radio.qxd

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2003

Mówienie o multime-

diach w samochodzie

to ju¿ nie futurologia

a rzeczywistoæ.

I w³anie o tym co

obecnie ju¿ jest

dostêpne piszemy

w poni¿szym artykule.

NA POCZ¥TKU

BY£O RADIO

(1)

Wzmacniacz

Obecnie ma najczêciej 4 kana³y, ka¿dy

o mocy 30

40 W. Podstawowe regulacje

to równowa¿enie g³onoci g³oników le-

wych i prawych (balans) oraz przednich

i tylnych (fader). Najczêciej s¹ do dyspo-

zycji brzmienia takie jak: jazz, vocal, pop,

rock czy w³asne ustawienie. Czêsto spoty-

kana funkcja Loudness polega na takim

ukszta³towaniu charakterystyki czêstotli-

wociowej, aby odpowiada³a charakterysty-

ce ludzkiego ucha. W miarê zmniejszania

g³onoci s³uchanej audycji zwiêkszany

jest automatycznie poziom niskich tonów.

W dro¿szych modelach wzmacniacze ma-

j¹ te¿ korektory graficzne oraz specjalne

korektory umo¿liwiaj¹cy dobieranie brzmie-

nia do akustyki wnêtrza danego samocho-

du. Amatorzy g³oniejszej muzyki i lepszej

jakoci dwiêku mog¹ instalowaæ dodatko-

we wzmacniacze 1-, 2- i 4-kana³owe o mo-

cach do kilkuset watów. Radioodtwarzacze

wy¿szych klas maj¹ specjalne wyjcia, do

których do³¹cza siê takie wzmacniacze.

G³oniki fabrycznie montowane do samo-

chodów, zazwyczaj nie s¹ zbyt dobrej jako-

ci i melomani instaluj¹ w³asne zestawy

z³o¿one z g³oników subniskotonowych

(subwooferów), nisko-redniotonowych

oraz wysokotonowych (tweeterów). Zesta-

wy g³onikowe maj¹ moc od kilkudziesiê-

ciu do kilkuset watów i mog¹ przenosiæ

pasmo czêstotliwoci od ok. 25 Hz do po-

nad 30 kHz.

Magnetofon

W epoce rewolucji cyfrowej magnetofo-

ny, jako urz¹dzenia analogowe o mniej-

szych walorach u¿ytkowych, stopniowo s¹

zastêpowane przez lepsze i wygodniejsze

odtwarzacze p³yt kompaktowych. Niemniej

jednak wszyscy producenci samochodo-

wych radioodtwarzaczy maj¹ w swojej ofer-

cie radioodtwarzacze kasetowe i jest tych

modeli niewiele mniej ni¿ odtwarzaczy CD.

Najprostsze magnetofony s¹ przeznaczone

do odtwarzania tam ¿elazowych i chro-

prawdzie nazwa nowego dzia³u Multimedia w samochodzie mówi sama za siebie, ale mo¿e przy-

da siê kilka s³ów wyjanienia, co w tym dziale bêdzie. Samochód sta³ siê niemal powszechnym dobrem,

jak równie¿ zainstalowany w nim, czêsto jeszcze w fabryce, radioodtwarzacz. Urz¹dzenia nawigacyjne,

w bardziej rozwiniêtych krajach, s¹ ju¿ doæ rozpowszechnione. Samochodowe instalacje wideo i TV,

u nas jeszcze prawie nie spotykane, na wiecie staj¹ siê ju¿ popularne. Internet w samochodzie, dzisi-

aj jeszcze w stadium dowiadczeñ, jutro bêdzie czym normalnym. Urz¹dzenia, o których by³a mowa

sk³adaj¹ siê na multimedia, a te nale¿¹ do elektroniki wokó³ nas, która to dziedzina jest przedmiotem

naszego zainteresowania. Dlatego o multimediach w samochodach bêdziemy pisaæ systematycznie.

REDAKCJA

Radioodtwarzacz klasy High End z tunerem DAB oraz analogowym Fot. Blaupunkt

Najpierw by³o radio...

lampowe

Mia³o dwa zakresy fal, rednie i d³ugie.

