E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

22

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

ELEKTOR w EdW

W przypadku Giganta 2000

uzyskujemy szczególną kom−
binację bardzo wysokiej jako−
ści dźwięku i imponującej mo−
cy wyjściowej, których połą−
czenie było trudnym zadaniem
nie tylko dla projektantów, ale
także i dla konstruktorów. Pro−
jekt ten jest bardzo obszerny,
wymaga starannego i dokład−
nego montażu oraz okablowa−
nia, co jest jednym z podsta−
wowych warunków niezbęd−
nych do uzyskania zadanych,
wysokich rezultatów. Proste
wskazówki i zalecenia odno−
śnie wykazu elementów i od−
powiedniego ich montażu na
płytce drukowanej w żadnym
przypadku nie wystarczą,
w związku z tym konstrukcji
wzmacniacza jest poświęcona
cała oddzielna część.

W

jednym

z

poprzednich

numerów zamie−
szczony został
opis funkcjono−
wania i wykona−
nia układów zabezpieczają−
cych. Układ ten, podobnie jak
i pomocniczy zasilacz sieciowy
oraz układ opóźniający włącze−
nie napięcia sieciowego mogą
zostać w tym czasie wykona−
ne. Tym, czego jeszcze brakuje
są, obok głównej płyty wzmac−
niacza, sterowanie wentylato−
rem oraz układ zabezpieczenia
temperaturowego. Obydwa
ostatnio wymienione układy
mogą z powodzeniem praco−
wać także i z innymi wzmac−
niaczami, i z tego względu po−
winny zostać potraktowane
odrębnie – o ile wszystko bę−
dzie poprawnie funkcjonowało
w złożonym cyklu wydawni−
czym pisma. Na wykonanie te−

go wzmacniacza zniecierpli−
wieni czytelnicy czekają już
w sumie od kilku miesięcy.

Płyta główna
wzmacniacza

Na samym wstępie jedna

bardzo ważna uwaga. W przy−
padku szybkich wzmacniaczy
mocy, takich jak właśnie ten
(iloczyn szerokości pasma
i wzmocnienia dochodzi do
0,5GHz!), płytka, a właściwie
jej projekt stanowi integralną
część układu elektronicznego.
W

procesie projektowania

wzmacniacza przygotowanie
odpowiedniego projektu płytki
drukowanej odgrywało istotną
rolę. Długość ścieżek przewo−

dzących, wielkość i kształt po−
wierzchni masy, precyzyjne
ulokowanie niektórych ele−
mentów, jak przykładowo kon−
densatory odsprzęgające –
wszystko to są istotne czynni−
ki, które trzeba uwzględnić
w celu zapewnienia prawidło−
wego i stabilnego funkcjono−
wania stopnia mocy. Każdy,
kto chce samodzielnie wypro−
dukować płytkę drukowaną,
powinien jej projekt zachować
dokładnie w takim kształcie,
w jakim jest przedstawiony.
Nawet najmniejsze zmiany
mogą prowadzić do fatalnych
następstw ...

I jeszcze jedna ważna kwe−

stia. Szczególną cechą Giganta

GIGANT 2000

Część 3: Wykonanie wzmacniacza mocy

Nawet posiadając najpiękniej wyko−

naną płytkę drukowaną i szczegółową
instrukcję montażu należy pamiętać
o tym, że projekt ten nie jest przezna−
czony dla początkujących elektroni−
ków−amatorów. Różnorodne układy po−
mocnicze i częściowe sprawiają, że Gi−
gant 2000 jest bardzo skomplikowa−
nym i wyrafinowanym urządzeniem.

