cukiernik 741[01] o1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Izabela Rosiak

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Dorota Andrzejewska
mgr inż. Grażyna Jakubczyk

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Joanna Kośka

Konsultacja:
mgr inż. Barbara Kapruziak

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej

741[01]. O1.03

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu cukiernik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Informacja techniczna

5.1.1. Ćwiczenia 18

5.2. Materiały konstrukcyjne

5.2.1. Ćwiczenia 20

5.3. Części maszyn i urządzeń

5.3.1. Ćwiczenia 22

5.4. Maszyny typowe

5.4.1. Ćwiczenia 24

5.5. Instalacje, gospodarka – wodno ściekowa

5.5.1. Ćwiczenia 26

5.6. Aparatura kontrolno-pomiarowa

5.6.1. Ćwiczenia 28

5.7. Maszyny i urządzenia

5.7.1. Ćwiczenia 30

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w jednostce modułowej Charakteryzowanie maszyn i urządzeń w szkole
kształcącej w zawodzie cukiernik.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, jakie są konieczne by uczeń mógł przystąpić do realizacji tej
jednostki modułowej;

−

cele kształcenia, które uczeń opanuje podczas kształcenia w tej jednostce modułowej;

−

przykładowe scenariusze zajęć;

−

propozycje ćwiczeń po każdym z rozdziałów, które pozwolą uczniom osiągnąć
umiejętności praktyczne związane z tą jednostką modułową;

−

przykładowe dwa sprawdziany osiągnięć, które umożliwią sprawdzenie wiadomości
i umiejętności opanowanych przez uczniów podczas realizacji programu jednostki
modułowej;

−

wykaz zalecanej literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać w celu poszerzenia swoich
wiadomości.
Przy realizacji jednostki modułowej mogą Państwo korzystać z zaproponowanych

w poradniku dla ucznia pytań sprawdzających oraz sprawdzianów postępów uczniów.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem: pokazu z instruktażem, sytuacyjnej, projektów, przypadków,
gier dydaktycznych oraz ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

741[01].O1

Podstawy przetwórstwa

spożywczego

741[01].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy

ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

741[01].O1.04

Zastosowanie normalizacji

w przetwórstwie spożywczym

741[01].O1.03

Charakteryzowanie maszyn

i urządzeń

741[01].O1.02

Charakteryzowanie surowców

i materiałów pomocniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określać zagrożenia dla zdrowia i życia występujące w zakładach spożywczych,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska obowiązujące w zakładach spożywczych,

−

dobierać i stosować środki ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju
wykonywanych prac,

−

udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,

−

określać oraz scharakteryzować czynniki powodujące zagrożenia dla środowiska,

−

określać wpływ różnych grup przemysłu spożywczego na środowisko,

−

określać możliwości zagospodarowania odpadów poprodukcyjnych przemysłu
spożywczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się instrukcjami obsługi oraz Dokumentacją Techniczno-Ruchową,

−

określić rodzaje oraz zastosowanie rysunku technicznego,

−

odczytać podziałkę, rozróżnić formaty arkuszy rysunkowych,

−

określić rodzaje linii rysunkowych,

−

zwymiarować rysunki techniczne,

−

rozpoznać oznaczenia oraz uproszczenia rysunkowe,

−

wykonać rysunki w rzutach prostokątnych,

−

sporządzić schematy oraz wykonać rysunki przedmiotów w przekrojach,

−

odczytać rysunki techniczne,

−

scharakteryzować oraz określić zastosowanie materiałów konstrukcyjnych,

−

określić czynniki decydujące o rodzaju odkształceń,

−

określić znaczenie naprężeń dopuszczalnych,

−

wyjaśnić zjawisko zmęczenia materiałów,

−

określić sposoby zapobiegania korozji,

−

rozpoznać oraz scharakteryzować podstawowe części maszyn,

−

określić znaczenie normalizacji części maszyn,

−

zidentyfikować główne zespoły maszyn i urządzeń,

−

określić zasady eksploatacji maszyn i urządzeń,

−

rozróżnić oraz scharakteryzować rodzaje i elementy instalacji elektrycznych,

−

zinterpretować znaki i oznaczenia elektryczne,

−

rozróżnić zabezpieczenia instalacji elektrycznej,

−

rozróżnić elementy instalacji gazowej, cieplnej, wodociągowej i kanalizacyjnej,

−

określić zagrożenia wynikające z niewłaściwego stanu technicznego instalacji
technicznych,

−

scharakteryzować maszyny i urządzenia stosowane w cukiernictwie,

−

wyjaśnić zasady wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi instalacji
technicznych, maszyn i urządzeń,

−

określić niebezpieczeństwa związane z wykorzystaniem parowych instalacji
energetycznych,

−

określić zastosowanie oraz sposoby przesyłania energii cieplnej,

−

określić sposoby poboru i uzdatniania wody dla celów produkcyjnych,

−

scharakteryzować technologię oczyszczania ścieków,

−

określić zagrożenia dla środowiska powodowane przez przetwórstwo spożywcze,

−

obliczyć zużycie energii elektrycznej i cieplnej,

−

rozliczyć zużycie wody,

−

wyjaśnić zasady działania aparatury kontrolno-pomiarowej,

−

dokonać pomiarów z zastosowaniem urządzeń kontrolno-pomiarowych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas obsługi aparatury kontrolno
- pomiarowej.

−

określić zakres stosowania urządzeń chłodniczych w przetwórstwie spożywczym,

−

scharakteryzować czynniki chłodnicze,

−

wyjaśnić zasady działania sprężarkowego urządzenia chłodniczego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rozróżnić elementy układów sterowania oraz określić ich zastosowanie,

−

scharakteryzować zabezpieczenia maszyn i urządzeń,

−

określić znaczenie mechanizacji, automatyzacji i komputeryzacji,

−

dokonać klasyfikacji maszyn i urządzeń ze względu na przeznaczenie i sposób pracy,

−

określić zasady eksploatacji i konserwacji maszyn i urządzeń,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące obsługi maszyn

i urządzeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Cukiernik 741[01]
Moduł:

Podstawy

przetwórstwa

spożywczego 741[01].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03

Temat: Ogólna charakterystyka części maszyn – zebranie wiadomości

Cel ogólny: porównanie części maszyn, ich budowy, działania i przeznaczenia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

dokonać klasyfikacji części maszyn,

−

wskazać przeznaczenie podstawowych części maszyn,

−

określić budowę wybranych części maszyn,

−

rozróżnić podstawowe części maszyn,

−

odczytać rysunki schematyczne części maszyn.

