BUDYNKI DREWNIANE Z BALI

I Konstrukcja budynku domu z bala

II Izolacyjność cieplna

III Docieplenie domów z bali izolowanych

I Konstrukcja budynku domu z bala

1. Posadowienie

Posadowienie domów z bali niczym w zasadzie nie różni się od posadowienia domów
tradycyjnych. Jedyną różnicą jest wielkość ław fundamentów, które ze względu na mniejsze
obciążenie domem z bali, mogą być zdecydowanie mniejsze niż w domach o tradycyjnej
konstrukcji.

Domy mogą być posadowione na płycie betonowej bądź na ścianach fundamentowych z
pustką podpodłogową lub pełnym podpiwniczeniem tj. ze stropem drewnianym w poziomie
parteru.
Zasady ocieplenia takiego stropu są identyczne jak w budownictwie szkieletowym, w którym
układ warstw winien przedstawiać się następująco:
- płyta poszycia stropu z płyt łączonych na pióro i upust lub uszczelnionych na stykach,
- konstrukcja stropu,
- izolacja cieplna grub. min. 15 cm,
- folia wiatroizolacyjna od dołu.
Przestrzeń podpodłogowa winna być wentylowana, a powierzchnia pustki, celem
ograniczenia migracji wilgoci z gruntu, pokryta folią budowlaną.

Posadowienie na płycie betonowej

Posadowienie z pustką podpodłogową

2. Ściany zewnętrzne i rodzaje bali

2.1. Bale pełne
Bale pełne wykonywane są z litego drewna. Najczęściej spotykane przekroje bali to:
- bal "okrągły pełny",
- bal "dwustronnie zaokrąglony",
- bal "klasyczny" z jedną, zewnętrzną stroną wyokrąglony, natomiast z drugą, wewnętrzną -
prostą,
- bal "prostokątny" zwykły lub ze ściętymi pod różnym kątem krawędziami zewnętrznymi,

Bal okrągły, pełny

Bal dwustronnie zaokrąglony

Bal klasyczny

Bal prostokątny

Rzadziej spotykanymi przekrojami są:
- bal o wcięciu bocznym: pojedynczym lub podwójnym,
- bal w kształcie "podwójnej czwórki"
- bal w kształcie "trapezu",

Różnorodność profili

Można także spotkać wiele innych rozwiązań, które są indywidualnymi rozwiązaniami
poszczególnych firm produkujących domy z bali.

2.1.1 Zamki
Dla zachowania szczelności w połączeniach bali, w balach wykonuje się specjalne
wyżłobienia zwane frezem wzdłużnym lub potocznie zamkiem. Zamki mogą być pojedyncze
lub podwójne, rzadko potrójne. Dodatkowo zamki uszczelnia się sznurem, pakułami,

wysuszonym mchem lub wełną drzewną, bądź stosuje się uszczelki gumowe. Zamiast
zamków stosowane są połączenie na obce pióro. Często spotykanym rozwiązaniem jest jednie
frez w kształcie łuku w dolnej części bala.

2.1.2. Ściany zewnętrzne
Konstrukcje ściany z bali pełnych
Ściany domów z bali wznosi się w tzw. konstrukcji wieńcowej, zwanej także konstrukcją
węgłową, zrębową, na zrąb lub na zamek.

Ściana składa się z ułożonych poziomo bali drewnianych. W narożnikach, zwanych węgłami
narożnymi łączy się na wręby. Narożniki mogą być z ostatkami lub bez. Ostatkami nazywa
się wystające poza obrys budynku końce bali.
Bale leżące na sobie łączy się na ogół drewnianymi kołkami - tyblami, na gwoździe lub
metalowe kotwy chroniąc je przed przesunięciem. Szczelinę pomiędzy balami uszczelnia się
wypełniając np. sznurem, pakułami, wysuszonym mchem lub wełną drzewną, bądź stosuje się
uszczelki gumowe.
Pierwszą warstwę bala, który stanowi podwalinę pod kolejne, nazywa się balem
podwalinowym. Koronę ściany wieńczy tzw. bal oczepowy, na którym opierają się belki
stropowe lub krokwie.
W przypadku bali okrągłych - bal podwalinowy i oczepowy wykonuje się z półówki bala.

Typowe rozwiązanie narożnika ściany zewnętrznej

2.1.3. Węgły
Różnorodność węgłów wynika w głównej mierze z kształu profili bali, a także z faktu, iż
węgły mogą być bez ostatków lub z ostatkami.

