzeg - Warszawa), nr 777 Sandomierz – Kraków,
o znacznym natężeniu ruchu kołowego, które wnoszą znaczny udział w zanieczyszczaniu
powietrza.
Na czystość powietrza w powiecie ma znaczący wpływ emisja zanieczyszczeń w sąsiednich
powiatach – staszowskim - SO

2

, NO

2

, pył, opatowskim – NO

2,

tarnobrzeskim - SO

2

.

Analizując wyniki pomiaru zanieczyszczeń w powietrzu można stwierdzić, że stan jakości
powietrza jest dobry, wartości stężeń są znacznie niższe od dopuszczalnych w odniesieniu do
pomiarów dobowych jak i rocznych.
W przeciągu 3 lat zanotowano stały spadek stężeń pyłu zawieszonego, a niewielkie wahania
występowały w zanieczyszczeniu dwutlenkiem azotu. Należy odnotować jednak wzrost
stężeń SO

2

, ale ta tendencja występuje prawie we wszystkich punktach pomiarowych na

obszarze województwa.
2.2.7 Gospodarka odpadami
W ostatnich latach ochrona środowiska przyrodniczego przed odpadami urosła do jednego
z pierwszoplanowych problemów ekologicznych. Wynika to z coraz większego wytwarzania
odpadów przy znikomym stopniu ich przetwarzania i wykorzystania gospodarczego oraz
braku miejsca do ich odpowiedniego składowania. Łączna ilość odpadów powstających
w powiecie sandomierskim przekracza poziom 35 tys. Mg/rok.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

37

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Problem postępowania z odpadami jest w dużym stopniu rozwiązany na terenie powiatu.
Większość podmiotów gospodarczych, prowadzących działalność, w wyniku której powstają
w/w odpady, posiada decyzję, określającą sposób postępowania z nimi, nakładające
obowiązek ich przekazywania do utylizacji wyspecjalizowanym jednostkom, co powinno być
potwierdzone zawartą pisemnie umową z odbiorcą.
Istotne zagrożenie może stwarzać niewłaściwy sposób postępowania z odpadami
niebezpiecznymi, mogącymi skazić wody i gleby (odpadowe oleje, smary, płyny hamulcowe,
baterie i akumulatory, świetlówki) przez osoby fizyczne. Nie są one zobowiązane do
posiadania decyzji, określającej sposób postępowania ani nawet złożenia informacji w tym
zakresie. Zdarza się więc, że odpady takie trafiają w nieodpowiednie miejsca.
UWAGA !
Gospodarka odpadami jest przedmiotem odrębnego opracowania pt. Plan Gospodarki
Odpadami dla Powiatu Sandomierskiego, będącego integralną częścią niniejszego
programu oraz Planu Gospodarki Odpadami EZGDK.
2.2.8 Hałas
Hałas jest niepożądanym dźwiękiem spowodowanym ludzką działalnością. Zgodnie z ustawą
p.o.ś. hałasem są dźwięki o częstotliwości od 16 Hz do 16.000 Hz niezależnie od źródła jak
i czasu trwania. Hałas należy rozumieć jako zanieczyszczenie lub uciążliwość i z tego tytułu
powinien być kontrolowany oraz powinny być podejmowane przeciwdziałania
zanieczyszczeniom. W związku z tym określone są odpowiednie standardy a użytkownicy
środowiska i organy władzy zostali zobowiązani do osiągania odpowiednich stanów
akustycznych środowiska. Ocena stanu akustycznego środowiska obejmuje wszystkie źródła
hałasu powstałego wskutek emisji lub w inny sposób. Podstawą oceny są dopuszczalne
poziomy hałasu określone w rozporządzeniu

1

. W przepisie tym określa się dopuszczalne

poziomy hałasu dla pory dziennej i nocnej oraz dla różnych obszarów (zabudowa mieszkalna,
obszary objęte ochroną – uzdrowiska, parki narodowe, szkoły i szpitale). Dla terenów
nieobjętych ograniczeniami, dopuszczalny poziom hałasu dla pory dziennej wynosi 60 dB
(A). Występujący w środowisku naturalnym hałas spowodowany ludzką działalnością można
podzielić na dwa strumienie:

9

hałas komunikacyjny – wytwarzany przez pojazdy samobieżne i ciągnione

poruszające się po drogach lub po szynach,

9

hałas przemysłowy – wytworzony przez pracujące urządzenia, instalacje. Do tej

grupy można zaliczyć również dźwięki wytwarzane przez instalacje emisyjne
celowe (np. nagłośnienia).

2.2.8.1 Hałas komunikacyjny
W powiecie sandomierskim ten typ hałasu stanowi największą uciążliwość dla środowiska.
Jest on szczególnie uciążliwy dla ludności zamieszkałej w miastach wzdłuż głównych
szlaków drogowych. Stopień zagrożenia hałasem zależy od:

9

natężenia ruchu pojazdów i struktury strumienia pojazdów oraz prędkości,

9

płynności strumienia pojazdów,

9

jakości i rodzaju nawierzchni drogowej,

9

rodzaju i szerokości drogi,

1

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 r. w sprawie wartości progowych poziomów

hałasu (Dz. U. Nr 2, poz.81)

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

38

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

ukształtowania terenu,

9

obudowy trasy komunikacyjnej,

9

odległości i rodzaju zabudowy.

W 2002 r. w Sandomierzu zostały przeprowadzone przez WIOŚ w Kielcach pomiary
natężenia ruchu pojazdów i hałasu drogowego. Na podstawie tych pomiarów dokonano oceny
klimatu akustycznego na obszarach przyległych do głównych dróg i ciągów komunikacyjnych
oraz wskazano możliwości obniżenia tła akustycznego.
Pomiary zostały przeprowadzone w porze dziennej w 15-minutowych przedziałach
czasowych w godzinach maksymalnego i w miarę równomiernego natężenia ruchu
drogowego. Stanowiska pomiarowe usytuowane były w odległości 1 m od krawędzi jezdni,
na wysokości 1,2 m od poziomu jezdni. Pomiary przeprowadzono w 99 miejscach. Średnie
natężenie ruchu pojazdów dla wszystkich punktów pomiarowych wynosiło 239
pojazdów/godz., a udział pojazdów ciężkich wynosił 11%.
Największe przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu {60 dB(A)} zanotowano

w ciągach drogi krajowej Tarnobrzeg – Sandomierz – Warszawa, i tak największy poziom
hałasu wystąpił:

9

na odcinku ulicy Żwirki i Wigury i wynosił od 75,5 – 77,3 dB (A) przy natężeniu

ruchu pojazdów od 1.464 do 1.956 pojazdów/godz.,

9

ulicy Kwiatkowskiego od 70,5 do 74,6 dB (A) i natężeniu ruchu od 400 do 1.100

pojazdów/godz.,

9

ulicy Lwowskiej od 74,1 do 74,8 dB (A) przy natężeniu ruchu od 596 do 636

pojazdów/godz.,

9

ulicy Trześniowskiej 73,3 dB (A) przy natężeniu ruchu 672 pojazdów/godz.,

9

ulicy Zawichojska (w ciągu obwodnicowym) od 72,9 – 74,6 dB (A) przy natężeniu

ruchu od 728 do 940 pojazdów/godz.,

9

ulicy Mickiewicza (odcinek za obwodnicą) 73,4 dB (A) przy natężeniu ruchu 520

pojazdów/godz.,

9

ulicy Ożarowskiej (od obwodnicy) 71,9 dB (A) i natężeniu ruchu 400

pojazdów/godz.,

9

ciągu drogi krajowej Sandomierz – Kraków - ulica Podzamcze 70,1 dB (A)

i natężeniu ruchu 452 pojazdów/godz.,

9

ulicy Krakowiskiej od 70,4 do 72,4 dB (A) i natężeniu ruchu od 380 do 400

pojazdów/godz.,

9

ciągu drogi krajowej Sandomierz – Lublin – ulica Lubelska 72,1 dB (A)

i natężeniu ruchu 528 pojazdów/godz.

Na drogach śródmiejskich największe przekroczenie natężenia hałasu zanotowano w ciągach
ulic Koseły (od ulicy T.Króla do Mickiewicza), Mickiewicza (od ulicy Koseły do
Zawichojskiej) i Zawichojska (od Mickiewicza do obwodnicy) i wynosiły one:

9

ulica Koseły 73,7 dB (A), przy natężeniu ruchu 604 pojazdy/godz.,

9

ulica Mickiewicza od 71,3 do 73,4 dB (A), przy natężeniu ruchu od 520 do 984

pojazdów/godz.,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

39

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

ulica Portowa (odcinek od Lwowskiej do Retmańskiej) 70,1 dB (A) i natężeniu

ruchu 328 pojazdów/godz.,

9

ulica Zawichojska 72,9 dB (A) i natężeniu ruchu 728 pojazdów/godz.

Przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu od 5 do 10 dB zanotowano w ciągach ulic
Mickiewicza od ulicy Kwiatkowskieg do Koseły, ulicy Słowackiego, Armii Krajowej,
Ożarowskiej (od Mickiewicza do Kwitkowskiego), Różanej, 11 Listopada, Przemysłowej
i Flisaków.
Szczegółowe dane natężenia hałasu drogowego w Sandomierzu przedstawia mapa akustyczna
stanowiąca Załącznik nr 2.
Łączna długość ulic na których dokonano pomiarów i na których nie stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnej normy natężenia hałasu wynosiła 37,53 km, co stanowiło
53,48 %.
Przekroczenie normy:

9

od 0,1 do 5,0 dB (A) zanotowano na odcinku 6,71 km, co stanowiło 9,57 %,

9

od 5,1 do 10,0 dB (A) zanotowano odcinku 6,84 km, co stanowiło 9,75 %,

9

powyżej 10,1 dB (A) zanotowano na odcinku 19,08 km, co stanowiło 27,2 %.

W ostatnim czasie przeprowadzona została modernizacja i przebudowa ciągu obwodnicowego
z węzłem Kraków oraz droga do Tarnobrzega, co przyczyniło się do poprawy płynności
ruchu. Polepszona została nawierzchnia ciągu i poszerzono jezdnie. Przebudowano

i unowocześniono też główny ciąg sandomierski, ulica Mickiewicza i Zawichojska, co ma
szczególne znaczenie dla poprawy akustyki w obszarze gęstej zabudowy mieszkaniowej.
Dalszą poprawę klimatu akustycznego Sandomierza można osiągnąć przez zakładanie zieleni
przydrożnej. Powinno to mieć miejsce głównie wzdłuż trasy obwodnicowej, gdzie istnieją
warunki do wysadzeń i istnieje największa potrzeba wyciszenia hałasu.
Hałas komunikacyjny kolejowy nie stanowi tak dużego problemu jak hałas drogowy. Szlak
kolejowy Ostrowiec – Sandomierz – Rozwadów w większości przebiega przez tereny
niezabudowane. Większe odcinki w terenie zabudowanym przebiegają w Dwikozach
i Sandomierzu w dzielnicy przemysłowej, gdzie nie ma to większego znaczenia.
Również sam szlak kolejowy w ostatnich latach traci na intensywności na skutek złego stanu
technicznego, zmiany struktury przewozów i ograniczenia ruchu kolejowego. Czynnikiem
ograniczającym klimat akustyczny tego szlaku kolejowego jest dopuszczalna niska prędkość
pojazdów (średnia 20 km/h), co ogranicza natężenia hałasu komunikacyjnego.
2.2.8.2 Hałas przemysłowy
Na terenie powiatu hałas przemysłowy nie stanowi powszechnego problemu, choć występują
lokalnie okresowe przekroczenia dopuszczalnych norm zarówno w porze dziennej jak
i nocnej. W 2001 r. zanotowano przekroczenia norm hałasu w porze nocnej w trzech
zakładach. Przekroczenia wynosiły od 1,9 dB (A) do 7,9 dB (A) i wystąpiły w ZPOW
„Dwikozy” w Dwikozach, Pilkington Polska w Sandomierzu oraz jednej kotłowni PEC
w Sandomierzu.
Przekroczenia w ZPOW „Dwikozy” i PEC w Sandomierzu występowały tylko w czasie
kampanii produkcyjnej i ciepłowniczej. W 2002 r. przekroczenia dopuszczalnego hałasu
wynosiły od 2,8 do 14,1 dB (A) i występowały zarówno w porze dziennej jak i nocnej
w czasie kampanii produkcyjnej w ZPOW „Dwikozy”.
Jak widać z powyższego zestawienia największy poziom hałasu występuje w ZPOW
„Dwikozy” i ma on tendencję rosnącą w ciągu ostatnich dwóch lat.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

40

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

W pozostałych dwóch zakładach w 2002 r. nie zanotowano przekroczeń dopuszczalnego
poziomu hałasu. Poprawienie klimatu akustycznego w tych zakładach osiągnięto na drodze
zmian technologicznych i zmian rodzajów paliwa.
2.2.9 Pola elektromagnetyczne
Zgodnie z ustawą p.o.ś. pola elektromagnetyczne są to pola elektryczne, magnetyczne oraz
elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz. Do promieniowania
elektromagnetycznego nie zalicza się promieniowania świetlnego termicznego i jonizującego.
Ustawodawstwo w zakresie promieniowania elektromagnetycznego zalicza go do
uciążliwości środowiskowych (zanieczyszczeń), które podlega kontroli emisji. Regulacje
obejmują również problematykę zapobiegania emisji i obowiązek osiągania odpowiedniego
stanu jakości środowiska.
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na:

9

utrzymaniu poziomów pól elektromagnetycznych poniżej lub co najwyżej na

poziomie dopuszczalnym,

9

zmniejszaniu poziomów pól co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one

dotrzymane.

