UKSW

1

PRAWO

ADMINISTRACYJNE

dr Tomasz Jaroszyński

22.11.2011 r.

UKSW

2

definicje legalne

• definicje legalne ustawodawca wprowadza po to, aby usuwać

wątpliwości co do znaczenia definiowanych wyrażeń

• formułowanie definicji legalnych ma służyć wartościom takim

jak jasność (zrozumiałość) i pewność prawa

• zaopatrzenie tekstu prawnego w definicje legalne jest jedną z

dróg do tego, by go uprzystępnić

• definicje legalne są wskazówką, jak ustawodawca chciał

rozumieć określone zwroty – dlatego też niemal powszechnie

przyjmuje się, że właśnie w tym znaczeniu, a nie w innym,

należy je rozumieć przy wykładni norm prawnych

A. Bielska-Brodziak, „Miejsce definicji legalnej w porządku prawnym”

UKSW

3

rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie

"Zasad techniki prawodawczej"

„ § 146 1. W ustawie lub innym akcie normatywnym formułuje się definicję

danego określenia, jeżeli:
1) dane określenie jest wieloznaczne;
2) dane określenie jest nieostre, a jest pożądane ograniczenie jego

nieostrości;
3) znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe;
4) ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba

ustalenia nowego znaczenia danego określenia.

2. Jeżeli określenie wieloznaczne występuje tylko w jednym przepisie prawnym,

jego definicję formułuje się tylko w przypadku, gdy wieloznaczności nie

eliminuje zamieszczenie go w odpowiednim kontekście językowym.”

UKSW

4

§ 147. ZTP
1. Jeżeli w ustawie lub innym akcie normatywnym ustalono

znaczenie danego określenia w drodze definicji, w

obrębie tego aktu nie wolno posługiwać się tym

określeniem w innym znaczeniu.

2. Jeżeli zachodzi konieczność odstąpienia od zasady

wyrażonej w ust. 1, wyraźnie podaje się inne znaczenie

danego określenia i ustala się jego zakres odniesienia.

UKSW

5

§ 148. ZTP

„Jeżeli w ustawie zachodzi wyjątkowo potrzeba

odstąpienia od znaczenia danego określenia ustalonego

w ustawie określanej jako "kodeks" lub "prawo" lub innej

ustawie podstawowej dla danej dziedziny spraw,

wyraźnie podaje się inne znaczenie tego określenia i

zakres jego odniesienia, używając zwrotu: "w

rozumieniu niniejszej ustawy określenie ....

oznacza ...." albo zwrotu: "ilekroć w niniejszej ustawie

jest mowa o .... należy przez to rozumieć ...".”

UKSW

6

Art. 5 K.p.a.
§ 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o:
1) kodeksie - rozumie się przez to Kodeks postępowania administracyjnego,
3) organach administracji publicznej - rozumie się przez to ministrów, centralne organy

administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe

organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu

terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2,

4) ministrach - rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję

ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących

określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w

skład Rady Ministrów, kierowników centralnych urzędów administracji rządowej podległych,

podporządkowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego

ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających

sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4,

5) organizacjach społecznych - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe,

spółdzielcze i inne organizacje społeczne,

6) organach jednostek samorządu terytorialnego - rozumie się przez to organy gminy, powiatu,

województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta),

starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w

imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a

ponadto samorządowe kolegia odwoławcze.

UKSW

7

ustawa z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej

funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa

Art. 2. 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) funkcjonariusz publiczny - osobę działającą w charakterze organu administracji

publicznej lub z jego upoważnienia albo jako członek kolegialnego organu

administracji publicznej lub osobę wykonującą w urzędzie organu administracji

publicznej pracę w ramach stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy

cywilnoprawnej, biorącą udział w prowadzeniu sprawy rozstrzyganej w drodze decyzji

lub postanowienia przez taki organ;

2) podmiot odpowiedzialny - Skarb Państwa, jednostkę samorządu terytorialnego lub

inny podmiot, który, zgodnie z art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks

cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), ponosi odpowiedzialność majątkową za

szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej;

3) organ administracji publicznej - organ administracji publicznej w rozumieniu art. 5

§ 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego

(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.).