Metody nauczania–uczenia się:

−

gra dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

3–4-osobowe grupy.

Czas: 45 minut

Środki dydaktyczne:

−

regulamin gry dydaktycznej,

−

karta ocen,

−

plansza,

−

koperty z opisami i schematami maszyn,

−

przybory do pisania.

Przebieg zajęć:

Czynności organizacyjne,

Wprowadzenie do tematu,

Omówienie zasad gry dydaktycznej,

Przedstawienie punktacji i oceniania,

Praca w grupach:

–

przeanalizowanie regulaminu gry,

–

zidentyfikowanie części maszyn (rysunku z opisem) i odrzucenie elementów
pozbawionych pary,

–

zakwalifikowanie danej pary (rysunku z opisem) do odpowiedniej grupy części
maszyn – na planszy,

–

nadanie nazwy poszczególnym parą części maszyn – na planszy,

–

dopisanie nazwy części maszyn brakujących w danej grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie gry – przedstawienie poprawnego rozwiązania,

Ocena wykonanego zadania,

Podsumowanie lekcji.

Zakończenie zajęć

Praca domowa:

W zeszycie sporządzić notatkę, w której należy wymienić trzy przykłady zastosowania

części maszyn w konkretnych zespołach napędowych maszyn.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

−

Ankieta ewaluacyjna

Załącznik 1

REGULAMIN GRY

Gra przeznaczona jest dla 3–4-osobowych grup.
Czas trwania gry wynosi ok. 30 minut.
Celem gry jest zebranie i utrwalenie wiadomości z zakresu działu – części maszyn.

Zasady gry:

Uczniowie otrzymują:

−

regulamin gry dydaktycznej,

−

koperty zawierające schematy i opisy części maszyn,

−

planszę zbiorczą,

−

kartę ocen.
Praca odbywa się zespołowo.

Każda grupa uczniów powinna:

–

zidentyfikować części maszyn (rysunki z opisem), odrzucając elementy pozbawione pary,

–

zakwalifikować daną parę (rysunki z opisem) do odpowiedniej grupy części maszyn (na
planszy),

–

nadawać nazwy poszczególnym parą – częściom maszyn,

–

dopisać nazwy części maszyn brakujących w danej grupie.

Po zakończeniu gry następuje ocena.

Punktacja:

−

za każdą prawidłowo dobraną (zidentyfikowaną) parę części maszyn – po 1 punkcie
(maks. 10 punktów),

−

za każde dopasowanie pary do odpowiedniej grupy – po 1 punkcie (maks. 10 punktów),

−

za prawidłowe nazwanie pary – po 1 punkcie (maks. 10 punktów),

−

za każdą dopisaną nazwę części maszyn brakującą w danej grupie – po 1 punkcie (maks.
10 punktów).

W zależności od zdobytych punktów ustala się ocenę:

Liczba punktów

Ocena

do 5

Niedostateczny [1]

6–10 Dopuszczający [2]

11–20 Dostateczny

[3]

21–30 Dobry

[4]

31–40

Bardzo dobry [5]

Powyżej 41

Celujący [6]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 2

OPISY CZĘŚCI MASZYN I RYSUNKI

STOPIENIE ŁUKIEM ELEKTRYCZNYM
KRAWĘDZI ELEMENTÓW ŁĄCZONYCH

ODPOWIEDNIE UKSZTAŁTOWANIE OTWORU KOŁA
ORAZ POWIERZCHNI WAŁKA I WSUNIĘCIE
SYMETRYCZNEGO ELEMENTU ŁĄCZĄCEGO

ŁĄCZNIKAMI SĄ DWA ELEMENTY JEDEN
Z GWINTEM NACIĘTYM NA POWIERZCHNI
ZEWNĘTRZNEJ, DRUGI Z GWINTEM NACIĘTYM
NA POWIERZCHNI WEWNĘTRZNEJ

SŁUŻY DO TRWAŁEGO POŁĄCZENIA
WAŁÓW W CELU PRZENIESIENIA NAPĘDU

SŁUŻY DO PRZENOSZENIA RUCHU OBROTOWEGO
Z WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY,
UMOŻLIWIA MIĘDZY INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI
OBROTOWEJ I ZMIANĘ KIERUNKU OBROTU,
STOSOWANE JEST, GDY WYMAGANA JEST
ODLEGŁOŚĆ MIĘDZY (KOŁAMI) WAŁEM BIERNYM
I CZYNNYM

SŁUŻY DO PRZENOSZENIA RUCHU OBROTOWEGO
Z WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY, UMOŻLIWIA
MIĘDZY INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ,
JEDNYM Z JEJ ELEMENTÓW JEST ŚLIMAK

ZAZWYCZAJ OSADZONE LUŻNO W OTWORACH
ELEMENTÓW ŁĄCZONYCH, ZABESPTECZONE PRZED
WYSUNICIEM NP.ZAWLECZKĄ
(KOŁKI O WIĘKSZYCH ŚREDNICACH), STOSOWANE
W POŁĄCZENIACH PRZEGUBOWYCH

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MOŻLIWIA PRZEKAZYWAME NAPĘDU
(PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ)

UMOŻLIWIA PORUSZAME SIĘ ELEMENTU
WZGLĘDEM SIEBIE RUCHEM OBROTOWYM,
GŁÓWNYNI ELEMENTAMI ICH BUDOWY SĄ
ELEMENTY TOCZNE

SŁUŻY DO PRZENOS2ENIA RUCHU OBROTOWEGO Z
WAŁU CZYNNEGO NA BIERNY, UMOŻLIWIA MIĘDZY
INNYMI ZMIANĘ PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ I ZMIANĘ
KIERUNKU OBROTU, JEJ ELEMENTY POSIADAJĄ
ODPOWIEDNIO UKSZTAŁTOWANE ZĘBY

POLEGA NA ZŁĄCZENIU RUR ŚRUBAMI
PRZEŁOŻONYMI PZEZ OTWORY W KOŁNIERZACH

SŁUŻY DO ŁĄCZENIA I ROZŁĄCZANIA WAŁU,
UMOŻLIWIA PRZEKAZANIE NAPĘDU

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 3

KARTA OCEN /Grupa 1/

Lp.

