1

Ochrona własno

ś

ci

intelektualnej i przemysłowej

Prof. UEP, dr hab. Zenon Foltynowicz

2

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• Prof. UEP, dr hab. Zenon Foltynowicz,

Dziekan WT,

kierownik Katedry Ekologii Produktów

,

autor/współautor 31 patentów (+ kilka
zgłosze

ń

czeka na zatwierdzenie)

3

4

5

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

•

www.moodle.ue.poznan.pl

hasło:

OWIP10

• Sposób zaliczenia:

- obecno

ść

- test: 50 pyta

ń

(4 mo

ż

liwo

ś

ci – 1prawidłowa)

26 pkt+ = dst; 47= bdb;

[brak odp. = 0; (-1pkt/nw)];

- „wycinek prasowy” nt. WIiP + wyszukanie
w bazie pat. (pat., znak tow.)

6

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu warto

ś

ci

przedsi

ę

biorstwa

"Pomiar kapitału intelektualnego i zbilansowana

sprawozdawczo

ść

stanowi wa

ż

ny kamie

ń

milowy w

przechodzeniu od ery przemysłowej do gospodarki
wiedzy (..) Ów poszerzony, zbilansowany model
rachunkowo

ś

ci i sprawozdawczo

ś

ci skutkuje

bardziej systematycznym opisem zdolno

ś

ci

przedsi

ę

biorstwa i jego potencjału do

przekształcania kapitału intelektualnego w
finansowy"

• Bjorn Wolralh. Prezes Skandii

7

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

"Szybko rozwijaj

ą

ca si

ę

gospodarka globalna i

towarzysz

ą

ca jej eksplozja wiedzy-wraz z coraz

wy

ż

szymi oczekiwaniami klienta-wymaga coraz

wi

ę

kszej szybko

ś

ci w procesie tworzenia warto

ś

ci i

strategicznego my

ś

lenia. Globalna perspektywa

działalno

ś

ci przedsi

ę

biorstwa, zdolno

ś

ci do

nawigowania w nowych warunkach, dzielenia si

ę

posiadan

ą

wiedz

ą

oraz umiej

ę

tno

ść

innowacyjnego

przegrupowywania s

ą

krytycznymi kompetencjami"

Lars-Eric Petersson. prcesident and CEO, Skandia

8

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu warto

ś

ci

przedsi

ę

biorstwa

"Zapytajcie mened

ż

era któregokolwiek

przedsi

ę

biorstwa, jaki odsetek całkowitej

warto

ś

ci przypisaliby aktywom

niematerialnym - wszystkiemu od
indywidualnych umiej

ę

tno

ś

ci i know-how, po

systemy informatyczne, wzory i znaki
handlowe oraz relacje z dostawcami i
klientami - i uzyskacie t

ą

sam

ą

odpowied

ź

;

ponad 80% "

Prof. Elzbieta Skrzypek, Kierownik Katedry

Zarz

ą

dzania Wiedz

ą

, Wydz. Ekon. UMCS

9

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Przedsi

ę

biorstwa s

ą

zarz

ą

dzane w celu realizacji warto

ś

ci.

Warto

ś

ci te s

ą

poszukiwane przez klientów rynkowych.

Termin warto

ść

posiada ró

ż

ne znaczenie, mówimy o warto

ś

ci

firmy, warto

ś

ci konsumenckiej, warto

ś

ci klienta.

Warto

ść

w sensie ksi

ę

gowym rozumiana jest w kategorii warto

ś

ci

firmy.

Zgodnie z ustaw

ą

o rachunkowo

ś

ci (artykuł 33) warto

ść

firmy

stanowi ró

ż

nic

ę

: mi

ę

dzy cen

ą

nabycia okre

ś

lonej jednostki lub

zorganizowanej jej cz

ęś

ci, a ni

ż

sz

ą

od niej warto

ś

ci

ą

godziw

ą

przej

ę

tych aktywów netto.

10

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Warto

ść

firmy jest wa

ż

nym parametrem w wielu

sytuacjach, np. je

ż

eli nale

ż

y wybra

ć

strategie firmy.

