Promotor 9/05

34

www.elamed.com.pl/promotor

Informacje o ryzyku
zawodowym

Pojęcie ryzyka zawodowego

zostało wprowadzone do prawa
krajów Unii Europejskiej Dyrektywą
ramową nr 391/89/EWG z dnia
12 czerwca 1989 r. W ustawie nie-
mieckiej „ryzyko” zastępuje wyraz
„zagrożenie”. Działania zapobie-
gawcze, podjęte przez pracodawcę,
powinny koncentrować się przede
wszystkim na:
– unikaniu ryzyka,
– ocenie ryzyka, którego nie moż-

na uniknąć,

– usuwaniu przyczyn ryzyka.

Podstawy prawne oceny ryzyka

zawodowego w polskich przepi-
sach stanowią:
– art. 226 Kodeksu pracy: „Pra-

codawca jest obowiązany infor-
mować pracowników o ryzyku
zawodowym, które wiąże się
z wykonywaną pracą, oraz o za-
sadach ochrony przed zagroże-
niami”,

– Rozporządzenie Ministra Pra-

cy i Polityki Socjalnej z dn.
26 września 1997 r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpie-
czeństwa i higieny pracy (dział
IV, rozdział 1), znowelizowane
z dn. 11 czerwca 2002 r. (tekst
jednolity Dz.U. nr 169/03, poz.
1650): „Pracodawca jest obo-

wiązany oceniać i dokumento-
wać ryzyko zawodowe, występu-
jące przy określonych pracach,
oraz stosować niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające
ryzyko”.
Ryzyko zawodowe zawiera w za-

sadzie dwa najważniejsze ele-
menty:
1. Stopień prawdopodobieństwa

wystąpienia niebezpiecznego
zdarzenia (oznaczamy jako „P”).

2. Ciężkość przewidywanych na-

stępstw tego niebezpiecznego
zdarzenia (oznaczamy jako „C”).
Ryzyko zawodowe stanowi więc

funkcję tych dwu elementów:
R = f (P, C). Zwykle przyjmuje się,
że ryzyko zawodowe jest iloczy-
nem stopnia prawdopodobieństwa
i przewidywanej ciężkości następstw
zdarzenia: R = P x C. W naszych
zakładach pracy oceny ryzyka
dokonuje się najczęściej zgodnie
z Polską Normą PN-N-18002/2000
lub metodą RISK SCORE. W Pol-
skiej Normie zaleca się szacowa-
nie ryzyka w skali trójstopniowej,
przy dwóch wskaźnikach, zgod-
nie z zasadami przedstawionymi
w tab. 1. W metodzie RISC SCORE
prawdopodobieństwo zdarzeń jest
wzmocnione przez trzeci wskaźnik
oceny – współczynnik ekspozycji na
zagrożenie.

Charakterystyka
stanowiska pracy

Stanowisko pracy, na którym do-

konujemy oceny ryzyka, może być
rozumiane jako rodzaj wykonywa-
nej pracy lub jako mieszczące się
w określonej przestrzeni zakładu.
W małych i średnich zakładach
przetwórstwa mięsa łatwiej jest
przyjąć pierwszy wariant i doko-
nać oceny ryzyka zawodowego
m.in. dla pracownika produkcji,
transportu, elektryka, pracow-
nika administracyjno-biurowego
itd. W dużych zakładach, gdzie
istnieją ściśle wydzielone działy,
wydaje się, że bardziej racjonalny
będzie (jako wariant przeważa-
jący) przestrzenny sposób oceny
ryzyka. W niektórych zakładach na
bazie już istniejących opracowano
własne systemy oceny ryzyka, bio-
rąc pod uwagę specyfikę danego
przedsiębiorstwa. Propozycję oce-
ny ryzyka zawodowego w dużym
zakładzie spożywczym przedstawi-
my w jednym z następnych nume-
rów naszego czasopisma.

Dokonamy obecnie przykłado-

wej oceny ryzyka dla pracownika
produkcji w małym lub średnim
zakładzie.

