21

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

Wskaźnik ładowania baterii z zasilacza sieciowego

C

hoćbyś był dum−
nym posiadaczem
najnowszej, auto−

matycznej ładowarki akumulato−
rów NiCd, ciągle możesz mieć
kłopot z nietypową “niekompa−
tybilną” baterią, na przykład
o rzadko spotykanym napięciu
lub wymagającą dużo większe−
go prądu ładowania niż ten, ja−
kiego może dostarczyć twoja ła−
dowarka ze sklepowej półki.
W takich przypadkach uwaga
wielu osób zwraca się w stronę
regulowanych zasilaczy siecio−
wych (o prądzie, powiedzmy,
500mA), ponieważ jest to praw−
dopodobnie najtańszy sposób
zapewnienia napięcia i prądu
stałego wymaganego do łado−
wania baterii. Taki “przyzagro−
dowy” system ładowania, choć
szybki i niezbyt wydajny, jednak
działa. Trzeba jednak pamiętać,
że podlega następującym ogra−
niczeniom:

1. Powinieneś mieć jasny

pogląd odnośnie wartości prądu
ładowania. W przypadku stoso−
wania zasilacza regulowanego,
ale niestabilizowanego, możesz
regulować prąd regulując sko−
kowo napięcie wyjściowe.

2. Musisz wiedzieć, czy prąd

rzeczywiście płynie przez bate−
rię. Tym samym wskaźnik prze−
pływu prądu jest o wiele bar−
dziej przydatny, niż wskaźnik na−
pięcia.

3. Aby zabezpieczyć cię

przed zapomnieniem o cyklu ła−
dowania, wskaźnik powinien
być widoczny tam, gdzie często
przebywasz.

W przedstawionym tu ukła−

dzie dioda LED świeci, gdy na−
pięcie baza−emiter tranzystora
przekracza około 0,2V. Przy uży−
ciu rezystora szeregowego
o wartości 1

Ω

, jak na schema−

cie, zaświeci się przy prądzie
około 200mA, a przy około
40mA, jeśli R1 zostanie zastą−
piony przez rezystor 4,7

Ω

.

Ubytek napięcia spowodo−

wany przez ten wskaźnik nie
może nigdy przekroczyć napię−
cia baza−emiter (U

BE

) tranzysto−

ra, czyli około 0,7V. Nawet jeśli
prąd płynący przez R1 jeszcze
wzrośnie ponad poziom, przy
którym U

BE

= 0,7V, baza tranzy−

stora “wchłonie” nadmiar prą−
du. Proponowany tutaj tranzy−

stor BU406 w obudowie TO−
220 może pracować z prądem
bazy do 4A (można wykorzystać
jakikolwiek inny tranzystor dużej
mocy − przyp. red. EdW).

Przy pomocy takiego wska−

źnika ładowania możesz prze−
zwyciężyć wymienione powyżej
ograniczenia 2 i 3.

Pozostaje problem znajomo−

ści wymaganego prądu. Jak dłu−
go U

BE

pozostaje poniżej mniej

więcej 0,6V, napięcie na R1 jest
wiarygodnym wskaźnikiem prą−
du ładowania. Zamiennie mo−
żesz włączyć amperomierz, by
określić prąd ładowania przy
różnych ustawieniach napięcia
wyjściowego zasilacza. Następ−

nie powinieneś wybrać pomię−
dzy rozsądnie szybkim ładowa−
niem, powiedzmy, przez 6−7 go−
dzin prądem C/5 lub wolniej−
szym, np. przez 14 godzin prą−
dem C/10. C jest pojemnością
baterii w (mili−)amperogodzi−
nach, zazwyczaj nadrukowaną
na baterii. Ogólnie, im mniejszy
prąd ładowania, tym mniejsze
ryzyko uszkodzenia baterii, jeśli
zapomnisz wyłączyć ładowarkę.

W pewnych przypadkach bę−

dzie możliwe wbudowanie ukła−
du do zasilacza sieciowego.
Może to być jednak niebez−
pieczne z powodu obecności
napięcia sieciowego wewnątrz
obudowy zasilacza. Innym roz−
wiązaniem jest umieszczenie
układu w obudowie pilota zdal−
nego sterowania.

