10/2008

56

Iwona Romanowska‑Słomka

ocena ryzyka zawodowego

technologie i bezpieczeństwo

Kierownik budowy

Ocena ryzyka zawodowego kierownika budowy została wykonana metodą RISK SCORE. Metoda RISK
SCORE jest metodą trójparametrową, w której szacuje się skutki zdarzenia S, ekspozycję na zagro‑
żenie E i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P. Parametry S i E szacowane są na 6 pozio‑
mach, prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia P szacowane jest na 7 poziomach. Parametrom
przypisuje się liczby mające charakter wag oceniających ich znaczenie.

Charakterystyka stanowiska

Zadaniem kierownika budowy jest wykonanie obiektu budowlanego zgodnie z kosztorysem i planem inwestora. Pracę na budowie

rozpoczyna on od przejęcia terenu budowy (często zadrzewionego), kończy na odbiorze obiektu. Do czynności wykonywanych przez
kierownika budowy należy: sprawowanie nadzoru technicznego nad przebiegiem prac w zakresie jakości, poprawności, terminowości
wykonywanych robót, stosowania odpowiednich materiałów, wykonywania prac zgodnie ze sztuką budowlaną i obowiązującymi prze‑
pisami. Czuwa nad bezpieczeństwem pracy oraz organizacją odbioru robót. Prowadzi dokumentację budowy. Podczas nadzorowania
lub odbioru prac dekarskich wchodzi na drabiny i rusztowania. Podczas nadzorowania fundamentowania schodzi do wykopów. Budowa
wykonywana jest w terenie, gdzie jest wysoki poziom wód gruntowych (w pobliżu rzeki). Biuro kierownika znajduje się w kontenerach
na terenie prowadzonej budowy. Na budowie jest ochrona, w nocy pracownicy patrolują teren z psami. Kierownik budowy zatrudniony
jest na pełny wymiar czasu pracy w systemie jednozmianowym, jednak gdy jest to konieczne pracuje po godzinach. Na prace biuro‑
we w ciągu zmiany roboczej przeznacza około 3 godzin. W pozostałym czasie wykonuje czynności nadzoru związane z kierowaniem
budową. W sprawach służbowych jeździ samochodem.

Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku kierownika budowy

Zagrożenia biologiczne
Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia Środki ochrony przed zagrożeniami

Grupa ryzyka

Droga zakażenia

Przechowywanie akt

Laseczka zgorzeli gazowej
Clostridium perfringens

Gleba

Zgorzel gazowa, posocznica,
działanie toksyczne

Szybkie opatrywanie ran, rękawice ochronne,
obuwie ochronne

gr. 2, brak szczepień
T

Bezpośrednia (przyranna)

Nie

Laseczka tężca
Clostridium tetani

Gleba

Tężec, działanie toksyczne

Szczepienia, szybkie opatrywanie ran,
środki ochrony indywidualnej, podawanie
anatoksyny tężcowej po skaleczeniach

gr. 2, szczepienie
T

Bezpośrednia (przyranna)

Nie

Kleszczowe zapalenie mózgu
Wirus Flaviviridae

Kleszcze

Zapalenie mózgu, gorączka

Środki ochrony indywidualnej, tępienie
kleszczy, repelenty

gr. 3, szczepienie

Ukłucia kleszczy

Nie

Borrelia spp.

Kleszcze

Gorączki nawracające,
borelioza

Szybkie usuwanie kleszczy, repelenty,
badania profilaktyczne

gr. 2, brak szczepień

Ukłucia kleszczy

Nie

10/2008

57

Wirus wścieklizny
Rhabdoviridae
Lyssavirus canis

Chore zwierzęta

Wścieklizna, porażenie
centralnego układu
nerwowego

Szczepienia ochronne narażonych grup
zawodowych, szkolenia, dezynfekcja ran

gr. 2, szczepienie

Bezpośrednia, ugryzienia,
skaleczenia

Nie

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Zagrożenie

Źródło zagrożenia (przyczyna)

Możliwe skutki zagrożenia

Środki ochrony przed zagrożeniami

Poślizgnięcie i upadek na tym
samym poziomie

Śliskie powierzchnie, bałagan
na budowie

Stłuczenia, zwichnięcia,
wstrząśnienie mózgu, złamania

Odpowiednie obuwie, utrzymanie
porządku, uwaga

Upadek na niższy poziom

Praca na wysokości, drabiny,
rusztowania, podesty w czasie
dozorowania budowy

Stłuczenia, zwichnięcia,
złamania, wstrząśnienie
mózgu, śmierć

Środki ochrony przed upadkiem, uwaga,
dobry stan techniczny drabin, rusztowań
itp.