UKSW

8

Trybunał Konstytucyjny:

„...istotą kodeksu jest stworzenie koherentnej i - w

miarę możliwości - zupełnej oraz trwałej regulacji w

danej dziedzinie prawa, kodeksy przygotowywane i

uchwalane są w odrębnej, bardziej złożonej procedurze

niż "zwyczajne" ustawy, istotą kodeksu jest dokonanie

kodyfikacji danej gałęzi prawa. Dlatego terminy i

pojęcia używane przez kodeksy traktuje się jako

wzorcowe i domniemuje się, iż inne ustawy nadają

im takie samo znaczenie”. (K 2/94)

UKSW

9

Kodeks cywilny

Art. 43

1

. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i

jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1,

prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub

zawodową.

ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności

gospodarczej

Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba

fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca

osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność

prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność

gospodarczą.

2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej

w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

UKSW

10

§ 149. ZTP

W akcie normatywnym niższym rangą niż ustawa bez

upoważnienia ustawowego nie formułuje się definicji

ustalających znaczenia określeń ustawowych; w

szczególności w akcie wykonawczym nie formułuje się

definicji, które ustalałyby znaczenia określeń zawartych

w ustawie upoważniającej.

UKSW

11

§ 150. ZTP
1. Jeżeli dane określenie ma być używane w jednym znaczeniu w

obrębie całej ustawy lub innego aktu normatywnego albo całej

jednostki systematyzacyjnej danego aktu, jego definicję zamieszcza

się odpowiednio w przepisach ogólnych tego aktu albo w

przepisach ogólnych danej jednostki systematyzacyjnej.

2. Jeżeli dane określenie ma być używane w ustalonym znaczeniu

tylko w obrębie zespołu przepisów, jego definicję zamieszcza się w

bezpośrednim sąsiedztwie tych przepisów.

3. Jeżeli ustawa zawiera wiele wielokrotnie powtarzających się

określeń wymagających zdefiniowania, ich definicje można

zamieścić w wydzielonym fragmencie przepisów ogólnych ustawy,

oznaczając ten fragment nazwą "Objaśnienia określeń

ustawowych".

UKSW

12

Naczelny Sąd Administracyjny:
„…każda definicja legalna ma określony zakres

zastosowanie, którym może obejmować jedną ustawę,

ustawę wraz z aktami wykonawczymi do niej, kilka

wskazanych ustaw, część ustawy, dział prawa lub cały

system prawa. Zakres ten może być określony wprost w

akcie prawnym, w którym została zamieszczona definicja

legalna, bądź wynika z miejsca aktu normatywnego, w

którym definicję legalną zamieszczono w systemie

wszystkich aktów normatywnych. Tak więc zakres

stosowania definicji legalnej wynika w zasadzie z

hierarchii źródeł prawa określonej w art. 87 Konstytucji

RP…" (II OSK 1118/06)

UKSW

13

ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach

wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego

Art. 62a. Ilekroć w niniejszym rozdziale jest mowa o:
1) wyrobach pirotechnicznych widowiskowych - należy

przez to rozumieć wyroby pirotechniczne przeznaczone

do celów rozrywkowych,

UKSW

14

ustawa z dnia 29 października 2010 r.

o rezerwach strategicznych

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) infrastruktura krytyczna - infrastrukturę, o której mowa w art. 3 pkt 2

ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.