Układ nie jest zabezpieczony

przed odwrotną polaryzacją ba−
terii. Jeśli takie zabezpieczenie
jest niezbędne, należy wprowa−
dzić bezpiecznik bądź inny prze−
rywacz obwodu.

P

Prro

ojje

ek

ktt:: J

J.. G

Go

on

nzza

alle

ezz

R

Ry

ys

s.. 1

1..

Powielacz impedancji wejściowej

I

mpedancja

wejściowa

układów

wzmacniacza

operacyjnego ze sprzęże−

niem dla prądów zmiennych nie−
mal całkowicie zależy od rezy−
stancji ustalającej stałoprądowy
punkt pracy. Jeśli stosowany
jest wzmacniacz CMOS lub FET,
impedancja wejściowa samego
układu scalonego jest bardzo
wysoka. Natomiast wypadkowa
rezystancja wejściowa układu
zależy właśnie od wartości opor−
ników zastosowanych w obwo−
dach wejściowych (lub obwo−
dach sprzężenia zwrotnego).
Ostatecznie oporność wejścio−
wa układu zbudowanego przy

użyciu współczesnego wzmac−
niacza operacyjnego może się−
gnąć 10M

Ω

. Jeśli potrzebna jest

jeszcze większa wartość, można
skorzystać z

układu “boot−

strap”, umożliwiającego pod−
wyższenie impedancji wejścio−
wej do bardzo wysokich warto−
ści. Na schemacie rezystory R1
plus R2 tworzą obwód określają−
cy stałoprądowy punkt pracy
układu wzmacniacza operacyj−
nego IC1. Bez dalszych działań,
impedancja wyjściowa wynio−
słaby około 20M

Ω

. Jednak sy−

gnał wyjściowy jest podany
zwrotnie (w fazie) na obwód
wejściowy tak, że prąd zmienny

płynący przez R1 jest radykalnie
mniejszy. Impedancja wejścio−
wa Zin dla przebiegów zmien−
nych wyniesie:

Zin =[(R2+R3)/R3](R1+R2)]

Przy wartościach elementów,

jak na schemacie, Zin ma war−
tość około 1G

Ω

.

Układ pobiera prąd około 3mA.

P

Prro

ojje

ek

ktt:: H

H.. B

Bo

on

ne

ek

ka

am

mp

p

O

Od

d R

Re

ed

d.. E

Ed

dW

W::

Układ tego typu może być

zrealizowany z użyciem dowol−
nego wzmacniacza operacyjne−
go o małym (stałym) prądzie
polaryzacji wejść np.: TL071
TL081.

R

Ry

ys

s.. 1

1..

Prezentowany układ nie

jest najnowocześniejszym su−
perszybkim przetwornikiem.
Jeśli szukasz jakiegoś rozwią−
zania superszybkiego i wyrafi−
nowanego, z czystym sumie−
niem pomiń ten artykuł. Jeśli
jednak czasem potrzebujesz
przetworzyć równoległe infor−
macje 8−bitowe na szeregowe
i przesłać je z prędkością nie
większą niż 9600 bodów, nie
przegap tego prostego układu.
Jeśli poszukujesz prostego
i niezbyt wyrafinowanego roz−
wiązania, właśnie ten układ
może się okazać najbardziej
odpowiednim blokiem.

Niniejszy artykuł pokazuje,

jak zatrudnić kilka najzwyklej−
szych układów scalonych TTL
do przetwarzania danych rów−
noległych na format szerego−
wy. Format transmisji jest
standardowy: 8 bitów danych,
jeden bit stopu i brak bitu pa−
rzystości − w praktyce usta−
wienie takie będzie odpowie−
dnie dla wszystkich, no może
z wyjątkiem najbardziej egzo−
tycznych przypadków.