Pracownik w zależności od aktu-

alnych potrzeb:
– dokonuje wyładunku i załadunku

towaru,

– transportuje towar między sta-

nowiskami oraz do magazynu
i chłodni,

– dokonuje rozbioru półtusz,
– uczestniczy w produkcji wyrobów

i ich obróbce termicznej.

PN-N-18002/2000

W zależności od oszacowanego

ryzyka pracodawca powinien pod-
jąć odpowiednie środki profilak-
tyczne, tym bardziej zdecydowane,
im większe zagrożenie występuje
na danym stanowisku. Ryzyko małe
i średnie przyjmuje się za akcep-
towalne. W pierwszym przypadku
należy dążyć do utrzymania ryzyka
na poziomie M, a w drugim – do
obniżenia jego poziomu. Natomiast
ryzyko określone jako duże jest
nieakceptowalne i trzeba podjąć
natychmiastowe środki zaradcze,
obniżające jego poziom na danym
stanowisku pracy.

Tam, gdzie jest to możliwe, zale-

ca się oszacowanie ryzyka zawodo-

Ocena ryzyka zawodowego

dla pracownika produkcji w zakładach przetwórstwa mięsa

Ryszard Bryła

Stopień prawdopodobieństwa

(P)

Ciężkość następstw (C)

Mała

Średnia

Duża

Mało prawdopodobne

Małe (1)

Małe (1)

Średnie (2)

Prawdopodobne

Małe (1)

Średnie (2)

Duże (3)

Wysoce prawdopodobne

Średnie (2)

Duże (3)

Duże (3)

Tab. 1. Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowej – R (1, 2, 3).

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie (N)

Oszacowanie ryzyka zawodowego (R)

N > N maks.

Duże

N maks. ≥ N ≥ 0,5 N maks.

Średnie

N < 0,5 N maks.

Małe

Tab. 2. Szacowanie ryzyka zawodowego na podstawie wartości wielkości charakteryzujących narażenie.
N maks. – wartość dopuszczalna NDS lub NDN.

Przedstawiamy ocenę ryzyka wykonaną dwiema metodami
– wg PN-N-18002/2000 oraz metodą Risc Score.

Promotor 9/05

www.elamed.com.pl/promotor

35

Wnioski

Zadaniem procedury oceny ryzyka

zawodowego jest wyeliminowanie lub
ograniczenie zagrożeń na konkret-
nym stanowisku pracy, a następnie
w całym zakładzie. Każda metoda
oceny ryzyka zdaje egzamin tylko
wtedy, gdy nie jest celem samym

Wartość S

Szacowanie straty

Straty ludzkie

100

Poważna katastrofa

Wiele ofiar śmiertelnych

40

Katastrofa

Kilka ofiar śmiertelnych

15

Bardzo duża

Jedna ofiara śmiertelna

7

Duża

Ciężkie uszkodzenie ciała

3

Średnia

Absencja

1

Mała

Udzielenie pierwszej pomocy

Tab. 3. Potencjalne skutki zdarzenia.

Wartość E

Charakterystyka

10

Stała

6

Częsta (codziennie)

3

Sporadyczna (raz na tydzień)

2

Okazjonalna (raz na miesiąc)

1

Minimalna (kilka razy rocznie)

0,5

Znikoma (raz do roku)

Tab. 4. Ekspozycja na zagrożenie.

Wartość P

Opis

Szansa [%]

10

Bardzo prawdopodobne

50 (1 na 2)

6

Całkiem możliwe

10 (1 na 10)

3

Mało prawdopodobne, ale możliwe

1 (1 na 100)

1

Tylko sporadycznie możliwe

0,1 (1 na 1000)

0,5

Możliwe do pomyślenia

0,01 (1 na 10 000)

0,2

Praktycznie niemożliwe

0,001 (1 na 100 000)

0,1

Tylko teoretycznie możliwe

0,0001 (1 na 1 000 000)

Tab. 5. Prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia.

wego na podstawie wielkości cha-
rakteryzujących narażenie: NDS
(najwyższe dopuszczalne stężenie)
lub NDN (najwyższe dopuszczalne
natężenie). Pomiarów tych para-
metrów dokonują zwykle wyspe-
cjalizowane jednostki (np. stacje
sanepidu). Ryzyko uznajemy za
duże, jeżeli parametr charakteryzu-
jący narażenie przekracza wartość
NDS lub NDN. Ryzyko jest małe,
jeżeli parametr charakteryzujący
narażenie nie przekracza połowy
wartości NDS lub NDN. Zależności
te przedstawiono w tab. 2.

