UNIWERSYTET MEDYCZNY
IM. KAROLA MARCINKOWSKIEGO
W POZNANIU

KATEDRA BIOLOGII
I PARAZYTOLOGII LEKARSKIEJ

ZESZYT
DO ĆWICZEŃ

PARAZYTOLOGIA
LEKARSKA

DLA STUDENTÓW
WYDZIAŁU LEKARSKIEGO
I ODDZIAŁU ANALITYKI MEDYCZNEJ

Anna C. MAJEWSKA

Piotr NOWOSAD

WYDANIE III

Poznań – 2009

Copyright © 2009, by Anna C. Majewska, Piotr Nowosad
Copyright © 2009, by Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego

w Poznaniu

AUTORZY:

Prof. dr hab. Anna C. Majewska

Dr Piotr Nowosad

OPRACOWANIE GRAFICZNE:

Katedra Biologii i Parazytologii Lekarskiej

Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

ISBN 978-83-7597-046-3

WYDAWNICTWO NAUKOWE UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Bukowska 70, 60-812 Pozna

ń

Ark. wyd. 2,7. Ark. druk. 4,5.
Wydanie III zmienione. Format B5. Zam. nr 22/09.
Przygotowano w sierpniu 2009 r.

3

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA

5

ĆWICZENIE 1:

Pierwotniaki układu pokarmowego i moczowo-płciowego

7

ĆWICZENIE 2:

Wiciowce krwi i tkanek

13

ĆWICZENIE 3:

Sporowce, pełzaki, mikrosporydia
i orzęski tkanek i płynów ustrojowych

17

ĆWICZENIE 4:

Przywry układu pokarmowego i oddechowego

21

ĆWICZENIE 5:

Tasiemce pasożytujące w jelicie

25

ĆWICZENIE 6:

Nicienie układu pokarmowego

31

ĆWICZENIE 7:

Helminty tkanek i płynów ustrojowych

37

ĆWICZENIE 8:

Badania laboratoryjne w celu wykrycia stadiów rozwojowych
helmintów

41

ĆWICZENIE 9:

Pajęczaki i owady

45

ĆWICZENIE 10:

Multimedialny quiz z diagnostyki parazytologicznej

49

Słownik polsko-łaciński nazw stosowanych do opisu rysunków

51

Karta zaliczenia ćwiczeń

54

PRZEDMOWA

5

PRZEDMOWA

Kurs parazytologii lekarskiej realizowany jest w naszej Katedrze na

zajęciach praktycznych (ćwiczenia), poprzedzonych prezentacjami mul-
timedialnymi. Dla zredukowania czasu przeznaczonego na prelekcje,
a poświęcenia większości czasu na zajęcia praktyczne, opracowaliśmy ni-
niejszy ZESZYT DO ĆWICZEŃ oraz PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ.

W PRZEWODNIKU, który nie jest obowiązkowy, zamieściliśmy

kompendium podstawowych informacji o biologii i diagnostyce laborato-
ryjnej pasożytów człowieka, podstawowe terminy parazytologiczne oraz
zestaw pytań i odpowiedzi z uzasadnieniami, które mimo że nie pokrywa-
ją całości materiału, to jednak umożliwiają lepszą orientację w poziomie
trudności sprawdzianu zaliczeniowego i charakterze zadań testowych.

ZESZYT DO ĆWICZEŃ, stanowiący pewną całość z PRZEWOD-

NIKIEM, jest formą syllabusa, czyli programu nauczania, który w miarę
precyzyjnie określa wiedzę i umiejętności, jakie student powinien zdobyć
w trakcie kursu parazytologii lekarskiej. Drugie wydanie Zeszytu opraco-
waliśmy zgodnie z realizacją programu ćwiczeń dla studentów wydziału
lekarskiego oraz oddziału analityki medycznej. Na początku każdego ćwi-
czenia umieszczono w ramce informacje, które opisują zakres wiadomo-
ści, jakie będą wymagane od studenta po zakończeniu zajęć. W celu uła-
twienia prowadzenia notatek w trakcie prelekcji oraz zapamiętania mate-
riału teoretycznego wprowadziliśmy na końcu ćwiczeń tabele, które nale-
ży wypełnić. Kolejność ćwiczeń ułożono kierując się głównie materiałem
badania laboratoryjnego:
Ćwiczenie 1. dotyczy biologii i diagnostyki pierwotniaków układu pokar-
mowego oraz moczowo-płciowego.
Ćwiczenie 2. i 3. dotyczy biologii i diagnostyki pierwotniaków pasożytu-
jących w tkankach i płynach ustrojowych.
Ćwiczenie 4. i 5. obejmuje płazińce przewodu pokarmowego człowieka.
Ćwiczenie 6. dotyczy nicieni przewodu pokarmowego człowieka.
Ćwiczenie 7. obejmuje helminty tkanek i płynów ustrojowych człowieka.
Ćwiczenie 8. dotyczy wykrywania stadiów rozwojowych helmintów.
Ćwiczenie 9. obejmuje stawonogi (pajęczaki i owady) pasożytujące na
człowieku, które mogą być jednocześnie przenosicielami (wektorami) lub
żywicielami pasożytniczych pierwotniaków i helmintów.
Ćwiczenie 10. stanowi formę nauczania problemowego. Bazując na mul-
timedialnej prezentacji oryginalnych przypadków oraz dołączonych do
nich zdjęć lub krótkich sekwencji animowanych pasożytów (obiektów)

6

PRZEDMOWA

znalezionych w materiale diagnostycznym studenci powinni umieć zdia-
gnozować konkretne przypadki. Ćwiczenie to, które nasza Katedra wpro-
wadziła do programu nauczania parazytologii po raz pierwszy w skali
krajowej, umożliwia praktyczne sprawdzenie wiedzy zdobytej na zaję-
ciach w rozwiązywaniu określonego problemu.