Przykładowe węgły bez ostatków

Przykłady węgłów z ostatkami

2.1.4. Izolacyjność cieplna
Ściany zewnętrzne budynków mieszkalnych z bali pełnych muszą spełniać wymagania
izolacyjności cieplnej stawianym jednorodnym przegrodom zewnętrznym. W tym zakresie
współczynnik przenikania ciepła U musi być mniejszy niż 0,50 W/m2K, dla ścian
jednorodnych lub U < niż 0,3 W/m

2

K dla ścian warstwowych - Rozporządzenie Ministra

Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm. z dnia 15
czerwca 2002 r.) tekst jednolity - aktualizacja z dn. 27.05.2004 r.

Ściany z bali sosnowych lub świerkowych, jednorodnych, w warunkach o średniej
wilgotności, przy współczynniku przenikania ciepła lambda, określanym w poprzek włókien,
wynoszącym 0,16 W/m

2

K, dla spełnienia wymaganej izolacyjności winne posiadać grubość

min. 30 cm.
Poniżej wyniki obliczeń wykonane na kalkulatorze "Obliczenia cieplne przegrody"
zamieszczonego w Internecie na stronach Komputerowy katalog Projektanta -
http://www.kkp.pl
Według KKP współczynnik Lambda dla sosny lub świerku, w poprzek włókien, w stanie
suchym, wynosi 0,16 W/m

2

K.

Ściany z bali sosnowych lub świerkowych, w stanie suchym, o grubości powyżej 30 cm nie
wymagają dodatkowego ocieplenia. Ta grubość bali, jako przegrody jednorodnej, w pełni
spełnia przepisowe wymagania w zakresie współczynnika U poniżej 0,50 W/m

2

K.

Przykładowe wielkości współczynnika przenikania ciepła U w zależności od grubości bali:
- ściana z bali sosnowych, prostokątnych grub. 18 cm - U = 0,78 W/m

2

K

- ściana z bali sosnowych, prostokątnych grub. 28 cm - U = 0,52 W/m

2

K

- ściana z bali sosnowych, okrągłych o średnicy 40 cm - U = 0,38 W/m

2

K

Wielkość współczynnika U, dla jednakowej grubości ściany, może być w niewielkim stopniu
zróżnicowany, na co może mieć wpływ gatunek drewna stosowny na bale, które mają
zróżnicowany współczynnik lambda.

Uwaga. Obliczanie współczynnika przenikania ciepła ścian zewnętrznych domów z bali
pełnych może wprowadzić nieporozumienie. Jest ono co prawda zgodne z
obowiązującymi prawem przepisami, ale dla domów mieszkalnych wznoszonych z bali
pełnych, winno obliczać się bilans cieplny budynku. Wówczas może okazać się, że bilans
cieplny budynku spełniony jest przy ścianach zewnętrznych wykonanych z bali o
grubości od 20 cm wzwyż.

2.2. Bale klejone
W przypadku braku drewna o zwiększonych wymiarach można stosować bale sklejone z
dwóch więcej cieńszych elementów drewna. Zaletami takich bali jest fakt, iż bale takie nie
skręcają się. Natomiast wadą jest, iż w miejscach połączenia na klej, mogą ulegać
rozwarstwieniu.

Przykłady bali klejonych

Ściany z bali klejonych, z sosny, o grubości od 30 cm wzwyż nie wymagają dodatkowego
ocieplenie. Ta grubość bali klejonych, jako przegrody jednorodnej, w pełni spełnia
przepisowe wymagania w zakresie współczynnika przenikania ciepła U poniżej 0,50 W/m

2

K.

2.3. Bale izolowane
Bale izolowane to bale o grub. od 50 do 200 mm, które stosowane na ściany zewnętrzne
budynków mieszkalnych, dla spełnienia wymogów izolacyjności cieplnej ścian (U < 0,3
W/m

2

K), wymagają warstwy izolacji cieplnej. Bale izolowane mogą posiadać różne

przekroje, jednak w większości zbliżone są do prostokąta.

Przykłady bali izolowanych

2.3.1 Zamki
Ze względu na małą grubość bali, ściany zewnętrzne wykonane z bale w większości
przypadkach posiadają jeden zamek, choć zdarzają się bale z podwójnymi zamkami.