Kontakt z szorstkimi, ostrymi
powierzchniami

Elementy konstrukcyjne obiektu
budowlanego, rusztowania itp.

Skaleczenia, zakłucia, rany rąk

Uwaga, środki

ochrony indywidualnej

(rękawice)

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

Elementy konstrukcyjne obiektu
budowlanego, wyposażenie budowy,
wyposażenie biura

Potłuczenia, guzy, siniaki

Utrzymywanie porządku, uwaga

Uderzenie przez spadające
przedmioty

Materiały budowlane, przedmioty
przenoszone przez dźwigi,
narzędzia, elementy rusztowania

Potłuczenia, złamania, śmierć

Przestrzeganie procedur i przepisów,
utrzymywanie porządku

Przeciążenie układu
nerwowego

Odpowiedzialność
za bezpieczeństwo ludzi,
za wykonanie obiektu zgodnie
z kosztorysem i planem inwestora

Zaburzenia snu, nerwice,
psychozy, zawał, wylew

Szkolenia z zakresu odreagowywania
stresu oraz komunikacji międzyludzkiej

Zapylenie

Sypkie materiały budowlane, pył
glebowy

Podrażnienie dróg odde-
chowych, zaprószenie oczu,
zapalenie spojówek, urazy oka

Środki ochrony indywidualnej (okulary,
maski)

Zasypanie

Kontrola wykopów, nieprawidłowo
wykonane i zabezpieczone wykopy

Stłuczenia, zwichnięcia,
złamania, wstrząśnienie
mózgu, śmierć

Wykonywanie wykopów zgodnie z zasto-
sowaną technologią oraz odpowiednio
do warunków gruntowych i atmosfe-
rycznych, zabezpieczenie wykopów

Zalanie wodą wykopu

Kontrola wykopów, opady, wody
gruntowe, uszkodzenie instalacji
wodnej

Śmierć przez utopienie

Zabezpieczenie wykopu przed opadami,
zalaniem przez wody gruntowe,
odwadnianie wykopu, odpowiednie
rozpoznanie terenu

Łatwo palne gazy pod
ciśnieniem, niewypały,
niewybuchy, pożar, wybuch

Kontrola wykonywania wykopów,
niewybuchy, uszkodzenie instalacji
gazowej, kontrola prac dekarskich

Poparzenia, śmierć

Właściwe przygotowanie robót,
rozpoznanie przebiegu instalacji,
odpowiednie zabezpieczenie instalacji

Kontakt z energią elektryczną Urządzenia zasilane energią

elektryczną, uszkodzenie instalacji
elektrycznej

Porażenie prądem, śmierć

Właściwe przygotowanie robót, rozpo-
znanie przebiegu instalacji, odpowiednia
i sprawna instalacja elektryczna, przeglą-
dy i pomiary elektryczne

Potrącenie, przygniecenie
przez ruchome obiekty

Maszyny i pojazdy poruszające się
po terenie budowy

Złamania, uszkodzenie
narządów wewnętrznych,
śmierć

Właściwa organizacja pracy, wytyczenie
i oznakowanie strefy niebezpiecznej,
przestrzeganie przepisów, szkolenia,
wzmożona uwaga, kamizelka odblaskowa

Wypadek komunikacyjny

Dojazd do budowy

Złamania, uszkodzenie
narządów wewnętrznych,
śmierć

Przestrzegania prawa o ruchu
drogowym, sprawny technicznie pojazd
samochodowy

Agresja pracowników

Kontakt z ludźmi

Potłuczenia, guzy, siniaki,
złamania

Szkolenia, wzmożona uwaga

Zmienne warunki
atmosferyczne

Praca w otwartym terenie
niezależnie od pory roku

Udary cieplne w lecie,
przeziębienia w zimie

Odpowiednia odzież, zimne lub gorące na-
poje, możliwość odpoczynku w pomiesz-
czeniu o odpowiedniej temperaturze

Substancje i preparaty
chemiczne – żrące

Zaprawa

Poparzenia chemiczne

Środki ochrony indywidualnej (okulary
ochronne), uwaga

Substancje i preparaty
chemiczne – uczulające

Materiały budowlane

Alergia skórna, układu
oddechowego, astma

Wzmożona uwaga

Wartościowanie ryzyka

Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą RISK SCORE. W metodzie RISK SCORE
wartościowanie ryzyka opisuje wyrażenie:

R = S × E × P, gdzie: S – możliwe skutki, E – ekspozycja na zagrożenie, P – prawdopodo‑

bieństwo wystąpienia zdarzenia.