Imię i nazwisko

Liczba punktów

Dobrane pary

Dopasowanie

Nazwanie

Dopisanie

Suma punktów

Ocena

Załącznik 4

KARTA ODPOWIEDZI

Lp.

LITERA oznaczająca

OPIS

CZĘŚCI MASZYN

CYFRA oznaczająca

SCHEMAT

CZĘŚCI MASZYN

NAZWA

CZĘŚCI MASZYN

1 -

-----

2 -

-----

3 -

-----

A 10

Spawanie

B 9

Połączenie wpustowe

C 8

Połączenie gwintowe

D 7

Sprzęgło stałe (tarczowe)

E 6

Przekładnia cięgnowa (pasowa)

F 5

Przekładnia ślimakowa

G 4

Połączenie sworzniowe

H 3

Wał

I 2

Łożysko toczne (kulkowe)

J 1

Przekładnia zębata

14 K

-----

15 L

-----

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 5

Szkic planszy zbiorczej

CZĘŚĆI MASZYN

POŁĄCZENIA NAPĘDY

ROZŁĄCZNE I NIEROZŁĄCZNE (PRZEKŁADNIE)
(nazwy) (nazwy)

OSIE, WAŁY

I ELEMENTY

Z NIMI WSPÓŁPRACUJĄCE

(brakujące nazwy) (brakujące nazwy)

(nazwy)

(brakujące nazwy)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Cukiernik 741[01]
Moduł:

Podstawy

przetwórstwa

spożywczego 741[01].O1

Jednostka modułowa:

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń 741[01].O1.03

Temat: Wymiarowanie

Cel ogólny: czytanie i wymiarowanie prostych rysunków technicznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

określić rolę normalizacji w procesie wymiarowania rysunku technicznego,

−

analizować metody i zasady wymiarowania rysunku technicznego maszynowego,

−

dobierać poszczególne metody i zasady wymiarowania,

−

ocenić przydatności metody lub danej zasady wymiarowania,

−

czytać rysunki techniczne.

W czasie zajęć będą kształtowane umiejętności ponadzawodowe:

−

pracy zespołowej,

−

korzystania z różnorodnych źródeł informacji,

−

zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce,

−

sporządzania sprawozdania,

−

prezentowania wyników opracowań przy zastosowaniu różnych środków.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupy 3–4-osobowe.

Czas: 6 x 45min.

Środki dydaktyczne:

−

podręczniki,

−

normy (dotyczące rysunku technicznego),

−

sprawozdania i pomoce wykonane przez uczniów.

Przebieg zajęć:

Etapy pracy metodą projektów:

Etap I. Wprowadzenie do tematu projektów (planowany czas – 1 godzina)

−

określenie celu ogólnego zajęć.

Etap II. Organizacja pracy oraz sformułowanie tematu projektu i ustalenie jego zakresu

(planowany czas – 1 godzina)

−

przedstawienie propozycji składu zespołów roboczych – wybór lidera grupy,

−

wyraźne sprecyzowanie tematu projektu,

−

określenie zakresu projektu i formy prezentacji,

−

ustalenie terminu wykonania projektu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

określenie kryteriów oceniania projektów,

−

podpisanie kontraktów.

Etap III. Realizacja projektu - (planowany czas – 3 godziny + praca w domu)

−

wyszukiwanie i dobór informacji,

−

pisanie sprawozdania,

−

konsultacje z nauczycielem,

−

przygotowanie prezentacji.

Etap IV. Prezentacja projektów (planowany czas – 1 godzina)

−

prezentowanie, kolejno przez zespoły, swoich projektów przed całą klasą,

−

dyskusja, zadawanie pytań.

Etap V. Ocena projektów

−

ocena zespołów i poszczególnych uczniów (ocenie podlega sprawozdanie

i prezentacja projektu).

Etap VI. Sprawdzian założonych celów.

Dodatkowe informacje:

Poszczególne grupy uczniów wybierają dowolny temat z zakresu projektu lub przyjmują

tematy zaprezentowane przez nauczyciela np.:
–

metody wymiarowania,

–

rozmieszczenie i oznaczenie wymiarów,

–

oznaczenia specjalne,

–

zasady wynikające z potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych,

–

podstawowe zasady tolerowania,

–

wymiarowanie i tolerowanie stożków

–

wymiarowanie otworów okrągłych.
Może się zdarzyć, że dany temat jest realizowany przez kilka grup (nie więcej niż dwie

lub trzy).

Zagadnienia zawarte w programie nauczania, dotyczące wymiarowania a nie podjęte

w formie projektów nauczyciel zobowiązany jest zrealizować na odrębnych zajęciach.

Realizując projekt uczniowie zobowiązani są do sporządzenia sprawozdania wg

określonych wskazówek.
Sprawozdanie powinno składać się z następujących elementów:
1.

Pierwsza strona z tytułem projektu i nazwiskiem autorów.

Spis treści.

Streszczenie projektu.

Podziękowania (nie zawsze).

Wstęp (przedstawienie problemu, który jest tematem projektu oraz dotychczasowe
osiągnięcia).

5.1.

Warunki projektu (precyzyjne określenie tematu i celu projektu, czas jego

wykonania i dla kogo jest przeznaczony).

5.2.

Procedury badań (metody zbierania informacji, korzystanie z literatury,

obserwacje, itp.).

Odkrycia i informacje (poszczególne partie materiału odpowiednio zatytułowane – jasno
i logicznie, można przedstawić rysunki itp.).

Wnioski (wnioski, dobre i złe strony projektu).

Inne informacje:

Podczas realizacji projektu zadaniem uczniów jest:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

wybranie jednej z zasad wymiarowania,

–

uzasadnienie celu stosowania tej zasady

–

wyjaśnienie ogólnych założeń tej zasad na wybranych przykładach

–

ocena wpływu danej metody wymiarowania na całość procesu wymiarowania

–

sporządzenie sprawozdania projektu,

–

zaprezentowanie swojego projektu na forum klasy /wskazane jest by uczniowie wykonali
pomoce typu plansze, foliogramy, modele, które wzbogacą prezentację/.

Załącznik 1

METODA PROJEKTÓW

Metoda projektów umożliwia nabywanie umiejętności rozwiązywania różnych zadań lub

problemów. Rozwija postawy twórcze.