2.3.2. Ściany zewnętrzne
Ściany zewnętrzne budynków mieszkalnych wznoszonych z bali izolowanych nie spełniają
wymagań w zakresie izolacyjności cieplnej stąd wymagają dodatkowego docieplenia.
Grubość warstwy docieplenia zależna jest od grubości bali.
Warstwę dociepleniową, mniej ze względu na warunki wilgotnościowo-cieplne przegrody
zewnętrznej, bardziej ze względu na zachowanie elewacji budynków, wykonuje się po
wewnętrznej stronie ściany.
Układ warstw ściany zewnętrznej - od środka:
- okładzina ścienna - płyty gipsowe lub boazeria
- opóźniacz pary (folia paroizolacyjna)
- konstrukcja ścianki wypełniona izolacją cieplną
- folia wiatroizolacyjna
- ściana zewnętrzna - bale
Prawidłowe wykonanie docieplenia, wraz z układem warstw w przegrodzie pokazuje
poniższy rysunek.

Typowy układ warstw ściany budynku mieszkalnego z bali izolowanych

Jako izolację cieplną stosować można materiały izolacyjne oparte na wełnie szklanej lub
mineralnej, włóknach celulozowych bądź wełnie drzewnej.

Zasady ocieplania ścian zewnętrznych

Warstwę izolacji cieplnej można układać także warstwowo, bez konieczności montażu
konstrukcji ścianki, którą zastąpić może ruszt drewniany mocowany do ściany zewnętrznej.
Układ warstw w ścianie pozostaje jednak taki sam. Zaletą tego system jest fakt, iż krzyżowy
układ rusztu eliminuje mostki cieplne występujące w miejscu słupków ścianki.

Warstwowy układ izolacji cieplnej

2.3.3. Węgły
Różnorodność węgłów wynika z zastosowanego profilu bala, jak i z stosowania ostatków lub
nie. W tym zakresie na wygląd węgła nie wpływa rodzaj zamka.

Węgły - bez ostatków, z różnymi profilami bali izolowanych

Należy zwrócić uwagę, iż stosując bale izolowane zewnętrzny wygląd budynku może
wyglądać tak jakby był wykonany z bali pełnych. Na wygląd ten wpływają ostatki
pozostawione w pełnej grubości bala.

Węgły - z ostatkami

II Izolacyjność cieplna

By spełnić wymagania normowe w zakresie izolacyjności cieplnej, dla budynków mieszkalnych, dla
warstwowych ścian zewnętrznych, (U < od 0,3 W/m

2

K), przy balach zewnętrznych grub. 80 mm, należy

zachować następujący układ warstw ściany:
- bale zewnętrzne, grub. 80 mm
- pustka powietrzna, 20 mm
- folia ścienna, wiatroizolacyjna
- izolacja cieplna, grub. min. 120 mm
- opóźniacz pary wodnej (folia paroizolacyjna)
- płyty gipsowo-kartonowe lub boazeria wewnętrzna

Przybliżone wielkości współczynnika przenikania ciepła U
z uwzględnieniem grubości bali i izolacji cieplnej.

Bal grub.

mm

Izolacja

grub.

mm

Bal grub.

mm

Grubość

mm

Współczynnik U

W/m

2

K

70 -

- -

1,67

95 -

- -

1,27

135 -

-

-

0,97

160 -

-

-

0,86

200 -

-

-

0,71

300 -

-

-

0,49

Bal grub.

mm

Izolacja

grub.

mm

Bal grub.

mm

Grubość

mm

Współczynnik U

W/m

2

K

95 80 28 203 0,32

70 100 20 190 0,30

95 100 20 215 0,28

95 140 28 263 0,22

Bal grub.

mm

Izolacja

grub.

mm

Bal grub.

mm

Grubość

mm

Współczynnik U

W/m

2

K

135 50

135 320

0,29

70 100 70 240 0,27

95 100 95 290 0,24

130 100 130 360

0,21

70 120 70 260 0,24

95 120 95 310 0,22

130 120 130 380

0,19

Analizując powyższe tabele należy stwierdzić:
- bale pełne prostokątne o grubości 70 - 190 mm, bez dodatkowej izolacji cieplnej nie spełniają wymagań w
zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych,
- bale pełne prostokątne o grubości 70 mm, z dodatkową izolacją cieplną grub. 80 mm nie spełniają
wymagań w zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych,
- bale pełne prostokątne o grubości 95 mm lub grubsze, z dodatkową izolacją cieplną grub. 100 mm i
powyżej, spełniają wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych budynków
mieszkalnych,
- podwójne bale grub. 135 mm, wypełnione izolacją cieplną grub. min. 50 mm spełniają wymagania w
zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych,
- podwójne bale grub. 70 mm, wypełnione izolacją cieplną grub. min. 100 mm spełniają wymagania w
zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych budynków mieszkalnych,

Dane powyższe mogę być nieco zróżnicowane w zależności od zastosowanego drewna, jego warunków
wilgotnościowych, oraz rodzaju izolacji cieplnej.