Ćwiczenia z parazytologii lekarskiej oparte są na materiałach orygi-

nalnych (utrwalone i barwione preparaty mikroskopowe, preparaty ma-
kroskopowe pasożytów oraz żywe pasożyty z hodowli in vitro. ZESZYT
DO ĆWICZEŃ został opracowany z myślą o usprawnieniu obserwacji
mikroskopowych i prowadzeniu dokumentacji cech istotnych dla rozpo-
znawania pasożytów. Załączone na końcu zeszytu nazewnictwo polsko-
łacińskie stanowić będzie pomoc w opisywaniu rysunków wykonywa-
nych przez studenta. Po zakończeniu zajęć, studenci powinni zidentyfiko-
wać wszystkie pasożyty, które mogą być w badanej próbie.

Mamy nadzieję, że nowe wydanie materiałów do ćwiczeń z parazy-

tologii lekarskiej zapozna studentów naszej Uczelni z najważniejszymi
elementami biologii układu pasożyt-żywiciel i wprowadzi w zasady po-
prawnej i nowoczesnej laboratoryjnej diagnostyki parazytologicznej. Są-
dzimy również, że zdobyta na tych zajęciach wiedza z zakresu biologii
pasożytów i laboratoryjnej diagnostyki chorób pasożytniczych stanowić
będzie dobrą podstawę do nauczania parazytologii klinicznej.

A. C. Majewska i P. Nowosad

UWAGA!
Większość materiałów ćwiczeniowych jest przygotowana w postaci
utrwalonych preparatów pasożytów. Jednak część stanowią świeże
preparaty mikroskopowe, jako najprostsze i najłatwiejsze do bada-
nia. Demonstrowane na ćwiczeniach żywe pasożyty nie są inwazyjne
dla człowieka, ponieważ są to pasożyty swoiste jedynie dla zwierząt
lub organizmy wolno żyjące, morfologicznie identyczne lub podobne
do pasożytów występujących u ludzi, albo też nie są to stadia inwa-
zyjne. Nie mniej wszystkie materiały należy uznać za potencjalnie
inwazyjne, zatem studenci muszą być świadomi zasad postępowania
obowiązujących w laboratorium parazytologicznym.

ĆWICZENIE 1

7

ĆWICZENIE 1:
PIERWOTNIAKI UKŁADU POKARMOWEGO
I MOCZOWO-PŁCIOWEGO

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Giardia intestinalis - cysty barwione hematoksyliną lub trichromem.
2. G. intestinalis - żywe trofozoity z hodowli in vitro.
3. G. intestinalis - trofozoity barwione hematoksyliną lub trichromem.
4. Trichomonas sp. - trofozoity barwione hematoksyliną.
5. Entamoeba sp. - żywe trofozoity.
6. E. histolytica - trofozoity barwione trichromem.
7. E. histolytica - cysty barwione trichromem.
8. E. coli - cysty podbarwione jodem.*
9. Balantidium coli - trofozoity barwione trichromem.

10. Cryptosporidium parvum - oocysty barwione metodą Ziehl-Neelsena.*
11. Cyclospora cayetanensis - oocysty barwione safraniną i błękitem metyleno-

wym.*

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

opisać cykle rozwojowe Giardia intestinalis, Trichomonas va-
ginalis, Entamoeba histolytica, Cryptosporidium parvum, Cy-
clospora cayetanensis, Isospora belli, Sarcocystis, Balantidium
coli, Dientamoeba fragilis;

opisać zwięźle niepatogeniczne pierwotniaki przewodu pokar-
mowego;

przedstawić epidemiologię giardiozy, dientamebozy, trichomo-
nozy, entamebozy, kryptosporydiozy, cyklosporozy, izosporo-
zy, sarkocystozy, balantidiozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać wyżej wymienione gatunki i różnicować je z in-
nymi pierwotniakami tej samej grupy;

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania pierwotniaków jelitowych i układu moczowo-płciowego.

8

ĆWICZENIE 1

Rysunek 1: Cysta Giardia intestinalis.

Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:

c - cytoplazma

ca

-

ściana cysty

n - jądro komórkowe

e - endosom (kariosom)

cf - ciałka sierpowate

a - aksonemy

Rysunek 2: Trofozoit Giardia intestinalis

Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
f - wici
r - rizoplast
cb - ciałko podstawowe (kinetosom)
n - jądro komórkowe
e - endosom (kariosom)
a - aksonemy centralne
cm - ciałka pośrodkowe
ac - tarcza przyssawkowa

ĆWICZENIE 1

9

Rysunek 3: Trofozoity Entamoeba histolytica.

Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:

n - jądro komórkowe

e - endosom

k - chromatyna brzeżna

en - endoplazma

ec - ektoplazma

p - pseudopodium

er - wakuola trawienna (erytrocyt)

10

ĆWICZENIE 1

Rysunek 4: Cysty Entamoeba histolytica/E. dispar (A) i E. coli (B)

Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:

n - jądro komórkowe

e - endosom

k - chromatyna brzeżna

cc - ciałka chromatoidalne

vi - wodniczka jodofilna

A

B

ĆWICZENIE 1

11

Rysunek 5: Trofozoit Balantidium coli.

Wrysuj i oznacz następujące elementy komórkowe:
ma

-

makronukleus

mi

-

mikronukleus

c - rzęski

cs - cytostom

cph - cytofarynks

cp - cytopyge

vp - wodniczka tętniąca

vn - wodniczka trawienna

Wróć do Rysunków 1 - 5, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

12

ĆWICZENIE 1

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

pas

oż

yta

G

G

.

.

i

i

n

n

t

t

e

e

s

s

t

t

i

i

n

n

a

a

l

l

i

i

s

s

T

T

.

.

v

v

a

a

g

g

i

i

n

n

a

a

l

l

i

i

s

s

E

E

.