Warto

ść

rynkowa i ksi

ę

gowa ró

ż

ni

ą

si

ę

od siebie.

"Jako wska

ź

nik, warto

ść

ksi

ę

gowa jest martwa, jest

artefaktem ery przemysłowej. My

ż

yjemy w erze

informacji, cho

ć

bardzo niewiele osób zauwa

ż

yło ten

fakt. Dowodem na to jest brak zrozumienia
spadaj

ą

cego znaczenia warto

ś

ci ksi

ę

gowej. Wiedza

człowieka i zasoby intelektualne s

ą

obecnie

najbardziej warto

ś

ciowymi aktywami ka

ż

dej spółki.

11

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Ekonomista, który wymy

ś

li lepsz

ą

miar

ę

warto

ś

ci,

b

ę

dzie musiał uwzgl

ę

dni

ć

znacznie wi

ę

ksz

ą

rol

ę

aktywów niematerialnych... [Rest in Peace Value,
"Forbes ASAP", 25 X 1993, s. 9].

Oznacza to,

ż

e dochodzi do sprowadzenia do

wspólnego mianownika warto

ś

ci mierzonej

kapitałem lub stop

ą

zysku mierzon

ą

wska

ź

nikami

analizy finansowej. Do tego dochodzi pomiar
kapitału intelektualnego.

12

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Ź

ródłem warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa jest wiedza. Wiedza staje si

ę

podstawowym zasobem i najwa

ż

niejszym

ź

ródłem przewagi

konkurencyjnej w skali

ś

wiatowej.

Rol

ę

wiedzy od dawna dostrzegano i uwa

ż

ano j

ą

jako znacz

ą

cy

czynnik rozwoju. Ju

ż

w 1963 roku, czyli > 45 lat temu P. Drucker

pisał ju

ż

na temat roli "pracowników wiedzy". W XX wieku wiele

pisano na temat przedsi

ę

biorstw "wysokiej technologii". W

warunkach nowej gospodarki problem wiedzy narasta.

Uwa

ż

a si

ę

,

ż

e terminu nowa gospodarka u

ż

ył pierwszy w 1997

roku Alan Greenspan (Weighttess economy) (niewa

ż

ka

ekonomia).

13

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Now

ą

gospodark

ę

uto

ż

samia si

ę

cz

ę

sto z gospodark

ą

cyfrow

ą

, elektroniczn

ą

lub GOW.

Teoretyk organizacji opartej na wiedzy Karl-Erik

Sveiby słusznie stwierdził,

ż

e "Gospodarka ery

wiedzy oferuje nieograniczone zasoby, gdy

ż

zdolno

ść

człowieka do tworzenia wiedzy jest

niesko

ń

czona" [Knowledge Focused Strategy; how

to Manage and Measure Intangible Assets]

14

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Zasoby niematerialne obejmuj

ą

:

- zasoby rynkowe czyli tzw. potencjał powi

ą

za

ń

z

rynkiem i klientem,

- własno

ść

intelektualn

ą

czyli licencje, patenty,

know how, znaki towarowe, itp..

- zasoby organizacyjne czyli wypracowane procesy,

procedury i zasady post

ę

powania przedsi

ę

biorstwa,

- zasoby relacyjne czyli kontakty i powi

ą

zania z innymi

podmiotami

- oraz ludzi zatrudnionych w przedsi

ę

biorstwie.

15

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Aktywa niematerialne

nie maj

ą

fizycznej postaci, ale

mimo to posiadaj

ą

warto

ść

dla przedsi

ę

biorstwa,

trudno je wyceni

ć

do czasu sprzeda

ż

y

przedsi

ę

biorstwa.

Aktywa niematerialne

pojawiły si

ę

w odpowiedzi na

rosn

ą

ce przekonanie,

ż

e czynniki nie wykazywane

w ksi

ę

gach odgrywaj

ą

istotn

ą

rol

ę

w tworzeniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa., np. marki, znaki

handlowe, prawa wył

ą

czno

ś

ci, patenty, prawa

autorskie. Daj

ą

one przewag

ę

konkurencyjn

ą

i przekładaj

ą

si

ę

na zysk.