Metoda ta polega na wykonaniu przez uczniów zadań obejmujących pewną większą

partię materiału przez samodzielne sformułowanie tematu i samodzielne poszukiwanie
rozwiązania pod dyskretną opieką nauczyciela.

Wynikiem pracy uczniów jest:

−

pisemne sprawozdanie - w którym zawarty jest opis rozwiązania postawionego problemu
i informacje porządkowe oraz

−

część praktyczna wykonana przez uczniów w celu lepszego przedstawienia omawianego
zagadnienia.

Załącznik 2

KRYTERIA OCENIANIA

W ocenianiu należy uwzględnić umiejętności ukształtowane zgodnie założonym celem

projektu.

Szczególnie ważne są takie kryteria jak:
–

poprawność formułowania zagadnienia,

–

prawidłowość toku rozumowania,

–

samodzielność i zaangażowanie,

–

oryginalność i trafność rozwiązań,

–

korzystanie z różnych źródeł informacji,

Ocenie podlegają przedstawiona dokumentacja – sprawozdanie z wykonania projektu,

oraz sama prezentacja.

Należy zwrócić również uwagę na estetykę części pisemnej (sprawozdania) jak

i materiałów wspomagających prezentację (np. plansze, foliogramy).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 3

KONTRAKT

NA WYKONANIE PROJEKTU

W dniu .................................................. (dzień, miesiąc, rok)
zawarto kontrakt pomiędzy ..................................................

(nauczycielem)

i uczniami klasy : ....................

...........................................................................

..............................................................................

na wykonanie projektu, na temat:
.................................................................................................................................................

Szczegółowe zadania projektu:

–

wybierz jedną z zasad lub metod wymiarowania,

–

uzasadnij cel stosowania tej zasady /metody/,

–

wyjaśnij ogólne założenia tej zasady /metody/ na wybranych przykładach,

–

oceń wpływ danej zasady /metody/ na całość procesu wymiarowania.

Na mocy niniejszego KONTRAKTU:
1.

Uczniowie zobowiązują się do wykonania projektu.
Złożenia pisemnego sprawozdania w dniu .....................................
i zaprezentowania projektu w dniu ................................................

Nauczyciel zobowiązuje się do:
opieki merytorycznej nad uczniami i ustala następujące terminy konsultacji:

......................................................

oraz oceny projektu wg ustalonych kryteriów.

Niewykonanie projektu w ustalonym terminie spowoduje wystawienie uczniom

cząstkowej oceny niedostatecznej.

Podpisy akceptujące treść kontraktu:

......................................................................... ....................................................

(podpisy uczniów) (podpis nauczyciela)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Informacja techniczna

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj rzut prostokątny brył geometrycznych: walca i ostrosłupa prostego

o podstawie prostokątnej.

Rys. Rzut aksonometryczny i płaszczyzny rzutowania prostokątnego[10, s. 32]

a) walca, b) ostrosłupa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą rzutowania

prostokątnego i aksonometrycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z zasadami wykonywania rzutów prostokątnych,

przeanalizować sposób wykonania przykładowego rzutu prostokątnego np.
prostopadłościanu,

zapoznać się z rodzajami linii stosowanymi w rysunku technicznym i ich
przeznaczeniem,

wykonać osie wyznaczające płaszczyzny rzutowania,

narysować rzut z przodu walca (na płaszczyźnie I) – wg ustawienia bryły jak na
rysunku a),

przeprowadzić linie pomocnicze na płaszczyznę II i III,

narysować rzut walca z góry (na płaszczyźnie II),

przeprowadzić linie pomocnicze na płaszczyznę III,

wykonać rzut z boku (na płaszczyźnie III),

10)

wykonać rzut ostrosłupa wg wskazówek podanych dla walca,

11)

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż wstępny,

–

samokształcenie kierowane,

–

ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

rysunek przedstawiający rzut prostokątny np. prostopadłościanu,

−

modele brył: walca ostrosłupa,

−

poradnik,

−

brystol, przybory do rysowania.

Ćwiczenie 2

Zwymiaruj rysunek.

Rys. Element do wymiarowania (skala 1:1) [7, s. 8]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą wymiarowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się ze sposobem wymiarowania,

wpisać liczby wymiarowe zgodnie z zasadami wymiarowa, zachowując podziałkę 1:1
(wymiary na rysunku przed ich wpisaniem należy zmierzyć),

w odpowiednich miejscach wpisać znaki wymiarowe,

przedstawić pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek z elementem do wymiarowania,

−

poradnik,

−

normy dotyczące wymiarowania,

−

przybory do rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Materiały konstrukcyjne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz rodzaj materiału konstrukcyjnego do danego przedmiotu. Scharakteryzuj

materiały.

przedmioty

rodzaj materiału

konstrukcyjnego

zalety wady

blat stołu do obróbki
ciasta

formy do wypieku

sztućce

...............

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaplanować, czy uczniowie pracują samodzielnie, czy w grupach ze

względu na organizację zajęć. Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni

w tematykę związaną z rodzajami materiałów konstrukcyjnych i jego właściwościami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

dobrać dwa rodzaje materiałów konstrukcyjnych, z których można wykonać przedmioty
podane w tabelce,

określić zalety i wady przedmiotów wykonanych z danych materiałów,

zaproponować przedmioty i scharakteryzować je jak poprzednio,

wypełnić tabelkę,

przeanalizować zapisy w tabeli,

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi sprzętów i urządzeń stosowanych w przemyśle spożywczym,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania i pisania.

Ćwiczenie 2

Biorąc pod uwagę zachowanie się materiałów konstrukcyjnych, scharakteryzuj rodzaj

odkształceń dla danej grupy materiałów: kruchych sprężystych i plastycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Rodzaje odkształceń dla różnych materiałów [5, s. 87] a)......., b)........, c)........

Opisy:
1. Materiały ......................... nie wykazują odkształceń trwałych w dużym zakresie

obciążeń – po przekroczeniu granicy sprężystości można nadal zwiększać obciążenie zanim
nastąpi pęknięcie elementu.

2. Materiały ...................... zachowują sprężystość w dużym zakresie obciążeń, jednak przekroczenie

granicy sprężystości powoduje prawie natychmiast zniszczenie elementu.