Risk Score

W metodzie tej wartość ryzyka

zawodowego określa iloczyn trzech
parametrów. Wzór określający
wartość ryzyka ma następującą
postać:

R = S × E × P

gdzie:
S – potencjalne skutki
zdarzenia,
E – ekspozycja na zagrożenie,
P – prawdopodobieństwo wystą-
pienia

zagrożenia.

Szacowanie wartości poszcze-

gólnych parametrów ryzyka przed-
stawiają tab.: 3, 4, 5.

Metoda RISK SCORE została

opracowana w Stanach Zjedno-
czonych, gdzie oprócz szkód, które
ponoszą ludzie, w większym niż
u nas stopniu, uwzględnia się
straty materialne związane z wy-
padkami przy pracy. W parametrze
dotyczącym szacowania skutków
zdarzenia uwzględnia się więc,
obok strat ludzkich, również straty
materialne, podawane w dolarach
amerykańskich (u nas w przelicze-
niu na złotówki).

w sobie (sztuką dla sztuki) lecz na-
rzędziem stosowanym z rozmysłem
i zaangażowaniem zespołu ocenia-
jącego. Prawidłowo przeprowadzona
ocena ryzyka, niezależnie od metody,
powinna prowadzić do podobnych
wniosków dotyczących zagrożeń na
konkretnym stanowisku.

‰

Kategorie ryzyka

Wartość [R]

Dopuszczalność

ryzyka

Niezbędne działania

Bardzo małe

R < 20

Dopuszczalne

Wskazana kontrola

Małe

20 ≤ R < 70

Potrzebna kontrola

Średnie

70 ≤ R < 200

Potrzebna poprawa

Duże

200 ≤ R < 400

Niedopuszczalne

Potrzebna natychmiastowa poprawa

Bardzo duże

R ≥ 400

Wskazane wstrzymanie pracy

Tab. 6. Wartość ryzyka.

Promotor 9/05

36

www.elamed.com.pl/promotor

Karta oceny ryzyka zawodowego dla pracownika produkcji wg PN-N-18002/2000

Lp.

Zagrożenie

Źródło zagrożenia

Możliwe skutki

zagrożenia

Przed oceną

Środki profilaktyczne

Po realizacji zadań

Uwagi

o realizacji

zadań

Cię
żk

ość (C)

Pra
wdopodo-

bieństw

o (
P

)

R

yzyk
o

(R)

Cię
żk

ość (C)

Pra
wdopodo-

bieństw

o (
P

)

R

yzyk
o

(R)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

Upadek na tym

samym poziomie

Śliskie i nierówne

powierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia,

złamania kończyn,

zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

S

S

S

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie.

Utrzymanie porządku na terenie zakładu, a szcze-

gólnie na drogach transportu wewnętrznego. Na-

tychmiastowe usuwanie z podłoża plam tłuszczu

i wody. Przestrzeganie w trakcie transportu indywi-

dualnego obowiązujących w tym zakresie norm.

S

M

M

2

Urazy spowodowane

przez ostre narzę-

dzia ręczne

Narzędzia stosowane

podczas rozbioru i wykra-

wania mięsa

Skaleczenia,

uszkodzenia narzą-

dów wewnętrznych

D

D

D

Stosowanie prawidłowo dobranych i właściwie

osadzonych na rękojeści narzędzi. Rozmieszczenie

pracowników przy stole rozbiorowym, zapewniają-

cym ergonomiczne warunki pracy, w odległości nie

mniejszej niż 1 m pomiędzy ich stawami barkowy-

mi. Stosowanie przez pracowników przydzielonych

im ochron osobistych (dłoni, tułowia i części udo-

wej kończyn dolnych). Przestrzeganie wymaganych
szkoleń i badań lekarskich. Właściwie prowadzone

szkolenia ogólne i stanowiskowe.