Schemat elektryczny prze−

twornika równoległo−szerego−
wego można znaleźć na rry

y−

s

su

un

nk

ku

u 1

1. Sercem układu jest

układ scalony IC3, typu
74LS150. Jest on odpowie−
dzialny za właściwe przetwa−
rzanie równoległo−szeregowe.
Osiem z szesnastu wejść te−
go multipleksera jest połączo−
nych wejściem równoległym,

czyli złączem K2. Wejście 0
(nóżka 8) układu scalonego
IC3 reprezentuje bit startu,
a wejścia 1 do 8 (nóżki 1...7
i 23) − bity danych. Na koniec,
wejście (nóżka 22) służy do
generowania bitu stopu. Wej−
ścia multipleksera 74LS150 są
kolejno uaktywniane za pośre−
dnictwem licznika BCD IC2 ty−

pu 74LS160 (74HC160). Każ−
de wciśnięcie przycisku S1
powoduje, że licznik 74LS160
liczy w górę od 0 do 9 i w ten
sposób dostarcza odpowie−
dnich kodów BCD do wejść
A − D (nóżki 11, 13...15) multi−
pleksera IC3. W wyniku dzia−
łania kondensatora C2, to sa−
mo dzieje się po włączeniu za−

silania. W rezultacie jeden bajt
zostaje przetworzony i prze−
słany.

Jeśli układ jest wykorzysty−

wany jako podzespół większe−
go urządzenia, elementy R1,
R2, C1 i S2 można pominąć,
natomiast wejście IC1a połą−
czyć z odpowiednim układem
sterującym.

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99

22

Przetwornik równolegle/szeregowo
Z ośmiu na jeden i na odwrót

K

K

a

ażżd

dy

y k

ko

om

mp

pu

utte

err m

ma

a p

prrzzy

yn

na

ajjm

mn

niie

ejj ttrrzzy

y p

po

orrtty

y::