.

h

h

i

i

s

s

t

t

o

o

l

l

y

y

t

t

i

i

c

c

a

a

C

C

.

.

p

p

a

a

r

r

v

v

u

u

m

m

C

C

.

.

c

c

a

a

y

y

e

e

t

t

a

a

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

I

I

.

.

b

b

e

e

l

l

l

l

i

i

S

S

a

a

r

r

c

c

o

o

c

c

y

y

s

s

t

t

i

i

s

s

B

B

.

.

c

c

o

o

l

l

i

i

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- lub

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 2

13

ĆWICZENIE 2:
WICIOWCE KRWI I TKANEK

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. T. brucei gambiense - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym

metodą Giemsy.

2. T. cruzi - stadia trypomastigota w rozmazie krwi barwionym metodą Giemsy.
3. T. cruzi - stadia amastigota w mięśniu sercowym.*
4. T. cruzi - stadia epimastigota barwione metodą Giemsy.
5. Leishmania tropica - stadia promastigota barwione metodą Giemsy.
6. L. donovani - stadia amastigota w śledzionie barwione metodą Giemsy.

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

opisać cykle rozwojowe Trypanosoma brucei gambiense, T. b.
rhodesiense, T. cruzi, Leishmania donovani, L. tropica, L. bra-
ziliensis;

przedstawić epidemiologię trypanosomozy afrykańskiej, trypa-
nosomozy amerykańskiej, leiszmaniozy trzewnej, leiszmaniozy
skórnej, leiszmaniozy śluzówkowo-skórnej;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania wiciowców krwi i tkanek.

14

ĆWICZENIE 2

Rysunek 1: Trypanosoma brucei gambiense (A) i T. cruzi (B) - stadia
trypomastigota w rozmazie krwi.

Wrysuj komórki pasożyta (zachowując odpowiednią proporcję komórek pasoży-
ta i czerwonych krwinek) i oznacz następujące elementy komórkowe:

n - jądro komórkowe

cb - kinetosom (ciałko podstawowe)

k - kinetoplast

f - wić

mu - błona falująca

ĆWICZENIE 2

15

Rysunek 2: Trypanosoma cruzi - stadium epimastigota (A) i Leishmania
tropica - stadium promastigota (B) - w preparacie z hodowli.

Narysuj komórki pasożyta i oznacz następujące elementy komórkowe:

n - jądro komórkowe

cb - ciałko podstawowe (kinetosom)

k - kinetoplast

f - wić

mu - błona falująca

A B

Wróć do Rysunków 1 - 2, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

16

ĆWICZENIE 2

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

wekt

or

Gatune

k

pas

oż

yta

T

T

.

.

b

b

.

.

g

g

a

a

m

m

b

b

i

i

e

e

n

n

s

s

e

e

T

T

.

.

b

b

.

.

r

r

h

h

o

o

d

d

e

e

s

s

i

i

e

e

n

n

s

s

e

e

T

T

.

.

c

c

r

r

u

u

z

z

i

i

L

L

.

.

d

d

o

o

n

n

o

o

v

v

a

a

n

n

i

i

L

L

.

.

t

t

r

r

o

o

p

p

i

i

c

c

a

a

L

L

.

.

b

b

r

r

a

a

z

z

i

i

l

l

i

i

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- lub

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 3

17

ĆWICZENIE 3:
SPOROWCE, PEŁZAKI, ORZĘSKI I MIKROSPORDIA
TKANEK I PŁYNÓW USTROJOWYCH

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Plasmodium bergei - stadia schizogonii krwinkowej w rozmazie krwi bar-

wionym metodą Giemsy.

2. P. vivax, P. ovale, P. falciparum - stadia schizogonii krwinkowej w rozma-

zie krwi barwionym metodą Giemsy.*

3. Toxoplasma gondii - trofozoity w rozmazie wysięku do jamy otrzewnowej

barwione metodą Giemsy.

4. T. gondii - cysty w skrawkach mózgowia barwione metodą Giemsy.
5. Entamoeba histolytica - trofozoity w ścianie jelita grubego barwione tri-

chromem.*

6. Acanthamoeba sp. - trofozoity w mózgowiu barwione trichromem.
7. Naegleria fowleri - trofozoity barwione trichromem.
8. Balantidium coli – trofozoity w ścianie jelita grubego barwione trichromem

lub hematoksyliną.

9. Spory mikrosporydiów barwione chromotropem.*

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

opisać cykle rozwojowe Plasmodium spp., Toxoplasma gondii,
Naegleria fowleri, Acanthamoeba spp.;

znać biotopy gatunków mikrosporydiów pasożytujących u czło-
wieka;

przedstawić epidemiologię malarii, toksoplazmozy, negleriozy,
akantomebozy, mikrosporydiozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty;

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania sporowców, pełzaków, mikrosporydiów i orzęsków tka-
nek i płynów ustrojowych.

18

ĆWICZENIE 3

Rysunek 1: Stadia schizogonii krwinkowej Plasmodium sp. w rozmazie
krwi.

Wrysuj i oznacz poszczególne stadia schizogonii krwinkowej. Zachowaj odpo-
wiednią proporcję komórek pasożyta i czerwonych krwinek (na rysunku
w postaci kółek):

Rysunek 2: Cysta Toxoplasma gondii w skrawku mózgowia myszy.

Rysując bradyzoity w cyście zachowaj odpowiednią proporcję.

ĆWICZENIE 3

19

Rysunek 3: Trofozoity Toxoplasma gondii w rozmazie wysięku do jamy
otrzewnowej myszy.