2.4. Bale warstwowe
Bale warstwowe to bale wykonane z okładzin drewnianych i wypełnione materiałem izolacyjnym - pianką
poliuretanową, styropianem, wełną szklaną. W tym zakresie pojawia się wiele firmowych rozwiązań, często
opatentowanych przez poszczególne firmy.
Ciekawostką mogą być bale izolowane pustką powietrzną, z wywierconym, na całej długości bala otworem,
oferowane przez jedną z amerykańskich firm - http://www.air-locklog.com

Przykłady bali warstwowoych

System M-Bal

M-Bal jest to system budowy domów całorocznych i letniskowych z prefabrykowanego bala drewnianego.

Fot. Magnus

Przestrzeń wewnątrz bala jest wypełniona wieloskładnikowym materiałem izolacyjnym M-PUR należącym
do klasy B ogniowej wyrobów budowlanych. Izolacja M-PUR nadaje ścianie M-Bal współczynnik
przenikania ciepła U w granicach od 0,18 do 0,24 W/m

2

K. System ten ogranicza do minimum negatywny

wpływ mostków termicznych. W efekcie umożliwia to konstruowanie budynków, których wskaźnik
zapotrzebowania energii na cele grzewcze E będzie wynosił znacznie poniżej 26 kWh/m

3

w skali roku, co

gwarantuje niskie koszty eksploatacyjne budynku.

Fot. Magnus

M-Bal to technologia zapewniająca łatwość montażu i wysoką jakość produktu. Prefabrykowane bale w
systemie M-Bal są materiałem budowlanym zapewniającym stabilność wymiarową, odporność na skręcanie
i pękanie, niski ciężar elementów.
Stabilność wymiarów pozwala na tradycyjne rozwiązania konstrukcji więźby dachowej (bez konieczności
stosowania tzw. tragarzy), a także na osadzanie stolarki okiennej i drzwiowej metodami klasycznymi na
kotwy lub dyble i piankę monterską.
Technologia M-Bal łączy w sobie prostotę i szybkość wykonania. Gotowe bale, przystosowane do projektu
dostarczane są na budowę wprost z fabryki, montowane do fundamentu oraz między sobą za pomocą
metalowych szpili. Prefabrykowane bale systemu M-Bal charakteryzują się mniejszym ciężarem, dzięki
temu budowa domu odbywa się bez użycia ciężkiego sprzętu. Wpływa to znacząco na zmniejszenie kosztów
i skrócenie czasu budowy domu.
W oparciu o podstawową konstrukcję bala została opracowana odpowiednia ilość typów bali tak, aby
zagwarantować klientowi swobodę wyboru ciekawych rozwiązań architektonicznych. Ściany w wewnątrz
domu w zależności od indywidualnych upodobań klienta mogą być wykonane z bala zabarwianego na
dowolny kolor lub przy zastosowaniu systemu półbali, bądź mogą być wykończone płytami kartonowo-
gipsowymi, panelami, boazerią, płytkami ceramicznymi itp. Dodatkowym zastosowaniem systemu M-Bal
jest możliwość wykorzystania go do wykonania nowych elewacji na istniejących już budynkach, wraz z
jednoczesnym ociepleniem ścian.

System M-Bal jest chroniony polskim i międzynarodowym prawem patentowym.

System POL-BAL

Elementy ścian stanowią zespolone belki drewniane powstałe z połączenia dwóch desek gr. 2 cm każda z
wewnętrzną warstwą szczelnej i niepalnej pianki poliuretanowej gr. 10 cm i wys. 14 cm. Długości od 230
do 300 cm. Krawędzie elementów mogą być proste lub ciosane nawiązując do bala okrągłego.

Ciekawostką tego system jest fakt, iż ściany montuje się z bali stawianych pionowo.