d

dw

wa

a s

szze

erre

eg

go

ow

we

e ((o

ozzn

na

ac

czza

an

ne

e c

czzę

ęs

stto

o R

RS

S−

2

23

32

2)) ii jje

ed

de

en

n rró

ów

wn

no

olle

eg

głły

y.. Ł

Łą

ąc

czze

e s

szze

erre

eg

go

ow

we

e

R

RS

S−2

23

32

2 jje

es

stt c

ciią

ąg

glle

e b

ba

arrd

dzzo

o p

po

op

pu

ulla

arrn

ne

e ii c

ch

hę

ęttn

niie

e w

wy

y−

k

ko

orrzzy

ys

stty

yw

wa

an

ne

e.. W

W w

wiie

ellu

u w

wy

yp

pa

ad

dk

ka

ac

ch

h zza

ac

ch

ho

od

dzzii k

ko

o−

n

niie

ec

czzn

no

oś

ść

ć s

sk

ko

orrzzy

ys

stta

an

niia

a zz p

po

orrttu

u s

szze

erre

eg

go

ow

we

eg

go

o k

ko

om

m−

p

pu

utte

erra

a.. D

Da

an

ne

e zz a

allb

bo

o d

do

o k

ko

om

mp

pu

utte

erra

a m

mo

og

gą

ą b

by

yć

ć p

prrzze

e−

s

słła

an

ne

e n

na

aw

we

ett k

kiillk

ka

an

na

aś

śc

ciie

e m

me

ettrró

ów

w p

prrzze

ezz jja

ak

ką

ąk

ko

ollw

wiie

ek

k

d

dw

wu

użży

yłło

ow

wą

ą lliin

niię

ę.. Z

Za

arró

ów

wn

no

o w

w k

ko

om

mp

pu

utte

erra

ac

ch

h,, jja

ak

k

ii w

w p

prro

offe

es

sjjo

on

na

alln

ny

yc

ch

h u

urrzzą

ąd

dzze

en

niia

ac

ch

h zz n

niim

mii w

ws

sp

pó

ółłp

prra

a−

c

cu

ujją

ąc

cy

yc

ch

h b

ba

arrd

dzzo

o c

czzę

ęs

stto

o ttrrzze

eb

ba

a zza

am

miie

en

niia

ać

ć iin

nffo

orrm

ma

a−

c

cjję

ę rró

ów

wn

no

olle

eg

głłą

ą n

na

a s

szze

erre

eg

go

ow

wą

ą.. N

Na

ajjc

czzę

ęś

śc

ciie

ejj s

są

ą d

do

o tte

e−

g

go

o w

wy

yk

ko

orrzzy

ys

stty

yw

wa

an

ne

e a

allb

bo

o m

miik

krro

op

prro

oc

ce

es

so

orry

y,, a

allb

bo

o s

sp

pe

e−

c

cjja

alliizzo

ow

wa

an

ne

e u

uk

kłła

ad

dy

y s

sc

ca

allo

on

ne

e,, o

ob

be

ec

cn

niie

e c

co

orra

azz c

czzę

ęś

śc

ciie

ejj

d

do

os

sttę

ęp

pn

ne

e jja

ak

ko

o e

elle

em

me

en

ntty

y S

SM

MD

D.. P

Prrzze

ec

ciię

ęttn

ny

y h

ho

ob

bb

by

ys

stta

a

m

ma

a c

co

orra

azz m

mn

niie

ejj s

szza

an

ns

s,, b

by

y jje

e w

w p

prro

os

stty

y s

sp

po

os

só

ób

b w

wy

yk

ko

o−

rrzzy

ys

stta

ać

ć..

T

Ty

ym

mc

czza

as

se

em

m tta

ak

kżże

e h

ho

ob

bb

by

yś

śc

cii c

ch

hc

ciie

elliib

by

y w

wy

yk

ko

orrzzy

ys

stty

y−

w

wa

ać

ć p

po

orrtt s

szze

erre

eg

go

ow

wy

y k

ko

om

mp

pu

utte

erra

a zza

arró

ów

wn

no

o d

do

o zzb

biie

erra

a−

n

niia

a d

da

an

ny

yc

ch

h ((p

prrzze

es

sy

yłła

an

niie

e iin

nffo

orrm

ma

ac

cjjii d

do

o k

ko

om

mp

pu

utte

erra

a)),,

jja

ak

k ii d

do

o s

stte

erro

ow

wa

an

niia

a ((p

prrzze

es

sy

yłła

an

niie

e d

da

an

ny

yc

ch

h zz k

ko

om

mp

pu

utte

e−

rra

a d

do

o u

urrzzą

ąd

dzze

en

niia

a w

ws

sp

pó

ółłp

prra

ac

cu

ujja

ac

ce

eg

go

o)).. P

Prra

ak

ktty

yk

ka

a d

do

o−

w

wo

od

dzzii,, żże

e n

na

ajjw

wiię

ęc

ce

ejj k

kłło

op

po

ottó

ów

w s

sp

prra

aw

wiia

a b

bu

ud

do

ow

wa

a b

bllo

ok

ku

u..

R

Ro

ozzw

wiią

ązza

an

niie

e p

prrzze

ed

ds

stta

aw

wiio

on

ne

e w

w tty

ym

m a

arrtty

yk

ku

ulle

e d

do

ow

wo

o−

d

dzzii,, żże

e d

do

ob

brrą

ą a

alltte

errn

na

atty

yw

wą

ą m

mo

ożże

e b

by

yć

ć o

op

pa

arrc

ciie

e s

siię

ę n

na

a

g

ga

arrś

śc

cii p

po

oc

czzc

ciiw

wy

yc

ch

h e

elle

em

me

en

nttó

ów

w d

dy

ys

sk

krre

ettn

ny

yc

ch

h.. P

Prro

oc

ce

es

s

o

od

dw

wrro

ottn

ny

y,, zza

am

miia

an

na

a ffo

orrm

ma

attu

u s

szze

erre

eg

go

ow

we

eg

go

o n

na

a rró

ów

w−

n

no

olle

eg

głły

y,, jje

es

stt rró

ów

wn

niie

e p

prro

os

stty

y..