3. W materiałach ...................... szybko pojawiają się odkształcenia plastyczne, lecz zniszczenie

następuje dopiero po znacznym przekroczeniu granicy sprężystości.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą pojęć

wytrzymałościowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z rodzajami odkształceń i ich efektami,

przeanalizować wykresy przedstawiające rodzaje odkształceń,

przeczytać i przeanalizować opisy charakteryzujące dany wykres,

dobrać opis do wykresu i danej grupy materiałów (kruchych, sprężystych, plastycznych),

przerysować wykresy i sporządzić opis dla danej grupy materiałów,

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż wstępny,

–

samokształcenie kierowane.

Środki dydaktyczne:

−

wykresy (plansze) przedstawiające rodzaje odkształceń,

−

opisy wykresów przedstawiających rodzaje odkształceń,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania i pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Części maszyn i urządzeń

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj czynności eksploatacyjno – konserwacyjne, które należy wykonać przy ubijarce

cukierniczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaplanować, czy uczniowie pracują samodzielnie, czy w grupach ze

względu na organizację zajęć. Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni

w tematykę związaną z budową, działaniem i obsługą ubijarki cukierniczej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować dokumentacje techniczno-ruchową ubijarki cukierniczej,

zapoznać się z budową, zasadą działania i obsługą ubijarki cukierniczej,

określić codzienne czynności eksploatacyjne,

określić czynności konserwacyjne i wskazać czas ich wykonywania,

odszukać na schemacie miejsca ubijarki (części maszyn), które należy poddać
codziennym czynnością eksploatacyjnym lub okresowym czynnością konserwacyjnym,

zapisać i zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna,

–

samokształcenie kierowane.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa ubijarki cukierniczej,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Narysuj schemat układu napędowego wybranego urządzenia stosowanego w przemyśle

spożywczym (np. miesiarki widelcowej), omów jego działanie

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą budowy, działania

miesiarki widelcowej oraz powinni wykazać się znajomością części maszyn i ich
przeznaczeniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przeanalizować dokumentacje techniczno-ruchową miesiarki widelcowej,

zapoznać się z budową i działaniem miesiarki widelcowej,

określić elementy składające się na układ napędowy dzieży i mieszadła,

narysować uproszczony schemat układu napędowego,

nazwać poszczególne części maszyn wchodzące w skład układu napędowego,

określić funkcję jaką spełniają w układzie napędowym poszczególne części maszyn,

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż wstępny,

–

samokształcenie kierowane,

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

model urządzenia – miesiarki widelcowej,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa miesiarki widelcowej,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Maszyny typowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij na podstawie schematów pompy. Nazwij je i wymień ich główne elementy

budowy (dla pomp wyporowych określ elementy tłoczące).

Rys.

Pompa ............. [12, s. 51]

1 – korpus, 2 – wirnik, 3 – uszczelnienie dławicowe

Rys. Pompa ............[12, s. 54]

1 - sprężyna, 2 – wlot płynu roboczego,

3 – membrana, 4 – zawory płytkowe (klapowe)

Rys. 10. Pompa .............. [12, s. 52] 1 - korpus, 2 – koła zębate

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą klasyfikacji pomp

ich budowy i działania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z klasyfikacją pomp,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przeanalizować budowę i działanie pomp,

rozpoznać na schematach poszczególne pompy,

określić główne elementy budowy pomp,

zapisać i zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

samokształcenie kierowane,

Środki dydaktyczne:

−

modele maszyn,

−

poradnik,

−

plansze lub foliogramy,

−

dokumentacje techniczne,

−

zeszyt, przybory do pisania.

Ćwiczenie

Określ zagrożenia jakie mogą wystąpić przy eksploatacji kotłów parowych i sposoby ich

zapobiegania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaplanować, czy uczniowie pracują samodzielnie, czy w grupach ze

względu na organizację zajęć. Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni

w tematykę związaną z kotłami parowymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

zapoznać się z budową i zasadą działania kotłów parowych,

przeanalizować różnice związane z konstrukcją i eksploatacją kotłów parowych,

określić zagrożenia jakie mogą wystąpić przy eksploatacji kotłów parowych,

określić sposoby zapobiegania zagrożeniom, które mogą wystąpić przy eksploatacji
kotłów parowych,

zapisać i przedstawić pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna,

–

samokształcenie kierowane.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacje techniczno-ruchowe kotłów,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Instalacje, gospodarka wodno - ściekowa

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj schemat instalacji elektrycznej pomieszczenia produkcyjnego cukierni.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą instalacji

elektrycznej. Ponadto powinni w ramach wycieczki dydaktycznej obejrzeć pomieszczenia
produkcyjne cukierni pod względem montażu o i eksploatacji instalacji elektrycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

określić rodzaj i ilość zasilanych urządzeń oraz punktów świetlnych,

określić rodzaje instalacji (rodzaj napięcia) do wcześniej ustalonych założeń,

zaplanować ilość gniazd elektrycznych,

narysować rozmieszczenie instalacji,

zaznaczyć na schemacie rozmieszczenie zabezpieczeń (bezpieczników) oraz
wyłączników,

wykorzystać przy rysowaniu instalacji znormalizowane symbole i oznaczenia,

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

normy,

−

katalogi maszyn,

−

dokumentacje techniczne urządzeń,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania.

Ćwiczenie

Określ charakter „odpadów” powstałych w wyniku produkcji w zakładzie cukierniczym.

Zaproponuj sposób ich utylizacji i oczyszczania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą zanieczyszczeń

środowiska powstałych w wyniku działalności zakładów przemysłu spożywczego. Ponadto
uczniowie powinni w ramach wycieczki dydaktycznej zaobserwować jaki rodzaj odpadów
powstaje podczas produkcji w zakładzie cukierniczym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

określić rodzaj produkcji w zakładzie cukierniczym,

wskazać rodzaj „odpadów” powstałych w wyniku tej produkcji,

zaproponować metody utylizacji lub oczyszczania „odpadów”,

zapisać i przedstawić pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna,

–

samokształcenie kierowane.