Póniej pojawi³y siê fale krótkie, a nastêpnie

ultrakrótkie i w lad za nimi stereofonia. Wy-

sokiego napiêcia dla lamp dostarcza³a elek-

tromechaniczna przetwornica. Strojenie

odbywa³o siê przez zmianê indukcyjnoci

cewek obwodu wejciowego i heterodyny.

Obecny standard samochodowego tunera

to fale d³ugie, rednie i ultrakrótkie, synteza

czêstotliwoci i RDS, a przynajmniej jego

podstawowe funkcje, takie jak nazwa odbie-

ranej stacji, radiotekst, nazwy programów,

zegar, komunikaty drogowe (w Polsce nie

nadawane). Radiofonia cyfrowa (DAB)

z pewnym trudem toruje sobie drogê, acz-

kolwiek s¹ ju¿ radioodtwarzacze pracuj¹ce

w obydwu systemach, to znaczy analogo-

wym i cyfrowym. Strojenie wyszukiwanie

stacji jest automatyczne, podobnie jak pro-

gramowanie i segregowanie w porz¹dku

alfabetycznym albo wed³ug czêstotliwoci

odbieranych stacji. Kolejne udogodnienia

to wybór tylko stacji silnych albo wszyst-

kich oraz skanowanie, to zna-

czy odtwarzanie po kilkana-

cie sekund audycji z ka¿-

dej odbieranej stacji.

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 1/2003

mowych. W miarê wzrostu ceny pojawia

siê w nich autorewers, szybkie przewijanie

tamy w obydwu kierunkach, system t³u-

mienia szumów Dolby B, mo¿liwoæ odtwa-

rzania tam metalowych oraz funkcja rozpo-

znawania muzyki, która pozwala pomijaæ

podczas odtwarzania puste miejsca oraz

fragmenty zawieraj¹ce mowê. W najdro¿-

szych modelach, podobnie jak w sprzêcie

domowym, oddzielne silniki s³u¿¹ do prze-

suwu tamy i do jej przewijania. Wiêkszoæ

radiodtwarzaczy z magnetofonami jest do-

stosowana do sterowania zmieniaczami

p³yt kompaktowych. Takie rozwi¹zanie po-

zwala na korzystanie z obydwu rodzajów no-

ników dwiêku.

Odtwarzacze p³yt

kompaktowych

Klasyczne ju¿ odtwarzacze p³yt kompakto-

wych zdecydowanie dominuj¹ w samocho-

dowym sprzêcie audio redniej i wy¿szej

klasy. Ma³e p³yty kompaktowe (minidyski)

MD, prawdopodobnie nie zdobêd¹ wiêk-

rozdzielczej. Dostêpne s¹ tak¿e zmieniacze

p³yt MD.

Od niedawna dro¿sze modele radioodtwa-

rzaczy s¹ przystosowane do odtwarzania pli-

ków MP3 na p³ytach CD. Dla przypomnie-

nia mo¿na dodaæ, ¿e kodowane t¹ metod¹

dane zajmuj¹ na p³ycie 10 do 12 razy mniej

miejsca, przy zachowaniu jakoci CD. Tak

wiêc kompresja pozwala na nagranie na

jednej p³ycie CD/R/RW nawet 12 godzin

muzyki, czyli do 150 utworów.

Ostatnio pojawi³y siê radiodtwarzacze wypo-

sa¿one w twardy dysk o pojemnoci 10 GB.

Pojêcie o jego mo¿liwociach daje porówna-

nie z pojemnoci¹ p³yty kompaktowej ok.

680 MB. Na twardym dysku zmieci siê a¿

ok. 290 godzin muzyki, czyli ok. 4000 utwo-

rów. Pojawiaj¹ siê jeszcze nowsze noniki

jak Memory Stick (SONY), czy Microdrive

(Blaupunkt). Ich charakterystyczn¹ cech¹,

szczególnie Memory Stick, s¹ bardzo ma³e

wymiary.

W ofertach niektórych firm spotyka siê mo-

dele radioodtwarzaczy o wymiarach 2 DIN,

urz¹dzenia, s¹ wiêc coraz bardziej zape³-

nione znakami alfanumerycznymi i graficz-

nymi i maj¹ coraz wiêksz¹ powierzchniê.

Czêsto brakuje miejsca na otwór do wk³ada-

nia kasety albo p³yty i wtedy stosuje siê od-

chylany panel, pod którym znajduje siê

szczelina do wk³adania kasety lub p³yty.