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

23

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

Wykaz elementów
dla płyty głównej

Rezystory

R1, R53 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M
R2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .562
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k
R4, R6, R12, R14, R60,
R61, R69, R70 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22
R5, R62, R71 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330
R7, R34 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470
R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .221
R9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390
R10, R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . .470 / 5W
R13, R15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k00
R16, R17, R38 . . . . . . . . . . . . . . . . . .150
R18, R20, R58, R67 . . . . . . . . . . . . . .270
R19, R21 . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k / 1W
R22, R23 . . . . . . . . . . . . . . . . . .3k3 / 1W
R24 ... R29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68
R30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .*
R31, R32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22k
R33, R35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220
R36, R37 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .560
R39 ... R44 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
R45 ... R52 . .022 MPC71 (bezindukcyjne)
R54, R55 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4M7
R56, R65 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
R57, R63, R66, R72 . . . . . . . . . . . . . .15k
R59, R68 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5k6
R64, R73 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12k
R74, R76, R77 . . . . . . . . . . . . . . . . .100
R75 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
R78 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2k2
R79 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 / 5W
P1, P4, P5 . .5k potencjometr regulowany
P2 . . . . . .250 potencjometr regulowany
P3 . . . . . .500 potencjometr regulowany

Kondensatory

C1 . . . . . .2µ2 MKP (WIMA MKP4 160V)
C2, C3, C42 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1n
C4, C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2n2
C6, C7 . . . . . . . . . . . .220µ / 25V stojący
C8, C9, C11, C12, C15 . . . . . . . . . .100n
C10, C13 . . . . . . . . . .100µ / 25V stojący
C14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .*
C16 ... C23 . . . . . . . . . . . . . .100p (100V)
C24 . . . . . . . . . . . . . . .1µ MKT, RM5/7,5
C25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68n
C26, C27, C32, C39 . . .2µ2 / 63V stojący
C28, C34, C35, C41 .470µ / 100V stojący
C29, C33, C36, C40 . . . . . . .220n / 100V
C30, C37 . . . . . . . . . . .47µ / 63V stojący
C31, C38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15n
C43 ... C48 . . . . . . . . . . . . . . .100n / 63V

Cewki

L1 . . . . . . . . . . . . . .0,6µH, 4 x 8 zwojów
1,5mm lakierowanym drutem miedzianym,
średnica wewnętrzna 16mm (5/8”)

Półprzewodniki

D1, D2 . . . . . . . . .LED (płaski) czerwony
D3, D18, D19 . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D4, D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . .5V6 / 0W5
D5, D7 . . . . . . . . . . . . . . . . . .15V / 1W3
D8, D11 . . . . . . . . . . . . . . . . .30V / 1W3
D9, D12 . . . . . . . . . . . . . . . . .39V / 1W3
D10, D13, D16, D17 . . . . . . . . . .1N4004
D14, D15 . . . . . . . . . . . . . . . .12V / 0W5
T1, T4, T5, T15 ... T17 . . . . . . . .BC560C
T2, T3, T6, T18 ... T20 . . . . . . . .BC550C
T7, T8, T43, T48 . . . . . . . . . . . . .BF245A
T9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF871

Rysunek 1. Dwuwarstwowa płytka druko−
wana wraz z radiatorem tworzą klasyczny
sandwich (kanapkę).

2000 jest to, że tranzystory
dla

stopnia

sterującego

i wstępnego są włączone
równolegle, co gwarantuje
uzyskanie takiej wysokiej mo−
cy. Podczas montażu powsta−
je dosyć istotna, szkodliwa
pojemność do masy, tak więc
duży radiator, jak i sześć ma−
łych dla tranzystorów T21 ...
T26, musi zostać ze względu
na stabilność, podłączonych
do masy. Kluczowym wymo−
giem jest to, aby ta szkodliwa
pojemność była możliwie naj−
mniejsza. Warunek ten można
spełnić jedynie w taki sposób,
że w celu zapewnienia ter−
micznego sprzężenia dla tran−
zystorów T21 ... T34 konse−
kwentnie zastosuje się solid−
ne płytki ceramiczne o grubo−
ści 1,5mm. Zastosowanie
w tym celu podkładek z miki
byłoby poważnym błędem.
Podkładki mikowe można za−
stosować wyłącznie pod tran−
zystory końcowe, gdyż w tym
przypadku w mniejszym stop−
niu chodzi o zminimalizowanie
pasożytniczych pojemności,
a o wiele istotniejsze jest za−
stosowanie podkładek o mini−
malnej oporności cieplnej.