U. Nr 89, poz. 590, z późn. zm.);

2) klęska żywiołowa - zdarzenia, o których mowa w art. 3 ustawy z

dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62,

poz. 558, z późn. zm.);

3) likwidacja rezerw strategicznych - zniesienie obowiązku

utrzymywania danych asortymentów rezerw strategicznych lub ich

określonych ilości;

UKSW

15

ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji

gospodarczych i wymianie danych gospodarczych

Art. 2
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) dłużniku - rozumie się przez to osobę fizyczną, w tym osobę

fizyczną wykonującą działalność gospodarczą, osobę prawną lub

jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej,

zobowiązaną względem wierzyciela w związku z wykonywaną

działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym;

UKSW

16

ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym

Art. 4. 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) decyzja o przyznaniu otwartego dostępu - uprawnienie przewoźnika

do wykonywania regularnego przewozu osób w ramach otwartego

dostępu w transporcie kolejowym, określonego w ustawie z dnia 28

marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz.

94);

2) dworzec - miejsce przeznaczone do odprawy pasażerów, w którym

znajdują się w szczególności: przystanki komunikacyjne, punkt

sprzedaży biletów oraz punkt informacji dla podróżnych;

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) jednostce samorządu terytorialnego - należy przez to rozumieć

również związek międzygminny lub związek powiatów;

2) rozkładzie jazdy - należy przez to rozumieć również rozkład rejsu w

transporcie morskim oraz w żegludze śródlądowej;

UKSW

17

ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody

art. 5
21) tereny zieleni - tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami

funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące

się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje

estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w

szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody

botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze,

a także zieleń towarzyszącą ulicom, placom, zabytkowym

fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom

kolejowym i przemysłowym;

UKSW

18

przepisy odsyłające

§ 156. ZTP

1. Jeżeli zachodzi potrzeba osiągnięcia skrótowości tekstu

lub zapewnienia spójności regulowanych instytucji

prawnych, w akcie normatywnym można posłużyć się

odesłaniami.

2. Jeżeli odesłanie stosuje się tylko ze względu na potrzebę

osiągnięcia skrótowości tekstu, w przepisie odsyłającym

jednoznacznie wskazuje się przepis lub przepisy prawne, do których

się odsyła.

3. Jeżeli odesłanie służy przede wszystkim zapewnieniu spójności

regulowanych w tym akcie instytucji prawnych, w przepisie

odsyłającym wskazuje się zakres spraw, dla których następuje

odesłanie, oraz jednoznacznie wskazuje się przepis lub przepisy

prawne, do których się odsyła.

UKSW

19

Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że stosowanie odesłań

jest normalną techniką prawodawczą, podyktowaną

takimi względami, jak zwięzłość tekstu, zapewnienie

niesprzeczności (z zachowaniem możliwości regulacji

wyjątkowej) i różnorodność szczebla aktów prawnych

regulujących to samo zagadnienie (K 47/04).

UKSW

20

TK:
"Zarzut złej legislacji byłby uzasadniony w przypadku

braku podstaw dla sięgnięcia do techniki odesłania, w
przypadku wielokrotnego odesłania, zwłaszcza w
obrębie kilku aktów prawnych, które utrudniałoby w
znacznym stopniu skonstruowanie normy prawnej, w
szczególności takiej normy, której adresatem jest ogół
obywateli czy nieokreślona ich grupa" (K 7/99)

UKSW

21

§ 156. ZTP
4. Jeżeli daną instytucję prawną reguluje się całościowo, a

wyczerpujące wymienienie przepisów prawnych, do których się

odsyła, nie jest możliwe, można wyjątkowo odesłać do przepisów

określonych przedmiotowo, o ile przepisy te dadzą się w sposób

niewątpliwy wydzielić spośród innych; przepis odsyłający formułuje

się w postaci: "Do ..... (określenie instytucji) stosuje się

odpowiednio przepisy o ..... (przedmiotowe określenie

przepisów)”.

§ 157. ZTP
Nie odsyła się do przepisów, które już zawierają odesłania.