Środki dydaktyczne:

−

podręczniki,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

Aparatura kontrolno - ściekowa

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar temperatury i wilgotności w pomieszczeniu np. w pomieszczeniu

magazynowym cukierni lub w pracowni zajęć praktycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą urządzeń

pomiarowych. Nauczyciel powinien zorganizować wycieczkę dydaktycznej, w ramach której
można dokonać pomiarów temperatury i wilgotności w pomieszczeniu magazynowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z przyrządami do pomiaru temperatury i wilgotności,

w zależności od rodzaju przyrządów pomiarowych dokonać (zgodnie z zaleceniami dla
danego przyrządu) odczytu wartości mierzonych parametrów,

zapisać wartości i jednostki mierzonych parametrów,

pomiar dokonać dwu- lub trzykrotnie w ciągu dnia,

zinterpretować wyniki pomiarów w odniesieniu do zalecanych parametrów, jakie
powinny panować w pomieszczeniu magazynowym (pracowni),

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przyrządy kontrolno – pomiarowe do pomiaru temperatury i wilgotności,

−

opisy zasady działania poszczególnych przyrządów,

−

instrukcje obsługi przyrządów kontrolno-pomiarowych,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Omów budowę i działanie manometru z rurką Bourdona.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą przyrządów

kontrolno-pomiarowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Schematy budowy manometru z rurką Bourdonam [4, s. 68]

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z opisem budowy manometru z rurką Bourdona,

przeanalizować schemat budowy manometru,

przeanalizować działanie manometru,

zaklasyfikować manometr z rurką Bourdona do odpowiedniej grupy manometrów,

narysować uproszczony schemat budowy manometru w zeszycie, zaznaczyć główne
elementy budowy manometru,

podpisać zasadę działania manometru,

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż z objaśnieniem,

–

samokształcenie kierowane,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

schemat (foliogram) manometru z rurką Bourdona,

−

model manometru,

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania i pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7.

Maszyny i urządzenia

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj charakterystyki porównawczej zakładów produkcyjnych (rzemieślniczych,

zmechanizowanych i zautomatyzowanych) pod kątem zastosowania maszyn i urządzeń
o różnym stopniu mechanizacji i automatyzacji.

zalety

wady

zakład rzemieślniczy (pojedyncze maszyny
i urządzenia wymagają ręcznej obsługi, są
uzupełnieniem pracy ręcznej)

zakład zmechanizowany (maszyny
i urządzenia pracujące pojedynczo lub
w zespołach, wymagają obsługi ręcznej)

zakład zautomatyzowany (maszyny
i urządzenia pracujące pojedynczo lub
w zespołach – linie produkcyjne,
automatyczny proces obsługi)

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni w ramach wycieczki dydaktycznej obejrzeć wyposażenie kilku

zakładów cukierniczych, zwracając szczególną uwagę na organizację pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z charakterystyką zakładów produkcyjnych,

określić cechy zakładów ze względu na stopień zmechanizowania i zautomatyzowania,

określić zalety i wady występujące w danym typie zakładu,

wypełnić tabelkę,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna,

–

samokształcenie kierowane,

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

arkusz papieru, przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Przedstaw za pomocą schematu blokowego układ automatycznej regulacji stosowany do

utrzymania stałej zadanej temperatury w piecu elektrycznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. Układ regulacji w piecu ogrzewanym elektrycznie [2, s. 144]

Układ regulacji jest zbudowany z elektrycznego urządzenia ogrzewania, z włącznika

prądu elektrycznego, z termometru kontaktowego oraz z regulatora z pokrętłem do ustawiania
wartości temperatury wewnętrznej. Po włączeniu pieca ogrzewanie wnętrza jego komory
powoduje spirala grzejna zasilana prądem elektrycznym. Znajdujący się w komorze pieca
termometr mierzy temperaturę wewnętrzną i przesyła do regulatora ciągłe sygnały o bieżącym
stanie temperatury.

W przypadku nadmiernego wzrostu temperatury wewnętrznej (powyżej temperatury

zadanej) regulator powoduje wyłączenie dopływu prądu do spirali grzejnej i wyłączenie
ogrzewania. Piec, ochładzając się, obniża temperaturę wewnętrzną. Gdy zmaleje ona poniżej
akceptowanej wartości, regulator powoduje włączenie prądu do spirali grzejnej, prowadząc
ponownie do wzrostu temperatury. Proces wyłączania i włączania ogrzewania pieca trwa bez
przerwy w celu utrzymania temperatury na wybranym zadanym poziomie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uczniowie powinni być wcześniej wprowadzeni w tematykę dotyczącą układów

sterowania

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

zapoznać się z pojęciem układu automatycznej regulacji,

przeanalizować układ regulacji temperatury w piecu,

narysować schemat blokowego układ automatycznej regulacji

zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

instruktaż wstępny,

–

samokształcenie kierowane,

–

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

poradnik,

−

zeszyt, przybory do rysowania i pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Charakteryzowanie maszyn

i urządzeń”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–3, 5–17, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 18, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. c, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. a, 10. b, 11. d,
12. c, 13. a, 14. a, 15. c, 16. c, 17. b, 18. d 19. b, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Określić wymiar arkusza rysunkowego

2 Wskazać przeznaczenie linii ciągłej cienkiej

3 Określić pojęcie szkicu

Obliczyć wymiary kwadratu
przedstawionego w skali 1:3

C PP c

5 Wskazać zawartość % węgla w stali

Wskazać zastosowanie materiału
konstrukcyjnego

C P d

Wyjaśnić powstawanie procesu korozji
chemicznej

B P b

Wyjaśnić zjawisko odkształcenia
sprężystego

B P a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9 Wskazać różnice między osią, a wałem

Ustalić kierunek obrotu kół
w przekładniach.

C P b

11 Określić cel smarowania części maszyn

Wskazać pompę, w której odbywa się tzw.
„zalanie pompy”.

A P c

13 Określić cel stosowania sprężarki A

14 Wyjaśnić budowę agregatu chłodniczego

Wskazać sposób zabezpieczenia przed
porażeniem prądem elektrycznym

A P c

Wskazać instalację, w której występuje
hydrofor

A P c

17 Dobrać przyrząd do pomiaru ciśnienia A P b

Określić cechę decydującą o dokładności
pomiarowej termometru

C PP d

Wskazać przykład urządzenia o działaniu
ciągłym.

B PP b

Nazwać zjawisko utrzymania wielkości
fizycznej na określonym poziomie.

B P a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, motywuj uczniów do rozwiązywania zadań).

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Sprawdź testy i dokonaj zbiorczego zestawienia wyników.

10.

Przeprowadź analizę ilościową i jakościową zadań (m.in. wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności).

11.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań wyboru wielokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).

Test składa się z pytań o różnym stopniu trudności: pytania 4, 18, 19 są z poziomu
ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.

Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zakreśl
„X”.