Dopuszczalne poziomy pól są określone dla dwóch rodzajów terenu: przeznaczonych do
zabudowy mieszkaniowej i dostępnego dla ludności.
Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych prowadzony będzie w ramach monitoringu
państwowego środowiska. Realizatorem tego obowiązku będzie wojewoda. Do chwili obecnej
brak jest danych o poziomach pól elektromagnetycznych zarówno w województwie jak
i w powiecie.
Źródłami tego promieniowania są systemy przesyłowe energii elektrycznej, stacje radiowe,
telewizyjne i telefonii komórkowej, urządzenia radarowe, urządzenia diagnostyczne,
terapeutyczne, różne urządzenia przemysłowe, a także domowe.
Na terenie powiatu sandomierskiego jako źródło promieniowania elektromagnetycznego
występuje jedna stacja radiolokacyjna i radarowa w Wilczycach oraz stacje (stacje bazowe)
przekaźnikowe telefonii komórkowej:

9

w Koprzywnicy,

9

w Sandomierzu,

9

w Zawichoście,

9

w Gałkowicach gmina Wilczyce.

2.2.10 Odnawialne źródła energii
Na terenie powiatu sandomierskiego istnieje tylko jedna elektrownia wodna na rzece
Koprzywianka w miejscowości Skwirzowa, gmina Łoniów o mocy ok. 20 kW oraz młyn
wodny w Sulisławicach.
Na terenie powiatu istnieją znaczne zasoby biopaliw w postaci słomy oraz drewna z plantacji
sadowniczych. Istnieje też możliwość upraw rzepaku na potrzeby przemysłu paliwowego.
2.2.11 Awarie przemysłowe i inne nadzwyczajne zagrożenia dla środowiska
Na terenie powiatu sandomierskiego nie ma zakładów przemysłowych stwarzających
zagrożenie poważną awarią przemysłową.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

41

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Zagrożenie wybuchem stwarza gazociąg wysokociśnieniowy Sandomierz-Ostrowiec.
Nadzwyczajne zagrożenia mogą wystąpić na ruchliwych drogach krajowych, przebiegających
przez powiat: Radom – Rzeszów, Tarnobrzeg – Warszawa, Sandomierz – Kraków
Sandomierz – Annopol, Lipnik – Sandomierz – Jarosław. Drogami tymi przewożone są
niebezpieczne ładunki (paliwa, chemikalia, inne substancje) do i z zakładów wytwórczych
i przetwórczych Sarzyny, Siarkopolu, Tarnobrzegu, Tarnowa, Jedlicz, Jasła. Wypadki
samochodowe, rozszczelnianie zbiorników, zagubienie ładunków to najczęstsze powody
wystąpienia zagrożeń. Na terenie powiatu nie ma specjalistycznej składnicy odpadów
poawaryjnych, co stwarza kolejne ogniwo zagrożenia.
Linia kolejowa Skarżysko Kamienna – Sandomierz – Przeworsk jest dopuszczona do
przewozu ładunków niebezpiecznych, co też stwarza nadzwyczajne zagrożenie dla
środowiska. Trasa ta służy głównie do przewozu materiałów pędnych, w mniejszym stopniu
chemikaliów oraz gazów i siarki.
Zły stan torów tej trasy zwiększa ryzyko wystąpienia nadzwyczajnej awarii, ale zmniejszenie
szybkości przewozów ogranicza częściowo rozmiary przyszłych awarii.
Na terenie powiatu występuje pas gradowy o zwiększonej częstotliwości wystąpienia
nawałnic gradowych. W dolinie Wisły występują zagrożenia powodziowe powstałe na skutek
przerwania wałów. Ostatnie powodzie przyczyniły się do modernizacji, umocnień obwałowań
Wisły oraz dopływów przepływających doliną Wisły. Odtworzenie uszkodzonych wałów, ich
zmodernizowanie, przebudowa pompowni przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa
przeciwpowodziowego. Również budowa nowych zbiorników retencyjnych przyczynia się do
poprawy lokalnych zagrożeń powodziowych. W październiku 2003 r. został opracowany
„Plan operacyjny ochrony przed powodzią dla powiatu sandomierskiego”. Najważniejsze
działania wynikające z powyższego Planu dla uzyskania pełnego zabezpieczenia
przeciwpowodziowego na terenie powiatu to:

9

podwyższenie lewego wału cofkowego rzeki Trześniówki, który znajduje się na

terenie województwa podkarpackiego,

9

wybudowanie przepompowni przy lewym wale rzeki Wisły, bezpośrednio

powyżej ujścia rzeki Koprzywianki w Zawisełczu gm. Samborzec,

9

uzupełnienie wyposażenia magazynu przeciwpowodziowego,

9

dokonywanie okresowych przeglądów stanu technicznego urządzeń

przeciwpowodziowych oraz dokonywanie bieżącej konserwacji i wymaganych
remontów.

Jednym z warunków minimalizacji zagrożenia powodziowego jest zwiększenie retencji
zbiornikowej, która jest zbyt mała i nie pozwala na znaczące wyrównanie odpływów.
Działania te winny objąć zarówno odbudowę i remonty zdewastowanych obiektów, jak
również realizację całkowicie nowych przedsięwzięć. W powiecie sandomierskim lokalizacja
planowanych zbiorników retencyjnych dotyczy głównie gmin:

9

Samborzec (zbiorniki: Koćmierzów, Jachimowice, Ryłowice, Bystrojowice,

Krzeczkowice, Koprzywianka - na ciekach),

9

Wilczyce (zbiorniki: Łukawa na żródłach, Kolonia na rowie, Błota, Gorzelnia,

Daromin I, Daromin II - na ciekach),

9

Koprzywnica (zbiornik Zbigniewice - na cieku).

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

42

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Ich realizacja wpłynie na kształtowanie zasobów wodnych głównie na terenach wiejskich,
w tym rolniczych i leśnych jak też cennych przyrodniczo, predysponowanych do aktywizacji
turystyki i rekreacji.
2.3 Obszary ograniczonego użytkowania
Obszar ograniczonego użytkowania w myśl p.o.ś. jest obszarem tworzonym w drodze prawa
miejscowego, na którym na zasadzie wyjątku mogą występować przekroczenia standardów
jakości środowiska. Obszar ograniczonego użytkowania można ustanowić dla obszaru
leżącego poza terenem, na którym funkcjonuje instalacja wymieniona w ustawie p.o.ś.
Ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania jest możliwe tylko wtedy, gdy mimo
zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie
jest możliwe dotrzymanie standardów jakości środowiska. Obszary ograniczonego
użytkowania może tworzyć wojewoda w formie rozporządzenia lub rada powiatu w formie
uchwały.
Dla ustanowionego obszaru ograniczonego użytkowania określa się ograniczenia

w korzystaniu z terenu na określone cele oraz inne zakazy i nakazy.
Właścicielowi terenu znajdującego się w obszarze ograniczonego użytkowania z tytułu
ograniczeń swobodnego korzystania, przestrzegania i realizowania zakazów i nakazów,
przysługuje odszkodowanie od tego na rzecz kogo ustanowiony został obszar ograniczonego
użytkowania.
Mimo, że na terenie powiatu występują instalacje, dla których właściciele mogą ubiegać się
o ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania (oczyszczalnie ścieków, składowanie
odpadów, trasy komunikacyjne o ważnym znaczeniu krajowym, stacje elektroenergetyczne,
radiokomunikacyjne i radiolokacyjne, dotychczas nie ustanowiono obszaru ograniczonego
użytkowania.
Obszarami ograniczonego użytkowania, opartymi o przepisy prawa wodnego (p.w.) są
obszary ochronne zbiorników wód podziemnych (GZWP). Ograniczenia w korzystaniu z wód
GZWP zostają wprowadzone „Warunkami korzystania z wód”, ustanowionymi zarządzeniem
dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej (RZGW).
Warunki korzystania z wód określają ograniczenia w poborze wód, wprowadzaniu ścieków
do ziemi i do wód, wykorzystaniu ziemi na obszarze ochronnym w działalności gospodarczej.
Na terenie powiatu znajdują się dwa GZWP, dla których powinny być ustanowione obszary
ochronne i określone ograniczenia, nakazy i zakazy w korzystaniu z obszarów ochronnych.
Do 2003 r. nie ma rozporządzenia dotyczącego obszarów ochronnych GZWP w powiecie.

3 Standardy jakości środowiska
Celem polityki ekologicznej państwa jest takie gospodarowanie środowiskiem, które
zapewnia zachowanie tego środowiska w stanie odpowiadającym potrzebom zdrowotnym
i bytowym człowieka, również w przyszłości. Cel ten przekłada się na działalność polegającą
na likwidacji i zapobieganiu negatywnym skutkom działalności gospodarczej oraz na
racjonalnym wykorzystaniu zasobów przyrodniczych (gospodarka wodna, leśnictwo,
rolnictwo), surowcowych i terenowych (planowanie przestrzenne).
Przy tworzeniu regionalnych i lokalnych programów ochrony środowiska należy określić jego
stan, a w szczególności istniejące zasoby (czystość powietrza, wód, stan powierzchni ziemi)
oraz potrzeby, wynikające z planów rozwoju społecznego i gospodarczego.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

43

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Potrzeby te są podstawą dla określenia wymagań w zakresie stanu środowiska, czyli
standardu jakości środowiska.
Na podstawie raportów WIOŚ - Stan Środowiska w Województwie Świętokrzyskim w latach
2000, 2001 i 2002, stan środowiska w powiecie można ocenić:

9

czystość powietrza – ocena wykonana w oparciu o nowe zasady określone

w ustawie prawo ochrony środowiska (p.o.ś.). Ze względu na ochronę zdrowia
powiat został sklasyfikowany w zakresie stężeń NO

2

, SO

2

, Pb, CO, benzenu w

klasie IIIb – (poziom tych zanieczyszczeń nie przekraczał dolnego progu
oszacowania), a w zakresie stężeń pyłu PM10 i O

3

– w klasie I – (poziom stężeń

tych składników przekraczał górny próg oszacowania). Ze względu na ochronę
roślin powiat został sklasyfikowany, w zakresie stężeń NO

2

w klasie IIIb, SO

2

–II,

a O

3

– w klasie I. W klasyfikacji ogólnej, ze względu na kryteria ochrony zdrowia

i ochrony roślin, cały powiat został zaliczony do klasy A,

9

czystość głównych rzek powiatu jest zła. Koprzywianka tylko na małym odcinku

ma czystość wód klasy III, natomiast odcinki leżące poniżej i powyżej
środkowego biegu w granicach powiatu nie mieszczą się w żadnej klasie. Znacznie
lepszą jakość wód mają dopływy Koprzywianki, Kacanka i Gorzyczanka, których
wody osiągają klasę czystości I i II w większości wskaźników, a jedynie miano
Coli i zawiesina mieści się w klasie III. Opatówka na całym swym biegu przez
powiat sandomierski nie mieści się w żadnej klasie czystości wód. Stan ten
pogarsza się. Odzwierciedleniem niezadowalającego stanu czystości rzek są
wartości miano Coli, zawiesina, azotyny, fosforany i BZT5, które powodują, że
główne rzeki powiatu nie mieszczą się w żadnej klasie czystości lub obniżają klasę
czystości w przypadku dopływów,

9

czystość Wisły na odcinku powiatu sandomierskiego nie mieści się w żadnej klasie

czystości. Nie odpowiadają klasom czystości wód wskaźniki fizyko-chemiczne,
wskaźniki sanitarne jak i hydrobiologiczne. Wpływ powiatu na stan czystości tej
rzeki nie jest decydujący choć dopływy wpadające do Wisły na odcinku powiatu
również nie mieszczą się w żadnej klasie czystości,

9

czystość wód podziemnych z ujęć z GZWP 422 jest dobra i nie wymaga

uzdatniania, czystość wód z innych ujęć nie zawsze jest dobra i wymaga
uzdatniania (Szewce, Zawichost),

9

czystość gleb – przeprowadzone badania w latach 1995 – 2000 wykazują spadek

zanieczyszczeń gleby metalami ciężkimi i nieznaczny wzrost zawartości siarki
w przeliczeniu na siarczany oraz wzrost zawartości wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych (WWA). Zawartość metali w glebie mieści się na
poziomie zawartości naturalnych (zerowy stopień zanieczyszczenia). Siarczany
i WWA mieszczą się w grupie gleb o podwyższonej zawartości tych
zanieczyszczeń (I stopień zanieczyszczeń).