16

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Warto

ś

ci niematerialne porównywane s

ą

do korzenia

drzewa. Pie

ń

, gał

ę

zie i li

ś

cie s

ą

widoczne, podobnie

jak przedsi

ę

biorstwo na rynku. Ukryt

ą

warto

ś

ci

ą

przedsi

ę

biorstwa jest, podobnie jak drzewa jego

system korzeniowy. Jako

ść

i warto

ść

przedsi

ę

biorstwa zale

ż

y od jego ukrytej warto

ś

ci,

czyli od kapitału intelektualnego.

17

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

Mo

ż

liwo

ś

ci wzrostu warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa przez

wiele lat wynikały z roli aktywów materialnych
(praca, kapitał, ziemia). Wiedza i technologia
traktowane były jako czynniki zewn

ę

trzne.

Mo

ż

liwo

ś

ci wzrostu warto

ś

ci wynikały z akumulacji

kapitału fizycznego.

Obecnie wzrost gospodarczy

dokonuje si

ę

dzi

ę

ki nowym wyrobom b

ę

d

ą

cym

efektem innowacji.

18

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

O warto

ś

ci rynkowej przedsi

ę

biorstwa nie decyduje dzi

ś

kapitał

rzeczowy, lecz intelektualny, warto

ść

pracowników, ich wiedza i

umiej

ę

tno

ś

ci. Dowodem na to jest chocia

ż

by firma Microsoft,

która posiada warto

ść

rynkow

ą

równ

ą

200 mld USD przy

warto

ś

ci kapitału 15 mld USD, natomiast GM i Ford, przy

ł

ą

cznej warto

ś

ci aktywów równej 500 mld USD osi

ą

gały w 2008

r. warto

ść

rynkow

ą

127 mld dol.

Według szacunków warto

ść

ksi

ę

gowa

ś

rodków trwałych w

ogólnej warto

ś

ci ksi

ę

gowej ameryka

ń

skich przedsi

ę

biorstw

stanowi 20%. Dla warto

ś

ci rynkowej najwi

ę

ksze znaczenie maj

ą

zasoby niematerialne (intangible assets).

19

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

• Twierdzi si

ę

,

ż

e kapitał intelektualny to ró

ż

nica

pomi

ę

dzy warto

ś

ci

ą

rynkow

ą

i ksi

ę

gow

ą

.

• Ocenia si

ę

,

ż

e pierwsza era w podej

ś

ciu do kapitału

intelektualnego polegaj

ą

ca na poznaniu jego istoty, wagi

i znaczenia, poszukiwania mniej lub bardziej udanych
metod i narz

ę

dzi rozpoznawania i pomiaru odchodzi w

przeszło

ść

. Rozpoczyna si

ę

drugi etap, era w podej

ś

ciu

do kapitału intelektualnego polegaj

ą

ca na wdro

ż

eniach.

20

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Miejsce zasobów niematerialnych w kształtowaniu

warto

ś

ci przedsi

ę

biorstwa

• Wiele przedsi

ę

biorstw na całym

ś

wiecie przejmuje

kapitał intelektualny jako sposób pomiaru,
wizualizacji i prezentacji ich prawdziwej warto

ś

ci.

• Wiele przedsi

ę

biorstw funkcjonuj

ą

cych w warunkach

Gospodarki Opartej na Wiedzy traktuje
rachunkowo

ść

kapitału intelektualnego jako

narz

ę

dzie umo

ż

liwiaj

ą

ce wskazanie na to, co liczy si

ę

w nowoczesnej, szybko zmieniaj

ą

cej si

ę

gospodarce.

21

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Zmieniaj

ą

ca si

ę

gospodarka

•

W XVIII wieku Wielka Brytania była jedynym krajem europejskim,
w którym dokonano i zastosowano najwi

ę

cej wynalazków. Dzi

ę

ki

temu Wielka Brytania stała si

ę

krajem przoduj

ą

cym zarówno

w produkcji, jak i w handlu.