Przyjmując narysowany zarys trofozoitu za wzór wielkości narysuj kilka trofo-
zoitów i oznacz jądra komórkowe:

n - jądro komórkowe

Rysunek 4: Naegleria fowleri - trofozoity:

Wrysuj 2 trofozoity i oznacz następujące ele-
menty komórkowe:

n - jądro komórkowe

e - endosom (kariosom)

vp - wodniczka tętniąca

en - endoplazma

ec - ektoplazma

p - pseudopodium.

Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

20

ĆWICZENIE 3

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

pas

oż

yta

P

P

.

.

m

m

a

a

l

l

a

a

r

r

i

i

a

a

e

e

,

,

P

P

.

.

v

v

i

i

v

v

a

a

x

x

,

,

P

P

.

.

o

o

v

v

a

a

l

l

e

e

,

,

P

P

.

.

f

f

a

a

l

l

c

c

i

i

p

p

a

a

r

r

u

u

m

m

T

T

.

.

g

g

o

o

n

n

d

d

i

i

i

i

N

N

.

.

f

f

o

o

w

w

l

l

e

e

r

r

i

i

A

A

c

c

a

a

n

n

t

t

h

h

a

a

m

m

o

o

e

e

b

b

a

a

s

s

p

p

.

.

m

m

i

i

k

k

r

r

o

o

s

s

p

p

o

o

r

r

y

y

d

d

i

i

a

a

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- lub

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 4

21

ĆWICZENIE 4:
PRZYWRY UKŁADU POKARMOWEGO
I ODDECHOWEGO

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Fasciola hepatica – postać dojrzała w formalinie.*
2. F. hepatica – postać dojrzała, przewód pokarmowy.
3. F. hepatica – postać dojrzała, układ wydalniczy.
4. F. hepatica – postać dojrzała, układ rozrodczy.
5. F. hepatica – cerkarie w trzustko-wątrobie ślimaka Galba truncatula.*
6. Fasciolopsis buski – postać dojrzała.*
7. Opisthorchis felineus - postać dojrzała.*
8. Clonorchis sinensis - postać dojrzała.
9. Dicrocoelium dendriticum - postać dojrzała.

10. Paragonimus westermani - postać dojrzała.*
11. Skorupki ślimaków (Galba truncatula).*
12. Rak (Astacus) i krab (Eriocheir) - w formalinie.*
13. Kasztany i orzechy wodne – w formalinie.*

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

podać cechy przywr;

opisać cykle życiowe Fasciola hepatica, Fasciolopsis buski,
Clonorchis sinensis, Opisthorchis felineus, Dicrocoelium den-
driticum, Paragonimus westermani;

przedstawić epidemiologię fasciolozy, fasciolopsiozy, klonor-
chiozy, opistorchiozy, dikroceliozy, paragonimozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać morfologicznie podane wyżej przywry;

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpo-
znawania przywr.

22

ĆWICZENIE 4

Rysunek 1: Fasciola hepatica – postać dojrzała, układ rozrodczy.

W narysowany niżej kontur wrysuj brakujące szczegóły układu rozrodczego
i oznacz je odpowiednimi literami:

ag - przedsionek płciowy

o - jajnik

od - jajowód

oo. gM - ootyp i gruczoły Mehlisa

vi

-

żółtniki

dv - przewody żółtkowe

u - macica

t - jądra

ve - przewody wyprowadzające

vd - nasieniowód

Rysunek 2: Postać dojrzała Dicrocoelium dendriticum.

W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szcze-
góły i oznacz je odpowiednimi literami:

i - jelito

dex - przewód wydalniczy

ag - przedsionek płciowy

t - jądra

o - jajnik

od - jajowód

oo. - ootyp

rs - chwytnik nasienia

vi

-

żółtniki

u - macica

ĆWICZENIE 4

23

Rysunek 3: Postać dojrzała Opisthorchis felineus i Clonorchis sinensis.

W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.























i - jelito

rs - chwytnik nasienia

dex - przewód wydalniczy

vi - żółtniki

ag - przedsionek płciowy

u - macica

o - jajnik

t - jądra

od - jajowód

oo.gM. - ootyp i gruczołyMehlisa

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

24

ĆWICZENIE 4

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

pas

oż

yta

F

F

.

.

h

h

e

e

p

p

a

a

t

t

i

i

c

c

a

a

F

F

.

.

b

b

u

u

s

s

k

k

i

i

C

C

.

.

s

s

i

i

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

O

O

.

.

f

f

e

e

l

l

i

i

n

n

e

e

u

u

s

s

D

D

.

.

d

d

e

e

n

n

d

d

r

r

i

i

t

t

i

i

c

c

u

u

m

m

P

P

.

.

w

w

e

e

s

s

t

t

e

e

r

r

m

m

a

a

n

n

i

i

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- or

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 5

25

ĆWICZENIE 5:

TASIEMCE PASOŻYTUJĄCE W JELICIE

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Taenia saginata - postać dojrzała w formalinie.*
2. T. saginata - skoleks.*
3. T. saginata - proglotyd dojrzały.
4. T. saginata - proglotyd przejrzały.
5. T. saginata - proglotyd z układem wydalniczym.
6. T. solium - skoleks.*
7. T. solium - proglotyd przejrzały.
8. Diphyllobothrium latum - proglotydy.
9. Dipylidium caninum - proglotyd.

10. D. caninum - postać dojrzała w formalinie.*
11. Hymenolepis nana - proglotydy.

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

przedstawić cechy tasiemców;

opisać cykle życiowe Diphyllobothrium latum, Taenia saginata,
T. solium, Dipylidium caninum, Hymenolepis nana, H. diminu-
ta;

przedstawić epidemiologię teniozy wywoływanej przez Taenia
saginata i Taenia solium, difylobotriozy, dipylidiozy, hymeno-
lepiozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych
gatunków pasożytów;

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej tasiemce;

przedstawić materiał badań i metody stosowane dla rozpozna-
wania tasiemczyc.

26

ĆWICZENIE 5

Rysunek 1: Skoleks i proglotydy Diphyllobothrium latum.

