60

3.2. Wydatki według działów i cz

ęś

ci bud

ż

etowych

Wydatki bud

ż

etu pa

ń

stwa uj

ę

te s

ą

w szczegółowo

ś

ci do cz

ęś

ci, działów

i rozdziałów klasyfikacji bud

ż

etowej. Prezentacja taka umo

ż

liwia przekrojowe spojrzenie na

wydatki bud

ż

etu pa

ń

stwa oraz ułatwia okre

ś

lenie stanu ich realizacji.

Wykonanie wydatków bud

ż

etu pa

ń

stwa w 2010 r. według działów przedstawia si

ę

nast

ę

puj

ą

co:

Wska

ź

nik

6/5

%

2

3

4

5

6

7

301.220.817

88.627

16.375.879

301.220.817

294.893.878

97,9

010 Rolnictwo i łowiectwo

5.745.969

4.719.515

10.466.021

10.279.154

98,2

020 Le

ś

nictwo

8.622

925

9.547

8.172

85,6

050 Rybołówstwo i rybactwo

98.107

55.909

156.828

152.361

97,2

100 Górnictwo i kopalnictwo

412.159

464.648

876.807

875.902

99,9

150 Przetwórstwo przemysłowe

597.338

334.897

939.095

825.821

87,9

400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi

ę

elektryczna,

gaz i wod

ę

0

598

598

598

100,0

500 Handel

830.108

5.000

250.859

1.084.548

1.072.183

98,9

550 Hotele i restauracje

21.000

0

21.000

20.906

99,6

600 Transport i ł

ą

czno

ść

7.832.560

117

2.285.643

10.116.979

9.081.902

89,8

630 Turystyka

42.979

42

43.021

42.983

99,9

700 Gospodarka mieszkaniowa

1.365.464

242.401

1.613.116

1.442.672

89,4

710 Działalno

ść

usługowa

836.524

82.402

915.409

880.512

96,2

720 Informatyka

189.011

8.959

197.950

196.750

99,4

730 Nauka

4.202.184

67.563

4.269.747

4.200.345

98,4

750 Administracja publiczna

11.175.476

38.255

714.504

11.916.180

11.544.560

96,9

751 Urz

ę

dy naczelnych organów władzy pa

ń

stwowej

kontroli i ochrony prawa oraz s

ą

downictwa

1.957.279

237

256.489

2.214.005

2.111.600

95,4

752 Obrona narodowa

18.817.248

6.121

18.832.815

18.549.069

98,5

753 Obowi

ą

zkowe ubezpieczenia społeczne

72.160.474

96.257

72.256.731

71.786.818

99,3

754 Bezpiecze

ń

stwo publiczne i ochrona przeciwpo

ż

arowa

12.237.154

20.786

692.458

12.959.149

12.921.632

99,7

755 Wymiar sprawiedliwo

ś

ci

9.691.498

6.200

18.097

9.715.298

9.701.567

99,9

756 Dochody od osób prawnych, od osób fiz. i od in.

jednostek nieposiadaj

ą

cych osobowo

ś

ci prawnej oraz

wydatki zwi

ą

zane z ich poborem

240.000

42.012

282.012

281.022

99,6

757 Obsługa długu publicznego

34.868.515

0

34.868.515

34.143.019

97,9

758 Ró

ż

ne rozliczenia

81.014.700

200

782.608

65.328.856

63.169.394

96,7

801 O

ś

wiata i wychowanie

1.442.925

1.282

224.301

1.670.281

1.621.432

97,1

803 Szkolnictwo wy

ż

sze

11.537.412

229.112

11.760.470

11.722.438

99,7

851 Ochrona zdrowia

6.256.725

1.577

692.092

6.941.117

6.864.327

98,9

852 Pomoc społeczna

12.256.007

3.496

2.009.150

14.266.686

14.157.365

99,2

853 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej

2.880.054

4.700

75.929

2.964.623

2.936.233

99,0

854 Edukacyjna opieka wychowawcza

89.051

560

515.707

605.323

522.496

86,3

900 Gospodarka komunalna i ochrona

ś

rodowiska

428.154

300

57.369

487.151

459.631

94,4

921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

1.396.537

5.916

89.788

1.492.279

1.448.147

97,0

925 Ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne

obszary i obiekty chronionej przyrody

105.956

2.739

108.249

98.448

90,9

926 Kultura fizyczna i sport

483.627

1.356.786

1.840.413

1.774.419

96,4

Bud

ż

et po

zmianach

Wykonanie

2010 r.

