1

Komórki macierzyste

– ich pochodzenie i zastosowanie

2

(i) maj nieograniczon zdolno

dzielenia si

(ii) s niezró nicowane
(iii) ich komórki potomne mog si ró nicowa

w komórki wyspecjalizowane

komórki macierzyste

wiecznie m ode i wszechstronnie utalentowane,

ci gle si dobrze zapowiadaj , czego nie mo na

powiedzie o ich potomstwie

w naszym ciele s niezb dne do prawid owego rozwoju

i podtrzymania ycia (regeneruj tkanki, które stale

si zu ywaj lub zosta y uszkodzone w wyniku urazu)

3

istniej dwa typy komórek macierzystych:

ró ni si :

* pochodzeniem

** mo liwo ciami tworzenia

wyspecjalizowanych komórek potomnych

k.m. embrionalne k.m. somatyczne

ES

4

dwa typy komórek macierzystych

http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg

z wewn trznych komórek

5-dniowego zarodka

(blastocysty)

pochodzenie

embrionalne

5

http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt

= 0,1-0,2 mm

blastocysta jest wielko ci oka

Roosvelta na 10-centówce USA

6

ród a embrionalnych komórek macierzystych

http://www.kumc.edu/stemcell/

stemcell101.ppt

zap odnienie

in vitro

klonowanie poprzez transfer

dra komórki somatycznej

5 dzie

rozwoju

pierwszy raz

pozyskane w 1998,

przez badaczy z

uniwersytetu

Wisconsin, z zarodka

powsta ego w wyniku

zap odnienia

in vitro

7

http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/r

c_pa_acdlife_doc_20000824_cellule-staminali_en.html

DECLARATION ON THE PRODUCTION AND THE SCIENTIFIC

AND THERAPEUTIC USE OF HUMAN EMBRYONIC STEM CELLS

The first ethical problem, which is fundamental, can be formulated thus: Is

it morally licit to produce and/or use living human embryos for the preparation

of ES cells?

Czy jest moralnie dopuszczalne tworzenie i u ywanie ludzkich

zarodków dla pozyskania embrionalnych k. m.?

The answer is negative…

Odpowied brzmi NIE

The second ethical problem can be formulated thus: Is it morally licit to

engage in so-called Atherapeutic cloning" by producing cloned human embryos

and then destroying them in order to produce ES cells?

Czy jest moralnie

dopuszczalny udzia w klonowaniu ludzkich zarodków i niszczeniu ich by

pozyska embrionalne k. m.?

The answer is negative…

Odpowied brzmi NIE

The third ethical problem can be formulated thus: Is it morally licit to use

ES cells, and the differentiated cells obtained from them, which are supplied

by other researchers or are commercially obtainable?

Czy jest moralnie

dopuszczalne u ywanie embrionalnych k. m. i otrzymanych z nich komórek

zró nicowanych dostarczonych przez innych naukowców lub komercyjnie

dost pnych?

The answer is negative…

Odpowied brzmi NIE

8

http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/rc_pa_acdlife_doc_30091

997_clon_en.html

REFLECTIONS ON CLONING

1997

…there is a place for research, including cloning, in the vegetable and animal kingdoms,

wherever it answers a need or provides a significant benefit for man or for other living

beings, provided that the rules for protecting the animal itself and the obligation to

respect the biodiversity of species are observed.

…istnieje miejsce dla bada , w tym

klonowania zwierz t i ro lin, ilekro odpowiada to potrzebom lub przynosi

istotn korzy

cz owiekowi i innym yj cym istotom, o ile przestrzegane s

prawa zwierz t i szacunek dla bioró norodno ci.

http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_academies/acdlife/documents/rc_pa_acdlife_doc_20010

926_xenotrapianti_en.html

PROSPECTS FOR XENOTRANSPLANTATION

SCIENTIFIC ASPECTS AND ETHICAL CONSIDERATIONS

29/11/01

…the sacrifice of animals can be justified only if required to achieve an important

benefit for man, as is the case with xenotransplantation of organs or tissues to man, even

when this involves experiments on animals and/or genetically modifying them.

…u ycie

zwierz t jest uprawnione, tylko je li jest wymagane do osi gni cia

znacz cego dobra dla ludzko ci, jak to jest w przypadku transplantacji ich

organów do cz owieka, nawet je li obejmuje to do wiadczenia na zwierz tach

i ich genetyczne modyfikacje.