•

Pod koniec XVIII wieku wynalazki angielskie dotarły jednak do
innych krajów, głównie do Francji i Stanów Zjednoczonych Ameryki
Północnej, gdzie przyczyniły si

ę

do rozwoju rodzimej produkcji,

stanowi

ą

c zarazem bodziec do ich ulepszania i dokonywania

nowych rozwi

ą

za

ń

.

•

W XIX wieku nast

ę

puje równie

ż

rozwój nauk przyrodniczych,

a nast

ę

pnie technicznych, co ma istotny wpływ na wynalazczo

ść

,

która stopniowo obejmuje wszystkie dziedziny

ż

ycia, powoduj

ą

c

m.in. powstawanie du

ż

ych, zmechanizowanych fabryk.

22

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

- nowe narz

ę

dzia dla potrzeb rolnictwa:

ż

niwiarka (1826) z zastosowaniem

automatycznego zgarniacza obrotowego
(1858), młocarni

ę

(1837), kombajn

zbo

ż

owy (1836), w którym ulepszono

poł

ą

czenie

ż

niwiarki z młocarni

ą

, (1860),

kultywator do spulchniania ziemi (1856,
1870), maszyn

ę

do kopania ziemniaków

(1860) i wiele innych;

23

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

- dla budowy nowych maszyn i przyrz

ą

dów niezb

ę

dny był

rozwój przemysłu hutniczego wraz z górnictwem,
dostarczaj

ą

cym w

ę

gla i rud.

W miejsce dymarek zbudowano wielki piec, stale go

ulepszaj

ą

c i podwy

ż

szaj

ą

c jego wydajno

ść

, szczególnie

przez zastosowanie koksu jako paliwa (1816) oraz
nagrzewnic Cowpera (1832); wprowadzono metod

ę

Siemensa-Martensa

ś

wie

ż

enia stali (1864) oraz

wynaleziono konwertor, tzw. gruszk

ę

Bessemera -

Thomasa (1860-1878).

24

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

W hutnictwie metali nie

ż

elaznych uzyskano

i zastosowano wolfram (1815), magnez (1851),
mangan (1857), aluminium (1886), zwane
"srebrem z gliny" i inne, umo

ż

liwiaj

ą

ce

wytwarzanie ró

ż

nych stopów.

Wielkim wynalazkiem był stop zwany stal

ą

Hadfielda od nazwiska jego twórcy (1883),
nast

ę

pnie stal niklowa Schneidera (1889) i stal

narz

ę

dziowa szybkotn

ą

ca Taylora i White'a

(1898).

25

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

Uzyskane

ż

elazo, stal, metale nie

ż

elazne i stopy wymagały dalszej

obróbki, tote

ż

rozwin

ę

ło si

ę

walcownictwo i ku

ź

nictwo, a nast

ę

pnie

ci

ą

garstwo.

Rozwój kolejnictwa oraz

ż

eglugi rzecznej i morskiej spowodował

zapotrzebowanie na szyny, rury i blachy niezb

ę

dne do budowy

lokomotyw, kotłów, kadłubów statków, taboru i in.

Wynaleziono walcark

ę

do walcowania profilowego (1820), pras

ę

hydrauliczn

ą

(1820), tokark

ę

do gwintów metalowych (1833),

tokark

ę

karuzelow

ą

(1839), młot parowy (1842), szlifierk

ę

(1850),

frezark

ę

uniwersaln

ą

(1861), wiertark

ę

(1863), tokark

ę

automatyczn

ą

(1870), walcark

ę

do rur bez szwu Mannesmana

(1885) i szereg innych.

Konstrukcje metalowe znalazły wsz

ę

dzie szerokie zastosowanie,

symbolem za

ś

rozwoju tej dziedziny techniki jest słynna wie

ż

a Eiffla

zbudowana w Pary

ż

u (1889).