R

Ry

ys

s.. 1

1..S

Sc

ch

he

em

ma

att e

elle

ek

kttrry

yc

czzn

ny

y p

prrzze

ettw

wo

orrn

niik

ka

a rró

ów

wn

no

olle

eg

głło

o−s

szze

erre

eg

go

ow

we

eg

go

o.. Z

Za

a p

po

oś

śrre

ed

dn

niic

cttw

we

em

m tty

yllk

ko

o

c

czztte

erre

ec

ch

h p

prro

os

stty

yc

ch

h u

uk

kłła

ad

dó

ów

w s

sc

ca

allo

on

ny

yc

ch

h T

TT

TL

L,, d

da

an

ne

e rró

ów

wn

no

olle

eg

głłe

e zzo

os

stta

ajją

ą zza

am

miie

en

niio

on

ne

e n

na

a ffo

orrm

ma

att s

szze

e−

rre

eg

go

ow

wy

y o

o s

szzy

yb

bk

ko

oś

śc

cii ttrra

an

ns

sm

miis

sjjii d

do

o 9

96

60

00

0 b

biittó

ów

w n

na

a s

se

ek

ku

un

nd

dę

ę..

Działanie reszty układu po−

winno być zrozumiałe, ponie−
waż zastosowano naprawdę
prosty układ licznika. Przerzut−
nik

zbudowany

wokół

IC1a i IC1b może być ustawia−
ny za pośrednictwem S1 i re−
setowany przez licznik BCD za
pośrednictwem tranzystora
T1 na końcu transmisji kodu
szeregowego. Gdy przerzut−
nik jest ustawiony, licznik zli−
cza i każdy kolejny impuls ze−
garowy powoduje umieszcze−
nie następnego bitu na linii
wyjścia szeregowego. Prosty
generator RC sygnału zegaro−
wego jest zbudowany z bufo−
rami IC1c i IC1d. Został on do−
brany tak, że osiągnięto szyb−
kość transmisji 9600 bitów na
sekundę. Dokładną szybkość
ustawia się za pośrednictwem
potencjometru montażowego
P1. Przy mniejszych szybko−
ściach transmisji należy odpo−
wiednio zwiększyć kondensa−
tor C3. Na przykład, dla pręd−
kości 2400 dobrym wyborem
jest kondensator 1µF (stały,

foliowy). W ten sposób układ
może być dopasowany do nie−
mal każdej szybkości transmi−
sji, jaką zechcesz zastosować
− wszystko co musisz zrobić,
to modyfikacja oscylatora od−
powiednio do potrzeb.

RS232, krok po kroku

Zrozumiałeś, że informacje

szeregowe pojawiają się na
wyjściu W multipleksera (nóż−
ka 10). Jedynym pominiętym
dotychczas elementem jest
interfejs dopasowujący do li−
nii. Do tego celu wezwaliśmy
na pomoc zasilany symetrycz−
nie wzmacniacz operacyjny
CA3130. Wzmacniacz ten,
skonfigurowany jako kompa−
rator, zamienia sygnały o po−
ziomach TTL odbierane z mul−
tipleksera na szeregowe sy−
gnały o poziomach +5V oraz
−5V. W ten sposób staraliśmy
się spełnić wymagania elek−
tryczne określone dla interfej−
su RS232. W tym prostym
rozwiązaniu wykorzystywana

jest tylko jedna linia interfejsu
szeregowego: TxD (nadawa−
nych danych). Na złączu K1
zostały połączone ze sobą li−
nie uzgodnienia RTS (Request
To Send − żądania nadawania)
z CTS (Clear To Send − goto−
wości do nadawania), podob−
nie jak trójka DSR (Data Set
Ready − gotowości zestawu
danych), DCD (Data Carrier
Detected − wykrycia nośnej
danych) i DTR (Data Terminal
Ready − gotowości terminala
danych). W ten typowy spo−
sób port RS232 jest “uaktyw−
niony” i gotowy do komunika−
cji szeregowej. Choć w zasa−
dzie zgodnie ze standardem
poziomy napięć na linii powin−
ny być wyższe, jednak w prak−
tyce prosty zasilacz o napię−
ciach wyjściowych +5V

i

−5V jest wystarczający dla te−

go projektu.