S

S

S

3

Zagrożenia urazami

powodowanymi

przez ruchome

części maszyn

Ruchome elementy

pilarek, maszyn

do rozdrabniania mięsa,

mieszarek farszu

Uszkodzenia ciała,

śmierć

D

S

D

Utrzymywanie maszyn w stanie technicznym zgod-

nym z DTR. Zapewnienie prawidłowego działania

osłon i innych urządzeń ochronnych. Sprawdzenie

i zapewnienie właściwego oznakowania oraz funk-

cjonowania elementów sterowniczych (zwłaszcza

wyłącznika awaryjnego i wyłączników krańcowych).

Przestrzeganie przyjętych procedur.

D

M

S

4

Porażenie prądem

elektrycznym

Zły stan przewodów

elektrycznych. Możliwość

przebicia elektrycznego
do obudowy urządzenia

Śmierć

D

S

D

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów. Sto-

sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej
w zakładzie, m.in. wyłączników różnicowo-prądo-

wych i regularna ich kontrola. Okresowe spraw-

dzanie stanu instalacji elektrycznej. W miejscach

o dużej wilgotności stosowanie elektronarzędzi

i lamp przenośnych o zasilaniu napięciem obniżo-

nym lub napięciem bezpiecznym (24 V).

S

M

M

5

Hałas i wibracje

Maszyny i urządzenia

do rozbioru półtusz,

przetwórstwa mięsa

i produkcji wędlin, wen-

tylatory, urządzenia do

mycia pojemników

Choroby narządu

słuchu i układu

mięśniowo-kost-

nego

S

S

S

Okresowe dokonywanie pomiaru hałasu i infor-

mowanie pracowników o wynikach tego pomiaru.

Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń,

o ograniczonej emisji hałasu. Stosowanie przez za-

trudnionych, w razie potrzeby, ochronników słuchu.

Dokonywanie rotacji pracowników na stanowiskach.

M

M

M

6

Oparzenia

Gorące powierzchnie

i przedmioty, gorący
tłuszcz, woda i para

Rany oparzeniowe

różnych stopni

D

S

D

Zachowanie ostrożności. Zorganizowanie sta-

nowisk obróbki termicznej zgodnie z wymogami
bezpieczeństwa i wskazaniami instrukcji stano-

wiskowej. Stosowanie odzieży chroniącej przed

oparzeniem, a szczególnie rękawic ochronnych.

S

M

M

7

Nieodpowiedni

mikroklimat

Występowanie niskiej

temperatury w pomiesz-

czeniach chłodni,

pomieszczeniach rozbioru

i wykrawania mięsa,

peklowania oraz wysokiej

temperatury w pomiesz-

czeniach produkcji wędlin

Choroby układu

oddechowego,

przeziębienia,

odmrożenia,

przegrzania, udar

cieplny

S

S

S

Wyposażenie pracownika w odpowiednią odzież

ochronną. Stosowanie sprawnej wentylacji

pomieszczeń.

M

M

M

8

Złe oświetlenie

stanowisk

Źle dobrane punkty

świetlne. Niedostateczne

oświetlenie naturalne

Osłabienie wzroku,
wypadki przy pracy

– urazy ciała

S

S

S

Dokonywanie okresowych pomiarów natężenia

oświetlenia. Dostosowanie poziomu natężenia

oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie
z normami. Stosowanie, oprócz oświetlenia ogólne-

go, właściwie dobranego oświetlenia miejscowego.

Zachowanie czystości okien, świetlików i naświetlic.

M

M

M

9

Niebezpieczne

substancje

Substancje stosowane

w procesie konserwacji

produktów, dezynfekcji

pomieszczeń oraz

wydzielone w procesie

wędzenia

Rany spowodowa-

ne przez oparzenia

chemiczne,

zatrucia

S

S

S

Zachowanie szczególnej ostrożności. Stosowanie

właściwych ochron osobistych (m.in. rękawic

ochronnych). Zachowanie prawidłowych procedur

podczas procesu wędzenia, a szczególnie

nieotwieranie w tym czasie komór wędzarniczych.