Oznacz elementy budowy wykazane w opisie:

b - bruzda czepna

dex - przewody wydalnicze

ag - przedsionek płciowy

t - jądra

vi

-

żółtniki

u - macica

Rysunek 2: Proglotyd dojrzały Taenia saginata.

W narysowany poniżej kontur wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi skrótami literowymi:

ag - przedsionek płciowy

t - jądra

dex - przewód wydalniczy

vd - nasieniowód

v - pochwa

oo. - ootyp

vi

-

żółtnik

o - jajnik

u - macica

ĆWICZENIE 5

27

Rysunek 3: Skoleksy i proglotydy przejrzałe T. saginata i T. solium.

W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.

a - przyssawka

un - haczyki

u - macica

Taenia saginata

Taenia solium

28

ĆWICZENIE 5

Rysunek 4: Skoleks i proglotyd przejrzały Hymenolepis nana.

W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.

s - skoleks

a - przyssawki

un. r - haczyki i ryjek

ag - przedsionek płciowy

pg - proglotyd przejrzały

u - macica

ov - jajo

ĆWICZENIE 5

29

Rysunek 5: Skoleks i proglotyd dojrzały Dipylidium caninum.

W narysowane poniżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpo-
wiednimi literami.

s – skoleks

oo - ootyp

a – przyssawki

u - macica

un. r - haczyki i ryjek

v - pochwa

pm - proglotyd dojrzały

vd - nasieniowód

o – jajnik

t - jądra

vi

–

żółtniki

ag - przedsionek płciowy

Wróć do Rysunków 1 - 5, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

30

ĆWICZENIE 5

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

pas

oż

yta

D

D

.

.

l

l

a

a

t

t

u

u

m

m

T

T

.

.

s

s

a

a

g

g

i

i

n

n

a

a

t

t

a

a

T

T

.

.

s

s

o

o

l

l

i

i

u

u

m

m

H

H

.

.

n

n

a

a

n

n

a

a

H

H

.

.

d

d

i

i

m

m

i

i

n

n

u

u

t

t

a

a

D

D

.

.

c

c

a

a

n

n

i

i

n

n

u

u

m

m

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi-

czenie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P = m

on

o-

lub p

oliksenic

zny; Hm/H

t =

hom

o-

or he

teroksenic

zny)

ĆWICZENIE 6

31

ĆWICZENIE 6:
NICIENIE UKŁADU POKARMOWEGO

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Ascaris lumbricoides - postaci dojrzałe w formalinie.*
2. A. lumbricoides – przekrój poprzeczny.
3. Trichuris trichiura - samica i samiec.
4. Enterobius vermicularis - samiec.*
5. E. vermicularis - samica.
6. Necator americanus - samiec.
7. N. americanus - samica.
8. Ancylostoma duodenale - samiec.*
9. A. duodenale - samica.*

10. Strongyloides stercoralis - larwa filariopodobna.*

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

przedstawić cechy nicieni;

opisać cykle życiowe Ascaris lumbricoides, Trichuris trichiura,
Enterobius vermicularis, Necator americanus (Ancylostoma du-
odenale), Strongyloides stercoralis;

przedstawić epidemiologię askariozy, trichuriozy, enterobiozy,
nekatoriozy i ancylostomozy oraz strongyloidozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;

przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania zarażeń nicieniami.

32

ĆWICZENIE 6

Rysunek 1: Ascaris lumbricoides – przekrój poprzeczny przez ciało sa-
micy.

W narysowane poniżej kontury wrysuj szczegóły budowy wewnętrznej.

c - oskórek

h - hipoderma

m

-

mięśnie

ps - jama ciała

i - jelito

u - macica

od - jajowód

o - jajnik

przód ciała

tył ciała

ĆWICZENIE 6

33

Rysunek 2: Samica i samiec Trichuris trichiura.

W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:

st - otwór gębowy

oe - przełyk

i - jelito

pa - otwór odbytowy

sg - narządy rozrodcze

vu - ujście pochwy (wulwa)

c - kloaka

sp - spikula

34

ĆWICZENIE 6

Rysunek 3: Samica Enterobius vermicularis.

W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:

al - skrzydełka

ph - gardziel

oe - przełyk

i - jelito

pa - otwór odbytowy

u - macica

vu - ujście pochwy (wulwa)

ĆWICZENIE 6

35

Rysunek 4: Samica i samiec Necator americanus.

W narysowane niżej kontury wrysuj brakujące szczegóły i oznacz je odpowied-
nimi literami:

Wróć do Rysunków 1 - 4, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

cb - torebka gębowa

oe - przełyk

i - jelito

pa - otwór odbytowy

vu - ujście pochwy (wulwa)

bc - torebka kopulacyjna

sp - spikule

!

36

ĆWICZENIE 6

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gn

ost

yczn

a

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyjna

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

pas

oż

yta

A

A

.

.

l

l

u

u

m

m

b

b

r

r

i

i

c

c

o

o

i

i

d

d

e

e

s

s

T

T

.

.

t

t

r

r

i

i

c

c

h

h

i

i

u

u

r

r

a

a

E

E

.

.

v

v

e

e

r

r

m

m

i

i

c

c

u

u

l

l

a

a

r

r

i

i

s

s

N

N

.

.

a

a

m

m

e

e

r

r

i

i

c

c

a

a

n

n

u

u

s

s

A

A

.

.

d

d

u

u

o

o

d

d

e

e

n

n

a

a

l

l

e

e

S

S

.