26

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

Kwestie nap

ę

du maszyn rozwi

ą

zywał przez dłu

ż

szy czas silnik parowy,

wynaleziony przez J. Watta (1767). Ulepszany i udoskonalany
znalazł zastosowanie m.in. w lokomotywach (1804, 1830), w
statkach rzecznych (1807) i morskich (1819), w włókiennictwie
(1830-1850), w hutnictwie, górnictwie itp.

W drugiej połowie XIX wieku silnik parowy był stopniowo wypierany

przez silnik elektryczny, dzi

ę

ki wynalezieniu przez W. Siemensa

pr

ą

dnicy zwanej wówczas dynamomaszyn

ą

(1866) i zbudowaniu

asynchronicznego silnika elektrycznego (1887), a nast

ę

pnie silnika

trójfazowego (1889).

Te wynalazki zapocz

ą

tkowały rozwój i szerokie zastosowanie

elektrotechniki w przemy

ś

le.

27

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

Wynalezienie:

- silnika spalinowego (1864), ulepszonego przez K.

Benza i G. Daimlera (1885),

- wysokopr

ęż

nego silnika spalinowego R. Diesla

(1895),

- motocykla nap

ę

dzanego silnikiem spalinowym

Daimlera (1885),

- opony pneumatycznej J. B. Dunlopa

i setki innych, stanowiło zal

ąż

ek nowej gał

ę

zi

przemysłu, tj. przemysłu motoryzacyjnego

28

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

Post

ę

p techniczny nie pomin

ą

ł

ż

adnej dziedziny przemysłu

i przez mechanizacj

ę

ró

ż

nych procesów produkcyjnych

powodował stały jego rozwój, tworz

ą

c coraz to nowsze

wynalazki zast

ę

puj

ą

ce m. in, prac

ę

r

ę

czn

ą

, jak np.

maszyna do szycia wynaleziona przez E. Howe (1845)
i ulepszona przez J. Singera (1851-1853), maszyna do
pisania Ch.L. Sholesa (1873), maszyna do wyrobu
papierosów (1876), maszyna do wyrobu przedmiotów ze
szkła (1884), maszyna drukarska -linotyp O.
Mergenthalera (1885), maszyna do szycia butów (1886),

29

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Przykłady ilustruj

ą

ce szybki rozwój techniki

W drugiej połowie XIX wieku now

ą

gał

ąź

przemysłu stanowiła chemia,

której rozwój zapocz

ą

tkował wynalazek E. Solvaya umo

ż

liwiaj

ą

cy

produkcj

ę

sody (1861), a nast

ę

pnie wynalazek C. Winklera

wprowadzaj

ą

cy produkcj

ę

kwasu siarkowego metod

ą

kontaktow

ą

(1875).

Zacz

ę

to produkowa

ć

dla potrzeb włókiennictwa barwniki syntetyczne

jak alizaryna (1868), eozyna (1871), indygo (1880) i inne.

Dla rolnictwa niezb

ę

dne okazały si

ę

nawozy mineralne: superfosfat

(1842), azotniak (1878) i tomasyna (1879).

Nauczono si

ę

wykorzystywa

ć

uboczne produkty destylacji w

ę

gla, takie

jak gaz w

ę

glowy słu

żą

cy do o

ś

wietlania (1816-1885), smoł

ę

, wod

ę

amoniakaln

ą

, benzol i inne.

30

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Ignacy Mo

ś

cicki: prezydent RP (1926-1939), prof. chemii/wynalazca,

autor wielu patentów.

•

Jako pierwszy zastosował metod

ę

uzyskiwania z powietrza na skal

ę

przemysłow

ą

azotu, który był przeznaczony do produkcji kwasu

azotowego.

•

Zakłady Azotowe w Chorzowie - po wprowadzeniu udoskonale

ń

Mo

ś

cickiego produkcja azotniaku i karbidu została wielokrotnie

powi

ę

kszona i rozszerzona

o amoniak, kwas azotowy, azotan amonu, saletrzak
i nitrofos - to całkowicie uniezale

ż

niło Polsk

ę

w tym zakresie od

importu.