Bal w systemie POL-BAL, fot. Wojciech Nitka

Prefabrykaty z bali w systemie POL-BAL, fot. Wojciech Nitka

System POL-BAL charakteryzuje:

ścian i stropów. Przykładowo ściana zewnętrzna, strop lub stropodach:
- o grubości 14 cm (2 x 2 cm drewno + 10 cm pianki) posiada współczynnik U=0,23 W/m

2

K,

- o grubości 16 cm (2 x 2 cm drewno + 12 cm pianki) posiada współczynnik U=1,19 W/m

2

K,

Należy podkreślić całkowite wyeliminowanie mostków cieplnych.
Pomiary dokonane na kilkuletnich budynkach wykazały rzeczywiste zużycie energii w granicach 60 - 70
kWH/m

2

na rok.

2. Stabilność elementów konstrukcji ścian i stropów. Ściany w porównaniu z technologią szkieletu
drewnianego posiadają nośność około 2-krotnie większą, a dwustronne pokrycie ścian w postaci 2 cm
warstwy drewna zapewnia stabilność i możliwość łatwego mocowania wszelkich elementów zewnętrznych
jak i wewnętrznych (siding, szafki kuchenne, wieszaki),
3. Dom wykonany w systemie Dom-BAL nadaje się do bezpośredniego zamieszkania natychmiast po
zakończeniu budowy. Ściany drewniane można również zakryć panelami, płytami gipsowymi itp.
Powierzchnie zewnętrzne ścian mogą pozostać w drewnie dobrze zabezpieczonym lub pokryte wszelkiego
rodzaju materiałami elewacyjnymi. Budowa domu w systemie POL-BAL jest czysta.
4. Wysoka jakość i dokładność realizowanego obiektu wymuszona przez wykonywanie elementów w
sposób przemysłowy w formach.
5. Możliwość różnorodnego kształtowania bryły budynku, wprowadzanie lukarn, zadaszeń czy tarasów.
6. Szybkośc realizacji budowy. Montaż domu wykonywany jest bez żadnych urządzeń dźwigowych i w
bardzo krótkim czasie, co znacznie obniża koszty budowy; wyspecjalizowana brygada może zmontować
dom w ciągu 60-80 godzin, a łącznie z robotami wykończeniowymi w czasie 6-8 tygodni.

Montaż domu w systemie POL-BAL, fot. Dora

Montaż domu w systemie POL-BAL, fot. Dora

Dom wybudowany w systemie POL-BAL, fot. Dora

3. Stropy i stropodachy

W domach z bali można zastosować różnorodne rozwiązania stropów międzykondygnacyjnych. Można
między innymi stosować stropy o lekkiej konstrukcji drewnianej czy też stropy o konstrukcji z bali. W
zależności od przyjętych rozwiązań od dołu stropu mogą być widoczne belki stropowe. Stropy można także
wykańczać boazerią drewnianą lub zwykłą płytą gipsowo kartonową.

Strop międzykondygnacyjny o lekkiej konstrukcji

drewnianej

Strop o konstrukcji z bali

Stropy te winne spełniać wymagania, tak w zakresie statycznym jak i w zakresie izolacyjności akustycznej
zgodnie z PN-B-02151-3; wskaźnik izolacyjności akustycznej dla stropów między pomieszczeniami
mieszkalnymi wynosi R > 45 dB dla standardu podstawowego lub R > 50 dB.

Podobne rozwiązania konstrukcyjne, jak dla stropów międzykondygnacyjnych można stosować dla
stropodachów, które jednak oprócz wymagań statycznych winne spełniać wymagania izolacyjności cieplnej.
Układ warstw w konstrukcji stropodachu musi zapewniać wymaganą przepisami izolacyjność cieplną U <
0,3 W/m

2

K. Izolacyjność taką zapewni izolacja cieplna o grubości min. 15 cm.

Stropodach o lekkiej konstrukcji drewnianej

Stropodach o konstrukcji z bali

4. Dachy

Dachy, jak inne elementy konstrukcji domów z bali mogą przybierać różną formą w zależności od przyjętej
konstrukcji.
W domach z bali najbardziej popularnym rozwiązaniem jest konstrukcja dachu z widocznymi od spodu
elementami konstrukcji wykonanymi z bali bądź krawędziaków. Przy czym elementy te mogą być
rozwiązywane w różnoraki sposób, w zależności od wyobraźni projektanta.

Konstrukcja dachu z widocznymi elementami konstrukcji.