…genetic modifications, using genes of human origin as well, is morally acceptable when

done in respect for the animal and for biodiversity, and with a view to bringing significant

benefits to man himself.

…genetyczne modyfikacje, w tym ludzkich genów, s

moralnie dopuszczalne, gdy przeprowadza si je z poszanowaniem praw

zwierz t i bioró norodno ci, z widokiem na znacz ce korzy ci dla ludzi.

9

8.10.2007

Nagroda Nobla 2007 w dziedzinie medycyny/fizjologii

"za wykorzystanie zarodkowych komórek macierzystych

do modyfikacji genetycznych myszy, co pomog o zrozumie

udzia genów w rozwoju zarodków, rozwoju organizmów doros ych

oraz w procesie starzenia si "

Mario Capecchi

Sir Martin J. Evans

Oliver Smithies

USA United Kingdom

USA

University of Utah; Cardiff University, Cardiff UK University of North Carolina

Howard Hughes Medical

at Chapel Hill, Chapel Hill NC

Institute Salt Lake City, UT, USA

USA

b. 1937 (Italy) b. 1941 b. 1925 (UK)

10

11

12

dwa typy komórek macierzystych

http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg

ze specyficznych tkanek

organizmu,

krwi p powinowej i

yska

z wewn trznych komórek

5-dniowego zarodka

(blastocysty)

pochodzenie

somatyczne

embrionalne

13

dwa typy komórek macierzystych

http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg

pluripotencjalne - daj

pocz tek wszystkim typom

komórek cia a z wyj tkiem

komórek totipotencjalnych

mo liwo ci

ze specyficznych tkanek

doros ego organizmu, krwi

powinowej,

yska

z wewn trznych komórek

5-dniowego zarodka

(blastocysty)

pochodzenie

somatyczne

embrionalne

14

dwa typy komórek macierzystych

http://www.pall.com/images/StemCellGraphic_1.jpg

multi- lub unipotencjalne -

daj pocz tek ograniczonej

lub pojedynczej liczbie

typów komórek

pluripotencjalne - daj

pocz tek wszystkim typom

komórek cia a z wyj tkiem

komórek totipotencjalnych

mo liwo ci

ze specyficznych tkanek

doros ego organizmu, krwi

powinowej,

yska

z wewn trznych komórek

5-dniowego zarodka

(blastocysty)

pochodzenie

somatyczne

embrionalne

15

przyk ad leczenia komórkami macierzystymi

http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt

16

Komórki macierzyste z krwi obwodowej wyleczy y cukrzyc

Voltarelli JC, Couri CE, Stracieri AB, Oliveira MC, Moraes DA, Pieroni F, Coutinho M, Malmegrim KC,

Foss-Freitas MC, Simões BP, Foss MC, Squiers E, Burt RK. 2007 Autologous nonmyeloablative

hematopoietic stem cell transplantation in newly diagnosed type 1 diabetes mellitus. JAMA. 297:1568-

76.

Zastrzyk z ludzkich komórek macierzystych mo e powstrzyma rozwój

cukrzycy. Pacjenci nie b

ju musieli codziennie przyjmowa insuliny - obiecuj

lekarze. Koniec z codziennym k uciem.

Niezwyk y eksperyment przeprowadzili naukowcy z Brazylii i Stanów

Zjednoczonych. Spo ród 15 pacjentów z cukrzyc typu 1 (wymagaj

zastrzyków insuliny), po kuracji wyzdrowia o 14. Jeden z pacjentów nie musia

przyjmowa insuliny przez 35 miesi cy, czterech innych - przez co najmniej 21

miesi cy. O badaniach prowadzonych przez zespó dr Julio Voltarelliego z

Uniwersytetu Sao Paulo informuje "Journal of the American Medical

Association". (…)

Cukrzyca typu 1 powstaje, gdy w asny uk ad odporno ciowy pacjenta atakuje i

niszczy komórki trzustki odpowiadaj ce za produkcj hormonu insuliny.

Brazylijskoameryka ski zespó si gn wi c po leki, które niszcz uk ad

odporno ciowy (wykorzystywane m.in. w chemioterapii nowotworów). Wcze niej

pobrano z krwi pacjentów doros e komórki macierzyste (cz ciowo

zró nicowane), które da y pocz tek nowym limfocytom. W ten sposób, jak

okre laj to sami badacze, "zresetowano" uk ad odporno ciowy, który przesta

atakowa trzustk .