W najtañszych radioodtwarzaczach wywie-

tlacze s¹ jednobarwne i maj¹ wskaniki ty-

pu siedmiosegmentowego oraz proste sym-

bole graficzne. W dro¿szych wywietlacze

s¹ wielobarwne, mozaikowe z ruchomymi

elementami graficznymi . W najdro¿szych s¹

to nawet ekrany TFT, na których dodatkowo

mo¿na prezentowaæ ruchome obrazy, albo

tzw. tapety.

Obs³ugê u³atwiaj¹ piloty zdalnego sterowa-

nia, przewodowe albo sterowane radiowo

wzglêdnie podczerwieni¹. Maj¹ ró¿ne kszta³-

ty, tradycyjne jak w telewizorach, przypomi-

naj¹ce joysticki, albo s¹ dostosowane do

mocowania na kierownicy.

Radiodtwarzacze s¹, niestety, ³akomym k¹-

skiem dla z³odziei, tote¿ producenci ró¿ny-

MULTIMEDIA W SAMOCHODZIE

Radioodtwarzacz z wywietlaczem TFT, no¿na na nim wywietlaæ

nawet fotografie

Fot. SONY

szej popularnoci i spotka je podobny los jak

cyfrowe kasety magnetofonowe DCC.

Najczêciej spotykane funkcje w samochodo-

wych odtwarzaczach CD, naturalnie oprócz

odtwarzania, to wybór cie¿ki i skanowanie, to

znaczy ods³uchiwanie kilkunastosekundo-

wych fragmentów wszystkich cie¿ek znaj-

duj¹cych siê na danej p³ycie. Dro¿sze urz¹-

dzenia odtwarzaj¹ p³yty CD-R i CD-RW, a tak-

¿e CD tekst, to znaczy znajduj¹ce siê na p³y-

cie informacje o tytu³ach utworów, kompozy-

torach, wykonawcach itp.

Niemal ka¿dy producent sprzêtu car audio

oferuje zmieniacze p³yt. Wiêkszoæ modeli

ma pojemnoæ szeciu lub dziesiêciu p³yt

i montuje siê je poza desk¹ rozdzielcz¹, na

przyk³ad w baga¿niku. Ale spotyka siê rów-

nie¿ zmieniacze o wymiarach DIN, które

montuje siê w drugiej kieszeni (je¿eli pro-

ducent samochodu j¹ przewidzia³) w desce

które maj¹ dwie kieszenie, na kasety ma-

gnetofonowe i na p³yty kompaktowe.

Dodatkowe funkcje

Wspó³czesne radioodtwarzacze mog¹ spe³-

niaæ jeszcze inne funkcje, nie maj¹ce nic

wspólnego z podstawowymi. Mo¿e to byæ

np. zintegrowany telefon komórkowy, kom-

puter pok³adowy, sygnalizator przekrocze-

nia zaprogramowanej wczeniej prêdkoci,

czy termometr mierz¹cy temperaturê ze-

wnêtrzn¹.

Obs³uga

Powszechnie stosowanym elementem regu-

lacyjnym czy prze³¹czaj¹cym w radiood-

twarzaczach s¹ obecnie przyciski, pojedyn-

cze, lub z³o¿one wielofunkcyjne.

Wywietlacze musz¹ przekazywaæ u¿yt-

kownikowi coraz wiêcej informacji o pracy

mi sposobami staraj¹ siê je przed kradzie-

¿¹ zabezpieczaæ. Dawniej po prostu wyjmo-

wa³o siê je z kieszeni w desce rozdzielczej

i zabiera³o ze sob¹. Obecnie, ¿eby ochroniæ

radioodtwarzacz przed kradzie¿¹ zdejmuje

siê przedni panel albo jego czêæ. Rzadziej

stosowane s¹ karty kodowe, blokuj¹ce mo¿-

liwoæ korzystania z radiodtwarzacza. Cza-

sem stosowane s¹ równocze-

nie dwa zabezpiecze-

nia, np. zdejmowany

panel i blokowanie

elektroniczne kar-

t¹ kodow¹.

Janusz Justat

Wychodz¹c z samochodu nie koniecznie

trzeba zabieraæ ca³y panel radiodtwarzacza,

wystarczy niewielka jego czêæ

Fot. VDO