Ogółem
w tym:

w tys. zł

1

Wyszczególnienie

Ustawa

2010 r.

Przeniesienia

rezerwy

ogólnej

Przeniesienia

rezerw

celowych

61

Analizuj

ą

c udział wydatków z poszczególnych działów w wydatkach ogółem mo

ż

na

zaobserwowa

ć

, i

ż

najwi

ę

ksz

ą

cz

ęść

stanowi

ą

wydatki zaliczone do działu:

−

obowi

ą

zkowe ubezpieczenia społeczne (24,3%), gdzie najwi

ę

ksze nakłady przeznaczone

s

ą

na dotacje do Funduszu Ubezpiecze

ń

Społecznych i Funduszu Emerytalno-

Rentowego,

−

ró

ż

ne rozliczenia (21,4%), w których znacz

ą

ce wielko

ś

ci stanowi

ą

s

ą

subwencje ogólne

dla jednostek samorz

ą

du terytorialnego, czy składka do bud

ż

etu Unii Europejskiej,

−

obsługa długu publicznego (11,6%),

−

obrona narodowa (6,3%).

Poni

ż

szy wykres prezentuje udział wydatków wybranych działów w wydatkach bud

ż

etu

pa

ń

stwa ogółem.

3,5 3,1

1,4

3,9

6,3

24,3

4,4

3,3

11,6

21,4

4,0

2,3

4,8

1,0

4,7

Rolnictw o i łow iectw o

Transport i ł

ą

czno

ść

Nauka

Administracja publiczna

Obrona narodow a

Obow i

ą

zkow e ubezpieczenia społeczne

Bezpiecze

ń

stw o publiczne i ochrona przeciw po

ż

arow a

Wymiar spraw iedliw o

ś

ci

Obsługa długu publicznego

Ró

ż

ne rozliczenia

Szkolnictw o w y

ż

sze

Ochrona zdrow ia

Pomoc społeczna

Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej

Pozostałe

62

Kwoty wydatków ustalone dla poszczególnych działów na etapie tworzenia ustawy

bud

ż

etowej mog

ą

ulec zmianie w trakcie realizacji bud

ż

etu i w ich wyniku tworzony jest tzw.

plan po zmianach (w tabeli powy

ż

ej „Bud

ż

et po zmianach”). Zmiany kwot wydatków s

ą

przede wszystkim wynikiem przesuni

ęć

wydatków z rezerw celowych i rezerwy ogólnej na

sfinansowanie zada

ń

zaliczanych do danego działu. Wykonanie wydatków za 2010 r.

wyniosło 97,9% w stosunku do planu po zmianach i kształtowało si

ę

na poziomie od 85,6%

(w dziale le

ś

nictwo) do 100% (wytwarzanie i zaopatrywanie w energi

ę

elektryczn

ą

, gaz

i wod

ę

).

Poni

ż

ej omówione zostały działy, w których wykonanie wydatków w 2010 r. było

znacz

ą

co ni

ż

sze (co najmniej o 100.000 tys. zł) od planu po zmianach:

1) Ró

ż

ne rozliczenia – ni

ż

sze o 2.159.462 tys. zł – jest efektem mniejszego ni

ż

planowano

wykorzystania

ś

rodków uj

ę

tych w rezerwie celowej poz. 8 „Współfinansowanie projektów

realizowanych z udziałem

ś

rodków europejskich, finansowanie projektów z udziałem

ś

rodków otrzymanych od pa

ń

stw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym

Handlu (EFTA) (...)” ze wzgl

ę

du na:

−

oszcz

ę

dno

ś

ci powstałe w wyniku przeprowadzonych post

ę

powa

ń

przetargowych,

−

przesuni

ę

cia realizacji projektów, które wymagaj

ą

post

ę

powania przetargowego na

kolejny rok bud

ż

etowy,

−

mniejsz

ą

liczb

ę

wniosków o uruchomienie ww. rezerwy celowej na finansowanie

wydatków zwi

ą

zanych z rozliczeniem projektów wdra

ż

anych w ramach programu

SAPARD oraz wydatków zwi

ą

zanych z rozliczeniem programów Phare i Transition

Facility (tzw. zwroty do Komisji Europejskiej). Specyfika tych wydatków utrudnia

wła

ś

ciwe oszacowanie ich wielko

ś

ci na etapie planowania ustawy bud

ż

etowej.

Ponadto, nale

ż

y podkre

ś

li

ć

i

ż

w pierwszej kolejno

ś

ci wykorzystywane s

ą

ś

rodki uj

ę

te

w bud

ż

etach dysponentów, bowiem w trakcie roku bud

ż

etowego, stosownie do

art. 194 ustawy o finansach publicznych, dokonywane s

ą

liczne przeniesienia wydatków

mi

ę

dzy cz

ęś

ciami, działami i programami w celu finansowania bie

żą

cych kosztów).

2) Transport i ł

ą

czno

ść

– ni

ż

sze o 1.035.077 tys. zł – taka realizacja wydatków wi

ąż

e si

ę

głównie z trudno

ś

ciami w wykorzystaniu

ś

rodków zaplanowanych na budow

ę

autostrad

płatnych i dróg publicznych krajowych w zwi

ą

zku z:

−

wniesionymi odwołaniami od decyzji wywłaszczeniowych,

−

przedłu

ż

aj

ą

cymi si

ę

procedurami wykupu gruntów,

63

−

oszcz

ę

dno

ś

ciami wynikaj

ą

cymi z negocjacji z instytucjami pa

ń

stwowymi przy wykupie

gruntów,

−

przedłu

ż

aj

ą

cymi si

ę

procedurami przetargowymi,

−

pó

ź

niejszym ni

ż

planowano rozpocz

ę

ciem robót,

−

opó

ź

nieniami wynikaj

ą

cymi z konieczno

ś

ci wykonania robót dodatkowych

nieprzewidzianych w zadaniach,

−

opó

ź

nieniami wynikaj

ą

cymi z niekorzystnych warunków pogodowych,

−

przedłu

ż

aj

ą

cymi

si

ę

procedurami

uzyskania

decyzji

administracyjnych

uniemo

ż

liwiaj

ą

cych rozpocz

ę

cie realizacji zada

ń

oraz

−

mniejszymi ni

ż

pierwotnie planowano kosztami realizacji inwestycji.

Ponadto, zmniejszono wydatki urz

ę

dów morskich na realizacj

ę

programów wieloletnich

„Budowa drogi wodnej ł

ą

cz

ą

cej zalew Wi

ś

lany z Zatok

ą

Gda

ń

sk

ą

" oraz „Budowa

falochronu osłonowego dla portu zewn

ę

trznego w

Ś

winouj

ś

ciu” w zwi

ą

zku z:

−

przedłu

ż

aj

ą

c

ą

si

ę

procedur

ą

ustalenia prognozowanego wpływu na

ś

rodowisko

planowanego przedsi

ę

wzi

ę

cia,

−

oszcz

ę

dno

ś

ciami powstałymi w wyniku rozstrzygni

ę

tych post

ę

powa

ń

przetargowych,

−

konieczno

ś

ci

ą

opracowania działa

ń

naprawczych zmierzaj

ą

cych do udoskonalenia

organizacji robót i odrobienia opó

ź

nie

ń

w realizacji zadania,

−

opó

ź

nieniem w podpisaniu kluczowych umów (z wykonawc

ą

robót budowlanych

i In

ż

ynierem Kontraktu), na które przede wszystkim, miały wpływ tocz

ą

ce si

ę

post

ę

powania przed S

ą

dem Polubownym (rozpatrywanie skarg jakie wniosły

Konsorcja w post

ę

powaniach przetargowych na wykonawstwo robót i na In

ż

yniera

Kontraktu),

−

dwumiesi

ę

cznym opó

ź

nieniem w realizacji robót spowodowanym zgłaszanymi przez

wykonawc

ę

wnioskami o zmian

ę

m.in. technologii wykonania nasypu tymczasowego,

−

konieczno

ś

ci

ą

oczyszczenia akwenu z uwagi na natrafienie na nieoczekiwanie du

żą

ilo

ść

materiałów potencjalnie niebezpiecznych.

Dodatkowo, nie wykorzystane zostały w pełni dotacje na dofinansowanie krajowych

przewozów pasa

ż

erskich, na sfinansowanie ustawowych uprawnie

ń

do ulgowych

przejazdów oraz na zakup pojazdów kolejowych przeznaczonych do wykonywania

przewozów pasa

ż

erskich.

64

3) Obsługa długu publicznego – ni

ż

sze o 725.496 tys. zł – głównymi przyczynami ni

ż

szego

wykonania wydatków były ni

ż

sze wypłaty z tytułu gwarancji, odchylenia poziomu

rynkowych stóp procentowych w stosunku do zało

ż

onych, mniejsza warto

ść

obsługiwanego długu oraz ró

ż

nice kursowe złotego wobec walut obcych, a tak

ż

e

decyzje Ministra Finansów dotycz

ą

ce blokady wydatków z tytułu obsługi długu

krajowego na ł

ą

czn

ą

kwot

ę

490.000 tys. zł, która nie pomniejszyła kwoty planu po

zmianach.

4) Obowi

ą

zkowe ubezpieczenia społeczne – ni

ż

sze o 469.913 tys. zł – ni

ż

sze wykonanie

wynika przede wszystkim z mniejszego wykorzystania dotacji do Funduszu Emerytalno-

Rentowego z tytułu ni

ż

szych wydatków na składki na ubezpieczenia zdrowotne dla

rolników.

5) Administracja publiczna – ni

ż

sze o 371.620 tys. zł – niepełna realizacja wydatków w tym

dziale jest konsekwencj

ą

ni

ż

szego ni

ż

panowano wykorzystania

ś

rodków UE, a tak

ż

e

mniejszego zapotrzebowania na wydatki bie

żą

ce wynikaj

ą

cego z:

−

mniejszego wykorzystania

ś

rodków na finansowanie zada

ń

realizowanych przez

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, co spowodowane było głównie likwidacj

ą

cz

ęś

ci

placówek zagranicznych oraz mniejszymi ni

ż

planowano wydatkami przeznaczonymi

na pomoc zagraniczn

ą

,

−

niepełnego zrealizowania planu wydatków innych urz

ę

dów, w tym głównie centrali

Ministerstwa Finansów oraz izb i urz

ę

dów celnych (przede wszystkim wydatki na

wynagrodzenia wraz z pochodnymi), Ministerstwa Gospodarki (wydatki zwi

ą

zane

z

utrzymaniem

i funkcjonowaniem

centrali

ministerstwa

oraz

placówek

zagranicznych)

i

Głównego

Urz

ę

du

Statystycznego

(wydatki

zwi

ą

zane

z przeprowadzeniem powszechnego spisu rolnego 2010 i pracami przygotowawczymi

do narodowego spisu powszechnego ludno

ś

ci i mieszka

ń

2011).