UKSW

22

TK:
„Art. 3 pkt 6 ustawy abolicyjnej zawiera definicję czynu zabronionego, której kształt budzi

zastrzeżenia, gdyż nie pozwala na jednoznaczne rozumienie definiowanego pojęcia.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na sposób skonstruowania definicji: art. 3 pkt 6

odsyła do art. 13 ust. 1 pkt 1 oraz do art. 13 ust. 1 pkt 2; art. 13 ust. 1 pkt 1 odsyła do

art. 13 ust. 2 i art. 16; art. 13 ust. 2 odsyła do art. 6 ust. 2, zaś art. 16 odsyła do art. 6

ust. 2, do art. 165 § 5 ordynacji podatkowej. Okazuje się zatem, że ustalenie pojęcia

czynu zabronionego – mimo, czy też na skutek wprowadzenia do ustawy definicji

legalnej – wymaga sięgnięcia do czterech innych przepisów, przy czym występuje

„podwójne odesłanie” do art. 6 ust. 2 ustawy (nierzetelna deklaracja). Już sama

konstrukcja definicji, zawierająca 3 kolejne odesłania, musi być uznana za rażące

naruszenie zasady przyzwoitej legislacji, zwłaszcza, że chodzi o określenie czynu

zabronionego. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, największą wadą tej konstrukcji

jest jednak to, że poprzez odesłanie do art. 16 otrzymujemy wyjaśnienie, iż z czynem

zabronionym mamy do czynienia, „jeżeli w toku postępowania wyjaśniającego

zostaną ujawnione okoliczności: uzasadniające podejrzenie, że podatnik zgłosił w

deklaracji podatkowej dochód pochodzący z czynu zabronionego (...) ”Takie

wyjaśnienia pojęcia istotnego dla zakresu stosowania ustawy, zawierające błąd

logiczny tłumaczenia nieznanego przez nieznane (ignotum per ignotum), jest – w

świetle zasad zawartych w art. 2 Konstytucji – niedopuszczalne. W konsekwencji,

mimo 4-piętrowej definicji czynu zabronionego nie wiadomo, jakie zachowania są

objęte tym pojęciem.” (K 41/02)

UKSW

23

• Przepisy zawierające ogólne odesłania do

„ustaw”, „przepisów odrębnych”, „przepisów

szczególnych” itp.

Art. 4a. 1. Główny Inspektor Ochrony Środowiska, kierując działalnością

Inspekcji Ochrony Środowiska:

8) organizuje szkolenia pracowników Inspekcji Ochrony Środowiska w zakresie

wykonywania zadań określonych w ustawie i w przepisach odrębnych;

Art. 401. 1. Przychodami Narodowego Funduszu i wojewódzkich

funduszy są wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i

administracyjnych kar pieniężnych pobieranych na podstawie

ustawy oraz przepisów szczególnych.

UKSW

24

• Przepisy regulujące zastosowanie wskazanych

przepisów innego aktu

ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym

Art. 17.
1. Do ustalania stawek opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z

przystanków komunikacyjnych lub dworców, standardów, o których mowa w

art. 15 ust. 1 pkt 3 lit. a, oraz zasad korzystania z tych obiektów w

transporcie kolejowym stosuje się przepisy o transporcie kolejowym.

ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w

zakresie równego traktowania

Art. 14.
1. Do postępowań o naruszenie zasady równego traktowania stosuje się przepisy

ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr

43, poz. 296).

UKSW

25

ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych

Art. 26.
3. Czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 3, są wykonywane zgodnie z

art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. k ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo

bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.). Przepisy

art. 82 § 1 i 2, art. 182 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja

podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) oraz art. 33

ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U.

z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.) stosuje się odpowiednio.

UKSW

26

• Przepisy określające zakres zastosowania danego

przepisu (przepisów) tego samego aktu normatywnego

Ustawa z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach

związanych z usuwaniem skutków powodzi z 2010 r.

art. 8. 6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się także do przypadków usuwania

skutków powodzi i związanej z nią niemożności świadczenia pracy
przez pracownika, zaistniałych przed dniem wejścia w życie ustawy.

UKSW

27

• Przepisy odsyłające do aktów normatywnych

realizujących delegację ustawową

ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych

Art. 26.
2. Do czynności, o której mowa w ust. 1 pkt 2, przepisy ustawy z dnia 6

czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego i wydane na jej
podstawie przepisy dotyczące wywiadu środowiskowego
stosuje się odpowiednio.