Konstrukcja dachu z wzbogacona o poziome elementy

Najprostszym rozwiązaniem w zakresie konstrukcji dachu są wiązary łączone na płytki kolczaste.
Rozwiązanie to stosowane jest głównie na budynkach parterowych, choć z powodzeniem może być
stosowane na budynkach z użytkowym poddaszem.

Konstrukcja dachu z wiązarów

III Docieplenie domów z bali izolowanych

"Bale izolowane" to bale, które w przypadku stosowania na ściany zewnętrzne domów
mieszkalnych wymagają dodatkowego ocieplenia. Dopiero wówczas, przy zastosowaniu
dodatkowego ocieplenia, ściany zewnętrzne domów mieszkalnych spełnią przepisowe
wymagania w zakresie wielkości współczynnika przenikania ciepła - U < 0,30 W/m2K.

"Domy z bali" - określenie to kojarzy się z budowaniem domów z ciężkich, grubych bali.
Tymczasem wiele firm reklamujących "domy z bali" oferuje nam domy z elementów
drewnianych grubości 60, 70 czy 90 milimetrów. Czy są to "domy z bali"?
Według normowego nazewnictwa - tak. Polska norma jako "bale" określa deski w granicach
grubości od 50 do 100 mm. Jednak ta sama norma elementy drewniane w granicach grubości
100-175 mm nazywa krawędziakami, a powyżej 200 mm grubości są to belki. Czy budujemy
"domy z bali", "domy z krawędziaków" czy "domy z belek"?

W naszym kraju jest kilkadziesiąt firm zajmujących się budową "domów z bali". Firmy te
oferują domy z bali grubości od 60 do 320 mm. Bale te stanowią konstrukcję budynków - są
przegrodami zewnętrznymi, ściankami działowymi, często stanowią konstrukcję stropu czy
dachu. Z bali buduje się całoroczne budynki mieszkalne jak i domy letniskowe. By jednak
ściany zewnętrzne budynków mieszkalnych mogły być wykonane z bali muszą spełniać
przepisowe wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej - U < 0,50 W/m

2

k dla ścian

jednolitych i U < 0,30 W/m

2

K dla ścian warstwowych.

Temat docieplenia budynków z bali pojawia się bardzo często. Jest to bez wątpienia związane
z dużą popularnością tego typu budownictwa w naszym kraju. Inwestorzy, a i duża część firm
wykonawczych, nie do końca zorientowani są w prawidłowych rozwiązaniach systemów
dociepleń gwarantujących trwałość budynków.
Oto przykład na podstawie realizacji jednej z renomowanych firm budującej domy z bali.
Firma ta postawiła dom według własnej technologii:
- bale grub. 60 mm,
- wełna szklana grub. 10 cm,
- folia polietylenowa - czarna ogrodowa,
- boazeria drewniana.
Po dwóch latach użytkowania właściciel budynku postanowił docieplić dom od zewnątrz,
gdyż jak twierdził - "zimny" to dom. W trakcie robót stwierdził poważne zawilgocenie
izolacji cieplnej, która całkowicie utraciła właściwości cieplne, oraz pleśń i zagrzybienie
spodniej warstwy boazerii.
Przyczyna powyższej sytuacji wydaje się być jedna - zły układ warstw w ścianie zewnętrznej
budynku.
Po pierwsze - brak wiatroizolacji, przy szparach między balami, spowodował zawilgocenie
izolacji i pozbawił ją właściwości cieplnych.
Po drugie - grubość 10 cm wełny (przy balach grub. 60 mm) nie spełnia przepisowych
wymagań w zakresie izolacyjności cieplnej dla ścian zewnętrznych, warstwowych budynków
mieszkalnych U = 0,32 W/m

2

K

Po trzecie - zastosowanie grubej folii ogrodowej jako opóźniacza pary, czy cienkiej warstwie
izolacji cieplnej spowodowało wykraplanie się pary na powierzchni folii pod boazerią.

Co oferują producenci domów z bali izolowanych?
Krótka oferta producentów domów z bali izolowanych przedstawiona w oparciu o materiały
zamieszczone na stronach internetowych poszczególnych firm.