10/2008

58

Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku kierownika budowy

Zagrożenie

Możliwe skutki

Ekspozycja

Prawdopodobieństwo zdarzenia

Ryzyko

Zagrożenia biologiczne

Laseczka zgorzeli
Clostridium perfringens

S = 7

Duże

E = 1

P = 0,2

R = 1,4

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Laseczka tężca
Clostridium tetani

S = 15

Bardzo duże

E = 1

P = 0,2

R = 3

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Kleszczowe zapalenie
mózgu
Wirus Flaviviridae

S = 7

Duże

E =1

P = 0,2

R = 1,4

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Borrelia spp.

S = 7

Duże

E = 1

P = 0,2

R = 1,4

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Wirus wścieklizny
Rhabdoviridae
Lyssavirus canis

S = 15

Bardzo duże

E = 3

P = 0,2

R = 9

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne

Upadek na tym samym
poziomie

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Upadek na niższy poziom

S = 15 Bardzo duże

E = 3

P = 0,5

R = 22,5 Małe

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Potrzebna kontrola

Kontakt z szorstkimi, ostrymi
powierzchniami

S = 1

Bardzo małe

E = 6

P = 3

R = 18

Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy Codzienna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Uderzenie o nieruchome
przedmioty

S = 1

Bardzo małe

E = 6

P = 3

R = 18

Akceptowalne

Udzielenie pierwszej pomocy Codzienna

Praktycznie możliwe

Wskazana kontrola

Uderzenie przez spadające
przedmioty

S = 15 Bardzo duże

E = 6

P = 0,2

R = 18

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Przeciążenie układu
nerwowego

S = 7

Duże

E = 3

P = 0,5

R = 10,5 Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Sporadyczna

Tylko sporadycznie możliwe

Wskazana kontrola

Zapylenie

S = 3

Średnie

E = 3

P = 1

R = 9

Akceptowalne

Absencja

Sporadyczna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Zasypanie

S = 15 Bardzo duże

E = 1

P = 0,2

R = 3

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Zalanie wodą wykopu

S = 15 Bardzo duże

E = 1

P = 0,2

R = 3

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Łatwo palne gazy pod
ciśnieniem, niewypały,
niewybuchy, pożar, wybuch

S = 15 Bardzo duże

E = 1

P = 0,2

R = 3

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Kontakt z energią elektryczną S = 15 Bardzo duże

E = 6

P = 0,2

R = 18

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Potrącenie, przygniecenie
przez ruchome obiekty

S = 15 Bardzo duże

E = 6

P = 0,2

R = 18

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Codzienna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Wypadek komunikacyjny

S = 15 Bardzo duże

E = 3

P = 0,2

R = 9

Akceptowalne

Jedna ofiara śmiertelna

Sporadyczna Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Agresja pracowników

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Zmienne warunki
atmosferyczne

S = 3

Średnie

E = 6

P = 1

R = 18

Akceptowalne

Absencja

Codzienna

Mało prawdopodobne, ale możliwe

Wskazana kontrola

Substancje i preparaty
chemiczne – żrące

S = 7

Duże

E = 1

P = 0,2

R = 1,4

Akceptowalne

Ciężkie uszkodzenie ciała

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

Substancje i preparaty
chemiczne – uczulające

S = 3

Średnie

E = 1

P = 0,2

R = 0,6

Akceptowalne

Absencja

Minimalna

Możliwe do pomyślenia

Wskazana kontrola

10/2008

59

Uwagi

Ryzyko zawodowe jest ściśle związane
ze środowiskiem pracy. Dla takich samych
stanowisk, ale w różnych warunkach pracy
zagrożenia i poziom ryzyka mogą być różne.
Szacując stopień szkód zagrożenia, przyjmu‑
je się możliwe największe skutki. W szaco‑
waniu prawdopodobieństwa skutków należy
wziąć pod uwagę warunki pracy, zdarzenia,
jakie miały miejsce w „przeszłości”, zachowa‑
nia pracownika itp. Po wiedzę można sięgnąć
do danych statystycznych, obserwacji itd.