UKSW

28

odesłanie do innej ustawy, umowy międzynarodowej

lub aktu prawa UE

ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym

Art. 6.

Do postępowań w sprawach wynikających z

przepisów niniejszej ustawy stosuje się przepisy

ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja

podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.),

chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej.

UKSW

29

ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o europejskim ugrupowaniu

współpracy terytorialnej

Art. 3. W sprawach nieuregulowanych w rozporządzeniu 1082/2006

oraz w ustawie do ugrupowania stosuje się odpowiednio przepisy o

stowarzyszeniach.

ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

Art. 9. 1. W sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej,

nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy

i inne przepisy prawa pracy.

2. Spory o roszczenia dotyczące stosunku pracy w służbie cywilnej

rozpatrywane są przez sądy pracy.

UKSW

30

ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w

województwie

Art. 4.
Odrębne ustawy określają:
1) zasadniczy podział terytorialny państwa;
2) nazwę województwa i nazwę urzędu wojewody oraz jego siedzibę;
3) zasady i tryb ustalania granic województw oraz dokonywania ich zmian;
4) zasady ustalania niepokrywających się z zasadniczym podziałem

terytorialnym państwa podziałów terytorialnych w celu wykonywania zadań

niezespolonej administracji rządowej.

Art. 5.
Zasady organizacji, funkcjonowania i zakres zadań organów rządowej

administracji zespolonej w województwie oraz organów niezespolonej

administracji rządowej określają odrębne ustawy.

UKSW

31

ustawa dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych

Art. 6.
W sprawach nieuregulowanych w ustawie do emerytur kapitałowych

stosuje się odpowiednio:
1) art. 2a, art. 80 pkt 1-4, art. 81 pkt 1, art. 82, art. 83, art. 83b, art.

84 ust. 1, 4-8e i 11 oraz art. 85 ustawy z dnia 13 października 1998

r. o systemie ubezpieczeń społecznych;
2) art. 100, art. 101, art. 114, art. 115, art. 116 ust. 1b, 1c, 1d i 2, art.

118, art. 121, art. 122 ust. 1, art. 124, art. 128-130, art. 132 i art.

133-144 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z

Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

UKSW

32

ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt

Art. 1. 1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania

cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien

poszanowanie, ochronę i opiekę.

2. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zwierząt

stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.

UKSW

33

ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę

ozonową

Art. 3. 1. Do postępowania z substancjami kontrolowanymi stosuje się przepisy

prawa Unii Europejskiej dotyczące substancji kontrolowanych

3)

, a

także postanowienia Konwencji wiedeńskiej o ochronie warstwy

ozonowej, sporządzonej w Wiedniu dnia 22 marca 1985 r. (Dz. U. z

1992 r. Nr 98, poz. 488), oraz Protokołu montrealskiego w sprawie

substancji zubożających warstwę ozonową, sporządzonego w

Montrealu dnia 16 września 1987 r. (Dz. U….).

2. Do substancji kontrolowanych oraz produktów, urządzeń i instalacji

zawierających te substancje, będących odpadami, z wyłączeniem substancji

kontrolowanych przeznaczonych do recyklingu lub regeneracji, stosuje się

przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.

3) Rozporządzenie(WE) nr 2037/2000 z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji

zubożających warstwę ozonową (Dz. Urz. WE L 244 z 29.09.2000).

UKSW

34

pojęcia niedookreślone

• § 155. ZTP
1. Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia elastyczności

tekstu aktu normatywnego, można posłużyć się
określeniami nieostrymi, klauzulami generalnymi
albo wyznaczyć nieprzekraczalne dolne lub górne
granice swobody rozstrzygnięcia.