4 Tendencje przeobrażeń środowiska przyrodniczego
Zagrożenia dla środowiska występujące w powiecie sandomierskim mają swoje źródła
w działalności człowieka. Zagrożenia pochodzenia naturalnego (wichury, opady nawalne,
powodzie) nie występują z częstotliwością wymagającą podjęcia specjalnych działań
zapobiegawczych.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

44

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

W wojewódzkim planie ochrony środowiska województwa świętokrzyskiego nie wymienia
się powiatu sandomierskiego wśród terenów zagrożonych w wyniku działalności
przemysłowej. Nie można jednak pominąć obszarów pogórniczych po wydobytych

w odkrywkach surowców mineralnych. Największy obszar pogórniczy obejmuje tereny
wyrobiska byłej kopalni siarki „Piaseczno’ i piasków baranowskich. Obszar pogórniczy leży
w gminach Łoniów i Koprzywnica i obejmuje powierzchnię 212 ha. Dzisiaj na tym obszarze
znajduje się składowisko odpadów komunalnych o powierzchni 6,80 ha. Teren pokopalniany
od 1980 r., tj. od zakończenia eksploatacji piasków nie został zlikwidowany

i zrekultywowany. Cały czas teren wyrobiska jest odwadniany. Rozpoczęta likwidacja
odkrywki „Machów”, związana z równoczesnym wyłączeniem jej odwodnienia bez
równoczesnej likwidacji odkrywki „Piaseczno”, grozi wystąpieniem niekorzystnych zmian
w stosunkach wodnych w piętrze czwartorzędowym na obszarze lewobrzeżnej doliny Wisły
na powierzchni około 4 km

2

. W pierwszej kolejności może to spowodować pojawienie się

wód w lokalnych obniżeniach, z równoczesnym skażeniem tych wód siarkowodorem
i degradacją wód podziemnych.
Likwidacja obu kopalni powinna być prowadzona równolegle i w sposób skojarzony. Ma to
szczególne znaczenie przy napełnianiu wyrobiska wodą.
Zmieniony program likwidacji wyrobiska „Piaseczno” zachował rekreacyjny kierunek
zagospodarowania wyrobiska i terenów przyległych oraz planu ochrony zasobów wodnych po
odbudowie stosunków wodnych. Realizacja tego programu przyczyni się do stworzenia
nowych walorów użytkowych terenów wcześniej zdegradowanych. Nowopowstały obiekt –
zbiornik wodny o powierzchni 160 ha, wymagać będzie ochrony przed niekorzystnym
oddziaływaniem nowego otoczenia. Wokół zbiornika do 2010 r. powinny powstać obiekty
i infrastruktura umożliwiająca realizowanie rekreacji i wypoczynku. To z kolei stworzy
warunki do rozwoju usług turystycznych i zwiększenia zatrudnienia w obsłudze ruchu
turystycznego. Rekultywacja terenów zdegradowanych wyeliminuje czynniki szkodliwe
i uciążliwe dla środowiska, związane z terenami pogórniczymi.
Kolejnymi terenami wymagającymi przeobrażeń są tereny powyrobiskowe po kopalniach
lessu i glin do produkcji cegieł na terenie gminy Dwikozy oraz wyrobiska po innych
surowcach mineralnych (piaskach, żwirach, opokach i wapieniach) wydobywanych na
potrzeby lokalne i gospodarstw rolnych. Tereny te powinny być wyrównane

i zagospodarowane, najlepiej w kierunku leśnym.
Znaczne, niekorzystne przeobrażenia środowiska towarzyszą składowiskom odpadów.
Powodują one zanieczyszczenia: wód odciekami, powierzchni ziemi odpadami wtórnie
rozwiewanymi i roznoszonymi przez zwierzęta, zanieczyszczenie powietrza, wód, ziemi
drobnoustrojami i gazami wysypiskowymi. Ograniczenie niekorzystnych przeobrażeń
środowiska związanych z odpadami powinno być realizowane przez zamykanie małych,
nieefektywnych i zapełnionych składowisk, ich uszczelnianie, odgazowanie

i zrekultywowanie w kierunku zgodnym z planem zagospodarowania przestrzennego.
W pierwszej kolejności dotyczy to składowisk: Samborzec, Słupcza i Piaseczno. Gminny
Punkt Gromadzenia Odpadów Komunalnych w Koprzywnicy powinien być wykorzystane
wyłącznie jako czasowy punkt magazynowania odpadów do czasu wywozu odpadów do
innych zakładów unieszkodliwiania lub przerobu odpadów. Ograniczenie niekorzystnych
przeobrażeń środowiska wokół pozostałych składowisk powinno nastąpić na drodze ich
modernizacji i przebudowy.
Niekorzystne zmiany w środowisku oraz w krajobrazie powodują nielegalne wysypiska
odpadów. Powinny one być sukcesywnie likwidowane przez wywóz złożonych odpadów
i zagospodarowanie terenu po wysypiskach.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

45

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Niekorzystne przeobrażenia środowiska przyrodniczego następują w pasach głównych
szlaków drogowych. Jest to wynikiem emisji coraz większych natężeń hałasu oraz skażeń
gleby, roślinności pyłami i gazami komunikacyjnymi, spowodowanych systematycznym
wzrostem ruchu samochodowego. Tereny te powinny być monitorowane w zakresie hałasu
(dotychczas realizowane to było tylko w Sandomierzu) oraz zanieczyszczeń gleb metalami
ciężkimi i węglowodorami.
Istotne dla powiatu są zagrożenia związane z bytowaniem ludzi, w szczególności zaś
z uwolnieniami do środowiska ścieków, odpadów i zanieczyszczeń do powietrza. Zagrożenia
te wynikają głownie z nierównomiernego rozwoju kanalizacji, nie nadążającego za
rozbudową wodociągów, i nie najlepszym stanem niektórych oczyszczalni. Trzy gminy nie
mają ani kanalizacji ani oczyszczalni ścieków.
Na terenie powiatu nie jest też rozwiązany problem oczyszczania wód opadowych – poza
obszarem zakładów:

9

Pilkington Polska Sp. z o.o.,

9

Pilkington Automotive Poland Sp. z o.o.,

9

Schollglas Polska Sp. z o.o.,

9

Zakłady Przetwórcze Surowców Chemicznych i Mineralnych „PIOTROWICE”

spółka z o. o.,

9

Spółdzielnia Transportu Wiejskiego,

9

TRANSNAFT Spółka z o. o.,

9

Zakład Przetwórstwa Owoców SAMBOR Spółka z o. o.

Niezbędne są tutaj budowy nowych oczyszczalni, podczyszczalni oraz kolektorów
sanitarnych i burzowych.
Największym zagrożeniem dla jakości powietrza jest niska emisja do powietrza, występująca
głównie w okresie grzewczym. Powoduje ona wzrost stężeń dwutlenku siarki, pyłów
i pojawianie się emisji PCDD/PCDF. Spada emisja zanieczyszczeń do powietrza. Jest ona
osiągana głównie na drodze zmian paliwa (węgla na gaz), w mniejszym stopniu na drodze
stosowania rozwiązań technologicznych ograniczających emisję pyłów i w jednym przypadku
ograniczeniem emisji dwutlenku siarki.
Odpady komunalne stwarzają zagrożenia dla środowiska na skutek nieprzestrzegania
obowiązujących norm i braku spójnego systemu gospodarki nimi. Szczegółowe oceny są
omówione w Powiatowym Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Sandomierskiego
Do najważniejszych problemów i zagrożeń w poszczególnych dziedzinach ochrony
środowiska należy zaliczyć: problemy gospodarki wodnej, stepowienie krajobrazu wraz
z upraszczaniem agrocenoz (poprawa sytuacji w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu) oraz
ochronę przeciwpowodziową.
Głównie problemy ochrony środowiska powiatu związane są z gospodarką wodną. Występują
tu deficyty wód, a najpoważniejszym zagrożeniem jest nieuporządkowana gospodarka
ściekowa. Wynika z tego m.in. niska jakość wód z ujęć płytkich. Brak uporządkowania
gospodarki wodnej zaznacza się w postaci rozbieżności między stopniem zwodociągowania
a stopniem skanalizowania terenów. O ile długość sieci wodociągowej powiatu wynosiła
ponad 905 km, to długość sieci kanalizacyjnej tylko około 92 km, przy czym nie ma
kanalizacji komunalnej w gminach Łoniów, Obrazów i Wilczyce (dane dot. roku 2001). Jest

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

46

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

to najpoważniejsza przyczyna zanieczyszczenia wód powierzchniowych i płytko zalegających
wód podziemnych.
Na terenie powiatu funkcjonuje 11 oczyszczalni ścieków komunalnych (trzy w Sandomierzu,
po dwie w Dwikozach, Zawichoście i Klimontowie oraz w Koprzywnicy i Samborcu)
o łącznej dobowej przepustowości ok. 10 tys. m

3

/d. Większość oczyszczalni posiada spore

rezerwy, bowiem średnie obciążenie waha się od 61 % (Samborzec) do 23 % (Klimontów),
a obiekt w Zawichoście wykorzystuje ok. 32 % możliwości. Oprócz oczyszczalni ścieków
komunalnych funkcjonuje 12 oczyszczalni przyzakładowych w tym 5 ścieków burzowych.
W rejonach sadowniczych i warzywniczych lokalnym zagrożeniem jest obecność nadmiaru
środków ochrony roślin i ich pozostałości w glebach i wodach.
Bardzo istotnym zagadnieniem jest stepowienie krajobrazu, erozja gleb na terenach
rolniczych i działania prewencyjne w tym zakresie. Ponieważ powiat sandomierski ma
brunatno - i czarnoziemy lessowe wysokich klas bonitacyjnych, gleby te są pod szczególną
ochroną prawną przed ich wyłączaniem z użytkowania rolniczego. Jednocześnie z uwagi na
brak zadrzewień i zakrzewień śródpolnych spełniających rolę wiatrochronną są one silnie
zagrożone na straty przez zmywanie i rozwiewanie (erozja wodna i wietrzna), zwłaszcza na
terenach lessowych o spadkach powyżej 9 %.
W zakresie ochrony przyrody obserwuje się zanik cennych siedlisk przyrodniczych w wyniku
intensyfikacji gospodarowania - dotyczy to w szczególności cennych przyrodniczo siedlisk
podmokłych. W wyniku zmiany stosunków wodnych następuje stopniowe osuszanie i zanik
ekosystemów hydrogenicznych (szczególnie zagrożone są lasy bagienne i zarośla łęgowe
występujące w dolinach rzecznych). Zajmowanie terenów dolin pod zabudowę sprzyja
wzrostowi zagrożenia powodziowego, tak jak to ma miejsce w gminach zlokalizowanych
wzdłuż doliny Wisły.
Intensywna gospodarka rolna zagraża również łąkom i zbiorowiskom kserotermicznym.
Siedliska te są często nadmiernie zamieniane na grunty orne, uproszczenie struktury
krajobrazu rolniczego - zjawisko to jest wynikiem intensywnej gospodarki rolnej.

W krajobrazie rolniczym występuje coraz mniej zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, wysp
leśnych, oczek wodnych, skarp, torfowisk, zagłębień bezodpływowych i in., co prowadzi do
nadmiernego uproszczenia agrocenoz. Ekosystemy te pełnią w krajobrazie ważne funkcje
biocenotyczne, glebochronne i wodochronne oraz stanowią „pułapkę” dla składników
pokarmowych migrujących z agroekosystemów. Obserwuje się też zjawisko odwrotne,
szczególnie na terenach o dużych spadkach lub polanach śródleśnych, gdzie narastają
powierzchni odłogowe i gdzie następuje redukcja samosiewek drzew i krzewów.

5 Podstawowe kierunki i zakres działań w ochronie środowiska
5.1 Podstawowe kierunki i zakres działań niezbędnych do zachowania i poprawy

standardów jakości środowiska

Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych i poprawa jakości środowiska są nadrzędnymi
celami polityki ekologicznej państwa. Cele te wyznacza dokument „II Polityka Ekologiczna
Państwa”. Program Ochrony Środowiska dla Województwa Świętokrzyskiego, uwzględniając
rzeczywisty stan środowiska w województwie, standardy jakości i specyficzne cechy regionu,
określa strategię realizacji celów krajowych w regionie. Dla określenia celów i zadań
w zakresie powiatowym, wynikających z celów przyjętych w skali kraju i województwa,
należy uwzględnić specyficzne w powiecie cechy i potrzeby środowiska, wynikające

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

47

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

z konkretnego stanu i zagrożeń jego poszczególnych elementów, a także z planów rozwoju
społecznego i gospodarczego.
Przyjęte dla powiatu sandomierskiego cele społeczne i gospodarcze, związane z rozwojem
rolnictwa i infrastruktury związanej z przechowalnictwem produktów rolnych

i sadowniczych, rozwojem turystyki i agroturystyki oraz tworzeniem przyjaznej infrastruktury
dla jego mieszkańców są określone w sposób następujący:

9

intensyfikacja rozwoju rolnictwa, sadownictwa i warzywnictwa oraz zbytu płodów

rolnych w oparciu o żyzne gleby i wysoką kulturę rolną,

9

wspieranie rozwoju turystyki i agroturystyki w oparciu o urozmaicony krajobraz

o bogatej rzeźbie terenu, rezerwaty przyrody, liczne zabytki materialne

i historyczne oraz kulturowe w powiecie sandomierskim.

Dla osiągnięcia tych celów należy zwrócić szczególną uwagę na właściwą gospodarkę tymi
zasobami z tendencją do podwyższenia standardów jakości środowiska, w szczególności
w odniesieniu do jakości wód i powierzchni ziemi. Wymaga to:

9

niezbędnego uszczelnienia systemu gospodarki odpadami w celu likwidacji

uwolnień zanieczyszczeń do środowiska, zarówno w postaci odpadów, jak
i substancji uwalnianych przez odpady,

9

redukcji zanieczyszczeń emitowanych do powietrza poprzez zmianę paliw

w mieszkalnictwie, zarówno większych aglomeracji (zastąpienie paliw stałych
olejem opałowym lub gazem ziemnym w kotłowniach osiedlowych) jak

i w zabudowie rozproszonej, wiejskiej (zastąpienie węgla, drewna, biomasą lub
gazem ziemnym).