Na rry

ys

su

un

nk

ku

u 1

1 przedstawio−

ny jest projekt płytki drukowa−
nej oraz plan rozmieszczenia
elementów stopnia końcowe−
go. W całości zaprojektowana
ona została na dwuwarstwo−
wym laminacie i oprócz wła−
ściwego wzmacniacza znalazł

się na niej fragment zawierają−
cy przekaźniki wyjściowe. Tę
część płytki (z przekaźnikami)
można oczywiście oddzielić
i następnie zainstalować bez−
pośrednio nad główną płytą,
w taki sposób, żeby złącza dla
LS− oraz LS+ na płycie głów−
nej i na płytce z przekaźnikami
znalazły się dokładnie naprze−
ciw

siebie.

Umieszczone

w tych punktach dwa, w przy−
bliżeniu 50−milimetrowe, me−
talowe kołki dystansowe za−
pewniają dobre połączenie
elektryczne. Obydwa pozosta−
łe kołki dystansowe mogą być
wykonane z tworzywa sztucz−
nego. Mają one za zadanie je−
dynie dodatkowo podtrzymy−
wać płytkę z przekaźnikami.

Szczegóły dotyczące spo−

sobu zainstalowania płytki
z przekaźnikami są doskonale
widoczne na rry

ys

su

un

nk

ku

u 2

2. Wy−

konanie cewki L1 wcale nie
jest taką prostą sprawą. Cew−
ka ta składa się z czterech po−
łączonych równolegle uzwo−
jeń, każde po osiem zwojów
lakierowanego drutu nawojo−
wego o grubości 1,5mm. We−
wnętrzna średnica uzwojenia
powinna

wynosić

około

16mm, tak więc w charakte−
rze matrycy do nawinięcia
cewki zastosować można pla−
stykową rurkę do instalacji
elektrycznych o

średnicy

5/8”. Kawałek takiej rurki na−
leży “zaopatrzyć” w dwa
uchwyty oddalone od siebie

o 35mm – tak jak to przedsta−
wiono na rry

ys

su

un

nk

ku

u 3

3.

Każdy z tych uchwytów

może składać się ze śruby
(M3x30), dwóch tulejek dy−
stansowych i nakrętki. Na−
stępnie,

pomiędzy

tymi

uchwytami, wykonuje się wo−
kół rurki osiem zwojów ułożo−
nymi równolegle dwoma od−
cinkami izolowanego lakierem
drutu o długości około 25cm.
Należy przy tym zwrócić uwa−
gę na to, żeby obydwie koń−
cówki były mniej więcej tej sa−
mej długości. Uchwyty powin−
ny zapobiec obracaniu lub
przemieszczaniu się uzwojeń.
Na pierwszą warstwę uzwoje−
nia nawija się teraz drugą war−
stwę drutami o takiej samej
długości i takiej samej liczbie
zwojów. W trakcie tej operacji
pomocne może być posłuże−
nie się taśmą klejącą w celu
połączenia końcówek drutów.
Skoro tylko cewka zostanie
nawinięta, należy wygiąć
w odpowiednią stronę koń−
cówki drutów, następnie, po−
zostawiając oczywiście pe−
wien odcinek, usunąć staran−
nie izolację i wstawić cewkę
we właściwe otwory na płyt−
ce przekaźników w

celu

późniejszego wlutowania.