.

s

s

t

t

e

e

r

r

c

c

o

o

r

r

a

a

l

l

i

i

s

s

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- lub

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 7

37

ĆWICZENIE 7:
HELMINTY TKANEK I PŁYNÓW USTROJOWYCH

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Schistosoma mansoni - samiec i samica.*
2. Taenia solium - larwa cysticerkus, preparat barwiony.*
3. T. solium - larwy cysticerkus w mięśniach świni.*
4. T. saginata - larwa cysticerkus, preparat barwiony.*
5. Echinococcus garnulosus - postać dojrzała, preparat barwiony.*
6. E. garnulosus - protoskoleksy (piasek bąblowcowy), preparat barwiony.
7. E. garnulosus - larwy w wątrobie, preparat utrwalony w formalinie.*
8. E. garnulosus - izolowane larwy, preparat utrwalony w formalinie.*
9. E. multilocularis - postać dojrzała, preparat barwiony.*

10. Trichinella spiralis - postaci dojrzałe, preparat barwiony.
11. T. spiralis - larwy otorbione w mięśniu, preparat barwiony.
12. T. spiralis - izolowane larwy, preparat barwiony.
13. Wuchereria bancrofti - mikrofilaria w rozmazie krwi, preparat barwiony.*

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

opisać cykle życiowe Schistosoma haematobium, S. mansoni,
S. japonicum, Echinococcus granulosus, E. multilocularis, Mul-
ticeps multiceps, Trichinella spp., Wuchereria bancrofti, Brugia
malayi, Loa loa, Onchocerca volvulus, Dracunculus medinen-
sis, Dioctophyma renale;

przedstawić epidemiologię schistosomozy, echinokokozy, mul-
ticepsozy, trychinellozy, wuchereriozy, brugiozy, loaozy, on-
chocerkozy, drakunkulozy, dioktofymozy;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać morfologicznie wymienione wyżej nicienie;

przedstawić materiał badań i metody diagnostyczne stosowane
dla rozpoznawania inwazji nicieni płynów ustrojowych i tkanek.

38

ĆWICZENIE 7

Rysunek 1: Larwy otorbione Trichinella spiralis w mięśniu poprzecznie
prążkowanym.

W narysowane niżej kontury wrysuj pasożyta i oznacz odpowiednimi literami:

A - włókna mięśniowe

B - torebka łącznotkankowa

C - larwa T. spiralis

Rysunek 2: Echinococcus granulosus – protoskoleksy.

W narysowane kontury protoskoleksów tasiemca wrysuj i oznacz haki i przy-
ssawki.

un - haki

a - przyssawki

ĆWICZENIE 7

39

Rysunek 3: Mikrofilaria Wuchereria bancrofti w rozmazie krwi.

Oznacz prawidłowo na schemacie elementy budowy larwy:

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

A – pochewka

D - otwór wydalniczy

B – kolec

E - komórka wydalnicza

C - pierścień nerwowy

F - komórki płciowe

G - otwór odbytowy

!

40

ĆWICZENIE 7

M lub

P

Hm lub

Ht

Met

od

a dia-

gno

st

yczna

Bio

top

D

roga

t

ransmisj

i

Pos

ta

ć

inwa

zyj

na

Ż

yw

iciel(e)

Gatune

k

p

as

oż

yta

S

S

.

.

h

h

a

a

e

e

m

m

a

a

t

t

o

o

b

b

i

i

u

u

m

m

S

S

.

.

m

m

a

a

n

n

s

s

o

o

n

n

i

i

S

S

.

.

j

j

a

a

p

p

o

o

n

n

i

i

c

c

u

u

m

m

E

E

.

.

g

g

r

r

a

a

n

n

u

u

l

l

o

o

s

s

u

u

s

s

E

E

.

.

m

m

u

u

l

l

t

t

i

i

l

l

o

o

c

c

u

u

l

l

a

a

r

r

i

i

s

s

M

M

.

.

m

m

u

u

l

l

t

t

i

i

c

c

e

e

p

p

s

s

T

T

r

r

i

i

c

c

h

h

i

i

n

n

e

e

l

l

l

l

a

a

s

s

p

p

p

p

.

.

W

W

.

.

b

b

a

a

n

n

c

c

r

r

o

o

f

f

t

t

i

i

B

B

.

.

m

m

a

a

l

l

a

a

y

y

i

i

L

L

.

.

l

l

o

o

a

a

O

O

.

.

v

v

o

o

l

l

v

v

u

u

l

l

u

u

s

s

D

D

.

.

m

m

e

e

d

d

i

i

n

n

e

e

n

n

s

s

i

i

s

s

D

D

.

.

r

r

e

e

n

n

a

a

l

l

e

e

Tabela 1. Bi

ologiczna ch

arakterystyka paso

żytów

(g

łówne punkty). W czasie prelek

cji rozpoczynaj

ącej

ćwi

cze-

nie wype

łnij prawid

łowo tabelk

ę.

(M/P

= m

on

o- lu

b

polikseniczn

y; Hm/Ht = h

omo- lub

he

terokseniczny)

ĆWICZENIE 8

41

ĆWICZENIE 8
BADANIE LABORATORYJNE W CELU WYKRYCIA
STADIÓW ROZWOJOWYCH HELMINTÓW

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Fasciola hepatica - jaja.
2. Diphyllobothrium latum - jaja.
3. Taenia sp. - jaja.
4. Ascaris lumbricoides - jaja.
5. Enterobius vermicularis - jaja.
6. Trichuris trichiura - jaja.
7. Zagęszczona i utrwalona zawiesina kału zawierająca jaja różnych gatunków

helmintów jelitowych.

Po zakończeniu ćwiczenia powinieneś:

rozpoznawać morfologicznie jaja helmintów (wielkość, kształt,
barwa, otoczka, zawartość).

przedstawić materiał i metody badań parazytologicznych stoso-
wanych do wykrywania jaj helmintów.

42

ĆWICZENIE 8

Rysunek 1: Jaja helmintów o wielkości do ok. 60 µm.