•

Był zało

ż

ycielem

Pa

ń

stwowych Zakładów Zwi

ą

zków Azotowych

w

Tarnowie

. Dzielnic

ę

, gdzie zbudowano t

ę

fabryk

ę

, na jego cze

ść

nazwano

Mo

ś

cicami

.

•

Po wyborze na Prezydenta RP u

ż

ytkowanie prawa do swych

patentów nieodpłatnie przekazał pa

ń

stwu polskiemu.

31

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Ignacy Łukaszewicz

•

aptekarz i przedsi

ę

biorca,

wynalazca

lampy naftowej

, (1853)

ojciec

przemysłu naftowego

;

•

Na przełomie roku 1852/1853 Łukasiewicz i Zeh
otrzymali

naft

ę

metod

ą

frakcjonowanej destylacji.

•

1857

-

Kl

ę

czany

pod Jasłem. Łukasiewicz otworzył

pierwsz

ą

na

ś

wiecie

rafineri

ę

. Z ropy produkował

nie tylko naft

ę

, ale i smary, oleje smarne i asfalt.

•

Jako pierwszy na

ś

wiecie wykorzystał na skal

ę

przemysłow

ą

bogactwo korzy

ś

ci jakie daje

ropa

naftowa

.

Bardzo sprawny organizator, dorobił si

ę

na ropie naftowej du

ż

ego maj

ą

tku

.

Pierwsza na

ś

wiecie lampa naftowa - wynalazek Ignacego Łukasiewicza

32

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• Konsekwencj

ą

rozwoju wszystkich gał

ę

zi przemysłu był

wzrost masy towarowej, wymagaj

ą

cy zbytu, tj.

wprowadzenia do obrotu krajowego i zagranicznego.

• To z kolei spowodowało rozwój handlu oraz

ś

rodków

transportu do przewozu towarów i surowców.

• Ze wzgl

ę

du na ró

ż

n

ą

polityk

ę

gospodarcz

ą

, a przede

wszystkim celn

ą

, poszczególnych pa

ń

stw w pierwszej

połowie XIX wieku rozwój handlu napotykał znaczne
ograniczenia. Dopiero wprowadzenie polityki liberalizmu
gospodarczego wpłyn

ę

ło na o

ż

ywienie handlu

mi

ę

dzynarodowego.

33

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• wprowadzenie polityki liberalizmu gospodarczego

wpłyn

ę

ło na o

ż

ywienie handlu mi

ę

dzynarodowego.

• W zwi

ą

zku z tym pojawiła si

ę

i z czasem zaostrzyła

walka konkurencyjna zarówno mi

ę

dzy producentami jak

i handlowcami.

• Chc

ą

c zdoby

ć

, a nast

ę

pnie utrzyma

ć

swoj

ą

pozycj

ę

na

rynkach, jedni i drudzy zacz

ę

li posługiwa

ć

si

ę

znakami

firmowymi, towarowymi lub handlowymi, wskazuj

ą

cymi

sk

ą

d towar pochodzi.

• Znaki stały si

ę

z czasem instrumentem walki

konkurencyjnej i z tego wzgl

ę

du musiały si

ę

mi

ę

dzy sob

ą

ró

ż

ni

ć

na tyle, aby odbiorców nie wprowadza

ć

w bł

ą

d co

do producenta lub miejsca pochodzenia towaru.

34

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• Wraz z rozwojem przemysłu i handlu wyłoniła si

ę

konieczno

ść

wprowadzenia regulacji prawnych, które

chroniłyby wynalazców, producentów, a tak

ż

e

handlowców przed na

ś

ladownictwem i innymi

nadu

ż

yciami ze strony osób postronnych, najcz

ęś

ciej

konkurentów, i zapewniłyby uprawnionym nale

ż

ne im

korzy

ś

ci materialne.