Jeśli na początek odsunie

się na dalszy plan sprawę

tranzystorów

sterujących

i mocy, to rozmieszczenie ele−
mentów na płycie głównej nie
wyróżnia się zasadniczo ni−
czym szczególnym w porów−
naniu z innymi projektami.
Oczywiście należy nieco bar−
dziej uważnie i staranniej niż
zwykle postępować w trakcie
montażu oraz dodatkowo
zwrócić uwagę na kilka detali.
Pewne elementy – a mianowi−
cie T1/T3, T2/T4, D1/T5
i D2/T6 – powinny być ze sobą
sprzężone termicznie. W tym
celu na stykające się ze sobą
powierzchnie ich obudów na−
leży nałożyć odrobinę pasty
kontaktowej

przewodzącej

ciepło, a następnie na złączo−
ne obudowy tych elementów
naciągnąć odcinek rurki izola−
cyjnej. To samo dotyczy
wzmacniaczy

różnicowych

T45/T46 i T50/T51. Na zakoń−
czenie mocuje się tranzystory
T21 ... T26 do radiatorów,
w których wykonać należy od−
powiednio 3mm otwory. Po−
nieważ radiatory te są połą−
czone z masą, należy zastoso−
wać ceramiczne podkładki izo−
lacyjne. W otworki w radiato−
rze należy włożyć odpowie−
dnie

nóżki

tranzystorów

i wszystko starannie przyluto−
wać, pamiętając o właściwej
kolejności – zawsze najpierw

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

24

Rysunek 2. Na tej fotografii jest doskonale widoczne, w jaki spo−

sób nad płytą główną wzmacniacza, na metalowych kołkach dystan−
sowych, należy zainstalować płytkę z przekaźnikami.

Rysunek 3. Cewkę powietrzną L1 wykonuje się nawijając jednocze−
śnie po dwa druty, w dwóch uzwojeniach po osiem zwojów. Jako
prowizoryczny karkas dla cewki służy odcinek rurki z PCV o śre−
dnicy 16mm. Cztery takie cewki są po prostu włączone równolegle.

wlutowuje się radiator, a do−
piero potem tranzystor.

W celu podłączenia sygna−

łu wejściowego i napięcia ro−
boczego ±85V mogą zostać
zastosowane zwykłe szpilki lu−
townicze, podczas gdy podłą−
czenie zasilania dla wzmacnia−
czy prądowych (±70V), podob−
nie jak i sygnał wyjściowy
(z płyty głównej do płytki
z przekaźnikami) wymagają
czegoś znacznie solidniejsze−
go. Przewidziano do wykona−
nia tych podłączeń duże, 3mm
otwory, w których można przy−
kładowo zainstalować masyw−
ne kołki dystansowe (do płytki
z przekaźnikami), albo pierście−
niowe oczka AMP, które gwa−
rantują prawidłowy przepływ
bardzo dużych prądów.

Radiator

Skoro tylko główna płyta

została wykonana i wlutowa−
no wszystkie elementy, moż−
na przystąpić do montażu na
radiatorze tranzystorów steru−
jących i końcowych – T27 ...
T42. Problemem jest to, że
tranzystory na radiatorze zain−
stalowane są poniżej płytki
drukowanej. W tym miejscu
należy wyjaśnić, że radiato−
rem jest wysoki na 150mm
specjalny profil SK157 z firmy
Fischer, który charakteryzuje
się opornością cieplną około
0,25 K/W (!).

Otwory do zamocowania

tranzystorów powinny zostać
wykonane z maksymalną do−
kładnością. Z tej przyczyny,
wraz z płytką drukowaną do−
starczany jest szablon, okre−
ślający z dużą dokładnością
pozycję

każdego

otworu.

Otwory te należy wiercić wier−
tłem o średnicy 2,7mm i o ile
jest to możliwe przy pomocy
wiertarki elektrycznej na staty−
wie. Otwory nieprzelotowe po−
winny mieć głębokość 10mm
i należy je nagwintować gwin−
tem M3. Należy przy tym pra−
cować ostrożnie i nie przekrzy−
wiać gwintownika, gdyż może
się złamać w otworze, a wtedy
nie ma już sposobu na jego
usunięcie bez uszkodzenia dro−
giego radiatora.