Uzupełnij szczegóły budowy jaj w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarys kształtu i przyporządkuj właściwe nazwy gatunkowe. Podkreśl te ga-
tunki, których jaja stwierdzamy z reguły w kale człowieka.

1. Taenia sp.

4. Ascaris lumbricoides

2. Hymenolepis nana (zapłodnione)
3. Enterobius vermicularis 5.

Trichuris trichiura

ĆWICZENIE 8

43

Rysunek 2: Jaja helmintów o wielkości od ok. 60 do 100µm.

Uzupełnij szczegóły budowy jaja w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarysy kształtu. Wpisz właściwe nazwy gatunkowe i podkreśl te gatunki,
których jaja stwierdzamy z reguły w kale.

1. Necator americanus

4. Paragonimus westermani

(Ancylostoma duodenale)

5. Ascaris lumbricoides

2. Diphyllobothrium latum

(niezapłodnione)

3. Hymenolepis diminuta

6. Schistosoma japonicum

44

ĆWICZENIE 8

Rysunek 3: Jaja helmintów pasożytujacych u człowieka o wielkości po-
wyżej 100 µm.

Uzupełnij szczegóły budowy jaj w tych przypadkach, w których zaznaczono je-
dynie zarysy kształtu. Wpisz właściwe nazwy gatunkowe i podkreśl te gatunki,
których jaja stwierdzamy z reguły w kale.

1. Schistosoma haematobium
2. Schistosoma mansoni
3. Fasciola hepatica

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

ĆWICZENIE 9

45

ĆWICZENIE 9
PAJĘCZAKI I OWADY

Efekt końcowy:

PREPARATY:

1. Argas reflexus - stadium nimfy.*
2. Ixodes ricinus - samica i samiec.*
3. Sarcoptes scabiei - postać dojrzała.*
4. Pediculus humanus - postać imago.*
5. Pthirus pubis - postać imago.*
6. Pchły - postać imago.*
7. Cimex lectularius – postać imago.*
8. Anopheles sp. - samica.*
9. Anopheles sp. – aparat gębowy samicy.

10. Culex sp. - samica.*
11. Culex sp. – aparat gębowy samicy.
12. Triatoma sp.- postać imago.

*pojedyncze preparaty prezentowane na pierwszym stole

Po zako

ńczeniu ćwiczenia powinieneś:

opisać cykle rozwojowe Argas sp., Ixodes ricinus, Sarcoptes
scabiei, Pediculus sp., Pthirus pubis, Cimex lectularius, Pulex
irritans, Anopheles sp., Phlebotomus sp., Simulium sp., Glossi-
na palpalis;

przedstawić znaczenie epidemiologiczne wymienionych gatun-
ków stawonogów;

przedstawić sposoby zapobiegania zarażeniom omawianych ga-
tunków pasożytów;

rozpoznawać wyżej wymienione pasożyty.

46

ĆWICZENIE 9

Rysunek 1: Przyporządkuj nazwy gatunkowe narysowanym niżej paję-
czakom.

...............................................

...............................................

...........................................................

ĆWICZENIE 9

47

Rysunek 2: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
niżej owadom bezskrzydłym.

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

48

ĆWICZENIE 9

Rysunek 3: Przyporządkuj prawidłowe nazwy gatunkowe narysowanym
poniżej owadom dwuskrzydłym.

.........................................

..............................................

...............................................

Wróć do Rysunków 1 - 3, sprawdź je i ewentualnie popraw.

Przejrzyj zadania podane w Efekcie końcowym: sprawdź czy
potrafisz je wykonać. Jeżeli uznasz za konieczne, skorzystaj
z podstawowych informacji zawartych w Przewodniku do
ćwiczeń z parazytologii lekarskiej lub szerszych informacji
w zaleconym podręczniku.

!

ĆWICZENIE 10

49

ĆWICZENIE 10
MULTIMEDIALNY QUIZ
Z DIAGNOSTYKI PARAZYTOLOGICZNEJ

Ćwiczenie to, mające wyraźnie odmienny charakter od dotychcza-

sowych dziewięciu ćwiczeń, skoncentrowane jest na rozwiązywaniu
określonych problemów przez 2-3 osobowe grupy studentów.

Od wielu lat nasza Katedra współpracuje z najbardziej słynnym na

świecie referencyjnym laboratorium - Division of Parasitic Diseases
(DPD), Centers for Diseases Control and Prevention (CDC) w Atlancie
(USA). Współpraca ta opiera się nie tylko na wykonywaniu wspólnych
projektów badawczych, ale również na stałym szkoleniu w zakresie dia-
gnostyki parazytologicznej.

W ostatnim czasie, dzięki rozwojowi technik komputerowych i in-

ternetu, wprowadzono nową, tanią, a jednocześnie obejmującą wielu u-
czestników formę szkolenia. Co miesiąc DPD wysyła pocztą elektronicz-
ną quizy diagnostyczne do ponad 500 parazytologów z całego świata.
Jako że od samego początku uczestniczymy w tej formie szkolenia, zebra-
liśmy już dostatecznie duży materiał, który możemy wykorzystać w mul-
timedialnym quizie z diagnostyki parazytologicznej.

W trakcie ćwiczenia, na monitorach prezentowane będą oryginalne

przypadki, wybrane przez prowadzącego zajęcia. Do każdego przypadku
dołączony jest krótki opis wywiadu chorobowego oraz kolorowe zdjęcia
i/lub krótkie sekwencje animowane pasożytów, bądź obiektów znalezio-
nych w danym materiale diagnostycznym.

Zadaniem każdej grupy jest zdiagnozowanie prezentowanych przy-

padków oraz przedstawienie uzasadnienia postawionej diagnozy. Do roz-
wiązywania postawionego problemu diagnostycznego studenci oprócz
dotychczas zdobytej wiedzy, mogą korzystać z informacji zawartych
w ZESZYCIE DO ĆWICZEŃ, PRZEWODNIKU DO ĆWICZEŃ lub
w podręcznikach parazytologii lekarskiej.