W drugą stronę

Do tej pory omawialiśmy

jedynie przetwarzanie z for−
matu równoległego do szere−

gowego. Proces odwrotny, od
formatu szeregowego do rów−
noległego również dokonuje
się w bardzo prosty sposób.

Odpowiedni układ przed−

stawia rry

ys

su

un

ne

ek

k 2

2. Złącze K1

odbiera dane szeregowe, na
przykład z portu szeregowego
komputera PC. Również i tu
niektóre piny złącza są ze so−
bą zwarte, co zresztą w tym
wypadku nie ma znaczenia.
Sygnał

szeregowy

(TxD)

z nóżki 3 złącza K1 przez rezy−
stor ochronny R1 i inwerter
IC1a jest podawany na wej−
ście 1D (nóżka 2) rejestru IC4.
IC2a i IC2b tworzą przerzutnik
RS (Set−Reset) i w połączeniu
z oscylatorem zbudowanym
z

wykorzystaniem IC2d

i

IC2c

oraz licznikiem typu

74HCT160 tworzą razem ser−
ce układu, jeśli chodzi o takto−
wanie.

Gdy dane (o poziomach

+5V i −5V) pojawią się na wej−
ściu szeregowym, zostaną
przetworzone do poziomu TTL
(R1, IC1a), a następnie dopro−
wadzone do wejścia przerzut−
nika bistabilnego RS. Przerzut−
nik ten uruchamia oscylator,
po czym impulsy zegarowe są
przesyłane do wejścia licznika
IC3 i rejestru przesuwnego
IC4. I właśnie ten rejestr prze−
suwa odebrane bity jeden za
drugim na odpowiednie pozy−
cje, skąd na koniec cyklu mo−
gą być odebrane przez złącze
K2.

Gdy oscylator IC2c wytwo−

rzy dziewięć impulsów zega−
rowych, przerzutnik RS jest
ponownie zerowany za pośre−
dnictwem sygnału na wyjściu
3CT=9 układu IC3 (nóżka 15),
po

zanegowaniu

przez

IC1c.Obwód RC złożony z R2
i C1 wydłuża ostatni impuls.
Gdyby to nie zostało zapew−
nione, istniałaby poważna
obawa, że rejestr przesuwny
zgubi ostatni impuls, głównie
dlatego, że IC4 (jako układ
CMOS) jest nie tak szybki, jak
IC3 (układ HCT). Obwód RC,
złożony z C3 i R4, dostarcza
impulsów

strobujących,

umożliwiających wczytanie
danych do rejestru wyjścio−
wego IC4. Sygnał ten pocho−
dzi z tego samego wyjścia
układu IC3. Odebrane dane
pozostaną na wyjściu (złączu

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

23

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99

R

Ry

ys

s.. 2

2.. P

Prrzze

ettw

wa

arrzza

an

niie

e w

w o

od

dw

wrro

ottn

ny

ym

m k

kiie

erru

un

nk

ku

u rró

ów

wn

niie

eżż n

niie

e jje

es

stt p

prro

ob

blle

em

me

em

m.. T

Te

en

n p

prro

os

stty

y u

uk

kłła

ad

d zza

a−

m

miie

en

niia

a iin

nffo

orrm

ma

ac

cjje

e s

szze

erre

eg

go

ow

we

e n

na

a rró

ów

wn

no

olle

eg

głłe

e..

K2) tak długo, aż pojawi się
następny impuls strobujący,
czyli

do

skompletowania

następnego bajtu danych.
Jest

to

możliwe

dzięki

podwójnemu

buforowaniu

w kostce IC4. Urządzenie pe−
ryferyjne, odbierające dane
z portu K2, otrzymuje impuls
informujący

o

odebraniu

i skompletowaniu następnego
bajtu danych za pośrednic−
twem R3, C4 i negatora IC1e.