• Uznano,

ż

e ochron

ę

prawn

ą

, powinien stanowi

ć

patent

na wynalazek, udzielany przez organ (urz

ą

d) pa

ń

stwowy

zapewniaj

ą

cy jego wła

ś

cicielowi wył

ą

czne prawo

(monopol) do opatentowanego wynalazku przez
okre

ś

lony czas.

35

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• Regulacje prawne, chroni

ą

ce wynalazki, a z czasem

tak

ż

e znaki firmowe, towarowe lub handlowe

wprowadzały poszczególne pa

ń

stwa, wzoruj

ą

c si

ę

najcz

ęś

ciej na ustawodawstwie francuskim.

• W XIX wieku regulacje te miały charakter czysto

terytorialny, tzn. obowi

ą

zywały tylko w tym pa

ń

stwie,

które wydało odno

ś

ne przepisy.

• Nie zabraniały one wprawdzie obywatelom innych

pa

ń

stw ubiega

ć

si

ę

o ochron

ę

swoich wynalazków, lecz

żą

dały spełnienia ró

ż

nych wymogów cz

ę

sto formalnych,

na ogół nie znanych obcokrajowcom, co znacznie
utrudniało uzyskanie ochrony.

• Pierwsze regulacje prawne nast

ą

piły z ko

ń

cem XVIII

wieku.

36

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• W gospodarce w coraz wi

ę

kszym stopniu opartej na

wiedzy (GOW), własno

ść

intelektualna i własno

ść

przemysłowa jest spraw

ą

kluczow

ą

w podejmowaniu

codziennych decyzji gospodarczych.

• Nowe produkty, wzory i znaki oraz projekty twórcze

pojawiaj

ą

si

ę

prawie codziennie na rynku i s

ą

wynikiem

nieustaj

ą

cej innowacyjno

ś

ci i kreatywno

ś

ci ludzkiej.

• Małe i

ś

rednie przedsi

ę

biorstwa (M

Ś

P) s

ą

cz

ę

sto sił

ą

nap

ę

dow

ą

takich innowacji. Ich zdolno

ść

kreatywna i

innowacyjna nie jest jednak

ż

e w pełni wykorzystywana,

poniewa

ż

wiele (MSP) nie korzysta w pełni z systemu

własno

ś

ci intelektualnej i przemysłowej oraz ochrony

jak

ą

mog

ą

zapewni

ć

swoim wynalazkom, znakom

i wzorom.

37

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

• Pozostawione bez ochrony dobre wynalazki lub wzory

mog

ą

by

ć

utracone na rzecz wi

ę

kszych konkurentów,

którzy dysponuj

ą ś

rodkami, aby korzystnie

skomercjalizowa

ć

produkt lub usług

ę

, pozostawiaj

ą

c

rzeczywistego wynalazc

ę

lub twórc

ę

bez jakichkolwiek

finansowych korzy

ś

ci lub wynagrodzenia.

• Odpowiednia ochrona wynalazków i wzorów oraz innych

rozwi

ą

za

ń

firmy jest posuni

ę

ciem decyduj

ą

cym

o powstrzymaniu potencjalnego naruszenia praw oraz
zamienieniem idei w zasoby gospodarcze z rzeczywist

ą

warto

ś

ci

ą

rynkow

ą

.

• Korzystanie w pełni z systemu ochrony własno

ś

ci

przemysłowej i intelektualnej ułatwia firmom czerpanie
korzy

ś

ci z ich zdolno

ś

ci innowacyjnej i twórczej, która

pomaga i zach

ę

ca do dalszej innowacji.

38

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Wzmocnienie konkurencyjno

ś

ci przez ochron

ę

własno

ś

ci przemysłowej

•

Wiele nowych produktów i usług stanowi przedmioty ochrony
własno

ś

ci przemysłowej. Post

ę

powe współczesne przedsi

ę

biorstwa

podejmuj

ą

wielorakie działania w celu wydobycia wszelkich

mo

ż

liwych warto

ś

ci z nabytych praw wył

ą

cznych do efektywnego

wykorzystania ich w strategii gospodarczej.