Dbanie o to, by każda substancja niebezpieczna

w zakładzie posiadała swoją kartę charakterystyki.

M

M

M

10

Zakażenie drobno-

ustrojami

Kontakt z zakażonym su-

rowcem lub narzędziami

Choroby wewnętrz-

ne, choroby skóry

S

S

S

Dokładna kontrola weterynaryjna surowca. Stoso-
wanie rękawic ochronnych. Prawidłowe wyposaże-

nie apteczki pierwszej pomocy i – w razie potrzeby

– odkażenie ran oraz ich opatrzenie. Prawidłowa

dezynfekcja narzędzi (zachowanie podczas tego

procesu min. temp. 82ºC).

M

M

M

11

Pożar

Niesprawna instalacja
elektryczna. Używanie
otwartego ognia w po-
bliżu materiałów łatwo

palnych i wybuchowych

Śmierć, oparzenia

ciała

D

S

D

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowe-
go i prowadzenie procesów technologicznych, spa-
walniczych i in. zgodnie z tą instrukcją. Przeprowa-
dzanie okresowej kontroli urządzeń elektrycznych.

Zapewnienie wyposażenia pomieszczeń zakładu

w wymagany sprzęt przeciwpożarowy. Zapoznanie

pracownika z obsługą tego sprzętu.

D

M

S

12

Potrącenie przez
ruchome obiekty

Środki transportu

wewnątrzzakładowe-
go. Przesuwające się

półtusze na przenośniku

zaczepowym

Urazy ciała

S

S

S

Prawidłowe wydzielenie dróg transportowych.

Przestrzeganie przez pracowników instrukcji stano-
wiskowej i zachowanie szczególnej ostrożności. Za-

pewnienie sprawności urządzeń transportowych.

Dbanie o to, by ładunek był właściwie ułożony i za-

mocowany. Środki transportu, m.in. wózki widłowe,

powinny obsługiwać osoby uprawnione.

S

M

M

13

Stres

Zbyt duże wymagania

w stosunku do możliwo-

ści pracownika. Praca

w nocy. Praca w godzi-

nach nadliczbowych.

Konflikty. Mobbing

Choroby ogólno-

ustrojowe, nerwice

S

S

S

Dostosowanie wymagań do możliwości psycho-

fizycznych pracowników. Przestrzeganie norm

dotyczących czasu pracy. Doskonalenie metod

instruktażu i szkoleń. Ustalenie jasnych zasad

wynagradzania, premiowania i kar regulamino-

wych. Częste rozmowy kierownictwa zakładu

z pracownikami.

S

M

M

Promotor 9/05

38

www.elamed.com.pl/promotor

Karta oceny ryzyka zawodowego dla pracownika produkcji według metody Risk Score

Lp.

Zagrożenie

Źródło zagrożenia

Możliwe skutki

zagrożenia

Przed oceną

Środki profilaktyczne

Po realizacji zadań

Uwagi

o realizacji

zadań

Sk
utki (S)

Eks

pozy

cja (E)

Pra
wdopodo-

bieństw

o (P)

R

yzyk
o

(R)

Sk
utki (S)

Eks

pozy

cja (E)

Pra
wdopodo-

bieństw

o (P)

R

yzyk
o

(R)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1

Upadek na

tym samym

poziomie

Śliskie i nierówne po-

wierzchnie na terenie

zakładu

Potłuczenia,

złamania kończyn,

zwichnięcia, urazy

wewnętrzne

3

6

6

108

Śred-

nie

Wyposażenie pracownika w odpowiednie obuwie.

Utrzymanie porządku na terenie zakładu, a szczegól-

nie na drogach transportu wewnętrznego. Natych-

miastowe usuwanie z podłoża plam tłuszczu i wody.
Przestrzeganie w trakcie transportu indywidualnego

obowiązujących w tym zakresie norm.