6) Obrona narodowa – ni

ż

sze o 283.746 tys. zł – przyczynami ni

ż

szej realizacji wydatków

były:

−

oszcz

ę

dno

ś

ci w zakresie realizacji zada

ń

dotycz

ą

cych utrzymania infrastruktury oraz

napraw i utrzymania uzbrojenia i sprz

ę

tu wojskowego,

−

ni

ż

sza ni

ż

planowano realizacja umów zwi

ą

zanych z czarterem samolotów do

przewozu wa

ż

nych osób w pa

ń

stwie,

−

zmiany zakresów rzeczowych w trakcie realizacji zada

ń

, co powoduje konieczno

ść

aktualizacji dokumentacji projektowej i niejednokrotnie powtarzanie procedur

przetargowych,

65

−

niewydolno

ść

rejonowych zarz

ą

dów infrastruktury i terenowych oddziałów

lotniskowych (niski poziom zatrudnienia w stosunku do ilo

ś

ci zada

ń

),

−

długotrwałe procedury przetargowe – brak oferentów, zwłaszcza dla zada

ń

, przy

wykonywaniu których firmy musz

ą

posiada

ć

po

ś

wiadczenie bezpiecze

ń

stwa

przemysłowego, jak równie

ż

protesty od rozstrzygni

ęć

przetargów wnoszone przez

strony przegrywaj

ą

ce, ale tak

ż

e uniewa

ż

nianie przetargów - oferty składane przez

oferentów cz

ę

sto przekraczały warto

ś

ci kosztorysowe zada

ń

(dynamiczny wzrost cen

materiałów i warto

ś

ci robocizny), czy brak wykonawców robót budowlanych,

−

małe zainteresowanie firm wykonawczych i biur projektowych zadaniami wojskowymi,

−

opó

ź

nienia w uzyskaniu decyzji administracyjnych (jak np.: decyzji o lokalizacji celu

publicznego, pozwolenia na budow

ę

),

−

likwidacja gospodarstwa pomocniczego Wojskowe Zakłady Remontowo-Budowlane

jako podmiotu realizuj

ą

cego zadania uj

ę

te w centralnych planach rzeczowych.

7) Rolnictwo i łowiectwo – ni

ż

sze o 186.867 tys. zł – ni

ż

sze wykonanie wydatków wynika

z niepełnego wykorzystania uruchomionych w trakcie roku bud

ż

etowego rezerw

celowych, które zasiliły głównie bud

ż

ety wojewodów i przeznaczone były na

przeciwdziałanie i usuwanie skutków kl

ę

sk

ż

ywiołowych, zwalczanie chorób zaka

ź

nych

zwierz

ą

t, finansowanie „Programu dla Odry 2006”.

8) Gospodarka mieszkaniowa – ni

ż

sze o 170.444 tys. zł – takie wykonanie wydatków

zwi

ą

zane było przede wszystkim z:

−

blokad

ą

wydatków przeznaczonych na zadania wynikaj

ą

ce z nowelizacji ustawy

o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, która weszła w

ż

ycie z dniem 1 lipca 2010 r., nie

jak pierwotnie planowano z dniem 1 stycznia 2010 r. w kwocie 163.003 tys. zł,

−

niewykorzystaniem wydatków przeznaczonych na zadania z zakresu gospodarki

nieruchomo

ś

ciami, w tym głównie na zadania wynikaj

ą

ce z ustawy z dnia 7 wrze

ś

nia

2007 r. o ujawnieniu w ksi

ę

gach wieczystych prawa własno

ś

ci nieruchomo

ś

ci Skarbu

Pa

ń

stwa oraz jednostek samorz

ą

du terytorialnego, w zwi

ą

zku z trudno

ś

ciami w

zlecaniu opracowania dokumentacji w zakresie regulacji stanów prawnych

nieruchomo

ś

ci spowodowane brakiem zainteresowania ze strony wykonawców,

zwolnieniem Skarbu Pa

ń

stwa z uiszczania opłat s

ą

dowych w sprawach

dysponowania mieniem, nieodpłatnym wydawaniem przez Zarz

ą

dy Geodezji

Kartografii i Katastru Miejskiego wypisów i wyrysów z ewidencji gruntów i budynków,

niewykonaniem map sytuacyjno – wysoko

ś

ciowych do ustalania linii brzegu rzek oraz

map do celów prawnych dla działek gruntów pokrytych wodami, zmniejszonym

66

zapotrzebowaniem na wykonanie operatów szacunkowych do aktualizacji opłat

z tytułu u

ż

ytkowania wieczystego nieruchomo

ś

ci Skarbu Pa

ń

stwa oraz

−

niepełnym wykorzystaniem przez gminy dotacji przeznaczonych na sfinansowanie

wynajmu mieszka

ń

i kontenerów dla rodzin i osób poszkodowanych w wyniku

powodzi i osuwisk ziemnych w zwi

ą

zku z mniejsz

ą

ni

ż

pocz

ą

tkowo planowano liczb

ą

rodzin i osób uprawnionych do korzystania z pomocy.