Wartości elementów ukła−

du (głównie oscylatora) są od−
powiednie dla sygnałów sze−
regowych przesyłanych z czę−
stotliwością 9600 bitów na
sekundę. Poprzez zwiększe−
nie C2 do 470nF można obni−
żyć częstotliwość bitów do
2400. Potencjometr montażo−
wy umożliwia dokładną regu−
lację częstotliwości. Niestety,
regulacja oscylatora zegara
nie jest tak łatwa, jak byśmy
sobie życzyli. Problem polega
na tym, że oscylator jest ak−
tywny tylko wtedy, gdy są
odbierane dane szeregowe.
W celu dostrojenia układu,
można rozwiązać ten “pro−
blem” poprzez wymuszenie

ciągłej pracy oscylatora, na
przykład przez chwilowe połą−
c z e n i e

w y p r o w a d z e n i a

8 IC2c z linią +5V (tj. chwilo−
we przecięcie połączenia po−
między

wyprowadzeniami

3 IC2a i 8 IC2c). Następnie
można zmierzyć częstotli−
wość zegara na wyprowadze−
niu 8 IC1d (2400Hz dla 2400
bitów/s lub 9600Hz dla 9600
bitów/s).

O

Od

d R

Re

ed

da

ak

kc

cjjii E

Ed

dW

W:

Układy rodzin 74LS, 74HC

i 74HCT w opisanych ukła−
dach mogą być stosowane
wymiennie. Wzmacniacz ope−
racyjny

CA3130

można

spróbować zastąpić innym,
nawet popularnym uA741.
Aby zapewnić dostateczną
stabilność częstotliwości, na−
pięcie zasilające 5V powinno
być stabilizowane, a w oscyla−
torach (z bramkami odpowie−
dnio IC1C, IC2c) należy stoso−
wać kondensatory foliowe,
nie ceramiczne, przy czym po−
tencjometry P1 powinny być
typu helitrim.

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 4/99

24

Programy

Programy

Port szeregowy RS232 w komputerze PC musi być usta−

wiony (lub “skonfigurowany”) dla zapewnienia, że znajduje
się w odpowiednim trybie (a nie nastroju) do odbioru danych.
W tym celu należy użyć DOS−owej komendy

mode com2:9600,n,8,1

przez co konfigurujemy port COM2 (zakładając, że COM1

obsługuje myszkę).

Aby przetestować przetwornik równoległo−szeregowy,

trzeba dołączyć do portu COM2 komputera układ z rysunku
1.

Następnie do odczytu danych przychodzących do kompu−

tera można zatrudnić prosty program. Poniższy program, na−
pisany w QBASIC−u daje taką mozliwość.

Po podaniu danych równoległych (liczby 8−bitowej) na

układ z rysunku 1 i naciśnięciu przycisku S1, na ekranie kom−
putera powinna się pojawić nowa wartość, odpowiadająca
tej liczbie.

start:

IF INP(&H2FD)>96 THEN PRINT INP(&H2F8)
GOTO start:

Zazwyczaj adresem portu COM2 jest właśnie liczba szes−

nastkowa 2F8, a adres 2FD wskazuje rejestru stanu, który
będzie odczytywany dla sprawdzenia, czy są tam nowe da−
ne. Jeśli wykorzystujesz inny port COM, należy odpowiednio
zmienić adresy.

Przetwornik szeregowo−równoległy jest również łatwy do

testowania. Program zamieszczony poniżej w sposób ciągły
przesyła sekwencje liczb od 0 do 255 do portu równoległego
i dalej do układu z rysunku 2:

FOR X = 0 TO 255
OUT &H2F8,X
FOR Y = 1 TO 1000: NEXT Y
NEXT X

Wiersz

FOR Y = 1 TO 1000: NEXT Y

został wprowadzony dla zmniejszenia częstotliwości wpi−

sywania do bufora portu komputera nowych danych, co jest
wręcz konieczne, gdy korzystasz z szybkiego komputera.
Dzięki temu ustawieniu (i opóźnieniu) możesz nawet zoba−
czyć, że nowa wartość jest przesyłana za każdym powtórze−
niem tej pętli programowej.

Obydwa programy wykorzystują port COM2 o adresie

2F8. Jeśli masz zamiar korzystać z innego portu COM, nale−
ży odpowiednio zmodyfikować adres.