Przykłady

Ryzyko związane z wirusami (Flaviviridae
– kleszczowe zapalenie mózgu)
Źródłem zagrożenia jest praca w terenie za-
krzewionym i zadrzewionym (np. podczas
przejmowania terenu).
Możliwe skutki S = 15 – bardzo duże, jedna
ofiara śmiertelna. Ekspozycja E = 1 – mini-
malna. Prawdopodobieństwo zdarzenia P =
0,2 – możliwe do pomyślenia; nie było ta-
kiego zdarzenia. Poziom ryzyka R = 18 – ak-
ceptowalny, wskazana kontrola, aby ryzyko
pozostało na tym samym poziomie.
Ryzyko związane z upadkiem na niższy poziom
Źródłem jest praca na rusztowaniach i drabi-
nach. Możliwe skutki S = 15 – bardzo duże, jed‑
na ofiara śmiertelna. Ekspozycja E = 3 – spora‑
dyczna. Prawdopodobieństwo zdarzenia P =
0,5 – tylko sporadycznie możliwe; w ciągu 10
lat nie było takiego zdarzenia. Poziom ryzyka
R = 22,5 – mały, potrzebna kontrola, aby ryzy-
ko pozostało na tym samym poziomie.

n

dr inż. Iwona Romanowska‑Słomka
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochrony Pracy
w Katowicach

edukacja

Najbardziej aktualna

oferta szkoleniowa

MyNetwork Polska Sp. z o. o.

Plac Szczepański 8, 30‑011 Kraków
tel. (12) 631‑54‑21, fax (12) 631‑54‑22

e‑mail: [e-mail], www.mynetwork.pl

Kursy i szkolenia z zakresu bhp, prawa pracy i inne

Terminy w 2008 r.

Szkolenia w zakresie bhp w formie e‑learning (program
multimedialny dostępny poprzez internet pod określonym adresem
www). Z takich rozwiązań korzystają pracownicy wielu firm w Polsce,
głównie z uwagi na znaczne oszczędności czasu jak i ograniczenie
kosztów. Realizacja szkoleń okresowych bhp w tej formie jest zgodna
z obowiązującymi w Polsce przepisami.
O terminie szkoleń decyduje klient.
MyNetwork Polska jest liderem krajowego rynku e‑learning, działa
na rynku od 2002 roku.
Szczegółowa oferta pod adresem: www.kursbhp.pl

do uzgodnienia

Firmy szkoleniowe zainteresowane zamieszczeniem swojej oferty
z zakresu bhp, prawa pracy, a także kursów zawodowych w naszej
rubryce „edukacja”, prosimy o przesyłanie pod adresem redakcji
aktualnej oferty bądź o skontaktowanie się z redakcją. Nasza pro‑
pozycja jest bezpłatna.

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

ul. Obrońców Westerplatte 32A, 80‑317 Gdańsk
tel. [phone]

e‑mail: [e-mail], www.oddk.pl

Kursy i szkolenia z zakresu bhp, prawa pracy i inne

Terminy w 2008 r.

Szkolenia okresowe bhp w drodze samokształcenia kierowanego dla:
– pracodawców i innych osób kierujących pracownikami
– pracowników służb bhpy i osób wykonujących zadania tej służby
– pracowników administracyjno‑biurowych.
W każdy piątek, w godz. 14

00

– 16

00

uczestnicy szkoleń mają możliwość

konsultacji telefonicznych lub e‑mailem z p. Bogdanem Rączkowskim.
Szkolenia okresowe prowadzone są w drodze samokształcenia
kierowanego.
Uczestnicy otrzymują program, przewodnik metodyczny, podręcznik,
film szkoleniowy na płycie DVD, zestaw testów.
Szkolenie kończy się egzaminem i wydaniem odpowiedniego
zaświadczenia.
Szkolenia bhp zamknięte na zlecenie firm.

Szkolenia i kursy:
Instruktaż prowadzenia księgi HACCP
Pierwsza pomoc przedlekarska
Czas pracy
Prowadzenie akt osobowych w firmie
Kurs specjalisty ds. kadrowo‑płacowych
Podczas szkoleń i kursów uczestnicy otrzymają materiały szkoleniowe
publikowane przez ODDK.

Indywidualne terminy
szkoleń.
Naukę rozpoczyna się
po przesłaniu
zgoszenia i dokonaniu
wpłaty.

Terminy i ceny na:
www.oddk.pl

Kursy i szkolenia odbywają się w Centrum Szkoleniowym ODDK w Sopocie.
Dla grup zorganizowanych we wskazanej miejscowości.
Polecamy szkolenia w atrakcyjnych miejscowościach na Kaszubach lub nad morzem.