3

6

3

54

Małe

2

Urazy spowo-

dowane przez

ostre narzędzia

ręczne

Narzędzia stosowane

podczas rozbioru

i wykrawania mięsa

Skaleczenia,

uszkodzenia

narządów

wewnętrznych

7

6

6

252

Duże

Stosowanie prawidłowo dobranych i właściwie

osadzonych na rękojeści narzędzi. Rozmieszczenie

pracowników przy stole rozbiorowym, zapewniają-

cym ergonomiczne warunki pracy, w odległości nie

mniejszej niż 1 m pomiędzy ich stawami barkowymi.

Stosowanie przez pracowników przydzielonych im

ochron osobistych (dłoni, tułowia i części udowej koń-

czyn dolnych). Przestrzeganie wymaganych szkoleń

i badań lekarskich. Właściwie prowadzone szkolenia

ogólne i stanowiskowe.

7

6

3

108

Śred-

nie

3

Zagrożenia

urazami powo-

dowanymi przez

ruchome części

maszyn

Ruchome elementy

pilarek, maszyn do

rozdrabniania mięsa,

mieszarek farszu

Uszkodzenia ciała,

śmierć

7

6

6

252

Duże

Utrzymywanie maszyn w stanie technicznym zgodnym

z DTR. Zapewnienie prawidłowego działania osłon

i innych urządzeń ochronnych. Sprawdzenie i zapew-

nienie właściwego oznakowania oraz funkcjonowania

elementów sterowniczych (zwłaszcza wyłącznika

awaryjnego i wyłączników krańcowych). Przestrzeganie

przyjętych procedur.

7

6

3

108

Śred-

nie

4

Porażenie

prądem elek-

trycznym

Zły stan przewodów el.

Możliwość przebicia

elektrycznego

do obudowy

urządzenia

Śmierć

15

6

3

270

Duże

Bieżąca kontrola stanu izolacji przewodów. Sto-

sowanie właściwej ochrony przeciwporażeniowej

w zakładzie, m.in. wyłączników różnicowo-prądowych

i regularna ich kontrola. Okresowe sprawdzanie stanu

instalacji elektrycznej. W miejscach o dużej wilgotno-

ści stosowanie elektronarzędzi i lamp przenośnych

o zasilaniu napięciem obniżonym lub napięciem

bezpiecznym (24 V).

7

6

1

42

Małe

5

Hałas i wibracje

Maszyny i urzą-

dzenia do rozbioru

półtusz, przetwórstwa

mięsa i produkcji

wędlin, wentylatory,

urządzenia do mycia

pojemników

Choroby narządu

słuchu i układu

mięśniowo-kost-

nego

7

6

3

126

Śred-

nie

Okresowe dokonywanie pomiaru hałasu i informowa-
nie pracowników o wynikach tego pomiaru. Stosowa-

nie sprawnych technicznie urządzeń o ograniczonej

emisji hałasu. Stosowanie przez zatrudnionych,

w razie potrzeby, ochronników słuchu. Dokonywanie

rotacji pracowników na stanowiskach.

3

6

1

18

B.

małe

6

Oparzenia

Gorące powierzchnie

i przedmioty, gorący
tłuszcz, woda i para

Rany oparzeniowe

różnych stopni

15

6

3

270

Duże

Zachowanie ostrożności. Zorganizowanie stanowisk

obróbki termicznej zgodnie z wymogami bezpie-

czeństwa i wskazaniami instrukcji stanowiskowej.
Stosowanie odzieży chroniącej przed oparzeniem,

a szczególnie rękawic ochronnych.

7

6

1

42

Małe

7

Nieodpowiedni

mikroklimat

Występowanie niskiej

temperatury w po-

mieszczeniach chłodni,

pomieszczeniach

rozbioru i wykrawania

mięsa, peklowania oraz

wysokiej temperatury

w pomieszczeniach

produkcji wędlin

Choroby układu

oddechowego,

przeziębienia,

odmrożenia,

przegrzania, udar

cieplny

7

6

3

126

Śred-

nie

Wyposażenie pracownika w odpowiednią odzież ochron-

ną. Stosowanie sprawnej wentylacji pomieszczeń.