Stan środowiska powiatu sandomierskiego mieści się w krajowych średnich standardach
jakości dla terenów nieprzemysłowych. Cele programu ochrony środowiska dla tego obszaru
koncentrować się powinny, zatem na zachowaniu i podwyższeniu jakości środowiska,
w szczególności w zakresie poprawy czystości wód, zachowania stanu przyrody,
zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza i uszczelnieniu systemów gospodarki
odpadami.
II Polityka Ekologiczna Państwa wyznacza, w zakresie racjonalnego użytkowania zasobów
naturalnych, zmniejszenie zużycia surowców nieodnawialnych poprzez redukcję ilości
odpadów w wyniku wprowadzania technologii niskoodpadowych, a także poprzez odzysk
składników z wytwarzanych odpadów. Racjonalnemu użytkowaniu zasobów naturalnych
służyć ma nowa strategia ochrony wód, polegająca na przywróceniu jakości wód
powierzchniowych i podziemnych do stanu wynikającego z planowanego sposobu ich
użytkowania oraz potrzeb związanych z ich funkcjami ekologicznymi. Wody podziemne
powinny być użytkowane wyłącznie do potrzeb ludności, jako woda pitna i do celów
przemysłu spożywczego, natomiast dla potrzeb rolnictwa, przemysłu i energetyki będą
użytkowane wody powierzchniowe, poddawane odpowiedniemu oczyszczaniu przed i po
zastosowaniu.
W okresie do 2010 r. powinna nastąpić całkowita likwidacja zrzutu ścieków
nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych oraz redukcja ładunku zanieczyszczeń
– w stosunku do stanu z 1990 r. – o 50 % w ściekach przemysłowych, o 30 % w ściekach
komunalnych z miast i osiedli wiejskich, i o 30 % ze spływu powierzchniowego w rolnictwie.
Jednocześnie nastąpić powinno zmniejszenie zużycia wody do celów przemysłowych o 50 %
(w przeliczeniu na wartość produkcji sprzedanej). Obniżenie zużycia energii do 2010 r.
o 25 % na jednostkę PKB, a o 50 % do 2025 r. (w stosunku do 2000 r.) ma zapewnić

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

48

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

osiągnięcie planowanych w skali UE wskaźników zmniejszenia surowców energetycznych.
Efekt ten zostanie pogłębiony poprzez zwiększenie w produkcji energii udziału energii ze
źródeł odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermiczna, energia słoneczna,
spalanie biomasy i odpadów), co najmniej dwukrotnie w roku 2010 w stosunku do roku 2000.
Jako cele średniokresowe – do 2010 r. – II Polityka Ekologiczna oraz Program Wykonawczy
do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010 z 2002 r. wprowadza realizację zadań
związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii wprowadzonych do
wojewódzkich i powiatowych programów zrównoważonego rozwoju, regionalnych

i gminnych planów energetycznych i planów zagospodarowania przestrzennego.
W ochronie powietrza przed zanieczyszczeniami cele ekologiczne określają konwencje
i porozumienia międzynarodowe, których Polska jest uczestnikiem lub przygotowuje się do
uczestnictwa. Do 2010 r. należy zmniejszyć emisję: pyłów średnio o 75 %, dwutlenku siarki
o 56 %, tlenków azotu o 31 %, lotnych związków organicznych o 4 % (poza metanem),
amoniaku o 8 %

1

. Konieczne będzie ograniczenie emisji toksycznych metali ciężkich (rtęci,

ołowiu, kadmu), trwałych zanieczyszczeń organicznych (pestycydy, WWA, dioksyny
i furany, PCB), co z kolei będzie wymagało wycofania z użytkowania do 2005 r. benzyny
ołowiowej, ograniczania lub wycofania z użytkowania wyrobów i urządzeń zawierających
metale ciężkie, PCB, substancje niszczące warstwę ozonową. W latach 2008-2012 należy
zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych do wielkości nie przekraczającej 94 % tej emisji
w 1988 r. i spełnić wymagania Protokołu z Kioto.
5.2 Cele ekologiczne na lata 2003 – 2010
5.2.1 Zachowanie różnorodności biologicznej
Celem generalnym Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego, a także Strategii
Rozwoju Powiatu jest „wzrost atrakcyjności obszaru dla rozwoju społecznego
i gospodarczego”, zaś jednym z celów priorytetowych, warunkujących jego osiągnięcie jest
„ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody ...”. Główne cele odnoszące się do tej
dziedziny ochrony środowiska są następujące:

9

ochrona i wzrost różnorodności biologicznej i krajobrazowej na całym terenie

województwa,

9

dalszy rozwój systemu obszarów chronionych,

9

oszczędne i racjonalne korzystanie z zasobów surowców mineralnych oraz

zminimalizowanie niekorzystnych skutków ich eksploatacji,

9

uzyskanie i utrzymanie wysokiej jakości wód powierzchniowych poprzez budowę

i rozbudowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej wraz z infrastrukturą
towarzyszącą,

9

przejście na całościowe gospodarowanie zasobami wodnymi realizowane

w układzie zlewniowym,

9

osiągnięcie zamierzeń wojewódzkiego programu małej retencji,

9

wdrożenie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej

odpowiadającej krajowej i europejskiej polityce ekologicznej.

Diagnoza
Obecny stan różnorodności biologicznej i krajobrazowej powiatu jest wypadkową
oddziaływań antropogenicznych i naturalnych procesów przyrodniczych, przy czym to

1

w stosunku do stanu w 1990 r.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

49

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

głównie działania gospodarcze kształtują stan środowiska i przyrody tego terenu. Istotne
negatywne skutki tych oddziaływań w ciągu wielu lat uwarunkowane są przez następujące
czynniki:

9

intensyfikacja i chemizacja rolnictwa,

9

niedostatki w zarządzaniu przestrzenią oraz w zarządzaniu ochroną środowiska,

9

nadmierne odlesienia,

9

osuszanie, zmiany warunków hydrogeologicznych w dolinach rzecznych i na

torfowiskach,

9

zanieczyszczenia środowiska (głównie wód); zrzut nieoczyszczonych lub

niedoczyszczonych ścieków, w tym włączanie urządzeń kanalizacyjnych do sieci
drenarskiej,

9

lokalnie – intensywny rozwój przemysłu (z równoczesnym zaniedbaniem ochrony

środowiska) – np. odkrywkowe pozyskiwanie surowców mineralnych.

Dewastacja zasobów przyrody wynika z upraszczanie i skracanie biegu dolin rzecznych,
osuszania terenów podmokłych i odprowadzania ścieków nieoczyszczonych.
Szczególnie uciążliwą formą antropopresji jest zajmowanie pod zabudowę rozproszoną
terenów o wybitnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, w tym zabudowa dolin
rzecznych. Istotnym zagrożeniem dla przyrody obszarów chronionych jest brak odpowiednich
zapisów w planowaniu przestrzennym, który skutkuje nie zachowywaniem zasad ochrony
i kształtowania ładu przestrzennego osiedli, w tym rozpraszanie zabudowy, wyprowadzanie
zabudowy na odległości większe niż 300 m od istniejących zabudowań wsi, zajmowanie
terenów pod budowę w dolinach rzek, lokalizowanie obiektów w pasie o szerokości 10 m od
linii brzegowej zbiorników wodnych lub budowa obiektów architektonicznie kolidujących
z krajobrazem.
Poprawa w zakresie ochrony różnorodności biologicznej wymaga wzmocnienia roli obszarów
chronionych w systemie planowania przestrzennego. Utrzymanie dotychczasowego

i sukcesywne przywrócenie pożądanego stanu różnorodności biologicznej i krajobrazowej
wymaga zwiększenia skuteczności wszystkich działań i narzędzi wzmacniających
różnorodność biologiczną i krajobrazową, szczególnie skuteczności narzędzi planistycznych
(plan zagospodarowania przestrzennego) jako narzędzia ochrony przyrody i krajobrazu oraz
kształtowania ładu przestrzennego. Należy wprowadzić zakaz dokonywania zmian stosunków
wodnych, osuszania starorzeczy, bagien i likwidacji oczek wodnych.
Niezbędna jest też likwidacja obszarów konfliktowych, wzrost społecznej świadomości
ekologicznej oraz uzyskanie społecznej akceptacji dla niezbędnych działań. Ważnym
elementem jest rozwój rolnictwa ekologicznego, podobnie jak ekologizacja gospodarki leśnej.
Kierunki działań

9

zwiększenie skuteczności narzędzi planistycznych (plan zagospodarowania

przestrzennego) jako narzędzia ochrony gleb rolniczych, przyrody i krajobrazu,

9

przeciwdziałanie erozji gleb,

9

zwiększenie powierzchni terenów objętych ochroną prawną oraz poprawa

ciągłości i spójności przestrzennej systemu obszarów chronionych w granicach
powiatu i na styku z sąsiednimi powiatami,

9

wzmocnienie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt na terenie powiatu,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

50

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

wspieranie rolnictwa ekologicznego, w tym zwłaszcza wspieranie zachowania

tradycyjnych praktyk rolniczych na terenach przyrodniczo cennych w celu
utrzymania urozmaiconego krajobrazu rolniczego,

9

podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie

korzyści z zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej.

Zadania
1. Zwiększenie skuteczności narzędzi planistycznych (plan zagospodarowania

przestrzennego) jako narzędzia ochrony przyrody i krajobrazu.

1.1. Przegląd miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod kątem

zabezpieczenia obszarów i gleb chronionych przed niewłaściwym inwestowaniem przez
ewentualne wprowadzenie odpowiednich zapisów (dot. zajmowania terenów pod
zabudowę, nie rozpraszania zabudowy, ograniczenia eksploatacji surowców naturalnych,
lokalizowania obiektów w pasie o szerokości 10 m od linii brzegowej zbiorników
wodnych.

1.2. Analiza trybu wydawania pozwoleń wodnoprawnych pod kątem możliwości

wprowadzenia przyrodniczej oceny przedsięwzięć zmieniających ilościowo lub
jakościowo stosunki wodne obszaru.

1.3. Opracowanie przeglądu istniejących i planowanych terenów chronionych, co do których

istnieje potrzeba wnioskowania oraz uwzględnienia ich w planach zagospodarowania
przestrzennego oraz w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego.

2. Wzmocnienie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt na terenie powiatu
2.1. Przeprowadzenie inwentaryzacji siedlisk gatunków zagrożonych i cennych na terenie

powiatu i przygotowanie planów ich ochrony.

2.2. Określenie potrzeb w zakresie renaturyzacji zniszczonych ekosystemów i siedlisk

przyrodniczych, szczególnie leśnych i wodno-błotnych, szczególnie w zakresie obudowy
biologicznej cieków.

2.3.Wspieranie działań promocyjnych i edukacyjnych ukierunkowanych na wyeliminowanie

podpalania łąk i przydroży na terenie gmin i powiatu.

3. Zachowanie tradycyjnego, urozmaiconego krajobrazu rolniczego na terenie powiatu
Ten kierunek działań ściśle związany z ochroną i racjonalną gospodarką zasobami
naturalnymi lasów i rzek oraz z zachowaniem różnorodności biologicznej w krajobrazie
z dominującym typem małych i średnich gospodarstw o tradycyjnym sposobie
gospodarowania. Produkty takich gospodarstw powinny być uznawane za „ekologiczne”,
z uwagi na znikomą ilość stosowanych chemicznych środków plonotwórczych i korzystne
warunki czystego środowiska powiatu. Utrzymanie tradycyjnych technik rolniczych jest
szczególnie ważne dla zachowania wielu cennych ekosystemów otwartych np. łąk
stanowiących siedliska awifauny (całość ptaków zamieszkujących określony obszar) i stanowi
istotny czynnik ochrony czynnej i restytucji siedlisk zagrożonych.
Zadania
1. Poszukiwanie możliwości i programów wspierania, w tym środków UE, tradycyjnego

rolnictwa drobnotowarowego.

2. Promowanie produktów rolniczych pochodzących z gospodarstw o tradycyjnym typie

gospodarowania jako produktów ekologicznych.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

51

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

3. Opracowanie programu wspierania rozwoju gospodarstw agroturystycznych we

wszystkich gminach, a szczególnie tam, gdzie dotychczas brak form tej działalności.

4. Zwiększenie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa w zakresie jego roli

w ochronie przyrody jako elementu środowiska.

5. Wdrażanie działań w zakresie wzrostu świadomości zagadnień różnorodności

biologicznej i ich roli w rozwoju gmin i powiatu.

5.2.2 Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych
Diagnoza
Lasy spełniają wielorakie funkcje produkcyjne i społeczne, ale przede wszystkim mają bardzo
istotne znaczenie ekologiczne jako podstawowy czynnik regulujący równowagę hydrosfery,
(powierzchnia wodna ziemi) atmosfery i pedosfery (powierzchniowa warstwa skorupy
ziemskiej powstała na skutek działania czynników glebotwórczych). Są one, więc zasobem
gwarantującym bezpieczeństwo ekologiczne państwa w tym głównym gwarantem
różnorodności ekosystemowej, gatunkowej i genetycznej. Założenia II Polityki Ekologicznej
Państwa wskazują na potrzebę wzbogacania i właściwej eksploatacji zasobów leśnych.
Z ustaleń zawartych w tym dokumencie wynikają cele ekologiczne w odniesieniu do ochrony
lasów, tj.:

9

wzrost lesistości do 30 % w roku 2020 i do 33 % w roku 2050,

9

zapewnienie trwałości i wielofunkcyjności lasów.

Wskaźnik lesistości powiatu sandomierskiego jest bardzo niski, co jest związane
z zachowaniem najlepszych gleb dla rolnictwa. Jest on częściowo rekompensowany wyższym
wskaźnikiem sadownictwa wynoszącym dla powiatu 12,3 % wobec 2,5 % dla województwa
świętokrzyskiego. Jednak z uwagi na wzrost zagrożenia stepowieniem terenu powiatu należy
rozważyć wprowadzanie zalesień i zadrzewień tam, gdzie warunki siedliskowe na to
pozwalają. Biorąc pod uwagę wysoce niewystarczające zasoby wody i możliwości jej retencji
należy założyć potrzebę wzbogacenia zasobów leśnych. Nie znaczy to jednak, że wszystkie
grunty praktycznie zgłaszane do zalesienia powinny być zalesione, część obszarów torfowisk
i łąk powinna być zachowana z uwagi na ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej.
Celem działań w zakresie poprawy stanu środowiska i przeciwdziałania stepowieniu jest:

9

wzmaganie korzystnego wpływu lasów na środowisko przyrodnicze, powiększanie

i ochrona zasobów leśnych i dostosowanie lasów i leśnictwa do wypełniania
różnych funkcji przyrodniczych i społecznych,

9

wdrażanie programu ochrony gleb leśnych, a szczególnie jej substancji organicznej,

9

stosowanie analizy kryteriów i wskaźników do oceny skuteczności prowadzonych

działań w określonych odcinkach czasu.

Zadania
Powiększanie i ochrona zasobów leśnych i dostosowanie lasów i leśnictwa do wypełniania
różnych funkcji przyrodniczych i społecznych:
1. Sporządzenie planu urządzenia lasu zgodnego ze stanem siedlisk i potrzebami ochrony

przyrody, a szczególnie pod kątem tworzenia korytarzy ekologicznych.

2. Przygotowanie i wdrożenie programu edukacyjno-informacyjnego w celu podniesienia

świadomości potrzeb ochrony lasów jako zasobów przyrodniczych (szczególnie

w zakresie przeciwpożarowym – wypalanie wiosenne, potrzeby ochrony korytarzy

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

52

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

ekologicznych, przejść dla zwierzyny oraz zapobieganie ich zaśmiecaniu) adresowanego
do mieszkańców wsi i młodzieży.