Ale to tylko jedno z mo liwych wyja nie tego fenomenu. Tak naprawd ,

naukowcy nie wiedz , co si sta o, bowiem z oczywistych przyczyn nie przebadano

dok adnie trzustek pacjentów. - Nie mamy twardych dowodów ( e leczenie jest

skuteczne). Sugeruj to jednak wyniki bada - t umaczy dr Burt. By mo e

zastrzyk komórek macierzystych spowodowa pojawienie si nowych komórek

produkuj cych insulin - jak twierdzi ameryka ski naukowiec. Niewykluczone te ,

e zadzia inny mechanizm blokuj cy niszczenie trzustki. (…)

17

zalety somatycznych komórek macierzystych

• gdy pacjent otrzymuje w asne komórki

macierzyste, brak jest ryzyka odrzucenia

przeszczepu

• niektóre z nich (tj. komórki macierzyste krwi) s

atwe do pozyskania

• s cz ciowo wyspecjalizowane

atwiejsze do zastymulowania w kierunku rozwoju

w komórki okre lonego typu

http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt

18

wady somatycznych komórek macierzystych

• maj ograniczony czas ycia w hodowli
• niektóre z nich trudno wyizolowa
• mog przekszta ca si tylko w ograniczon

liczb typów komórek

• s nieliczne, ubywa ich z wiekiem
• wiek, choroby, substancje toksyczne

sprawiaj , e ich jako staje si

tpliwa

http://www.kumc.edu/stemcell/stemcell101.ppt

19

w szpiku kostnym s co najmniej 2 populacje komórek

macierzystych: k.m. hematopoezy i k.m pod cieliska

http://stemcells.nih.gov/info/scireport/chapter4.asp

(© 2001 Terese Winslow, Lydia Kibiuk)

20

Czy istniej

ród a embrionalnych

komórek macierzystych

inne ni zarodki?

21

w szpiku kostnym znajduj si te komórki macierzyste

podobne do embrionalnych, uda o si je zró nicowa

w kierunku naprawy mi nia sercowego, komórek

nerwowych oraz wysepek trzustki

Kucia M, Reca R, Campbell FR, Zuba-Surma E, Majka M, Ratajczak J,

Ratajczak MZ. 2006 A population of very small embryonic-like

(VSEL) CXCR4(+)SSEA-1(+)Oct-4+ stem cells identified in adult

bone marrow. Leukemia 20:857-69

22

dwa typy komórek macierzystych

(pluri-?), multi- lub

unipotencjalne - daj

pocz tek (wszystkim?),

ograniczonej lub

pojedynczej liczbie typów

komórek

pluripotencjalne - daj

pocz tek wszystkim typom

komórek cia a z wyj tkiem

komórek totipotencjalnych

mo liwo ci

ze specyficznych tkanek

doros ego organizmu, krwi

powinowej,

yska

z wewn trznych komórek

5-dniowego zarodka

(blastocysty)

pochodzenie

somatyczne

embrionalne

23

Komórki macierzyste z krwi p powinowej przeobra aj si

w komórki w troby.

2006-11-15 BBC News, 2006/10/31

Zespó naukowców z Uniw. Newcastle (Wlk. Bryt.) wyhodowa fragmenty w troby z

komórek macierzystych wyizolowanych z krwi p powinowej. Takie „mini w troby” mog by

yte w okresie 12 miesi cy

do testowania nowych leków

.

Naukowcy s przekonani, e w ci gu 10-15 lat

dzie mo na je wykorzysta do

leczenia ludzi

.

Prof. Ian Gilmore uwa a, e u ycie komórek macierzystych z krwi p powinowej jest

znacz cym osi gni ciem i nie budzi dylematów natury etycznej jak przy wykorzystywaniu

komórek embrionalnych.

Komórki macierzyste z krwi p powinowej przeobra aj si

w komórki p uc.

2006-08-14 BIOTECH EWS INTL. 2006 Vol.11 No. 4

Naukowcom z Uniwersytetu w Minnesocie uda o si dokona w warunkach

eksperymentalnych przeobra enia komórek macierzystych z krwi p powinowej w tzw.

komórki alweolarne typu II. S to komórki wy cie aj ce p cherzyki p ucne, stabilizuj ce ich

funcjonowanie w procesie oddychania i wytwarzaj ce surfaktant – substancj umo liwiaj

wymian gazow zachodz

w p ucach.