Jedna z firm, budująca domy z bali 8 x 14 cm, wspomina o konieczności ocieplenia ścian
wełną mineralną grubości 15 cm, która to ilość zapewnia współczynnik przenikalności
cieplnej na poziomie 0,23 W/m

2

K. Autor tekstu nie wspomina o pozostałych warstwach

ściany zewnętrznej.
Inna firma pisze: "...bale drewniane uzupełnione dodatkowo warstwą wełny mineralnej
zapewniają bardzo dobrą izolacje termiczną budynku...".
Jeszcze inna firma oferująca domy z bali o przekroju 65 x 160 mm, opisując opcje dodatkowe
do budowy swoich domów wymienia warstwy izolacji cieplej ściany - deska profilowa lub
płyta kartonowo-gipsowa, paroizolacja, wełna mineralna, wiatroizolacja, konstrukcja
usztywniająca, ściana zewnętrzna. Nie wspomina się o grubości warstwy izolacyjnej.
Firma, która oferuje domy z bali o średnicy 180 mm, w swojej ofercie jedynie wspomina o
możliwościach ocieplenia budynku. Podobnie firma budująca domy z desek 70 x 180 mm.
Jeszcze inna oferując domy z bali 68 x 140 mm informuje, iż domy mieszkalne, całoroczne
ociepla wełna mineralną grub. 100 mm. Żadna z firm nie podaje szczegółowych rozwiązań.

Jest też firma oferująca domy o ścianach zewnętrznych z podwójnych elementów
drewnianych od grub. 45 mm do 250 mm, wypełnionych izolacją cieplną. Takie ścian, w
zależności od grubości poszczególnych warstw mogą spełniać wymagania izolacyjności
cieplnej dla budynków mieszkalnych.

Przykładowe rozwiązania ścian zewnętrznych jednej z firm

Układ warstw - U = 0,48 W/m

2

K

- deska zewnętrzna grub. 19 mm

- folia wiatroizolacyjna

- izolacja cieplna grub. 60 mm

- folia paroizolacyjna,

- boazeria grub. 19 mm

Układ warstw - U = 0,30 W/m

2

K

- bal grub. 44 mm

- folia wiatroizolacyjna

- izolacja cieplna grub. 100 mm

- folia paroizolacyjna

- boazeria grub. 19 mm

Układ warstw - U = 0,29 W/m

2

K

- bal grub. 68 mm

- folia wiatroizolacyjna

- izolacja cieplna grub. 100 mm

- folia paroizolacyjna

- boazeria grub. 19 mm

By spełnić wymagania normowe w zakresie izolacyjności cieplnej dla warstwowych ścian
zewnętrznych budynków mieszkalnych (U > 0,30 W/m

2

K) przy okładzinie zewnętrznej z

drewna grub. 60, 80, 180, czy 260mm, należy zachować następujący układ warstw ściany:

- okładzina z drewna grub. 60 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 100 mm
- opóźniacz pary wodnej,
- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,29 W/m

2

K

- okładzina z drewna grub. 60 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 150 mm
- opóźniacz pary wodnej,
- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,21 W/m

2

K

- okładzina z drewna grub. 80 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 100 mm
- opóźniacz pary wodnej,
- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,28 W/m

2

K

- okładzina z drewna grub. 180 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 50 mm
- opóźniacz pary wodnej,
- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,36 W/m

2

K

- okładzina z drewna grub. 180 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 100 mm
- opóźniacz pary wodnej,

- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,24 W/m

2

K

- okładzina z drewna grub. 260 mm,
- folia wiatroizolacyjna,
- izolacja cieplna grub. 50 mm
- opóźniacz pary wodnej,
- boazeria 20 mm
Taki układ warstw zapewnia współczynnik przenikania ciepła U = 0,30 W/m

2

K

Dla ścian zewnętrznych z bali pełnych, współczynnik przenikania ciepła U winien być
mniejszy niż 0,50 W/m

2

K). Wymagania te spełniają bale o grubości 30 cm.

Powyższe obliczenia nie dotyczą domków letniskowych, dla których nie określa się
izolacyjności ścian zewnętrznych.

Obliczenia wykonano na kalkulatorze WM Pracowni Projektowania Miasta, zamieszczonym
na stronach http://www.kkp.pl, przyjmując dane:
- dla drewna - sosna w stanie suchym, w poprzek włókien - Λ = 0,16
- dla izolacji cieplnej - Λ = 0,036
W obliczeniach nie uwzględniono folii wiatroizolacyjnej i paroizolacyjnej.
Zastosowanie materiałów o lepszych parametrach izolacyjnych, obniży obliczone
współczynniki U.