5.2.3 Ochrona wód
Ochrona wód powierzchniowych powiatu, wymaga poprawy w zakresie gospodarki
ściekowej poprzez:

9

rozbudowę sieci kanalizacyjnej i wyrównanie dysproporcji między długością sieci

wodociągowej a kanalizacyjnej,

9

modernizację i budowę oczyszczalni ścieków, spełniających wymogi UE,

9

likwidację niezorganizowanych zrzutów,

9

budowę podczyszczalni i kanalizacji burzowych w centrach miejskich.

Potrzeby w tym zakresie przedstawiono w tabelach 5.2.3.1 oraz 5.2.3.2.

Tabela 5.2.3.1. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej

projektowana długość

km w latach

nakłady

tys. zł.

Lp gmina

2003-

2005

2006-

2010

2011-

2015

razem

2003-

2005

2006-

2010

2011-

2015

razem

1.

Sandomierz
(rozwój i moderni-
zacja sieci
kanalizacyjnej)

40 15

10

65

14.000

18.000

15.000

47.000

2. Koprzywnica

30

30

- 60

5.500

5.500 -

11.000

3. Zawichost

1,4

5

4 10,4

720

2.000 1600 4.320

4.

Dwikozy
(dwie koncepcje)

bd* bd*

bd*

140,9
130,9

bd*

bd* bd*

40.301
37.253

5. Klimontów

9,8

23

32,1

64,9

1.887

4.646 6610 13.143

6. Łoniów 47,7

50

-

97,7

1.120

1.300

-

2.420

7.

Obrazów

12,7 - -

12,7

2.900

- -

2.900

8. Samborzec

13,8

48,0

36,9

98,7

2.281,6

bd* bd*

9.

Wilczyce

bd*

bd*

bd*

- - - - -

* brak szczegółowych danych co do harmonogramu budowy i związanych z tym nakładów

Tabela 5.2.3.2. Budowa i rozbudowa oczyszczalni ścieków

Lp. gmina

lokalizacja

wydajność

m

3

/dobę

liczba obsł.

mieszkańców

lata

realizacji

nakłady

mln.zł

1.

Koprzywnica

Trzykosy - Beszyce

300

2.000

2005-

2007

2,5

2.

Zawichost
(rozbudowa i
modernizacja)

Zawichost 195

1.200

2004-

2005

1,5

3. Dwikozy

Kępa Chwałowska
Mściów

1.150

1

9.400 bd*

4,5

1

zapotrzebowanie gminy

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

53

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

4. Klimontów

Oczyszczalnie
przydomowe

sztuk 23

150

2004-

2013

0,28

5.

Łoniów

1

Sulisławice (BIOPAN
35)
Świniary
Chodków
Królewice
Wólka Gieraszowska
Kacanka

20 do

285

2

bd*

2004-

2006

2,1

6. Obrazów

Święcica
Oczyszczalnie
przydomowe

18,9

sztuk 89

ok.100

ok. 500

2004-

2012

bd*

7.

Samborzec
(rozbudowa i
modernizacja)

Samborzec

wzrost

o 340

bd* 2003

2,8

8. Wilczyce

-

bd*

bd*

bd*

-

* brak szczegółowych danych

5.2.4 Zmniejszanie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze

źródeł odnawialnych

A. Zmniejszenie energochłonności gospodarki
Jednym z podstawowych celów polityki ekologicznej państwa jest zmniejszanie
energochłonności gospodarki, zarówno w procesach wytwórczych jak i w świadczeniu usług
oraz w gospodarce miejskiej i gospodarstwach domowych. Polityka ekologiczna państwa
przewiduje do roku 2010 spadek zużycia energii w przeliczeniu na jednostkę PKB o 25 %
w stosunku do 2000 r.
Realizacja tego celu będzie wymagała zaangażowania instytucji publicznych, przedsiębiorstw
i obywateli w działania w zakresie wprowadzania i upowszechniania wysoce
energooszczędnych technologii i wyrobów.
Zasadnicze kierunki działań w celu dalszego zmniejszania jednostkowego zużycia energii we
wszystkich dziedzinach sfery produkcji, świadczenia usług i konsumpcji będą polegały na:

9

szerokim wprowadzaniu wysoce energooszczędnych technologii i urządzeń w tych

dziedzinach produkcji i usług, których aktywność zostanie utrzymana lub będzie
wzrastać, a także szerokim wprowadzaniu takich technologii i urządzeń do
stosowania w gospodarstwach domowych, instytucjach publicznych i obiektach
użyteczności publicznej,

9

zmniejszeniu strat energii, zwłaszcza energii cieplnej, w systemach przesyłowych,

poprawie parametrów energetycznych budynków oraz dalszym podnoszeniu
sprawności wytwarzania energii i tym samym dalszej poprawie relacji pomiędzy
ilością wytwarzanej energii finalnej oraz ilością zużywanej energii pierwotnej.

Działaniom w zakresie zmniejszania energochłonności musi towarzyszyć kontynuowanie
przedsięwzięć zmieniających sposób zaspokajania istniejących potrzeb energetycznych,
przede wszystkim strukturę wykorzystania nośników energii, w kierunku dalszego
zwiększania udziału energii elektrycznej w ogólnym zużyciu energii finalnej (a zmniejszania
finalnego zużycia energii pochodzącej bezpośrednio ze spalania paliw), zwiększania udziału

1

rozważane są warianty 16 lokalnych oczyszczalni wiejskich bądź sieci oczyszczalni indywidualnych

2

dotyczy lokalnych oczyszczalni wiejskich

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

54

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

w produkcji energii gazu i ropy naftowej (w miejsce węgla), a także wzrostu udziału
w produkcji energii elektrycznej i cieplnej energetycznych nośników odnawialnych (energia
wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z biomasy) oraz pochodzącej
z odpadów.

Cel nadrzędny
Zrównoważone i racjonalne gospodarowanie energią w powiecie
Cele szczegółowe i zadania:
1. Racjonalizacja wykorzystania energii w powiecie:

1.1.

Opracowanie i uchwalenie powiatowego planu energetycznego.

1.2.

Dokonanie przeglądu budynków użyteczności publicznej na terenie powiatu
w celu oceny możliwości przeprowadzenia działań modernizacyjnych (ocieplenia,
wymiana lub naprawa stolarki okiennej i drzwiowej, usprawnienie sieci
wewnętrznej centralnego ogrzewania).

1.3.

Wykonanie działań modernizacyjnych w powiatowych obiektach i budynkach
użyteczności publicznej.

1.4.

Oszacowanie możliwości przyłączenia do sieci c.o. nowych odbiorców, tam gdzie
istnieją rezerwy mocy w miejskich systemach ciepłowniczych.

2. Zmniejszenie energochłonności procesów wytwórczych, świadczenia usług oraz

konsumpcji:
2.1.

Dokonanie przeglądu obiektów i budynków użyteczności publicznej znajdujących
się na terenie powiatu w celu oceny możliwości zastosowania w nich
energooszczędnych urządzeń i oświetlenia.

2.2.

Przeprowadzenie modernizacji w powiatowych obiektach i budynkach
użyteczności publicznej w celu uzyskania oszczędności energii.

2.3.

Wymiana oświetlenia ulicznego na energooszczędne.

2.4.

Dokonanie przeglądu źródeł i sieci przesyłu ciepła mającego na celu ocenę
możliwości ich modernizacji.

2.5.

Modernizacja układów technologicznych w ciepłowniach poprzez wprowadzanie
nowoczesnych technik spalania paliw (palniki niskoemisyjne) instalacji do
ograniczenia emisji pyłów i SO

2

.

2.6.

Modernizacja sieci ciepłowniczych.

B. Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym
regionu jest istotnym elementem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Wykorzystanie
istniejących w regionie zasobów energii odnawialnej i zwiększanie ich potencjału sprzyja
oszczędzaniu zasobów nieodnawialnych i wspomaga działania na rzecz poprawy warunków
życia mieszkańców regionu. Ułatwia także osiągnięcie założonych celów w zakresie
obniżenia emisji zanieczyszczeń do powietrza i ogranicza szkody w środowisku związane ze
spalaniem paliw kopalnych.
Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii może stać się czynnikiem pobudzającym
rozwój powiatu przez:

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

55

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

zwiększanie lokalnej przedsiębiorczości i tworzenie nowych miejsc pracy

w dziedzinie produkcji urządzeń oraz montażu i eksploatacji instalacji
wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych,

9

zmianę kierunku przepływu strumieni płatności za energię (przy wykorzystaniu

odnawialnych źródeł energii pieniądze pozostają na obszarze powiatu stanowiąc
dodatkowe źródło dochodów dla miejscowej ludności),

9

uzyskanie oszczędności w wydatkach na energię odbiorców końcowych,

9

stymulowanie rozwoju nowoczesnych technologii i modernizacji infrastruktury

technicznej,

9

zmniejszenie negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko

naturalne przez likwidację niskiej emisji z kotłów węglowych małej i średniej
mocy,

9

tworzenie proekologicznego wizerunku powiatu.

Do podstawowych działań w zakresie rozwoju wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych
powinny należeć:

9

rozwój energetyki odnawialnej na szczeblu powiatowym i lokalnym, pracującej

w układach zdecentralizowanych na powiatowe i lokalne potrzeby,

9

popularyzacja i wdrażanie najlepszych praktyk w dziedzinie wykorzystania energii

ze źródeł odnawialnych, w sferze rozwiązań technologicznych, administracyjnych
i finansowych,

9

co najmniej podwojenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w 2010 r.

stosunku do roku 2000,

9

wprowadzenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii do powiatowych

programów ochrony środowiska, a także do powiatowych i gminnych planów
energetycznych oraz do planów zagospodarowania przestrzennego.

Cel nadrzędny
Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym
powiatu.
Cele szczegółowe i zadania:
1. Wprowadzenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii do gminnych

programów ochrony środowiska, a także do powiatowego i gminnych planów
energetycznych oraz do planów zagospodarowania przestrzennego.
1.1.

Opracowanie i uchwalenie powiatowego planu energetycznego.

1.2.

Wprowadzenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii do powiatowych
i gminnych programów ochrony środowiska.

2. Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-

energetycznym powiatu o 50 % w stosunku do 2000 r.
2.1.

Oszacowanie zasobów odnawialnych źródeł energii w powiecie.

2.2.

Wyznaczenie i uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego
obszarów preferowanych do rozwijania infrastruktury energetycznej opartej na
źródłach odnawialnych.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

56

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

2.3.

Dokonanie oceny możliwości wykorzystania gruntów klasy VI i V pod uprawę
roślin energetycznych.

2.4.

Instalacja w powiatowych obiektach i budynkach użyteczności publicznej
kotłowni na paliwa „przyjazne” środowisku.

3. Wspieranie przedsięwzięć dotyczących korzystania z ekologicznych źródeł energii

w gospodarstwach indywidualnych.
3.1.

Prowadzenie akcji uświadamiających korzyści z wykorzystania odnawialnych
źródeł energii, a także informujących o możliwościach skorzystania z pomocy
finansowej oraz technicznej.

3.2.

Stworzenie systemu zachęt do budowy i modernizacji kotłowni wykorzystujących
paliwa „przyjazne” środowisku.

3.3.

Rozbudowa sieci gazowej w powiecie i przyłączanie nowych odbiorców.

5.2.5 Ochrona powietrza
Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami jest jednym z ważniejszych kierunków działań
w ochronie środowiska. Polityka państwa w zakresie ochrony powietrza przed
zanieczyszczeniami charakteryzuje się:

9

promowaniem zasady ograniczania zanieczyszczeń u źródła, poprzez zmiany

nośników energii (ze szczególnym uwzględnieniem źródeł energii odnawialnej),
stosowanie czystszych surowców i technologii, instalowanie i modernizowanie
istniejących urządzeń redukujących emisję zanieczyszczeń oraz minimalizację
zużycia energii i surowców,

9

normowaniem emisji zanieczyszczeń z przemysłu, energetyki i transportu,

9

wprowadzaniem norm produktowych.

Podstawowymi działaniami w zakresie ochrony powietrza powinno być:

9

ograniczenie emisji do powietrza pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu, lotnych

związków organicznych, fluorowodoru,

9

ograniczenie emisji toksycznych substancji z grupy metali ciężkich (rtęć, ołów,

kadm) i trwałych zanieczyszczeń organicznych (pestycydy, benzo(a)piren

i dioksyny),

9

wycofanie z użytkowania benzyny ołowiowej oraz dostosowanie wymagań

dotyczących benzyn i oleju napędowego do norm europejskich,

9

zintensyfikowanie procesu eliminowania i ograniczania użytkowania wyrobów

i urządzeń zawierających rtęć, ołów, kadm i PCB oraz substancji niszczących
warstwę ozonową,

9

przebudowa modelu produkcji i konsumpcji w kierunku poprawy efektywności

energetycznej i surowcowej, szerszego wykorzystania odnawialnych źródeł energii
oraz minimalizacji emisji zanieczyszczeń do powietrza przez wszystkie
podstawowe rodzaje źródeł,

9

wprowadzanie nowoczesnych technologii, modernizowanie procesów

technologicznych, hermetyzację w zakładach emitujących zanieczyszczenia.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

57

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Cel nadrzędny
Utrzymanie dobrej jakości powietrza na obszarze powiatu
Cele szczegółowe i zadania
1. Ograniczenie niskiej emisji z gospodarki komunalnej.
2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery przez zakłady energetyczne

i zakłady produkcyjne.

Osiągnięcie założonych celów w zakresie ochrony powietrza będzie możliwe przez
osiągnięcie celów szczegółowych zapisanych w punkcie 5.2.4., zmniejszanie
energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych.
5.3 Przedsięwzięcia priorytetowe
Priorytetowe, w rozumieniu przyjętej misji rozwoju gospodarczego i społecznego powiatu są
przedsięwzięcia mające na celu poprawę jakości środowiska:

9

w zakresie standardu jakości wód powierzchniowych,

9

w zakresie zwiększenia retencji wód powierzchniowych,

9

w zakresie ograniczenia powstawania, zwiększania wykorzystania i właściwego

składowania odpadów,

9

w zakresie standardów czystości powietrza,

9

w zakresie standardów hałasu,

9

w zakresie utrzymania stanu przyrody i różnorodności biologicznej.