Komórki alweolarne typu II atwo mog przeobra

si w komórki typu I, tworz ce w

cherzykach p ucnych cienk warstw stanowi

barier powietrze-krew.

„Eksperymentalne przeobra enie komórki macierzystej w komórk

ucn stanowi swoisty

kamie milowy post pu badaniach nad mozliwo ciami komórek macierzystych”, stwierdzi

prof. David McKenna, zast pca szefa Laboratorium Klinicznej Terapii Komórkowej na

Uniwersytecie Minnesoty. „Post p ten

mo e doprowadzi w przysz

ci do

opracowania nowych metod leczenia schorze

uc, takich jak np. choroba

zw óknieniowa

” /..../

24

ludzkie komórki macierzyste pochodz ce z krwi

powinowej po stymulacji zacz y produkowa insulin

Denner L, Bodenburg Y, Zhao JG, Howe M, Cappo J, Tilton RG, Copland JA, Forraz N,

McGuckin C, Urban R. 2007 Directed engineering of umbilical cord blood stem cells

to produce C-peptide and insulin. Cell Prolif. 40:367-80.

komórki macierzyste krwi p powinowej pomagaj w

regeneracji tkanki nerwowej po zawale mózgu

Xiao J, Nan Z, Motooka Y, Low WC. 2005 Transplantation of a novel cell line

population of umbilical cord blood stem cells ameliorates neurological deficits

associated with ischemic brain injury. Stem Cells Dev. 14:722-33.

galareta Whartona obecna w sznurze p powinowym jest

bogata w komórki macierzyste, które atwo si mno w

hodowli i mog si przeobra

w komórki ko ci,

chrz stki i in. tkanek

Sarugaser R, Lickorish D, Baksh D, Hosseini MM, Davies JE. 2005 Human umbilical

cord perivascular (HUCPV) cells: a source of mesenchymal progenitors. Stem Cells

23:220-229.

25

spermatogonia

(komórki maacierzyste plemników)

maj mo liwo ci podobne do embrionalnych komórek

macierzystych

Guan K, Nayernia K, Maier LS, Wagner S, Dressel R, Lee JH, Nolte J, Wolf F, Li

M, Engel W, Hasenfuss G. 2006 Pluripotency of spermatogonial stem cells from

adult mouse testis. Nature 440:1199-203.

przeobra aj si w kurczliwe komórki mi nia sercowego

Guan K, Wagner S, Unsold B, Maier LS, Kaiser D, Hemmerlein B, Nayernia K, Engel

W, Hasenfuss G. 2007 Generation of functional cardiomyocytes from adult mouse

spermatogonial stem cells. Circ Res. 100:1615-25

i funkcjonalne naczynia krwiono ne

Seandel M, James D, Shmelkov SV, Falciatori I, Kim J, Chavala S, Scherr DS,

Zhang F, Torres R, Gale NW, Yancopoulos GD, Murphy A, Valenzuela DM, Hobbs

RM, Pandolfi PP, Rafii S. 2007 Generation of functional multipotent adult stem cells

from GPR125+ germline progenitors.Nature 449:346-50.

…

26

Somatyczne komórki mo na przeprogramowa poprzez

transfer j dra lub fuzj z pozbawionymi j dra niezap odnionymi

komórkami jajowymi lub komórkami ES – co oznacza, e te

ostatnie musz zawiera w cytoplazmie czynniki odpowiedzialne za

toti- i pluripotencj .

Za pomoc genów 4 czynników transkrypcyjnych uda o si

przeprogramowa komórki fibroblastów pobrane od doros ej

myszy. Powróci y one do stanu pierwotnego, tworz c pul komórek

o w ciwo ciach bardzo zbli onych do embrionalnych komórek

macierzystych.

iPS (induced pluripotent cells)

Takahashi K, Yamanaka S. 2006 Induction of pluripotent stem cells from mouse embryonic and adult fibroblast

cultures by defined factors. Cell 126:663-76

Wernig M, Meissner A, Foreman R, Brambrink T, Ku M, Hochedlinger K, Bernstein BE, Jaenisch R. 2007 In vitro

reprogramming of fibroblasts into a pluripotent ES-cell-like state. Nature 448:318-24.