Podłączanie

radiatora,

w którym wykonane zostały
już wszystkie otwory, należy

rozpocząć od zainstalowania
(izolowanie!)

tranzystorów

prądu spoczynkowego T27
i T28, które nie znajdują się
bezpośrednio na płycie głów−
nej, lecz jak to widać na rysun−
ku szablonu, zostały ulokowa−
ne poniżej płyty w okolicach
tranzystorów mocy. Podłącze−
nia należy nieco przedłużyć,
tak żeby przewody można by−
ło przełożyć przez płytkę
i przylutować.

Teraz należy przy pomocy

szczypiec zagiąć nóżki tranzy−
storów końcowych (w odle−
głości 5mm od obudowy) oraz
tranzystorów

sterujących

(w miejscu, w którym nóżki
stają się cieńsze). Następnie,
po założeniu odpowiednich
podkładek izolacyjnych, należy
mocno przykręcić tranzystory
do radiatora. O ile Gigant 2000
będzie przewidziany do pracy
z mocą powyżej 500W i ko−
nieczne będzie zainstalowa−
nie chłodzenia z wentylato−
rem, to należy jeszcze przewi−
dzieć montaż czujnika tempe−
ratury (tranzystor BD140) po−
między tranzystorami T37
a T40, na środku radiatora, co
nie zostało zaznaczone na
szablonie montażu tranzysto−
rów na radiatorze.

Wymaganych będzie przy−

najmniej 10 kołków dystanso−
wych o długości 10mm, na−
gwintowanych na długości
3mm. Dwa z nich zostaną za−
stosowane do zamontowania
pod płytką z przekaźnikami,
dwa dalsze służą do połączenia
pomiędzy złączem zera na zasi−
laczu sieciowym a radiatorem.
Nie należy także zapomnieć
o czterech długich kołkach dy−
stansowych, które podtrzymu−
ją płytkę z przekaźnikami.

Teraz najważniejszy mo−

ment. Płytę główną należy
osadzić na kołkach dystanso−
wych i wszystkie końcówki
tranzystorów ostrożnie wsu−
nąć w odpowiednie otwory.
To wcale nie jest takie proste,
jakby się mogło początkowo
wydawać. Szczęśliwie tak się
składa, że nóżki tranzystorów
sterujących i mocy mają różną
długość, dzięki temu całą tę
dłubaninę można rozłożyć na
dwa etapy. Skoro tylko każda
nóżka znajdzie się w odpo−
wiednim otworze (a płytka

główna zostanie zamocowa−
na na kołkach dystansowych),
należy dokręcić śruby mocują−
ce, a następnie przylutować
nóżki tranzystorów, rozpoczy−
nając od góry.

Na zakończenie montażu

modułu stopnia końcowego
należy jeszcze osadzić płytkę
z przekaźnikami na przewi−
dzianych do tego celu kołkach
dystansowych, które jedno−
cześnie doprowadzają napię−
cia LS− i LS+. W tym momen−
cie moduł jest wprawdzie cał−
kowicie wykonany, ale przed
uruchomieniem

konieczne

jest oczywiście jego

Dostrojenie

Są trzy parametry, które

muszą zostać wyregulowane,
a mianowicie regulator napię−
cia 78V przy pomocy P4 i P5,
symetryczność stopnia wej−
ściowego przy pomocy P2
oraz prąd spoczynkowy przy
pomocy P3. Potencjometr P1
służy wyłącznie do regulacji
symetryczności w układzie
mostkowym, a przy “normal−
nej” pracy nie odgrywa żadne−
go znaczenia.

Przed włączeniem napięcia

roboczego należy
potencjometry P2,
P4 i P5 ustawić
w położeniu środ−
kowym, a potencjo−
metr regulacji prą−
du spoczynkowego
P3 skręcić całkowi−
cie w lewo. Na−
stępnie należy się−
gnąć po wykonany
już

wcześniej

i sprawdzony zasi−
lacz sieciowy wraz
z zasilaczem po−
mocniczym.