Temu celowi służyć będą przedsięwzięcia:

9

budowy sieci kanalizacyjnych, rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków,

w tym:

ƒ

do 2010 r. pełne wyposażenie w kanalizację miasta Sandomierza,

ƒ

do 2015 r. pełne wyposażenie w kanalizacje i oczyszczalnie aglomeracji

powyżej 2.000 równoważnej liczby mieszkańców - Zawichostu,
Koprzywnicy, Dwikóz i Klimontowa.

9

budowy zbiorników retencyjnych poprzez:

ƒ

budowa nowych zbiorników retencyjnych na głównych rzekach powiatu

oraz zbiornika na terenie pogórniczym kopalni Piaseczno, co poprawi
zasoby wód, zwiększy atrakcyjność powiatu w zakresie turystyki

i rekreacji oraz pobudzi rozwój gospodarstw agroturystycznych,

9

uszczelniania i rozbudowa systemu gospodarki odpadami

1

poprzez:

ƒ

objęcie zbiórką odpadów wszystkich wytwórców,

ƒ

wdrożenie i osiągnięcie założonych pułapów selektywnej zbiórki i odzysku

odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, budowlanych,
niebezpiecznych i ulegających biodegradacji,

ƒ

ograniczenie wytwarzania odpadów,

1

szczegółowe rozwinięcie priorytetów, celów i zadań zostały przedstawione w Planie Gospodarki Odpadami dla

Powiatu Sandomierskiego

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

58

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

ƒ

ograniczenie uciążliwości składowisk,

9

ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza ze szczególnym uwzględnieniem

niskiej emisji poprzez:

ƒ

zastąpienie paliw stałych, węglowych w siedliskach ludzi gazem ziemnym,

oraz zwiększenie wykorzystania do potrzeb mieszkalnictwa energii
elektrycznej,

9

ograniczenia natężenia hałasu poprzez:

ƒ

modernizację, przebudowę istniejących i budowę nowych dróg,

ƒ

stosowanie zabudów tłumiących poziom hałasu,

ƒ

zmianę technologii, urządzeń i wdrażanie rozwiązań ograniczających hałas

przemysłowy,

9

objęcie ochroną cennych obszarów i obiektów przyrodniczych, krajobrazowych,

poprzez:

ƒ

ustanowienie nowych form ochrony przyrody,

ƒ

renaturyzację zniszczonych ekosystemów oraz siedlisk fauny i flory.

Są to przedsięwzięcia i zadania krótko- i średniookresowe, których realizacja powinna się
koncentrować w latach do 2010, a nie przekroczyć roku 2015.
5.3.1 Edukacja ekologiczna
Integralna częścią wszystkich działań w zakresie ochrony środowiska jest edukacja
ekologiczna. Służyć ona będzie:

9

przybliżeniu społeczeństwu celów i zadań w ochronie środowiska,

9

zmianie postaw wobec wymogów ochrony środowiska,

9

informowaniu społeczeństwa o realizacji zadań oraz stanie środowiska

naturalnego.

Edukacja ekologiczna będzie realizowana przez:

9

wprowadzanie elementów ekologii w programach szkolnych wszystkich szczebli

nauczania,

9

organizowanie konkursów, hepeningów związanych z ochroną środowiska,

propagowaniem zdrowej żywności, rozwoju agroturystyki,

9

prowadzenie szkoleń w zakresie ochrony środowiska, prowadzenia produkcji

rolnej, sadowniczej, warzywniczej w sposób nie powodujący pogorszenia stanu
środowiska
i eliminujący istniejące zagrożenia,

9

organizowanie wycieczek dla młodzieży i dzieci do zakładów gospodarki

komunalnej, realizujących ochronę środowiska (sortowanie, kompostowanie,
składowanie, oczyszczanie ścieków, kotłownie),

9

popularyzowanie w środkach masowego przekazu programów ochrony

środowiska, realizowanych zadań inwestycyjnych prowadzących do poprawy
stanu środowiska oraz przedstawianie ocen stanu środowiska,

9

udostępnianie wiedzy, ocen, wyników badań stanu środowiska na stronach

internetowych urzędów,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

59

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

9

propagowanie cennych walorów przyrodniczych i sposobów ochrony tych

zasobów.

Edukacja ekologiczna prowadzona będzie w sposób ciągły, zintegrowany i z wykorzystaniem
wszystkich dostępnych środków i metod. Skierowana będzie do wszystkich kręgów
społeczeństwa i grup społecznych, jednak ze szczególnym uwzględnieniem dzieci

i młodzieży.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

60

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6 Harmonogram rzeczowo – finansowy
6.1 Zachowanie różnorodności biologicznej

Przedsięwzięcie 1. Zachowanie walorów przyrodniczych i doskonalenie ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w

powiecie.

Lp.

Zadanie

opis zadania

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

tys. zł.

źródło

finansowania

1.

Przegląd miejscowych planów zagospodarowania prze-
strzennego pod kątem zabezpieczenia obszarów chro-
nionych przed niewłaściwym inwestowaniem przez
wprowadzenie odpowiednich zapisów.

Działanie te mają na celu chronienie prio-
rytetowych obszarów i gleb charaktery-
zujących się najwyższymi walorami przy-
rodniczymi i gospodarczymi, szczególnie
naturalnych i półnaturalnych dolin
rzecznych, torfowisk i lasów.

2006

Urzędy Gmin
Zarząd powiatu –
koordynacja

20 WFOŚiGW

2.

Uzupełnienie trybu udzielania pozwoleń wodnoprawnych
o obowiązek oceny przyrodniczej przedsięwzięć
zmieniających stosunki wodne obszaru.

Celem jest ochrona cennych środowisk
wodno-błotnych i ich różnorodności
biologicznej.

2005

Starosta

5

WFOŚiGW

3.

Przegląd istniejących i planowanych terenów chronio-
nych dla potrzeb prac planistycznych nad
przestrzennymi planami zagospodarowania.

Celem jest ochrona obszarów o walorach
przyrodniczych, priorytetowych, cennych
ekosystemów leśnych, dolin rzecznych,
siedlisk łąkowych i torfowisk.

2008

Wojewódzki
Konserwator
Przyrody
Wójt

15 WFOŚiGW

Przedsięwzięcie 2. Wzmocnienie ochrony gatunkowej roślin i zwierząt oraz siedlisk na terenie powiatu

Lp.

Zadanie

opis zadania

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

tys. zł.

źródło

finansowania

1.

Inwentaryzacja siedlisk gatunków zagrożonych i cennych
na terenie powiatu i przygotowanie planów ich ochrony.

Celem jest wdrożenie ochrony gatunko-
wej roślin i zwierząt oraz ich reintroduk-
cja, co wymaga koordynacji z planami
rozwoju gospodarczego i społecznego.

2005

Wojewódzki

Konserwator

Przyrody

Zarząd powiatu

25 WFOŚiGW

2.

Plan renaturyzacji zniszczonych ekosystemów i siedlisk,
przyrodniczych, zwłaszcza w zakresie obudowy
biologicznej cieków, migracji różnych gatunków zwierząt.

Celem jest wzmocnienie ochrony gatun-
ków i siedlisk oraz ograniczenie dopływu
zanieczyszczeń do wód
powierzchniowych.

2004

Wojewódzki

Konserwator

Przyrody

15 WFOŚiGW

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

61

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Przedsięwzięcie 3. Zachowanie tradycyjnego, urozmaiconego krajobrazu rolniczego

Lp

Zadanie

Opis zadania

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

tys. zł.

źródło

finansowania

1.

Opracowanie programu promowania wyrobów lokalnego
rolnictwa jako produktów ekologicznych.

Utrzymanie technik takich wyrobów
sprzyja restytucji siedlisk zagrożonych,
ochronie gatunkowej roślin i zwierząt.

2008

Izba Rolnicza

Wojewódzki

Ośrodek

Doradztwa

Rolniczego

20

Lokalne fundusze

rozwoju

2.

Uruchomienie programu wspierania rozwoju
gospodarstw agroturystycznych.

Celem jest rozwój sektora usług na wsi.

2010

Wojewódzki

Ośrodek

Doradztwa

Rolniczego

Gminy

15

Lokalne fundusze

rozwoju

6.2 Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych

Lp.

zadanie

opis zadania

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

tys. zł.

źródło

finansowania

1.

Opracowanie planu urządzania lasu zgodnie
z potrzebami ochrony przyrody.

Plan powinien uwzględniać potrzeby
rozwoju korytarzy ekologicznych.

2005

Agencja Lasów

Państwowych

12

Środki Agencji

Lasów

Państwowych

2.

Przygotowanie i uruchomienie programu edukacyjno -
informacyjnego o ochronie lasów, adresowanego do
mieszkańców wsi i młodzieży.

Celem jest poprawa świadomości
społecznej.

2006

Agencja Lasów

Państwowych

10 WFOŚiGW

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

62

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6.3 Ochrona wód

Lp.

Zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła finansowania

1.

Budowa sieci kanalizacji I etap.

Budowa sieci głównej (bez
przyłączy) do oczyszczalni
ścieków 155,4 km.

2003-2005

Gminy

Sandomierz,

Koprzywnica,

Zawichost,

Klimontów, Łoniów,

Obrazów, Samborzec

28.408,6

8.522 tys.

środki własne

środki

przedsiębiorstw

19.886,6 tys.

środki UE

2.

Budowa sieci kanalizacji II etap.

Budowa sieci głównej (bez
przyłączy) do oczyszczalni
ścieków 171 km.

2006-2010

Gminy

Sandomierz,

Koprzywnica,

Zawichost,

Klimontów, Łoniów,

Samborzec

31.446

9.433,8 tys.

środki własne

środki

przedsiębiorstw

22.012,2 tys.

środki UE

3.

Budowa sieci kanalizacji III etap.

Budowa sieci głównej (bez
przyłączy) do oczyszczalni
ścieków 83 km.

2011-2015

Gminy

Sandomierz,

Koprzywnica,

Zawichost,

Klimontów,

Samborzec

23.210

6.963 tys.

środki własne

środki

przedsiębiorstw

16.247 tys.

środki UE

4.

Budowa lokalnych i rozbudowa istniejących
oczyszczalni ścieków.

Budowa oczyszczalni ścieków
komunalnych, rozbudowa i
modernizacja istniejących –
zgodnie z planami gminnymi.

2003-2010

Gminy

18.350

5.700 tys.

środki własne

środki

przedsiębiorstw

12.650 tys.

środki UE

5.

Budowa zbiorników małej retencji.

Budowa 13 zbiorników
retencyjnych.

2004-2015

Gminy

6.

Opracowanie Programu ochrony wód GZWP 422.

Sporządzenie warunków
korzystania z wód oraz określenie
obszarów ochrony zbiorników
wód podziemnych.

2004-2006

RZGW – Kraków

środki budżetu

Państwa

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

63

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

7.

Budowa infrastruktury technicznej i ustanowienie
planów ochrony wód dużych zbiorników.

Budowa sieci kanalizacji,
oczyszczalni i podoczyszczalni
ścieków w otulinie zbiorników
wodnych.

2004-

20015

Gminy w zakresie

lokalizacji i budowy

infrastruktury

Powiat w zakresie
pozwoleń, kontroli

przestrzegania

wymagań ochrony

środowiska

WSSE i WIOŚ w

zakresie kontroli

stanu środowiska

Przedsiębiorcy w

zakresie budowy
obiektów obsługi

turystycznej i rekreacji

Środki Gmin,

Przedsiębiorców,

środki pomocowe

Przedsiębiorcy

Środki własne

Przedsiębiorców

8.

Budowa i modernizacja zakładowych systemów
oczyszczania ścieków.

1. Budowa oczyszczalnia lub

ich modernizacja dla
osiągnięcia założonych
parametrów oczyszczonych
ścieków.

2. Budowa

podoczyszczalni

ścieków burzowych dla
ograniczenia zanieczyszczeń
wód burzowych do poziomu
określonego w przepisach.

2003-2015

Przedsiębiorcy

i Zarządcy dróg

Środki własne

Przedsiębiorców

Środki własne

zarządców dróg,

środki budżetowe

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

64

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6.4 Zmniejszanie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

A. Zmniejszanie energochłonności gospodarki

6.4.1 Racjonalizacja wykorzystania energii w powiecie

Zadania własne

Lp.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

zł.

źródła

finansowania

1.1.

Dokonanie przeglądu budynków użyteczności publicznej
na terenie powiatu w celu oceny możliwości
przeprowadzenia działań w kierunku lepszego
wykorzystania energii cieplnej.

Przegląd ma odpowiedzieć na pytanie,
które z budynków wymagają działań
modernizacyjnych (ocieplenia, wymiany
lub naprawy stolarki okiennej
i drzwiowej, usprawnienia sieci
wewnętrznej centralnego ogrzewania) w
celu ograniczenia zużycia energii w
trakcie eksploatacji.

2004

Administratorzy

obiektów

Starostwo –

koordynacja

i nadzór

Środki własne

1.2

Wykonanie działań w kierunku lepszego wykorzystania
energii cieplnej w powiatowych obiektach i budynkach
użyteczności publicznej.

Wykonanie remontów i modernizacji
w wyznaczonych w wyniku przeglądu
obiektach i budynkach użyteczności
publicznej w celu ograniczenia zużycia
energii w trakcie eksploatacji.

2005 –

2010

Administratorzy

obiektów

Starostwo –

koordynacja

i nadzór

20 - 30%

środki własne

70 – 80%

WFOŚiGW

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

65

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6.4.2 Zmniejszenie energochłonności procesów wytwórczych, świadczenia usług

Lp.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

zł.

źródła

finansowania

2.1.

Dokonanie przeglądu obiektów i budynków użyteczności
publicznej znajdujących się na terenie powiatu w celu
oceny możliwości zastosowania w nich
energooszczędnych urządzeń i oświetlenia.

Przegląd ma odpowiedzieć na pytanie,
w których obiektach i budynkach można
zastosować energooszczędne urządzenia
i oświetlenie.

2004

Zarządcy

i administratorzy

obiektów

Starostwo –

nadzór

Środki własne

2.2.