W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi poprzednio zaznaczoną odpowiedź
zakreśl „kółkiem” i zaznacz ponownie „X” właściwą odpowiedź.

Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

10.

Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze „środków pomocy” wiąże się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.

11.

Jeżeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.

12.

Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.

Życzę powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Wymiary 210 x 297 mm posiada arkusz
a)

A2.

A3.

A4.

A5.

Linia ciągła cienka służy do rysowania
a)

osi symetrii i linii wymiarowych.

linii wymiarowych i kreskowania przekrojów.

kreskowania przekrojów i osi symetrii.

krawędzi niewidocznych.

Szkic to rysunek, który
a)

wykonuje się przy pomocy przyborów kreślarskich.

wykonuje się odręcznie bez zachowania skali.

wykonuje się tuszem na kalce.

posiada obramowanie i tabliczkę rysunkową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymiary kwadratu o długości boku 60 mm narysowanego w skali 1:3 wynoszą
a)

20 x 60.

180 x 180.

20 x 20.

60 x 60.

Stal to stop żelaza z węglem, o zawartości węgla
a)

do 2%.

od 3%.

do 0.1%.

od 2%.

Materiał nie wykorzystywany do produkcji opakowań to
a)

szkło.

drewno.

aluminium.

żeliwo.

Niszczenie materiałów pod wpływem działania gazów suchych to
a)

odkształcenie.

korozja elektrochemiczna.

korozja chemiczna.

naprężenie.

Odkształcenie sprężyste ma miejsce, gdy po ustaniu działania siły zewnętrznej na ciało, to
ciało
a)

powraca do pierwotnego kształtu.

nie powraca do pierwotnego kształtu.

powraca do pierwotnego kształtu lub nie, w zależności od miejsca przyłożenia siły.

powraca do pierwotnego kształtu lub nie, w zależności od liczby przyłożonych sił.

Oś od wału różni się
a)

grubością.

długością.

łożyskowaniem.

przeznaczeniem.

10.

W tym samym kierunku obracają się koła przekładni
a)

ciernej.

łańcuchowej.

zębatej.

ślimakowej.

11.

Smarowanie części maszyn nie zabezpiecza przed
a)

korozją.

ścieraniem.

uszkodzeniem mechanicznym.

wyboczeniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Konieczność „zalania” pompy przed jej uruchomieniem dotyczy pompy
a)

membranowej.

tłokowej.

odśrodkowej.

osiowej.

13.

Sprężarki stosuje się by
a)

zwiększyć ciśnienie par i gazów.

zwiększyć ciśnienie cieczy.

zmniejszyć ciśnienie par i gazów.

przemieszczać ciecze.

14.

Bezpośrednio za sprężarką w agregacie chłodniczym znajduje się
a)

skraplacz.

przestrzeń oziębiana.

parownik.

zbiornik.

15.

W celu zabezpieczenia przed porażeniem prądem elektrycznym stosuje się
a)

zestawianie odbiorników

rozdzielnice.

zerowanie.

transformatory.

16.

Hydrofor jest elementem instalacji
a)

kanalizacyjnej.

gazowej.

wodnej.

elektrycznej.

17. Do pomiaru ciśnienia stosujemy

higrometr.

manometr.

psychrometr.

pirometr.

18.

O dokładności pomiarowej termometru decyduje
a)

rodzaj skali termometru.

wielkość przedmiotu, którego temperaturę mierzymy.

wielkość termometru.

zakres mierzonej temperatury.

19.

Urządzeniem o działaniu ciągłym jest:
a)

sito ręczne.

piec przelotowy.

ubijarka cukiernicza.

dzielarka ręczna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20.

Utrzymanie pewnych wielkości fizycznych na określonym poziomie to
a)

regulacja.

podejmowanie decyzji.

pomiar.

obserwacja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Charakteryzowanie maszyn

i urządzeń”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3–8, 10–17, 19–20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 9, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. b, 4. b, 5. c, 6. c, 7. a, 8. b, 9. b, 10. a, 11. b,
12. d, 13. c, 14. c, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b 19. d, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać arkusz rysunkowy otrzymany
przez połączenie dwóch arkuszy A4

B P c

Obliczyć wymiary kwadratu
przedstawionego w skali 4:1

C PP b

Określić pojęcie przekroju
cząstkowego

B P b

4 Określić pojęcie uszlachetniania stopu

Wyjaśnić skutki przekroczenia
naprężenia dopuszczalnego

B P c

Wskazać rodzaj połączenia, w którym
wykorzystuje się zjawisko topnienia
metali

B P c

Określić sposób umożliwiający
zabezpieczenie elementów gwintowych
przed samoczynnym odkręcaniem.

C P a

Dobrać rodzaj sprzęgła do grupy
sprzęgieł podatnych

C P b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać właściwe rozwiązanie
umożliwiające prawidłowe działanie
przekładni ciernej

C PP b

10 Określić przeznaczenie pomp.

Wskazać element roboczy sprężarki
Roots’a

A P b

Wskazać maszynę będącą pod
nadzorem Urzędu Dozoru
Technicznego

A P d

Wskazać główne elementy budowy
sprężarkowego agregatu chłodniczego.

A P c

Scharakteryzować prąd zasilający
instalację miejską

B P c

Wskazać rodzaj zabezpieczenia
przeciwporażeniowego, w którym
przewód zerowy podłączony jest do
obudowy

B P a

Określić cel stosowania reduktora
w instalacji gazowej

A P b

Wskazać stosowny przyrząd,
umożliwiający pomiar bezkontaktowy
temperatury

B P c

Wskazać urządzenie o działaniu
ciągłym

C PP b

Ocenić proces mechanizacji
i automatyzacji

C P d

Wskazać element nie spełniający
funkcji urządzenia ochronno-
-zabezpieczającego

B P d

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej dwutygodniowym
wyprzedzeniem.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.

Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, motywuj uczniów do rozwiązywania zadań).

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Sprawdź testy i dokonaj zbiorczego zestawienia wyników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10.

Przeprowadź analizę ilościową i jakościową zadań (m.in. wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności).

11.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych uczniów.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań wyboru czterokrotnego (tylko jedna odpowiedz jest prawidłowa).

Test składa się z pytań o różnym stopniu trudności: pytania 2, 9, 18 są z poziomu
ponadpodstawowego, pozostałe z poziomu podstawowego.

Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi. Prawidłową odpowiedź zakreśl
„X”.