Montaż izolacji cieplnej w domach z bali izolowanych
Wiele firm oferuje konstrukcję domów z bali izolowanych - bez izolacji cieplnej. Oferta taka
obejmuje: postawienie ścian zewnętrznych, wewnętrznych, stropy i konstrukcję dachową, a
docieplenie jest ofertą dodatkową do montażu po postawieniu budynku, często do wykonania
we własnym zakresie przez inwestora.
Zakładanie izolacji cieplnej wraz z wymaganymi technologią foliami - opóźniaczem pary
(paroizolacją) i wiatroizolacją, po postawieniu konstrukcji budynku, może przysporzyć wiele
trudności.
By folia paroizolacyjna, czy wiatroizolacyjna spełniały swoje zadanie, winne być ułożone z
zachowaniem ciągłości, co w zasadzie jest trudne do spełnienia w przypadku ich montażu w
budynku z wcześniej postawionymi ściankami działowymi czy stropami.
Przegrody wewnętrzne utrudniają zachowanie ciągłości folii, co w okresie eksploatacji
budynku, w miejscach braku ciągłości folii, może powodować dużą infiltrację powietrza i
wilgoci, a w konsekwencji duże straty ciepła i narażenie budynku, w miejscach braku
ciągłości folii, na destrukcję.

Brak ciągłości folii w połączenie ścianki działowej ze

ścianą zewnętrzną

Brak ciągłości folii w w narożniku

Te same zagadnienia dotyczą połączeń stropów i ich konstrukcji w miejscu połączenia ze
ścianami zewnętrznymi.

Prawidłowe wykonanie izolacji cieplnej ścian zewnętrznych domów z bali wymagających
ocieplenia, w których wcześniej postawiono ścianki działowe i założono stropy jest
praktycznie niewykonalne.

Gwarancją prawidłowego wykonania izolacji cieplnej jest założenie folii wiatro- i
paroizolacyjnej z zachowaniem pełnej ciągłości na całych powierzchniach docieplenia ścian
zewnętrznych.

Rozwiązanie takie możliwe jest po wykonaniu robót w następującej kolejności:
- postawienie ścian zewnętrznych bez ścianek działowych i konstrukcji stropu,
- montaż konstrukcji szkieletu wypełnionego materiałem izolacyjnym, z folią
wiatroizolacyjną po zewnętrzne stronie i folią opóźniacza pary wodnej po wewnętrznej
stronie,
- montaż ścianek działowych

Konstrukcja ścianki szkieletowej stanowi jednocześnie konstrukcję wsporczą dla belek
stropowych. Takie rozwiązanie zapewni także zachowanie ciągłości folii wiatroizolacyjnej w
poziomie stropu.

Właściwy montaż ścianki działowej

Należy zwrócić uwagę na połączenie folii wiatroizolacyjnej w narożnikach budynku. Każdy z
elementów ścianki dociepleniowej winien mieć nadmiar folii wiatroizolacyjnej tak by folie
można było połączyć ze sobą.

Właściwe połączenie folii wiatroizolacyjnej w narożniku budynku

Najkorzystniejszym rozwiązaniem w zakresie budowy domów z bali, wymagających
ocieplenia, wydaje się być montaż, w pierwszej kolejności, konstrukcji szkieletowej
wypełnionej izolacją cieplną, pokrytej od zewnątrz folią wiatroizolacyjną, a od wewnątrz -
opóźniaczem pary wodnej. Na tak przygotowaną konstrukcję można montować okładzinę
zewnętrzną z bali. Rozwiązanie to gwarantuje szczelność budynku i jego trwałość.

Omawiając izolacyjność domów z bali nie sposób nie wspomnieć o odporności ogniowej.
Wielu inwestorów zamiast płyt gipsowo-kartonowych lub gipsowo-włóknowych, ściany
wewnętrzne wykłada boazerią drewnianą.

Rozwiązanie takie wydaje się być rozwiązaniem ryzykownym pod względem ochrony
przeciw pożarowej. W przypadku zaprószenia ognia wewnątrz, budynek taki nie posiada
żadnej odporności ogniowej. Stąd wymogiem, stosowanym przez wszystkie firmy budujące
domy drewniane, winno być ułożenie płyty gipsowo-kartonowej i gipsowo-włóknowej pod
wszelkiego rodzaju drewniane boazerie. W ten sposób zapewni się budynkowi odporność
ogniowa w granicach 0,5 godziny.

Układ warstw ściany zewnętrznej zapewniający pół godziny odporności ogniowej