27

Fbx15 ulega specyficznej ekspresji w ES,

ale nie jest niezb dny do rozwoju

poprzez homologiczn rekombinacj umie-

szczono kaset ßgeo w locus Fbx15

mysie embrionalne fibroblasty (MEF) z

myszy Fbx15

ßgeo/ßgeo

transfekowano genami

24 potencjalnych czynników umieszczymi

na wektorze retrowirusowym

transfekcja pojedynczymi genami czynników nie da a adnego klonu neo

r

transfekcja genami wszystkich 24 czynników da a 22+29 kolonii opornych

5 z 12 i 4 z 6 wybranych kolonii mia y cechy komórek ES – okr y kszta t, du e

derka, sk

cytoplazm , czas podwajania ok. 18,5 h

stwierdzono w nich ekspresj markerów komórek ES, w tym Oct3/4, Nanog,

E-Ras, Cripto, Dax1, Zfp296, Fgf4; bisulfite genomic sequencing wykaza o, e

promotory Fbx15 i Nanog by y w nich demetylowane, a promotor Oct3/4

pozostawa zmetylowany

transfekcje 24-1 genami czynników wy oni y 10, bez których nie otrzymywano

komórek opornych

transfekcje 10-1 genami czynników, wykaza a brak kolonii neo

r

przy wycofaniu

Oct3/4 lub Klf4, ma a ilo kolonii opornych przy braku Sox2, nie ES-podobn

morfologi kolonii opornych przy braku c-Myc

28

RT PCR potwierdzi ekspresj wi kszo ci markerów ES w komórkach iPS-

MEF4

pluripotencj iPS-MEF4 okre lono poprzez podskórn iniekcj do myszy

nude i sprawdzenie zdolno ci do tworzenia potworniaków (teratoma),

w których ró nicowa y si wszystkie 3 listki zarodkowe

badanie Chromatin immunoprecipitation wykaza o, e promotory Oct3/4

i Nanog maj zwi kszon acetylacj histonu H3 i obni on dimetylacj

H3K9;

CpG w ich promotorach by y cz ciowo metylowane

wykazano te aktywno telomerazy

iPS s podobne cho nie identyczne z ES

iPS o podobnych cechach otrzymano transfekuj c genami czynników

Oct3/4, Klf4, Sox2 i c-Myc fibroblasty w ogonów 7-tygodniowych

samców i 12-tygodniowych samic myszy Fbx15

ßgeo/ßgeo

29

Takahashi K, Tanabe K, Ohnuki M, Narita M, Ichisaka T, Tomoda K,

Yamanaka S. 2007 Induction of Pluripotent Stem Cells from Adult

Human Fibroblasts by Defined Factors. Cell. 2007 Nov 20 ; [Epub

ahead of print]

Successful reprogramming of differentiated human somatic cells into

a pluripotent state would allow creation of patient- and disease-

specific stem cells. We previously reported generation of induced

pluripotent stem (iPS) cells, capable of germline transmission, from

mouse somatic cells by transduction of four defined transcription

factors. Here, we demonstrate the generation of iPS cells from

adult human dermal fibroblasts with the same four factors:

Oct3/4, Sox2, Klf4, and c-Myc. Human iPS cells were similar to

human embryonic stem (ES) cells in morphology, proliferation, surface

antigens, gene expression, epigenetic status of pluripotent cell-

specific genes, and telomerase activity. Furthermore, these cells

could differentiate into cell types of the three germ layers in vitro

and in teratomas. These findings demonstrate that iPS cells can be

generated from adult human fibroblasts.

30

Yu J, Vodyanik MA, Smuga-Otto K, Antosiewicz-Bourget J, Frane JL,

Tian S, Nie J, Jonsdottir GA, Ruotti V, Stewart R, Slukvin II, Thomson

JA. 2007 Induced Pluripotent Stem Cell Lines Derived from Human

Somatic Cells. Science. 2007 Nov 20; [Epub ahead of print]

Somatic cell nuclear transfer allows trans-acting factors present in the

mammalian oocyte to reprogram somatic cell nuclei to an

undifferentiated state. Here we show that four factors (OCT4,

SOX2, NANOG, and LIN28) are sufficient to reprogram human

somatic cells to pluripotent stem cells that exhibit the essential

characteristics of embryonic stem cells. These human induced

pluripotent stem cells have normal karyotypes, express telomerase

activity, express cell surface markers and genes that characterize

human ES cells, and maintain the developmental potential to

differentiate into advanced derivatives of all threeprimary germ layers.