3 6

1

18

B.

małe

8

Złe oświetlenie

stanowisk

Źle dobrane punkty

świetlne. Niedosta-

teczne oświetlenie

naturalne

Osłabienie wzroku,
wypadki przy pracy

– urazy ciała

7

6

6

252

Śred-

nie

Dokonywanie okresowych pomiarów natężenia oświe-

tlenia. Dostosowanie poziomu natężenia oświetlenia

do rodzaju wykonywanej pracy, zgodnie z normami.

Stosowanie, oprócz oświetlenia ogólnego, także

właściwie dobranego oświetlenia miejscowego. Zacho-

wanie czystości okien, świetlików i naświetli.

3

6

3

54

Małe

9

Niebezpieczne

substancje

Substancje stosowane

w procesie konser-

wacji produktów,

dezynfekcji pomiesz-

czeń oraz wydzielone

w procesie wędzenia

Rany spowodowa-

ne przez oparzenia

chemiczne,

zatrucia

7

6

3

126

Śred-

nie

Zachowanie szczególnej ostrożności. Stosowanie wła-

ściwych ochron osobistych (m.in. rękawic ochronnych).

Zachowanie prawidłowych procedur podczas procesu

wędzenia, a szczególnie nieotwieranie w tym czasie

komór wędzarniczych. Dbanie o to, by każda substan-

cja niebezpieczna w zakładzie posiadała swoją kartę

charakterystyki.

3

6

1

18

B.

małe

10

Zakażenie drob-

noustrojami

Kontakt z zakażonym

surowcem

lub narzędziami

Choroby wewnętrz-

ne, choroby skóry

3

6

3

54

Małe

Dokładna kontrola weterynaryjna surowca. Stosowanie
rękawic ochronnych. Prawidłowe wyposażenie apteczki

pierwszej pomocy i w razie potrzeby odkażenie ran

oraz ich opatrzenie. Prawidłowa dezynfekcja narzędzi
(zachowanie podczas tego procesu min. temp. 82ºC).

1

6

1

6

B.

małe

11

Pożar

Niesprawna instalacja
elektryczna. Używanie

otwartego ognia

w pobliżu materiałów

łatwo palnych

i wybuchowych

Śmierć, oparzenia

ciała

15

6

3

240

Duże

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

i prowadzenie procesów technologicznych, spawalni-

czych i in. zgodnie z tą instrukcją. Przeprowadzanie

okresowej kontroli urządzeń elektrycznych. Zapewnie-

nie wyposażenia pomieszczeń zakładu w wymagany

sprzęt przeciwpożarowy. Zapoznanie pracownika

z obsługą tego sprzętu.

7

6

1

42

Małe

12

Potrącenie

przez ruchome

obiekty

Środki transportu

wewnątrzzakładowe-
go. Przesuwające się

półtusze na przenośni-

ku zaczepowym

Urazy ciała

15

6

3

270

Duże

Prawidłowe wydzielenie dróg transportowych. Prze-

strzeganie przez pracowników instrukcji stanowiskowej

i zachowanie szczególnej ostrożności. Zapewnienie

sprawności urządzeń transportowych. Dbanie o to, by

ładunek był właściwie ułożony i zamocowany. Środki

transportu, m.in. wózki widłowe, powinny obsługiwać

osoby uprawnione.

15

6

1

90

Śred-

nie

13

Stres

Zbyt duże wymagania

w stosunku do moż-

liwości pracownika.

Praca w nocy. Praca

w godzinach nadlicz-

bowych. Konflikty.

Mobbing

Choroby ogólno-

ustrojowe, nerwice

3

6

6

108

Śred-

nie

Dostosowanie wymagań do możliwości psychofizycz-

nych pracowników. Przestrzeganie norm dotyczących

czasu pracy. Doskonalenie metod instruktażu

i szkoleń. Ustalenie jasnych zasad wynagradzania,

premiowania i kar regulaminowych. Częste rozmowy

kierownictwa zakładu z pracownikami.

3

6

3

54

Małe