Wykonanie modernizacji w powiatowych obiektach i
budynkach użyteczności publicznej w celu uzyskania
oszczędności energii.

Wykonanie modernizacji w wyznaczonych
w wyniku przeglądu obiektach i
budynkach użyteczności publicznej w
celu uzyskania oszczędności energii.

2005 –

2010

Administratorzy

obiektów -

realizacja

Zarząd Powiatu–

zabezpieczenie

środków i nadzór

20 - 30%

środki własne

70 – 80%

WFOŚiGW

Zadania koordynowane

6.4.3 Racjonalizacja wykorzystania energii w powiecie

Lp.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

3.1.

Oszacowanie możliwości przyłączenia do sieci c.o.
nowych odbiorców, tam gdzie istnieją rezerwy mocy
w gminnych systemach ciepłowniczych.

2004

Przedsiębiorstwa

Energetyki

Cieplnej

Środki

przedsiębiorstw

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

66

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6.4.4 Zmniejszenie energochłonności procesów wytwórczych, świadczenia usług oraz konsumpcji

L.p.

Zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

4.1. Wymiana

oświetlenia ulicznego na energooszczędne.

Wymiana oświetlenia przy drogach
powiatowych na energooszczędne.

2006

Zarządcy Dróg

Publicznych

Środki własne

powiatu

4.2.

Dokonanie przeglądu źródeł i sieci przesyłu ciepła
mającego na celu ocenę możliwości ich modernizacji.

2004

Przedsiębiorstwa

Energetyki

Cieplnej

Środki

przedsiębiorstw

4.3.

Modernizacja układów technologicznych
w kotłowniach i zakładach produkcyjnych, wprowadzanie
nowoczesnych technik spalania paliw.

Modernizacja pozwoli na zmniejszenie
zużycia węgla i energii elektrycznej,
zmniejszenie emisji gazów i pyłów,
zwiększy komfort cieplny odbiorców oraz
pozwoli na obniżenie cen ciepłej wody.

2006-2010 Przedsiębiorcy

Środki

przedsiębiorstwa

4.4.

Modernizacja sieci ciepłowniczych.

Zmniejszenie strat ciepła w wyniku
modernizacji sieci.

2006-2010

Przedsiębiorstwa

Energetyki

Cieplnej

środki

przedsiębiorstwa

B. Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

6.5 Wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych

Zadania własne

6.5.1 Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym powiatu o 50 % w stosunku do 2000 r.

L.p.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

1.1.

Oszacowanie zasobów odnawialnych źródeł energii
w powiecie.

Oszacowanie zasobów odnawialnych
źródeł energii w powiecie (energia wody,
energia wiatru, energia słoneczna,
biomasa) powinno stanowić część
powiatowego planu energetycznego.

2004 Zarząd Powiatu

Środki własne

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

67

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

1.2.

Dokonanie oceny możliwości wykorzystania gruntów o
klasie VI i V pod uprawę roślin energetycznych.

Plantacje roślin energetycznych
umożliwiają zagospodarowanie mało
urodzajnych gleb. Ocena ma odpowie-
dzieć na pytanie, czy w perspektywie
długookresowej możliwe jest wykorzysta-
nie części gruntów o klasie VI i V pod
uprawę roślin energetycznych.

2006 Zarząd Powiatu

20

Środki własne

1.3.

Dokonanie przeglądu obiektów i budynków użyteczności
publicznej w celu oceny możliwości wymiany kotłowni
węglowych na kotłownie wykorzystujące paliwa
„przyjazne” środowisku.

Przegląd ma odpowiedzieć na pytanie,
w których obiektach i budynkach
użyteczności publicznej wymagających
modernizacji kotłowni istnieje możliwość
instalacji kotłowni wykorzystującej paliwa
„przyjazne” środowisku.

2005 Zarząd Powiatu

Środki własne

1.4.

Instalacja w powiatowych obiektach i budynkach
użyteczności publicznej kotłowni na paliwa „przyjazne”
środowisku.

Wymiana w wyznaczonych w przeglądzie
powiatowym obiektach i budynkach
użyteczności publicznej kotłowni na
kotłownie wykorzystujące paliwa
„przyjazne” środowisku.

2006 –

2010

Zarząd Powiatu

70/

budynek

20 - 30% środki

własne

70 – 80%

WFOŚiGW

6.5.2 Wspieranie przedsięwzięć dotyczących korzystania z ekologicznych źródeł energii w gospodarstwach indywidualnych

L.p.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

2.1.

Prowadzenie akcji uświadamiających korzyści z
wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także
informujących o możliwościach skorzystania z pomocy
finansowej oraz technicznej.

Wyznaczenie osoby do informowania
mieszkańców o możliwościach
skorzystania z pomocy technicznej i
uzyskania dofinansowania na działania w
zakresie wykorzystywania energii ze
źródeł odnawialnych w gospodarstwach
domowych.

zadanie

ciągłe

Zarząd Powiatu

3/rok

Środki własne

2.2.

Stworzenie systemu zachęt do budowy i modernizacji
kotłowni wykorzystujących paliwa „przyjazne”
środowisku.

Cel zapisany w Koncepcji rozwoju
powiatu sandomierskiego. Do określenia
przez Starostwo. Zachęty powinny być
związane z kredytowaniem modernizacji i
budowy kotłowni opalanych olejem
opałowym, gazem i paliwami zastępczymi
z odpadów.

2004

W zakresie

zgłoszenia

propozycji –

zarząd powiatu –

realizują władze

centralne

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

68

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

6.6 Ochrona powietrza

Zadania własne

6.6.1 Ograniczenie emisji z gospodarki komunalnej i transportu

L.p.

Zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

1.1.

Zadania opisane w rozdziale 6.4. „Zmniejszanie
energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania
energii ze źródeł odnawialnych”.

Opis przedsięwzięć przedstawiono
w rozdziale 6.4.

2006-2015

Przemysł

i energetyka

środki własne

przedsiębiorstw,

Gmin, Powiatu

Zadania koordynowane

6.6.2. Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery przez zakłady energetyczne

L.p.

zadanie

opis

przedsięwzięcia

termin

realizacji

instytucja

odpowiedzialna

koszt

realizacji

tys. zł.

źródła

finansowania

2.1. Modernizacja

kotłowni przemysłowych.

Oczyszczanie spalin w stopniu
odpowiadającym wymaganiom w zakresie
redukcji emisji zanieczyszczeń przez
zakłady przemysłowe i energetyczne.

2003-2006
2006-2010

Przemysł

i energetyka

środki własne

przedsiębiorstw

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

69

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

7 Kontrola i monitoring realizacji programu
Osiągnięcie założonych w programie celów wymaga zgromadzenia bardzo dużo środków,
budowy obiektów, instalacji i urządzeń. Zapewnienie osiągnięcia założonej poprawy stanu
środowiska naturalnego wymaga zabezpieczenia odpowiedniej infrastruktury technicznej,
uzyskania planowanych wielkości redukcji zanieczyszczeń, ograniczenia zużycia energii
i surowców, poprawy stanu środowiska, uzyskanie wymaganych standardów.
Dla nadzoru realizacji celów programu określa się wskaźniki kontrolne i sposoby
monitorowania realizacji programu.

Tabela 7.1 Wskaźniki kontrolne i wielkości odniesienia

Lp. element

środowiska wskaźnik kontrolny

wielkość odniesienia

(dla powiatu)

Długość sieci kanalizacyjnej

92,1 km

Stosunek długości sieci wodociągowej do
kanalizacyjnej

9,27

Przepustowość oczyszczalni ścieków:

- komunalnych

10.030 m

3

/d

- przemysłowych 10.397

m

3

/d

- burzowych

0,0591 m

3

/s

1. Ochrona

wód

Stopień wykorzystania oczyszczalni

23 % - 61 %

Wielkość emisji:

- pyłów 275

Mg/r

- gazów

38.544 Mg/r

Wskaźnik ograniczenia emisji;

- pyłów 99,4%

2. Ochrona

powietrza

- gazów

6,1 %

3.

Ochrona przed hałasem

Długość drogi z przekroczonymi standardami
w %

32,64 km

46,52 %

Wielkość obszarów poddanych ochronie;

- rezerwaty przyrody

25

252,09 ha

- inne formy ochrony

2 x OChK

Ilość obiektów poddanych ochronie:

4. Ochrona

przyrody

- pomniki przyrody

80

Zachowanie standardów środowiska

Klasa czystości rzek:

- Opatówki

9,8 km – III kl.

41,7 km – non

- Koprzywianki

9,9 km – III kl.

56,0 km – non

5.

Stan czystości rzek i

zbiorników

Klasa czystości zbiorników:

25

Góry Pieprzowe, Zielonka, Łachy,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

70

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

- Szymanowice

-

Jakość odprowadzanych ścieków -

Klasa czystości powietrza powiatu wg
kryteriów ochrony zdrowia i wskaźników

A

Stan czystości powietrza

Klasa czystości powietrza powiatu wg
kryteriów ochrony roślin i wskaźników

A

Stopień zanieczyszczeń gleb wg wskaźników

- metale

0

- siarczany

I

Stan czystości gleb

- WWA

I

6.

Rekultywacja terenów

zdegradowanych

Powierzchnia terenów zrekultywowanych (ha)

-

Dane do monitorowania realizacji programu, osiąganie standardów środowiska będą
pozyskiwane jak poniżej;

9

z gmin:

¾

w zakresie budowy wodociągów i kanalizacji (km),

¾

w zakresie budowy oczyszczalni ścieków – ilości i przepustowości,

9

od zarządców, administratorów oczyszczalni

¾

stopień wykorzystania oczyszczalni,

¾

jakość oczyszczonych ścieków,

¾

ilość oczyszczonych ścieków,

9

z przedsiębiorstw, wojewódzkiej bazy danych:

¾

ilość wytworzonych ścieków,

¾

ilość oczyszczonych ścieków,

¾

ilość wytworzonych odpadów,

¾

ilość wyemitowanych zanieczyszczeń,

¾

stopień ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza,

9

z bazy danych WIOŚ i WSSE:

¾

klasy czystości powietrza,

¾

klasy czystości gleb,

¾

klasy czystości wód,

¾

wielkości natężenia hałasu i natężeń pól elektromagnetycznych,

9

zasoby własne starostwa:

¾

wielkość zamierzonych emisji do powietrza,

¾

ilość pobieranych wód i odprowadzonych ścieków,

¾

ilość i gospodarka odpadami,

¾

wielkość emitowanych energii – hałasu, pól elekromagnetycznych,

¾

ilości ustanowionych obszarów ochronnych, obiektów i obszarów

poddanych ochronie.

Co dwa lata program powinien być poddany przeglądowi, aktualizacji, ocenie stopnia
realizacji oraz przedstawiony Radzie Powiatu. Dane w postaci uzyskiwanych wskaźników

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

71

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

realizacji programu, osiąganych jakości stanu środowiska powinny być prezentowane na
stronach internetowych starostwa.
Programy ochrony środowiska są prezentowane i dostępne dla społeczeństwa w formach
przyjętych zwyczajów i określonych przepisach prawa.
Podstawę bazy monitoringu i kontroli realizacji programu powinien być powiatowy bank
zanieczyszczeń środowiska, rozumiany jako narzędzie do zarządzania środowiskiem.
Powiązania tego banku z innymi bankami i innymi bazami przedstawia rysunek 7.1

Rysunek 7.1. Obieg informacji między bankami zanieczyszczeń.

Gminne banki

zanieczyszczeń

Wojewódzki bank

zanieczyszczeń

Publiczne wykazy

Powiatowy bank

zanieczyszczeń

Wykaz płatników

Decyzje, zezwolenia,

informacje

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

72

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Załącznik nr 1 - Rozmieszczenie zasobów wód podziemnych

w powiecie sandomierskim

GZWP – 425

GZWP – 422

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

73

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Załącznik nr 2

Mapa akustyczna Sandomierza - 2000 r.

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

74

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Załącznik nr 3

mapa powiatu sandomierskiego

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

75

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

Załącznik nr 4

Wykaz pomników przyrody

na terenie powiatu sandomierskiego

Lp.

numer

pomnika

rok/data

utworzenia

gmina / wieś

właściciel

nr działki

rodzaj gruntu

opis pomnika

gatunek ,obwód ,

wysokość , stan

techniczny

podstawa prawna

utworzenia pomnika

1 467 28.06.1991 Sandomierz

Miasto Sandomierz

Nr 729/19

Tr

Klon pospolity

obw. 250 cm

h – 26 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz. Nr 9/91

2 472 30.12.1988 Sandomierz

Parafia Rzym-Kat.

Św. Jakuba

Nr 969

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 370 cm

h – 9 m.

stan zdrowot. ubytek

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz. Nr 1/89

3 473 30.12.1988 Sandomierz

Procak Izabela

Nr 509/2.

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 550 cm

h – 25 m.

stan zdrowot. ubytek

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz. Nr 1/89

4 656 04.03.1997 Sandomierz

Miasto Sandomierz

Nr 434/2

Tr – park miejski

Buk pospolity

obw. 330 cm

h – 31 m.

stan zdrowot. ubytek

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

5 657 04.03.1997 Sandomierz

Miasto Sandomierz

Nr 434/2

Tr-park miejski

Dąb szypułkowy

obw. 370 cm.

h – 28 m.

stan zdrowot. słaby

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

6 658 04.03.1997 Sandomierz

Miasto Sandomierz

Nr 434/2

Tr-park miejski

Buk pospolity

obw. 355 cm

h – 25 m.

stan zdrowot. słaby

/ubytki/

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

7 659 04.03.1997 Sandomierz

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 969

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 375 cm

h – 10 m.

stan zdrowot. ubytki

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

8 660 04.03.1997 Sandomierz

Paraf. Rzym-

Katolicka

Św. Jakuba

Nr 969

działka budowlana

Dąb bezszypułkowy

Obw. 310 cm

h –27 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

9 466 28.06.1991

Sandomierz

Mokoszyn

A.R.W.S.P.

Nr 934/10

R

Lipa drobnolistna

7 szt.

obw. 190 – 270 cm

h – 14 – 23 m.