Such human induced pluripotent cell lines should be useful in the

production of new disease models and in drug development as well as

application in transplantation medicine once technical limitations (for

example, mutation through viral integration) are eliminated.

31

Nowe dane podkre laj celowo

deponowania krwi

powinowej z przeznaczeniem do przeszczepów rodzinnych

2006-05-10 Berlin, 5 maja 2006

Dane przedstawione przez Bank Komórek Macierzystych ViaCell (Boston, USA) 5 maja podczas

odbywaj cego si w Berlinie 12-tego dorocznego zjazdu Mi dzynarodowego Towarzystwa Terapii

Komórkowej wspieraj opinie o celowo ci rodzinnego deponowania krwi p powinowej, b

cej nie budz cym

kontrowersji ród em komórek macierzystych o udowodnionej przydatno ci klinicznej w leczeniu ponad 40

chorób. Dane te odwo uj si do wyników przeprowadzonych

przeszczepów szpiku

oraz

przedstawiaj badania zawarto ci komórek progenitorowych CD34 we krwi p powinowej. Wynika z nich

jednoznacznie, e krew p powinowa jest materia em niemal bezcennym.

Prezentacja plakatowa ViaCell opisuje konkretne przypadki zastosowania

19 porcji komórek

macierzystych

zdeponowanych w Banku, przy czym wi kszo z nich

(17 przypadków)

zastosowano w leczeniu cz onków rodziny dawcy komórek.

U leczonych przeszczepami pacjentów zaobserwowano znacz ce poprawy stanu zdrowia

.

Co najmniej

12-miesi czn remisj zaobserwowano w 75% przypadków

.

U biorców przeszczepu

zaobserwowano jedynie 4 przypadki ostrej choroby GvH (przeszczep przeciw gospodarzowi), nie

zaobserwowano przy tym

ani jednego przypadku przewlek ej choroby GvH.

Ogólnodost pne dane o

podobnych przeszczepach, w których dawcy nie byli

spokrewnieni z biorcami

,

wykazuj , e jedynie

58% przypadków osi ga co najmniej

12-miesi czn remisj , za przewlek a choroba GvH wyst puje w 41%

przypadków.

Z porównania tego nasuwa si oczywisty wniosek o wy szej przydatno ci materia u

deponowanego do zastosowa rodzinnych. Dane te zaprezentowa a dr Kate Falcon, Szef Dzia u Klinicznego

ViaCell.

Komórki macierzyste pochodz ce z krwi p powinowej s dzi uwa ane za opcjonalny materia

przeszczepowy w ponad 40 schorzeniach. Zalicza si do nich mi dzy innymi bia aczki limfoblastyczne,

dysfunkcje szpiku kostnego, anemi sierpowat , anemi aplastyczn , neuroblastom i zespó Hurlera.

Badania wykazuj , e u ycie w takich przypadkach komórek macierzystych z krwi p powinowej

spokrewnionego dawcy daj w efekcie daleko wy sz prze ywalno

ni w przypadku materia u od osób

niespokrewnionych.

(pe ny tekst artyku u pod adresem http://biz.yahoo.com/prnews/060505/nef005.html?.v=57)

32

multipotencjalne k.m. wyst puj w ci gnach

9.09.2007

Zidentyfikowane k.m. ci gien, zarówno te pochodz ce od myszy, jak i

od cz owieka, potwierdzi y swój charakter w testach na specjalnych

pod ach imituj cych ich naturalne mikro rodowisko, w których

tworzy y struktury przypominaj ce ci gno, wykazuj ce specyficzne dla

ci gien u enie w ókien kolagenowych oraz du

zawarto kolagenu

typu I.

Ponadto odpowiednio aktywowane mysie (i ludzkie) k.m. ci gien,

wszczepiane podskórnie myszom o obni onej odporno ci, równie

wytwarza y charakterystyczne kostno-chrz stne struktury.

Bi Y, Ehirchiou D, Kilts TM, Inkson CA, Embree MC, Sonoyama W, Li L, Leet AI, Seo BM,

Zhang L, Shi S, Young MF. 2007 Identification of tendon stem/progenitor cells and the

role of the extracellular matrix in their niche, Nature Medicine 13: 1219-1227