•

Przedsi

ę

biorstwa, które po

ś

wi

ę

caj

ą

czas i

ś

rodki w celu ochrony

zasobów własno

ś

ci intelektualnej mog

ą

zwi

ę

ksza

ć

swoj

ą

konkurencyjno

ść

na wiele sposobów.

•

Przedsi

ę

biorstwa, które prowadz

ą

systematyczne badania z zakresu

czysto

ś

ci patentowej przed wyst

ą

pieniem o uzyskanie ochrony, s

ą

w stanie unikn

ąć

niepotrzebnych sporów, oszcz

ę

dzaj

ą

c tym samym

czas i finanse.

39

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Wzmocnienie konkurencyjno

ś

ci przez ochron

ę

własno

ś

ci przemysłowej

Znajomo

ść

reguł i zasad ochrony własno

ś

ci przemysłowej

i intelektualnej pomaga w:

•

nie dopuszczaniu konkurentów do powielania lub dokładnego

kopiowania produktów;

•

unikaniu nieekonomicznych inwestycji badawczo-rozwojowych
i marketingowych;

•

kreowaniu wizerunku firmy za pomoc

ą

znaku towarowego

i jako

ś

ciowej strategii firmy;

•

negocjowaniu licencji, koncesjonowaniu lub zawieraniu innych
umów w oparciu o własno

ść

intelektualn

ą

i przemysłow

ą

;

•

zwi

ę

kszaniu warto

ś

ci rynkowej firmy;

•

zdobywaniu ł

ą

czonego kapitału i ułatwianiu dost

ę

pu do finansów;

•

uzyskiwaniu dost

ę

pu do nowych rynków.

40

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Efektywne zarz

ą

dzanie własno

ś

ci

ą

intelektualn

ą

• Efektywne zarz

ą

dzanie własno

ś

ci

ą

intelektualn

ą

i wykorzystywanie jej w celu opracowywania strategii
gospodarczej staje si

ę

coraz bardziej kluczowym

zadaniem dla przedsi

ę

biorców na całym

ś

wiecie.

• Efektywne zarz

ą

dzanie własno

ś

ci

ą

intelektualn

ą

i przemysłow

ą

umo

ż

liwia firmom wykorzystywanie jej

w celu podnoszenia ich konkurencyjno

ś

ci i przewagi

strategicznej.

• Uzyskanie praw wył

ą

cznych jest kluczow

ą

faz

ą

wst

ę

pn

ą

,

lecz efektywne zarz

ą

dzanie uzyskanymi prawami

wył

ą

cznymi oznacza wi

ę

cej ni

ż

ochron

ę

wynalazków,

znaków towarowych, wzorów firmy lub praw autorskich.

41

Ochrona własno

ś

ci intelektualnej

i przemysłowej

Efektywne zarz

ą

dzanie własno

ś

ci

ą

intelektualn

ą

•

to równie

ż

zdolno

ść

firmy do komercjalizacji swych wynalazków,

urynkowienia swojej marki, licencjonowania swoich know-how,
ł

ą

czenia kapitałów kontraktowych i zawierania innych umów

dotycz

ą

cych praw własno

ś

ci przemysłowej oraz efektywne

monitorowanie i wprowadzanie w

ż

ycie swoich praw.

•

Rzeczywiste zasoby własno

ś

ci intelektualnej i przemysłowej musz

ą

by

ć

uznawane jako kolekcja kluczowych zasobów, które tworz

ą

znacz

ą

c

ą

warto

ść

dodan

ą

przedsi

ę

biorstwa.

•

Przedsi

ę

biorstwa (równie

ż

M

Ś

P) mog

ą

tak

ż

e czerpa

ć

korzy

ś

ci

z bogactwa wiedzy technicznej i handlowej dost

ę

pnej

w patentowych bazach danych i bazach znaków towarowych w celu
rozpoznawania bie

żą

cych luk technologicznych, okre

ś

lania

przyszłych partnerów i okre

ś

lania aktywno

ś

ci innowacyjnej

konkurentów.