UKSW

35

TK:
„…zwroty (pojęcia) niedookreślone i nieostre istnieją w każdym

systemie prawnym. Nie jest bowiem możliwe skonstruowanie

przepisów, które wykluczałyby jakikolwiek margines swobody

odczytania (...). Takie zwroty jak "duże niebezpieczeństwo",

"istotna wada", "znaczny upływ czasu", "rażące niedbalstwo",

"oczywista bezzasadność", "swobodne uznanie" i inne,

występują we wszystkich systemach prawa europejskiego, także

tych państw, które charakteryzują się wysoką kulturą prawną i bez

wszelkiej wątpliwości są zaliczane do państw prawa. Zwroty te

przesuwają obowiązek konkretyzacji normy na etap stosowania

prawa i w związku z tym dają sądom (czy organom administracji -

tak w wypadku np. uznania administracyjnego) pewną swobodę

decyzyjną. Nie można jej jednak utożsamiać z dowolnością i

wolnością od zewnętrznej kontroli…" (SK 26/02)

UKSW

36

Klauzule generalne wyróżniają się spośród zwrotów

niedookreślonych tym, że odsyłają do systemu ocen czy
norm o charakterze pozaprawnym (np. "zasady
współżycia społecznego", "dobre obyczaje"), które
nabierają jednoznacznej treści dopiero w konkretnych
przypadkach.

UKSW

37

TK:
„Klauzule generalne” nie są typowym przykładem stosowanych

przez ustawodawcę zwrotów niedookreślonych, ponieważ

odsyłają do systemu norm pozaprawnych, m.in. moralnych, o

nieostrych – z natury rzeczy – zakresach znaczeniowych.

Niemniej jednak, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, istotne

cechy klauzul generalnych oraz niezbędność ich istnienia w

systemie prawa – nakazują ich uwzględnienie przy

rozpatrywaniu nakazu dostatecznej określoności przepisów

prawnych”. (SK 42/04)

UKSW

38

ustawa z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach

Art. 2. Wolność zgromadzania się podlega ograniczeniom

przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do ochrony

bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz

ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo praw i

wolności innych osób, a także ochrony Pomników Zagłady w

rozumieniu ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych

hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412).

UKSW

39

Art. 3. 1. Prawo organizowania zgromadzeń przysługuje

osobom mającym pełną zdolność do czynności

prawnych, osobom prawnym, innym organizacjom, a

także grupom osób.

2. W zgromadzeniach nie mogą uczestniczyć osoby

posiadające przy sobie broń, materiały wybuchowe lub

inne niebezpieczne narzędzia.

UKSW

40

Art. 8. Organ gminy zakazuje zgromadzenia publicznego,

jeżeli:
1) jego cel lub odbycie sprzeciwiają się niniejszej ustawie
lub naruszają przepisy ustaw karnych,
2) odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub
zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach.

UKSW

41

Art. 12. 1. Zgromadzenie może być rozwiązane przez przedstawiciela

organu gminy, jeżeli jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu
ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach lub gdy narusza
przepisy niniejszej ustawy albo przepisy ustaw karnych, a
przewodniczący, uprzedzony o konieczności rozwiązania
zgromadzenia, wzbrania się to uczynić.

UKSW

42

preambuła

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta

Nauczyciela

Mając na względzie doniosłą rolę oświaty i

wychowania w Rzeczypospolitej Polskiej,

pragnąc dać wyraz szczególnej randze

społecznej zawodu nauczyciela zgodnie z

potrzebami i oczekiwaniami, otwierając niniejszą

ustawą drogę do dalszych uregulowań prawnych

systemu edukacji narodowej, stanowi się, co

następuje:

UKSW

43

Konstytucja RP

W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny,
odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie,
my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej,
zarówno wierzący w Boga
będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna,
jak i nie podzielający tej wiary,
a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł,
równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski,
wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną

w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach,

nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej,
zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku,
złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie,
świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej,
pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane,
pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność,
w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem,
ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej
jako prawa podstawowe dla państwa
oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie

pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot.

Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali,
wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka,
jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi,
a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.