Je−

szcze bez napięć
należy

odpowie−

dnio podłączyć na−
pięcia: +70V na za−
ciski “+” i “0”, −
70V na “−” i “0”,
+85V

na

“++”

a –85V na “− −”. Dwa
rezystory

po

10

Ω

/5W włączone

w

linie

–70V i +70V za−
pewniają, że pod−
czas fazy testowa−
nia będzie przyzwo−

ite ograniczenie prądu, co po−
winno zapewnić dodatkowe
bezpieczeństwo.

Rozsądnie jest rozpocząć

od wyregulowania przy pomo−
cy P4 i P5 stabilizatora napię−
cia ±78V zbudowanego na
tranzystorach T43 ... T52. Nie
chodzi przy tym o superdo−
kładne ustawienie napięcia
z dokładnością do dziesiątych
części wolta, ale bardziej istot−
ne jest zapewnienie precyzyj−
nej symetryczności tych na−
pięć. Napięcia wyjściowe bar−
dzo wygodnie dają się mierzyć
na wyprowadzeniach do radia−
tora na obudowach odpowie−
dnio tranzystora T47 oraz T52.

Następnie przychodzi pora

na P2. Ponieważ zastosowane
w stopniu wejściowym tranzy−
story NPN i PNP nigdy nie mają
dokładnie takich samych para−
metrów (oczywiście po uwzglę−
dnieniu odmiennego oznacze−
nia), więc stopień ten może za−
chowywać się lekko niesyme−
trycznie. Wada ta może oczywi−
ście zostać skompensowana
w taki sposób, że źródło prądo−
we T5 należy tak wyregulować,
aby napięcie wyjściowe na IC1
(pin6) dla zimnego stopnia mo−
cy było dokładnie równe 0.

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

25

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

T10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF872
T11, T50, T51 . . . . . . . . . . . . . . . .BC640
T12, T45, T46 . . . . . . . . . . . . . . . .BC639
T13, T14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF256C
T21 ... T23 . . . . . . . . . . . . . . . . .MJE350
T24 ... T26 . . . . . . . . . . . . . . . . .MJE340
T27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD139
T28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD140
T29 ... T31 . . . . . . . . . . . . . . . .2SC5171
T32 ... T34 . . . . . . . . . . . . . . . .2SA1930
T35 ... T38 . . . . . . . . . . . . . . . .2SC5359
T39 ... T42 . . . . . . . . . . . . . . . .2SA1987
T44, T49 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BF256A
T47 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD712
T52 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .BD711
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .OP90G
IC2 = 6N136

Pozostałe elementy

JP1, JP2 . . . . . . . . . . . .zacisk mostkowy

2−biegunowy + zworka

K1 . . . . . .3−biegunowa listwa zaciskowa

do montażu na płytce, RM5

Re1 . . . .przekaźnik V23042−A2003−B101

(12V / 600) (Siemens)

Re2 ... Re4 . . . . . .przekaźniki RP310012

(16A / 12V / 270) (Siemens)

6 radiatorów dla tranzystorów
sterujących i mocy . . . . .SK157, 150mm,

0,25 K/W (Fischer)

12 ceramicznych przekładek izolacyjnych

dla tranzystorów T21 ... T26, T29 ... T34

(AOS220 Fischer)

8 przekładek mikowych dla tranzystorów

T35 ... T42

płytka drukowana EPS 990001−1

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

26

E

Elle

ek

kt

to

or

r w

w E

Ed

dW

W

27

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 9/99

Ostatnim parametrem do

wyregulowania jest prąd spo−
czynkowy. W celu dostrojenia
tego prądu należy włączyć am−
peromierz w linię zasilania
+70V lub –70V i bardzo wolno
(!) pokręcając P3 doprowadzić
do tego, żeby pobór prądu
przez wzmacniacz wyniósł do−
kładnie 200mA. Także i tę regu−
lację należy przeprowadzić po
tzw. zimnym uruchomieniu.
Przy silnym wysterowaniu
prąd spoczynkowy może wzro−
snąć nawet do 0,6A, w nomi−
nalnej temperaturze stabilizuje
się on jednak na poziomie
0,2A do 0,4A. Takie rozbieżno−
ści w prądzie spoczynkowym
to sprawa całkowicie normalna
i nie ma wpływu na pozostałe
właściwości wzmacniacza.