Z chwilą, gdy poszczególne grupy uzgodnią swoją odpowiedź i ko-

mentarze, na monitorach zostaną przedstawione prawidłowe wersje od-
powiedzi wraz z uzasadnieniami. W ten sposób poszczególne grupy mogą
porównać swoje odpowiedzi i argumenty z prawidłowymi odpowiedziami
wraz z ich uzasadnieniem oraz, w razie potrzeby - przedyskutować po-
wstałe problemy.

50

ĆWICZENIE 10

Celem tego ćwiczenia jest pobudzenie do kreatywnego wnioskowa-

nia, do zintegrowania zdobytej wiedzy z umiejętnością wyszukiwania
odpowiednich informacji, a tym samym zaktywizowania studentów do
wspólnego rozwiązywania problemów diagnostycznych. To ćwiczenie
wykaże także, że postawienie prawidłowej diagnozy nie zawsze jest ła-
twe. Konieczna jest bowiem nie tylko znajomość budowy poszczególnych
stadiów rozwojowych różnych gatunków pasożytów, ale również wiedza
o ich lokalizacji w organizmie żywiciela (człowieka), wiedza o geogra-
ficznym rozprzestrzenieniu, z prawidłowym powiązaniem faktów przed-
stawionych w wywiadzie chorobowym.

W rozwiązywaniu problemów diagnostycznych konieczna jest rów-

nież wiedza ogólnobiologiczna, w tym także dotycząca organizmów wol-
no żyjących. Niektóre obiekty (organizmy) znajdowane w materiale dia-
gnostycznym imitują organizmy pasożytnicze, co staje się powodem po-
stawienia błędnej diagnozy, a co ważniejsze - poddania pacjenta zbytecz-
nej terapii.

Zatem ćwiczenie to przygotuje studentów do lepszego rozwiązywa-

nia problemów klinicznych chorób pasożytniczych w dalszym toku stu-
diów.

NAZEWNICTWO POLSKO-ŁACIŃSKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW

51

NAZEWNICTWO POLSKO-ŁACIŃSKIE
DO OPISÓW RYSUNKÓW

aksonema

- axonema

aksostyl

- axostylus

aparat parabazalny

- apparatus parabasalis

błona falująca

- membrana undulans

bruzda przylgowa

- bothrium

chromatyna brzeżna

- karyotheca

chwytnik nasienia

- receptaculum seminis

ciałko parabazalne

- corpusculum parabasale

ciałko podstawowe (= kinetosom)

- corpusculum basale

ciałko pośrodkowe

- corpusculum medianus

ciałko sierpowate

- corpusculum falciforme

cytofarynks

- cytopharynx

cytoplazma -

cytoplasma

cytostom

- cytostoma

ektoplazma -

ectoplasma

endoplazma

- endoplasma

endosom -

endosom

fibryla -

fibrylla

gardziel

- pharynx

gruczoł Mehlisa

- glandula Mehlisi

haczyk

- uncinus

hipoderma -

hypodermis

jajnik -

ovarium

jajo

- ovum

jajowód -

oviductus

jama ciała -

pseudocoel

jądro -

testis

jądro komórkowe

- nucleus

jelito -

intestinum

kinetoplast -

kinetoplast

kloaka

- cloaca

52

NAZEWNICTWO

POLSKO-ŁACIŃSKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW

larwa

- larva

macica

- uterus

makronukleus

- macronucleus

mięsień -

musculus

narządy rozrodcze (układ rozrodczy)

- systema generativa

nasieniowód

- vas deferens

pseudopodium (nibynóżka)

- pseudopodium

odbyt -

anus

ootyp -

ootypus

oskórek -

cuticula

otoczka -

capsula

otwór gębowy

- stoma

otwór odbytowy

- porus analis

otwór wydalniczy

- porus excretorius

pęcherzyk nasienny

- vesicula seminalis

pochwa

- vagina

proglotyd

- proglottis

p. dojrzały

- p. matura

p. niedojrzały

- p. immatura

p. przejrzały

- p. gravida

przedsionek płciowy

- atrium genitale

przełyk -

oesophagus

przewód wydalniczy

- ductus excretorius

przewód wyprowadzający

- vas efferens

przewód żółtkowy

- ductus vitellarius

przyssawka -

acetabulum

p. gębowa

- a. orale

p. brzuszna

- a. ventrale

rizoplast

- rhizoplastos

ryjek

- rostellum

rzęska -

cilium

skoleks

- scolex

skrzydełko (oskórkowe nicieni)

- ala

spikula -

spiculum

torebka gębowa

- capsula buccalis

torebka kopulacyjna

- bursa copulatrix

NAZEWNICTWO POLSKO-ŁACIŃSKIE DO OPISÓW RYSUNKÓW

53

ujście pochwy (= żeński otwór płciowy) -

vulva

wić

- flagellum

wodniczka tętniąca

- v. pulsans

wodniczka trawienna

- v. nutrativa

żółtnik -

vitellarium

54

Imię i nazwisko studenta .......................................................................

Nr grupy studenckiej

..........................................

Data Nr

Temat ćwiczenia

Podpis

1

Pierwotniaki układu pokarmowego
i moczowo-płciowego

2 Wiciowce krwi i tkanek

3

Sporowce, pełzaki, mikrosporydia i orzę-
ski tkanek i płynów ustrojowych

4

Przywry układu pokarmowego i odde-
chowego

5 Tasiemce pasożytujące w jelicie

6 Nicienie układu pokarmowego

7 Helminty tkanek i płynów ustrojowych

8

Badania laboratoryjne w celu wykrycia
stadiów rozwojowych helmintów

9 Pajęczaki i owady

10

Multimedialny quiz z diagnostyki parazy-
tologicznej