9) Przetwórstwo przemysłowe – ni

ż

sze o 113.275 tys. zł – realizacja wydatków na takim

poziomie jest efektem:

−

przesuni

ę

cia

ś

rodków przeznaczonych na realizacj

ę

programów wieloletnich

„Wsparcie finansowe inwestycji (...)” oraz ni

ż

szym wykonaniem tych programów na

skutek niezrealizowania przez inwestorów ich zobowi

ą

za

ń

wynikaj

ą

cych z umów,

−

ni

ż

szego współfinansowania programów operacyjnych.

10) Pomoc społeczna – ni

ż

sze o 109.322 tys. zł – ni

ż

sza realizacja wydatków wynika

głównie ze zmniejszenia dotacji celowych na:

−

realizacj

ę

zada

ń

bie

żą

cych z zakresu administracji rz

ą

dowej oraz innych zada

ń

zleconych gminom i samorz

ą

dom województw z przeznaczeniem na wypłaty

ś

wiadcze

ń

rodzinnych,

ś

wiadczenia z funduszu alimentacyjnego oraz na opłacanie

składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osoby pobieraj

ą

ce

ś

wiadczenie

piel

ę

gnacyjne,

−

finansowanie zada

ń

bie

żą

cych z zakresu administracji rz

ą

dowej oraz innych zada

ń

zleconych gminom z przeznaczeniem na wypłaty zasiłków celowych dla osób i rodzin

poszkodowanych w wyniku powodzi w 2010 r. i innych zdarze

ń

kl

ę

skowych

np. huraganu, intensywnych opadów deszczu, gradobicia oraz silnych opadów

ś

niegu,

−

dofinansowanie zadania własnego gmin w zakresie realizacji programu wieloletniego

„Pomoc pa

ń

stwa w zakresie do

ż

ywiania” oraz dotacji celowych na zadania bie

żą

ce

realizowane przez powiaty i gminy na podstawie porozumie

ń

z organami administracji

rz

ą

dowej z przeznaczeniem na realizacj

ę

resortowych programów w zakresie

pomocy społecznej m.in. „Wsparcie dla osób z zaburzeniami psychicznymi”,

„

Ś

wietlica, praca, sta

ż

– socjoterapia w

ś

rodowisku gminnym” a tak

ż

e na realizacj

ę

Poakcesyjnego Programu Wsparcia Obszarów Wiejskich,

67

−

dofinansowanie zadania własnego gmin z przeznaczeniem na wypłaty zasiłków

stałych,

−

dofinansowanie zadania własnego gmin z przeznaczeniem na wypłaty zasiłków

okresowych.

11) Urz

ę

dy naczelnych organów władzy pa

ń

stwowej, kontroli i ochrony prawa oraz

s

ą

downictwa – ni

ż

sze o 102.405 tys. zł – głównie ze wzgl

ę

du na ni

ż

sze ni

ż

planowano

wykorzystanie

ś

rodków z rezerwy celowej na sfinansowanie kosztów przygotowania

i przeprowadzenia wyborów Prezydenta RP.

Wykonanie wydatków bud

ż

etu pa

ń

stwa w 2010 r. według cz

ęś

ci zostało pokazane

w Tablicy 8.

Odmienny sposób prezentacji wydatków bud

ż

etu pa

ń

stwa został przedstawiony

w „Informacji o realizacji wydatków w układzie zadaniowym w 2010 r.”. Omówione tam

wydatki bud

ż

etu pa

ń

stwa zostały opisane w układzie funkcji pa

ń

stwa, zada

ń

i podzada

ń

.