Kontrola

Skoro tylko zakończona zo−

stała regulacja a wzmacniacz nie
nadaje “sygnałów dymnych”,

należy go jeszcze przynajmniej
przez pół godziny wygrzać, za−
nim dokona się ostatecznego
sprawdzenia napięć w punktach
pomiarowych zaznaczonych na
schemacie – do czego potrzeb−
ny będzie wysokoomowy wol−
tomierz cyfrowy. W trakcie po−

miarów trzeba mieć na uwadze
fakt, że pewne napięcia, których
ustawienie uzależnione jest od
źródła prądowego na tranzysto−
rze FET (na szczęście jest ich
stosunkowo mało), mogą wyka−
zywać znaczne rozbieżności.
Odchylenia dochodzące nawet
do ±30% nie powinny być jed−
nak przyczyną zaniepokojenia.

Skoro tylko sprawdzone zo−

stały wszystkie punkty pomia−
rowe, wypada sprawdzić je−
szcze pewne inne parametry
i właściwości. Przykładowo –
dobrze jest się upewnić, czy
pracują wszystkie tranzystory
mocy. Sprawdzić to można
metodą pomiaru spadku na−
pięcia na rezystorach R45 ...
R52. Jedną końcówkę pomia−
rową miernika należy podłą−
czyć do wyjścia na głośnik
(LS+), a drugą sprawdzać złą−
cza emiterowe tranzystorów
mocy.

Miernik

powinien

wskazywać napięcie około
20mV, ale odchylenia do 50%
są sprawą normalną. Istotnym
sygnałem potwierdzającym
poprawną pracę wzmacniacza
jest pobór prądu. Po nagrzaniu
stopnia końcowego, prąd ten
powinien powodować spadek
napięcia na rezystorach R56
i R65 rzędu 0,8 ... 1,1V. Jeśli
chodzi o wzmacniacze różni−
cowe T45/T46 i T50/T51, to
należy sprawdzić, czy napięcia
na dwóch rezystorach w ob−
wodach emiterów nie różnią
się pomiędzy sobą o współ−
czynnik większy niż 2. Zbyt
duża asymetria wpływa nega−

tywnie na stabilizację. Bardzo
często różnice te dają się po−
konać poprzez dobranie odpo−
wiednich wartości dla rezysto−
rów R62 i R71, jeśli jednak się
to nie powiedzie, nie pozosta−
je nic innego, jak spróbować
szczęścia z inną parą tranzy−
storów (najlepiej, gdy będą
one selekcjonowane).

Jeśli chodzi o bezpieczeń−

stwo w

trakcie regulacji

i sprawdzania wzmacniacza,
to trzeba przypomnieć o bar−
dzo istotnym fakcie. Wzmac−
niacz ten pracuje przy bardzo
wysokich napięciach robo−
czych, które mogą być nawet
niebezpieczne dla zdrowia lub
życia. W normalnych sytua−
cjach przyjęte jest ostrzeganie
przed napięciem sieciowym,
jednak także i napięcia stałe,
przekraczające 140V należy
traktować bardzo poważnie!
Oznacza to, że podczas prac
nad stopniem końcowym na−
pięcie zasilające powinno się
wyłączać zawsze wtedy, gdy
nie jest ono konieczne do
przeprowadzenia konkretnych
pomiarów. Po wyłączeniu na−
pięcia zasilającego trzeba tak−
że pamiętać o kondensato−
rach elektrolitycznych w zasi−
laczu i odczekać wystarczają−
co długi czas, aż napięcie na
nich spadnie do bezpiecznego
poziomu.

W następnej części opisane

zostanie okablowanie monoblo−
ku oraz zamieszczone zostaną
szczegółowe dane z pomiarów.