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz. Nr 9/91

10 469 30.12.1988 Sandomierz

Miasto Sandomierz

Nr 1316

Tr

Wąwóz lessowy

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz. Nr 1/89

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

76

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

11 470 30.12.1988 Sandomierz

Paraf. Rzym-

Katolicka

Św. Pawła

Nr 638

działka budowlana

Jesion wyniosły

obw. 270 cm

h – 25 m.

stan zdrowot. dobry

/ konserwacja/

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz. Nr 1/89

12 471 30.12.1988 Sandomierz

Paraf. Rzym-

Katolicka

Św. Pawła

Nr 637/1

działka budowlana

Dąb szypułkowy

obw. 440 cm

h – 36 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz. Nr 1/89

13 703 22.02.1980 Sandomierz

Skarb Państwa

Tr-park podworski

Dąb szypułkowy

obw. 460 cm

h – 27 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 1/80

14 646 04.03.1997

Dwikozy

Winiary

Skarb Państwa

Nr 527

Tr

Jesion wyniosły

obw. 400 cm.

h – 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz. Nr 5/97

15 571 30.12.1988

Obrazów
Żurawica

Dyka Kazimierz

Nr 247/3

Tr-park podworski

Dąb szypułkowy

obw. 340 cm

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

16 573 30.12.1988

Obrazów
Święcica

Gmina Obrazów

Nr 56/3a

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 330 cm

h – 26 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

17 574 30.12.1988 Obrazów

Gmina Obrazów

Nr 182/3

Tr

Lipa drobnolistna

obw. 330 cm

h – 18 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

18 575 30.12.1988

Obrazów

Rożki

Smardz Jacek i

Kryst.

Nr 243/33

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 520 cm

h – 22 m.

stan zdrowot.

wymaga konserwacji

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

19 576 30.12.1988

Obrazów

Rożki

Smardz Jacek i

Kryst.

Nr 243/33

Tr-park podworski

Dereń jadalny

3 szt.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1 /89

20 578 30.12.1988

Obrazów

Komorna

Misiuda Zofia

Nr 21/2

Tr-park podworski

Dąb szypułkowy

obw. 275 cm

h – 19 m.

stan zdrowot.

bardzo dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

21 579 30.12.1988

Obrazów

Zdanów

Drop Marian

Nr 134/7

Tr-park podworski

Klon pospolity

3 szt

obw. 270 – 310 cm

h – 27 – 30 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 31/88
Dz.Urz.Nr 1/89

22 651 04.03.1997

Obrazów

Kleczanów

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 359

działka budowlana

Lipa szerokolistna

obw. 310 cm.

h – 19m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

77

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

23 652 04.03.1997

Obrazów

Kleczanów

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 359

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 305 cm.

h – 19 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

24 653 04.03.1997

Obrazów

Kleczanów

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 359

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 440 cm

h – 20 m.

stan zdrowot. słaby

/ do konserwacji /

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

25 557

Łoniów

Skrzypaczewice

Gmina Łoniów

Nr 70/5

Wiąz górski

obw. 400 cm

h – 30 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

26 445 28.06.1991

Łoniów

Przewłoka

Jarosz Sław. Nr

436 Misiur Maria.

Nr 437 Dziuba

Józef Nr 438

i inn.

Tr

Topola czarna

Wierzba biała

3 szt

obw 140 – 335 cm

h – 15 – 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

27 446 28.06.1991

Łoniów
Jeziory

Skarb Państwa

Nr 64

Tr

Dąb szypułkowy

obw. 430 cm

h – 32 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

28 448 28.06.1991

Łoniów

Skrzypaczewice

Gmina

Łoniów

Nr 70/5

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 255 cm.

h – 27 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

29 564 30.12.1988

Łoniów
Łoniów

Skarb Państwa

Nr 211

Tr-park podworski

Wiąz górski

obw. 300 cm

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

30 565 30.12.1988

Łoniów
Łoniow

Skarb Państwa

Nr 211

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 320 cm

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

31 566 30.12.1988

Łoniów
Łoniów

Skarb Państwa

Nr 211

Tr-park podworski

Dab szypułkowy

obw. 350 cm

h – 36 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

32 567 30.12.1988

Łoniów
Łoniów

Skarb Państwa

Nr 211

Tr-park podworski

Dąb szypułkowy

obw. 310 cm

h – 27 m.

stan zdrowot. dobry

/uszkodzony przez

piorun/

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

33 568 30.12.1988

Łoniów

Ruszcza Wieś

Kowal Leszek i

Elżb.

Nr 23/8

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

38 szt.

obw. 200 – 440 cm

h - 18-24 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

34 570 30.12.1988

Łoniów

Ruszcza Wieś

Rodzina

Ostrowskich

Nr 23/3

Tr-park podworski

Wiąz szypułkowy

obw. 485 cm

h – 26 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

78

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

35 666 04.03.1997

Łoniów

Skwirzowa

Mieczysław

Kosterski

Nr 134/10, 136

Tr-park podworski

Wiąz górski

obw. 265

h – 25 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

36 692 28.10.1954

Łoniów

Przewłoka

Skarb Państwa

Tr

Topola biała

obwód 614 cm.

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Kieleckiego Nr 71

37 438 28.06.1991

Koprzywnica

Krzcin

Czarnecki

Bronisław

Nr 991/1

Tr

Topola czarna

obw. 380 cm

h – 35 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

38 440 28.06.1991

Koprzywnica

Krzcin

Krzyszczak

Marianna

Nr 940

działka budowlana

Jesion pensylwański

obw. 346 cm.

h – 16 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

39 brak 28.06.1991

Koprzywnica

Krzcin

Kryszczak

Marianna

Nr 940

działka budowlana

Dąb szypułkowy

obw. 370 cm.

h – 26 m.

stan zdrowotny:

obłupana kora od

pioruna na 40% obw.

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

40 441 28.06.1991

Koprzywnica
Koprzywnica

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 1620/1

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 270 cm

h – 18 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

41 443 28.06.1991

Koprzywnica

Zarzecze

Gmina

Koprzywnica

Nr 265

Tr

Wierzba biała

obw. 350 cm

h – 13 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

42 444 28.06.1991

Koprzywnica
Koprzywnica

Paraf. Rzym-

Katolicka

Nr 1620/1

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 310 cm

h – 19 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

43 555 30.12.1988

Koprzywnica

Sośniczany

Szal J. Sado T.

Walasek P i inn.

Nr 99 – 113

Tr

Stanowisko wisienki

stepowej

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

44 556 30.12.1988

Koprzywnica

Błonie

Skarb Państwa

Nr 334/1

Tr-park podworski

Jesion wyniosły

obw. 310 cm

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

45 559 30.12.1988

Koprzywnica

Niedźwice

Skarb Państwa

Nr 165/7

Tr-park podworski

Tulipanowiec

obw. 240 cm

h – 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

46 539 30.12.1988

Wilczyce

Gałkowice-Ocin

Gmina Wilczyce

Nr 73

Tr

Wiśnia karłowata

Zawilec

wielkokwiatowy

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

79

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

47 638 30.12.1988

Wilczyce

Radoszki

Skarb Państwa

Nr 292/1

Tr

Lipa drobnolistna

szt. 2

obw. 420 i 320 cm

h – 20 i 22 m.

stan zdrowot. ubytki

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

48 639 30.12.1988

Wilczyce
Wilczyce

Skarb Państwa

Nr 373/5

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 426 cm

h – 26 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

49 640 30.12.1988

Wilczyce
Wilczyce

Skarb Państwa

Nr 373/5

Tr-park podworski

Lipa drobnolist.

szt. 13

obw. 205 – 380 cm

h – 18 – 26 m.

stan zdrowotny dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

50 641 30.12.1988

Wilczyce
Wilczyce

Skarb Państwa

Nr 373/5

Tr-park podworski

Sosna czarna

szt. 3

obw. 230 cm; - 150

cm; - 120 cm;

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

51 642 30.12.1988

Wilczyce
Wilczyce

Skarb Państwa

Nr 373/5

Tr-park podworski

Klon pospolity

obw. 280 cm

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

52 465 28.06.1991

Samborzec

Chobrzany

Skarb Państwa

Nr 607

Tr

Grusza pospolita

obw. 300 cm.

h – 8 m.

stan zdrowot. brak

kory na 2/3 obwodu

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

53 655 04.03.1997

Samborzec
Samborzec

Parafia Rzym-Kat.

Nr 177

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 404 cm.

h – 17 m.

Stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

54 611 30.12.1988

Samborzec

Skotniki

Skotnicki

Maksymilian

Nr 714/1

Tr-park podworski

Jesion wyniosły

obw. 240 cm

h – 20 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

55 610 30.12.1988

Samborzec

Ostrołęka

Skarb Państwa

Nr brak

Tr

Dąb szypułkowy

obw. 341 cm

h – 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

56 609 30.12.1988

Samborzec

Ostrołęka

Kozłowski Dariusz

Nr 171/6

Tr-park podworski

Kasztanowiec biały

16 szt.

obw. 210 - 450 cm.

h – 19 – 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

57 523 30.12.1988

Zawichost

Czyżów

Szlachecki

Graboś Bogusław

Nr 12

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 370 cm.

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

58 520 30.12.1988

Zawichost

Czyżów

Szlachecki

Graboś Bogusław

Nr 12

Tr-park podworski

Klon pospolity

obw. 342 cm.

h– 24 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

80

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

59 522 30.12.1988

Zawichost

Czyżów

Szlachecki

Graboś Bogusław

Nr 12.

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 327 cm

h – 17 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

60 519 30.12.1988

Zawichost

Czyżów

Szlachecki

Graboś Bogusław

Nr 12

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

forma dwupniowa

obw. 263 i 275 cm

h – 21 i 22 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

61 667 30.12.1988

Zawichost

Linów

Guzik Mariola

Nr 1821/11

Tr-park podworski

Jesion wyniosły

obw. 374 cm.

h – 21m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

62 516 30.12.1988

Zawichost

Linów

Guzik Mariola

Nr 1821/11

Tr-park podworski

Kasztanowiec biały

obw. 376 cm.

h – 18 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

63 517 30.12.1988

Zawichost

Linów

Guzik Mariola

Nr 1821/11

Tr-park podworski

Jesion wyniosły

obw. 404 cm.

h – 35 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

64 518 30.12.1988

Zawichost

Linów

Guzik Mariola

Nr 1821/11

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 370 cm

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

65 664 04.03.1997

Zawichost
Zawichost

Miasto

Parafia Rzym-Kat.

Nr 973/1

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 356 cm.

h – 14 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

66 648 04.03.1997

Klimontów
Klimontów

Parafia Rzym-Kat

Nr 1316

działka budowlana

Klon pospolity

obw. 276 cm.

h – 28 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

67 647 04.03.1997

Klimontów
Klimontów

Parafia Rym-Kat.

Nr 1316

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 360 cm.

h – 28 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 2/97
Dz.Urz.Nr 5/97

68 546 30.12.1988

Klimontów
Klimontów

Parafia Rzym-Kat.

Nr 407

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 506 cm.

h – 20 m.

stan zdrowotny dobry

obiekt

konserwowany

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

69 683 05.01.1954

Klimontów

Ossolin

Rejon Dróg Publ.

Opatów

Tr

Aleja lipowa

3 szt.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Kieleckiego Nr 60
Dz.Urz. Nr 1

70 550 30.12.1988

Klimontów

Byszów

Gmina Klimontów

Nr 136

Tr-park

Wiąz szypułkowy

obw. 417 cm.

h – 26 m.

stan zdrowot.:

obłupany konar

na wys. 5 m.

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

81

Program Ochrony Środowiska Powiatu Sandomierskiego

71 547 30.12.1988

Klimontów

Byszów

Gmina Klimontów

Nr 136

Tr-park

Dąb szypułkowy

obw. 457 cm.

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

72 549 30.12.1988

Klimontów

Byszów

Gmina Klimontów

Nr 136

Tr-park

Dąb szypułkowy

obw. 373 cm.

h – 23 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

73 436 28.06.1991

Klimontów

Byszów

Gmina Klimontów

Nr 136

Tr-park

Klon jesionolistny

obw. 268 cm.

h – 18 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

74 552 30.12.1988

Klimontów

Górki

Klimontowskie

Widuch Elżbieta

Nr 204/1

Tr-park

Buk pospolity
obw. 367 cm.

h – 41 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

75 553 30.12.1988

Klimontów

Górki

Klimontowskie

Widuch Elżbieta

Nr 204/1

Tr-park

Topola biała

obw. 437 cm.

h – 31 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

76 688 05.01.1954

Klimontów

Górki

Klimontowskie

Widuch Elżbieta

Nr 204/1

Tr-park

Lipa drobnolistna

obw. 638 cm.

h – 24 m.

stan zdrowot. słaby –

wadliwie przeprowa-

dzona konserwacja

korony

Rozporządzenie
Wojewody
Kieleckiego Nr 65
Dz.Urz. Nr 1

77 551 30.12.1988

Klimontów

Górki

Klimontowskie

Widuch Elżbieta

Nr 204/1

Tr-park podworski

Sosna czarna

obw:

1/ 368 cm. h – 20 m.
2/ 282 cm h – 19 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

78 687 05.01.1954

Klimontów

Górki

Klimontowskie

Widuch Elżbieta

Nr 204/1

Tr-park podworski

Lipa drobnolistna

obw. 326 cm.

h – 25 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Kieleckiego Nr 64
Dz.Urz. Nr 1

79 554 30.12.1988

Klimontów

Nowa Wieś

Gmina Klimontów

Nr 289

Tr

Modrzew europejski

58 szt.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 34/88
Dz.Urz.Nr 1/89

80 437 28.06.1991

Klimontów

Olbierzowice

Parafia Rzym-Kat

Nr 356

działka budowlana

Lipa drobnolistna

obw. 415 cm.

h – 21 m.

stan zdrowot. dobry

Rozporządzenie
Wojewody
Tarnobrzeskiego Nr 6/91
Dz.Urz.Nr 9/91

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa - Eko-Projekt Sp. j., Ostrowiec Św.

82