W przypadku pomyłki dotyczącej wyboru odpowiedzi poprzednio zaznaczoną odpowiedź
zakreśl „kółkiem” i zaznacz ponownie „X” właściwą odpowiedź.

Przestrzegaj podanej przez nauczyciela normy czasowej (40 min).

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

10.

Porozumiewanie się z innymi uczniami lub korzystanie ze „środków pomocy” wiąże się
z otrzymaniem oceny niedostatecznej.

11.

Jeżeli masz jakieś wątpliwości dotyczące testu spytaj nauczyciela.

12.

Po skończonej pracy test wraz z kartą odpowiedzi oddaj nauczycielowi.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Po złożeniu wzdłuż dłuższego boku dwóch arkuszy A4 otrzymamy arkusz
a)

A1.

A2.

A3.

A5.

Wymiary kwadratu o długości boku 120 mm narysowanego w skali 4:1 wynoszą
a)

30 x 30.

480 x 480.

40 x 40.

30 x 40.

Przekrój cząstkowy to
a)

figura płaska leżąca w płaszczyźnie przekroju poprzecznego przedmiotu.

przekrój który uwidacznia tylko fragment przedmiotu.

rysunek wykonany w trzech rzutach.

rysunek składający się w połowie z widoku i w połowie z przekroju przedmiotu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uszlachetnianie stopu to
a)

uzyskanie metalu szlachetnego z niemetali.

sposób zapobiegania korozji.

nadawanie metalom dobrych właściwości wytrzymałościowych.

pokrywanie metali specjalną powłoką nadającą mu połysk.

Po przekroczeniu naprężenia dopuszczalnego, dane ciało ulega
a)

odkształceniu sprężystemu.

odkształceniu plastycznemu.

zniszczeniu.

zmianom wewnętrznym.

Zjawisko topnienia metali w wysokiej temperaturze jest wykorzystywane do trwałego
łączenia elementów metodą
a)

nitowania.

klejenia.

spawania.

wpustową.

W celu zabezpieczenia gwintów przed samoczynnym odkręceniem należy
a)

zastosować podkładki sprężyste.

posmarować odpowiednim smarem.

zamontować złączki.

łączyć elementy w warunkach podwyższonej temperatury.

Do sprzęgieł podatnych należy sprzęgło
a)

Cardana.

z pierścieniem gumowym.

kłowe.

tarczowe.

Koła przekładni ciernej są
a)

kołami zębatymi.

wyłożone materiałem zwiększającym siłę tarcia.

malowane powłoką zmniejszającą siłę tarcia.

idealnie gładkie.

10.

Pompy służą do
a)

przemieszczania cieczy z poziomu niższego na wyższy.

przetłaczania dużych objętości gazów.

przemieszczania par i gazów z poziomu niższego na wyższy.

przetłaczania cieczy z obszaru o ciśnieniu wyższym do obszaru o ciśnieniu niższym.

11.

Element roboczy w sprężarce Roots’a to
a)

śmigło.

tłoki krzywkowe.

wirnik z łopatkami.

tłok.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12.

Urząd Dozoru Technicznego wydaje pozwolenie na użytkowanie
a)

pomp.

sprężarek.

urządzeń chłodniczych.

kotłów parowych.

13.

Do głównych elementów sprężarkowego agregatu chłodniczego należą:
a)

sprężarka, zawór bezpieczeństwa,

parownik, podgrzewacz pary,

zawór dławiący, parownik,

skraplacz, garnek kondensacyjny.

14.

Miejska instalacja elektryczna zasilana jest prądem
a)

stałym o napięciu 50 V.

stałym o napięciu 230 V.

zmiennym o napięciu 230 V.

zmiennym o napięciu 400 V.

15.

Połączenie obudowy maszyny z przewodem zerowym sieci elektrycznej to
a)

zerowanie.

napięcie bezpieczne.

izolacja.

uziemnienie.

16.

Reduktor w instalacji gazowej służy do
a)

rozwidlenia przewodów rurowych.

zmniejszenia wartości ciśnienia gazu.

zamykania dopływu gazu.

nadania zapachu gazu.

17.

Do mierzenia temperatury metodą bezkontaktową służy
a)

psychrometr.

termometr rozszerzalnościowy.

pirometr.

manometr.

18.

Urządzeniem o działaniu ciągłym jest
a)

przesiewacz odśrodkowy.

wilk.

ubijarka cukiernicza.

piec obrotowy.

19.

Cechą mechanizacji i automatyzacji procesów produkcyjnych jest
a)

brak możliwości dobrej i stałej jakości produktów.

minimalne zużycie energii.

mała lecz różnorodna produkcją.

eliminowanie ciężkiej pracy ręcznej pracowników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20.

Do urządzeń ochronno - zabezpieczających maszyny nie należą
a)

fotokomórki.

bezpieczniki.

wyłączniki krańcowe.

pokrowce ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Charakteryzowanie maszyn i urządzeń

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

Błaszkiewicz Z.: Podstawy techniki. Cz.1. 2Mpi

, Poznań 2002

Błaszkiewicz Z.: Podstawy techniki. Cz.2. 2Mpi

, Poznań 2002

Bożenko L.: Maszynoznawstwo WSiP, Warszawa 1996

Dąbrowski A.: Aparatura i urządzenia techniczne w przemyśle spożywczym. WSiP,
Warszawa 1996

Dąbrowski A.: Podstawy techniki w przemyśle spożywczym. WSiP, Warszawa 1999

Fijałkowski K., Mac S. Maszynoznawstwo. Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa
Zawodowego, Warszawa 1973

Giełdowski L.: Wymiarowanie. WSiP, Warszawa 1999

Grzesińska W.: Wyposażenie techniczne zakładów. WSiP, Warszawa 2005

Jarczyk A.: Technologia żywności. WSiP, Warszawa 2001

10.

Paprocki K.: Rysunek Techniczny. WSiP, Warszawa 1996

11.

Potycki A.: Podstawy technologii i konstrukcji mechanicznych. WSiP, Warszawa 1995

12.

Warych J.: Aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego i przetwórczego. WSiP,
Warszawa 1996

Literatura metodyczna

Niemierko B.: Ocenianie szkolne bez tajemnic. Wydawnictwa Szkolne

i Pedagogiczne, Warszawa 2002

Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wydawnictwo Instytutu
Technologii Eksploatacji, Radom 1995